Malig-on nga Sadsaran sang Pagkamalaumon Karon

DAKU gid ang nangin impluwensia sang istoryador kag sosyologo nga si H. G. Wells, nga natawo sang 1866, sa panghunahuna sang ika-20 nga siglo. Paagi sa iya mga sinulatan, ginpaathag niya ang iya malig-on nga pagpati nga ang milenyo magadungan sa pag-uswag sang siensia. Sa amo, ginhinumdom sang Collier’s Encyclopedia ang “walay latid nga pagkamalaumon” ni Wells samtang walay kalapyo nga ginpalapnag niya ang iya ginapatihan. Apang ginsambit man sini nga ang iya pagkamalaumon nawasak sang maglupok ang Inaway Kalibutanon II.

Sang marealisar ni Wells nga “ang siensia mahimo manghikot para sa kalautan kag para man sa kaayuhan, naalimunaw ang iya pagtuo, kag nadulaan sia sing paglaum,” siling sang Chambers’s Biographical Dictionary. Ngaa natabo ini?

Ang pagtuo kag pagkamalaumon ni Wells napasad lamang sa tawhanon nga mga katigayunan. Sang marealisar niya nga indi matigayon sang katawhan ang iya masanag nga damgo, wala na sia sing malisuan. Ang pagkadesperado madali nga naghimo sa iya nga dimalaumon.

Sa karon, madamo nga tawo ang may pareho man nga eksperiensia bangod sa pareho man nga rason. Puno sila sing paglaum kon lamharon pa sila apang nagakadulaan sing paglaum samtang nagatigulang sila. May yara pa gani mga pamatan-on nga nagapalayo sa ginatawag nga normal nga pagkabuhi kag nagapatuyang sa pag-abuso sa droga, pagkasalamwanan sa sekso, kag iban pa malaglagon nga mga estilo sang pagkabuhi. Ano ang sabat? Binagbinaga ang masunod nga mga huwaran gikan sa panahon sang Biblia kag tan-awa kon ano ang sadsaran sang pagkamalaumon​—⁠sa nagligad, sa karon, kag sa palaabuton.

Ginpadyaan ang Pagkamalaumon ni Abraham

Sang tuig 1943 B.⁠C.⁠E., si Abraham nagbiya sa Haran, nagtabok sa Suba Eufrates, kag nagsulod sa duta sang Canaan. Si Abraham ginlaragway subong “amay sang tanan nga may pagtuo,” kag daw ano kaayo nga huwaran ang ginpahamtang niya!​—⁠Roma 4:⁠11.

Si Abraham gin-updan ni Lot, ang ilo nga anak sang utod nga lalaki ni Abraham, kag sang pamilya ni Lot. Sang ulihi, sang matabo ang tiggulutom sa duta, ang duha ka pamilya nagsaylo sa Egipto, kag sang ulihi dungan man sila nga nagbalik. Sini nga tion si Abraham kag si Lot nakatipon na sing daku nga manggad, subong man sing mga panong kag kabakahan. Sang magsinuay ang ila mga manugbantay, si Abraham naghulag kag nagsiling: “Indi pagpabay-i, palihug, nga magpadayon ang kasuayon sa tunga nimo kag nakon kag sa tunga sang akon mga manugbantay kag sang imo mga manugbantay, kay mag-ulutod kita. Indi bala ang bug-os nga duta sa atubangan mo? Bulag ka sa akon, palihug. Kon mapawala ka, nian ako mapatuo; apang kon mapatuo ka, nian ako mapawala.”​—⁠Genesis 13:​8, 9.

Bangod mas magulang si Abraham, mahimo kuntani nga ginhusay niya ang problema pabor sa iya, kag si Lot, bilang pagtahod sa iya tiyo, mahimo nga nagpasugot lamang sa desisyon ni Abraham. Sa baylo, “ginbayaw ni Lot ang iya mga mata kag nakita niya ang bug-os nga Distrito sang Jordan, nga nahunob sing hil-ob sang tubig sa wala pa malaglag ni Jehova ang Sodoma kag ang Gomorra, kaanggid sang katamnan ni Jehova, kaanggid sang duta sang Egipto tubtob sa Zoar. Gani ginpili ni Lot para sa iya ang bug-os nga Distrito sang Jordan.” Bangod sang iya ginpili, may rason gid si Lot nga mangin malaumon. Apang kamusta naman si Abraham?​—⁠Genesis 13:​10, 11.

Nangin buangbuang bala si Abraham, bangod ginbutang niya sa katalagman ang kaayuhan sang iya pamilya? Indi. Ang pagkapositibo kag kaalwan ni Abraham ginpadyaan sing bugana. Si Jehova nagsiling kay Abraham: “Bayawa ang imo mga mata, palihug, kag lantaw gikan sa duog diin ka, paaminhan kag pabagatnan kag pasidlangan kag pakatundan, kay ang bug-os nga duta nga imo ginatan-aw, ihatag ko sa imo kag sa imo mga kaliwatan sing dayon.”​—⁠Genesis 13:​14, 15.

