Ang Pagpangita sing Kuwarta

Sang Koresponsal sang Magmata! sa Britanya

‘Ang akon tulumuron,’ baton ni Julian nga taga-Pilipinas, ‘amo ang magmilyonaryo paglab-ot ko sa edad nga 45.’ Si Karel nga taga-Bagatnan nga Aprika, nagtuad, “Handum ko nga magmanggaranon.”

Sa Pagkamatuod, indi tanan, sing realistiko, luyag mangin milyonaryo apang nagahandum sila nga makatigayon sing bastante nga mga pagkabutang kag kuwarta agod magkalipay sa kabuhi kag mahimo ang luyag nila. Amo ini ang panimuot sang mga Hapones nga negosyante nga si Kichisaburo nga nagsiling, “Pagdumdom ko ining mga butang magadul-ong sa kalipay.”

Amo man ang pagdumdom ni Liz nga taga-Canada. “Sang bata pa ako,” saysay niya, “nagpati ako nga ang kuwarta makahatag sing kahilwayan gikan sa kabalaka.” Ang iya bana, nga si Tom, naglaum nga ang kuwarta makabulig sa iya sa “pagpalayo sa tanan, . . . nga sa diin wala sing krimen, wala sing polusyon, wala sing doble-cara nga mga tawo nga pakig-angutan.”

Aktibo—Para sa Kuwarta

Sa bug-os nga maragtas, ang mga tawo nga nagapangita sing manggad aktibo. Sa mga adlaw sang koloniya, ginsundan sang Britaniko nga mga negosyante ang mga manuglagulad agod agawon ang mineral nga mga manggad sang bug-os nga mga kontinente, subong sang Aprika. Nian, sa pagkalusod sang emperyo kag sang krisis sa ekonomiya sining karon lang, nagbaliskad ang direksion sang paghulag kay ang Commonwealth nga mga banwahanon nagalakbay padulong sa Britanya, indi agod magmanggaranon, kundi agod makakita sing bastante nga kuwarta sa pagsupurta sa ila pamilya.

Linibolibo ka mga lalaki kag mga babayi ang nagabiya sa Pilipinas agod mangita sing trabaho sa iban nga mga duog, kag madamo ang nakakita sing trabaho sa mga estado sang Persian Gulf kag sa iban mga mga duog. Ang mga Mexicano kag madamo pa gikan sa Sentral kag Bagatnan nga Amerika nagasaylo pa naaminhan sa paglaum nga makakita sing kuwarta sa Estados Unidos. Madamo nga mga pungsod sa Europa ang nagsapopo sa mga tawo nga naghalin sa Natung-an nga Sidlangan kag sa Aminhan nga Aprika.

Suno sa Manpower Review sang Bagatnan nga Aprika sang Enero 1987, ang kadamuon sang narehistro nga mga mamumugon didto nga naghalin sa iban nga pungsod 371,008 sang Hunyo 30, 1985. Apang, ang report nagdugang nga “ginabanta nga 1.5 milyones ang mga dilegal nga nakasulod sa Bagatnan nga Aprika agod magkauha sang pila sang manggad sini.”

Bisan sa sulod sang maayad-ayad nga mga pungsod karon, ang mga tawo nagahulag agod makakita sing kuwarta. Matuod ini sa Britanya. Kapin kag kapin nga mga tawo ang nagatrabaho sa bagatnan kag nagahupot sang ila mga puluy-an sa aminhan. Sa pag-ilustrar kon ngaa, ang puluy-an sa sentral nga London (sa bagatnan), nga ginalaragway subong isa ka “gamay nga balay [apartment],” nga 5.6 metros kuwadrado lamang, gintanyag kasan-o lang sa makahalawhaw nga $54,000, U.S. Apang, ining kantidad sang kuwarta makabakal sing balay nga tatlo sing kuwarto sa sulod sang 130 kilometros sang London.

Mga 60,000 ang taga-Asia nga pumuluyo sang Bradford, isa ka siudad sa naaminhan nga bahin sang Inglaterra. Madamo sining mga imigrante ang nagkadto sa sining sentro sang industriya agod magtrabaho sa mga pabrika sang delana diri. Apang sa pagbuhin sa tinawo bangod makina na ang ginagamit, ang mga wala sing trabaho nagasalig na karon sa bulig sang pangulohan para sa ila ikabuhi. Sa amo, madamo sang nagapangita sing kuwarta ang napaslawan.

Nagauswag nga mga Pungsod

Subong man, sa nagauswag nga mga pungsod, ang posibilidad nga makatigayon sing regular nga palamugnan nagaganyat sa linibolibo gikan sa ila mga puluy-an sa mga minuro padulong sa mga siudad. Matuod, madamo ang nakakita sing trabaho. Apang nagahatag bala sing kalipay ang ila mga kinitaan?

Ang diutay nga suweldo sang mga mamumugon ginabayad anay sa masami mataas nga mga arkila sa mabudlay nga mga ilistaran, ayhan sa mga slum nga nagalibot sa mga banwa. Ang nabilin ginapadala sa ila mga paryente sa minuro para sa ila daku nga mga kinahanglanon. Sa Aprika, halimbawa, sa katapusan sang bulan, madamo nga mga opisina sang koreo sa siudad ang puno sang nagalinya nga mga tawo agod magbakal sing money order para sa ila mga paryente sa minuro.

Bisan kon ang mga pamilya magpuyo sing tingob sa mga siudad, ang dugang pa nga mga lulan sa ekonomiya nagapabug-at. Dapat magtigana sing kuwarta para sa lawas, para sa transportasyon, para sa matrikula sa eskwelahan, para sa pagkaon, kag para sa arkila sa balay. Ang listahan wala sing katapusan. Indi katingalahan nian nga madamo sang mga nagapuyo sa siudad ang duha sing trabaho.

Pareho bala ini sa isa ka resipe sang kalipay? Indi. Gani, nagahulag man ikaw ukon nagapabilin kon diin ka, ang pamangkot nagapabilin, Ano ang papel sang kuwarta sa imo kabuhi? Ang sabat importante sa imo kalipay.