Bug-os Kalibutan nga Paghiusa—Mangin Matuod Gid Bala Ini?

Bug-os Kalibutan nga Paghiusa—Mangin Matuod Gid Bala Ini?

“KON magmadinalag-on kita sa masunod nga pila ka henerasyon sa pagbag-o sa kalibutan sang independiente nga mga pungsod nga aton ginapuy-an padulong sa matuod internasyonal nga komunidad, . . . nian epektibo nga madula man naton ang inaway . . . Apang, kon mapaslawan kita, ayhan . . . wala na sing sibilisasyon.” Amo ini ang siling sang militar nga istoryador nga si Gwynne Dyer sa iya libro nga natig-uluhan War.

Ang rekord sang maragtas, siling ni Dyer, puno sing mga rekord sang mga pungsod kag sang iban pa gamhanan nga mga grupo nga naghusay sa ila mga pagbinangig paagi sa inaway. Ang ila indi paghiusa naghapay sa kabuhi sang minilyon ka biktima. Ang paglaragway ni Hari Solomon sa kon paano ini nakaapektar sa mga tawo sang iya adlaw nagakabagay gihapon sa karon. Sia nagsulat: “Ako mismo nagbalik agod makita ko ang tanan nga buhat sang pagpigos nga ginahimo sa idalom sang adlaw, kag, yari karon! ang mga luha sang mga ginapigos, apang wala sila sing manuglugpay; kag sa bahin sang ila mga manugpigos may gahom, amo nga wala sila sing manuglugpay.”—⁠Manugwali 4:⁠1.

Sa karon, subong sang ginapatalupangod sang istoryador sa ibabaw, luwas sa kahanuklog para sa “mga luha sang mga ginapigos,” may dugang pa nga rason sa pagpangita sing pila ka paagi agod bag-uhon ang kalibutan sang independiente nga mga pungsod padulong sa isa ka sahi sang matuod internasyonal nga komunidad: Nataya diri ang kaluwasan mismo sang sibilisasyon! Ang moderno nga mga inaway pat-od nga magalaglag sang tagsa ka pungsod nga nagapakigbahin sa sini kag wala sing magadaug.

Bug-os Kalibutan nga Paghiusa Malapit Na?

May mga paglaum pa bala para sa bug-os kalibutan nga paghiusa? Malandas bala sang tawhanon nga katilingban ang nabahinbahin nga mga puwersa nga nagabutang sing duta sa katalagman? Amo sina ang ginahunahuna sang iban. Ang editor sa depensa sang Daily Telegraph sang Britanya nga si John Keegan nagsulat: “Walay sapayan sang kagumon kag walay kapat-uran, daw amat-amat nga makita ang pagtuhaw sang isa ka kalibutan nga wala sing inaway.”

Ano ang naghatag sa iya sining positibo nga pagpaabot? Ngaa madamo ang daw malaumon walay sapayan sang malawig nga maragtas sang inaway sang tawo kag sang daw walay ikasarang sang tawo sa paggahom sang iya kaugalingon sing madinalag-on? (Jeremias 10:23) ‘Ang katawhan nagaabante. Ginapakita sang maragtas ang padayon nga pag-uswag,’ siling sang iban kon kaisa. Bisan karon, madamo ang nagapati nga sa pila ka paagi ang duna nga kaayo sang tawo magadaug batok sa malaut. Malauman gid bala ina? Ukon isa lamang bala ini ka dalamguhanon nga magaresulta sa dugang nga kabang-awan? Sa iya libro nga Shorter History of the World, ang istoryador nga si J. M. Roberts maminatud-on nga nagsulat: “Ang palaabuton sang kalibutan indi gid masiling nga may kapat-uran. Ukon ang katapusan sang pag-antos sang tawo malapit na, ukon ang bisan ano nga sadsaran sa pagpati nga matapos ini.”

May matuod bala nga mga rason agod magpati nga malandas gid sang mga tawo kag mga pungsod ang ila indi pagsaligay kag nagapabahinbahin nga mga pagbinangig? Ukon kinahanglanon bala ang isa ka butang nga labaw sa mga pagpanikasog sang tawo? Binagbinagon sang masunod nga artikulo ini nga mga pamangkot.

[Picture Credit Line sa pahina 2]