Ang pagkamalaumon ni Abraham may malig-on nga sadsaran. Napasad ini sa saad sang Dios nga magahimo sia sing isa ka daku nga pungsod gikan kay Abraham agod nga “ang tanan nga panimalay sang duta pat-od nga magapakamaayo sang ila kaugalingon paagi kay [Abraham].” (Genesis 12:​2-4, 7) May rason man kita nga magmasaligon, kay nahibaluan naton nga “ginapahanabo sang Dios nga magbuligay ang tanan niya nga binuhatan para sa kaayuhan sang mga nagahigugma sa Dios.”​—⁠Roma 8:⁠28.

Duha ka Malaumon nga mga Espiya

Kapin sa 400 ka tuig sang ulihi, ang pungsod sang Israel nagahanda na sa pagsulod sa Canaan, “duta nga nagailig sing gatas kag dugos.” (Exodo 3:​8; Deuteronomio 6:3) Ginsugo ni Moises ang 12 ka prinsipe nga ‘usisaon ang duta kag magdala pabalik sing pulong nahanungod sang dalan nga ila taklaran kag sang mga siudad nga ila abtan.’ (Deuteronomio 1:​22; Numeros 13:2) Ang tanan nga 12 ka espiya naghilisugot sa ila paglaragway sa kabuganaan sang duta, apang ang 10 sa ila naghatag sing indi maayo nga report nga nagpahadlok sa katawhan.​—⁠Numeros 13:​31-33.

Sanday Josue kag Caleb, sa pihak nga bahin, naghatag sa katawhan sing malaumon nga mensahe kag ginhimo nila ang tanan nga masarangan nila agod maghaganhagan ang ila kahadlok. Ang ila panimuot kag report nagpakita sing bug-os nga pagsalig sa ikasarang ni Jehova sa pagtuman sang iya pulong nga ibalik sila sa Ginsaad nga Duta​—⁠apang wala ini sing nahimo. Sa baylo, “ang bug-os nga katilingban naghambalanay nga batuhon sila.”​—⁠Numeros 13:​30; 14:​6-10.

Ginpalig-on ni Moises ang katawhan nga magsalig kay Jehova, apang wala sila mamati. Bangod padayon gihapon sila sa ila pagkadimalaumon, ang bug-os nga pungsod nagpanlugayawan sa kahanayakan sing 40 ka tuig. Sa 12 ka espiya, sanday Josue kag Caleb lamang ang nakabaton sang padya sang pagkamalaumon. Ano gid ang problema? Kakulang sing pagtuo, kay ang mga tawo nagsandig sa ila kaugalingon nga kaalam.​—⁠Numeros 14:​26-30; Hebreo 3:​7-12.

Ang Pagpangalag-ag ni Jonas

Nagkabuhi si Jonas sang ikasiam nga siglo B.⁠C.⁠E. Ginapakita sang Biblia nga isa sia anay ka matutom nga manalagna ni Jehova sa napulo ka tribo nga ginharian sang Israel, sang paggahom ni Jeroboam II. Apang wala niya ginbaton ang komisyon nga magkadto sa Nineve agod paandaman ang mga tawo. Ang istoryador nga si Josephus nagsiling nga si Jonas “nagpalagyo” kag nagkadto sa baylo sa Joppa. Didto nagsakay sia sa barko padulong sa Tarsis, mahimo nga amo karon ang Espanya. (Jonas 1:​1-3) Ginapaathag sa Jonas 4:2 kon ngaa si Jonas nagpakita sing dimalaumon nga pagtamod sa sining tulumanon.

Nagsugot sang ulihi si Jonas nga himuon ang iya misyon, apang naakig sia sang maghinulsol ang katawhan sang Nineve. Gani gintudluan sia ni Jehova sing isa ka nagakaigo nga leksion tuhoy sa pagkaawa paagi sa pagpahanabo nga malaya kag mapatay ang tanom nga tangantangan nga ginapasilungan ni Jonas. (Jonas 4:​1-8) Ang pagbatyag ni Jonas sing kasubo bangod sa pagkapatay sang tanom mas nagakabagay nga dapat kuntani ginpakita sa 120,000 ka taga-Nineve nga wala “makakilala sang kinatuhayan sang ila kamot nga tuo kag sang ila kamot nga wala.”​—⁠Jonas 4:⁠11.

Ano ang matun-an naton gikan sa naeksperiensiahan ni Jonas? Wala sing duog ang pagkadimalaumon sa sagrado nga pag-alagad. Kon makita naton ang pagtuytoy ni Jehova kag sundon ini upod ang bug-os nga pagsalig, magamadinalag-on kita.​—⁠Hulubaton 3:​5, 6.

Pagkamalaumon sa Tunga sang mga Kabudlayan

“Dili ka magkaakig bangod sang mga manughikot sing malaut,” siling ni Hari David. “Dili magkahisa sa mga nagahimo sing pagkadimatarong.” (Salmo 37:1) Maalamon gid sa pagkamatuod ina nga laygay, kay nagasagsag karon sa palibot naton ang inhustisya kag kagarukan.​—⁠Manugwali 8:⁠11.

Apang, bisan pa kon wala kita nagakahisa sa mga dimatarong, madali lang kita makabatyag sing kapaslawan kon makita naton ang inosente nga mga tawo nga nagaantos sa mga kamot sang mga malaut ukon kon kita mismo ginadayaan. Mahimo gani kita maluyahan sing buot ukon mangin dimalaumon bangod sina nga mga eksperiensia. Kon subong sina ang mabatyagan naton, ano ang aton dapat himuon? Una, dumdumon naton nga ang mga malaut indi makalaum nga ang silot sa ila indi gid magaabot. Ang Salmo 37 padayon nga nagapasalig sa aton sa bersikulo 2: “Kaangay sang hilamon sila [mga manughikot sing malaut] madali malaya, kag kaangay sang hilamon nga hilaw magataliwan sila.”

Dugang pa, magpadayon kita sa paghimo sing maayo, magpabilin nga malaumon, kag maghulat kay Jehova. “Palayo sa malaut kag himua ang maayo, kag sa amo magkabuhi tubtob sa walay katubtuban,” padayon sang salmista. “Kay si Jehova mahigugmaon sang katarungan, kag indi magabiya sa mga mainunungon sa iya.”​—⁠Salmo 37:​27, 28.

Ang Matuod nga Pagkamalaumon Magamadinalag-on!

Kamusta, nian, ang aton palaabuton? Ang tulun-an nga Bugna sang Biblia nagasugid sa aton nahanungod sa “mga butang nga mahanabo sing madali.” Lakip sa sini, ang nagasakay sa duag-kalayo nga kabayo, nga nagalaragway sang inaway, ginapahayag nga ‘magakuha sang paghidait sa duta.’​—⁠Bugna 1:​1; 6:⁠4.

Ang popular​—⁠kag malaumon​—⁠nga opinyon nga nangibabaw sa Britanya sa tion sang Inaway Kalibutanon I amo nga amo yadto ang mangin katapusan daku nga inaway. Sang 1916, mas realistiko ang Britanikong manghimanwa nga si David Lloyd George. Sia nagsiling: “Ining inaway, kaangay sang masunod nga inaway, isa ka inaway nga magatapos sang inaway.” (Italiko amon.) Husto sia. Ginpadasig lamang sang Inaway Kalibutanon II ang pagbuhat sing kapin kapintas nga mga pamaagi sang pagpamatay sa madamo. Pagligad sang kapin sa 50 ka tuig, wala gihapon sing paglaum nga matapos ang inaway.

Sa amo gihapon nga tulun-an sang Bugna, mabasa naton ang tuhoy sa iban pa nga mga manugkabayo​—⁠nga nagasimbulo sang tiggulutom, mga pesti, kag kamatayon. (Bugna 6:​5-8) Dugang pa ini nga mga bahin sang tanda sang mga panahon.​—⁠Mateo 24:​3-8.

Mga kabangdanan bala ini nga mangin dimalaumon? Indi gid, kay ang palanan-awon nagalaragway man sing “kabayo nga maputi; kag ang isa nga nagasakay sa sini may pana; kag ginhatagan sia sing korona, kag naglakat sia nga nagapangdaug kag sa pagtapos sang iya pagdaug.” (Bugna 6:2) Makita naton diri si Jesucristo subong isa ka langitnon nga Hari nga nagadula sang tanan nga kalautan, nagasakay agod palig-unon ang paghidait kag paghiusa sa bug-os nga kalibutan.⁠a

Subong Tinangdo nga Hari, si Jesucristo sang yari sa duta nagtudlo sa iya mga disipulo nga ipangamuyo ina nga Ginharian. Ayhan ikaw man gintudluan sa pagpangamuyo sing “Amay Namon,” ukon Pangamuyo sang Ginuo. Sa sini ginapangamuyo naton nga magkari ang Ginharian sang Dios, nga himuon ang iya kabubut-on diri sa duta subong sang sa langit.​—⁠Mateo 6:​9-13.

Sa baylo nga kay-uhon ang sistema sang mga butang karon, dulaon ini sing bug-os ni Jehova, paagi sa iya Mesianikong Hari nga si Cristo Jesus. Bilang tal-us sini, si Jehova nagsiling, “Magatuga ako sing bag-ong mga langit kag bag-ong duta; kag ang una nga mga butang indi na pagdumdumon, ukon mag-abot sa tagipusuon.” Sa idalom sang langitnon nga panguluhan sang Ginharian, ang duta mangin isa ka malinong, malipayon nga puluy-an para sa katawhan, diin ang kabuhi kag hilikuton mangin makalilipay sa tanan nga tion. “Magkalipay kamo sa akon tugahon,” siling ni Jehova. “Ang binuhatan sang ila mismo mga kamot himuslan sa kabug-usan sang akon mga pinili.” (Isaias 65:​17-22) Kon ipasad mo ang imo paglaum sa palaabuton sa sinang indi mapaslawan nga saad, may rason gid ikaw nga mangin malaumon​—⁠karon kag sa walay katubtuban!

[Footnote]

[Retrato sa pahina 4]

H. G. Wells

[Credit Line]

Corbis-Bettmann