Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ano ang makahaladlok Gid sa mga Pelikula nga “Horror”?

Ginapakamalaut sang kritiko, ginaatake sang mga ginikanan, kag sa masami ginasensor sang mga opisyal sang TV network, ang mga pelikula nga horror nagapadayon gihapon. Kon ang ikasarang sa pagpangita sing kuwarta ang talaksan, ang mga pelikula nga horror madinalag-on gid, ang iban may rekord sang tumalagsahon nga kadamuon sang tumalan-aw. Ang mga manughimo sing pelikula, nga nalangkag sa pagganansia sing daku pa, nagadalidali sa paghimo sing mga kasugpon. Nagahamkon sining mga ganansia, ang iban nga manughimo sing pelikula nagadali sa paghimo sing imitasyon.

Kag sin-o ang ginapuntariya nga tumalan-aw para sa sining mga pelikula nga horror? Amo ang mga pamatan-on. Indi tumalagsahon nga makita ang mga tin-edyer nga nagabatas sa paglinya sa malaba nga linya kag sang malain nga tiempo agod lamang makatan-aw sang una nga pagguwa sang bag-o nga pelikula nga horror. Apang, ano ang pangganyat sining mga pelikula? May rason bala nga mag-andam sa sini ang mga pamatan-on?

Ang Bag-o nga mga Pelikula nga Horror

Ang mga pelikula nga nagpahadlok sa mga tumalan-aw sang nagligad nga pila ka dekada ginbuslan sang bag-o nga sahi. Ang mga pelikula nga horror karon indi makapalangligbos paagi sa maayo nga estorya, makahalawathawat nga mga eksena, ukon pagpukaw sa imahinasyon sang tumalan-aw, kundi nasandig sing daku sa detalyado nga kasingki. Suno sa ginreport sang New York Post, “Ang tradisyonal nga mga gadya ginbuslan sang uhaw sa dugo nga mga manyak.”

Halimbawa, ang manugrepaso sang ikap-at nga “Friday the 13th” nga pelikula nagkomento: “Ang unod sang 91-minutos nga pelikula madugo nga pagpang-utod sa lawas kag paghubo sang mga tin-edyer . . . lakip ang malip-ot nga mga salida sang pag-utod sa mga ulo kag pagkuha sa mga liog.” Ang bida amo ang “isa ka buang nga manugpatay nga nagahingalan kay Jason, nga nagamaskara, nga nagpanglabo kag nagapanglubag sa tin-edyer nga mga lalaki kag babayi.”

Sa amo ang madamo nga dugo amo ang daku nga butang sa bag-o nga mga pelikula nga horror. Indi katingalahan, nian, nga sila gintawag nga “knife-kill,” “splatter,” kag “gore” nga mga pelikula.

Ang Ganyat sang mga pelikula nga Horror

Apang, sing dimapatihan, amo ining lawasnon kag “madugo nga pagpang-utod sa mga lawas” ang nagatiklod sa madamo nga pamatan-on nga magdinaguso sa ginaamag nga pelikula. Sang ginpamangkot kon ngaa pirme sia nagatan-aw sing mga pelikula nga horror, ang 16-anyos nga si Melissa prangka nga nagbaton: “Gusto ko ang kaisog. Indi ko luyag magtan-aw sing sine nga subong lamang sang Goldilocks. Luyag kom magtan-aw sing sine subong sang Nightmare on Elm Street.” Nagdugang sia, “Luyag ko magtan-aw sing mga tawo nga ginautod-utod.”

Sa pagkamatuod, para sa madamo nga pamatan-on, ang sadsaran sa paghukom sa isa ka pelikula amo kon daw ano ka “matugahon” ginhimo ang mga pagpatay.” Ang 17-anyos nga si Sandy nagdugang: “Kon ang mga eksena nagpahadlok gid sa akon, maayo ina nga pelikula. Kon indi—subong lamang sang kinaandan nga pagpatay—indi ini tanto kaayo.”

Kon Ngaa Ginatan-aw Ini sang Iban

Matuod, indi tanan sang mga nagatan-aw sing mga pelikula nga horror nagakalangkag sa kasingki ukon makahaladlok nga pagkamausisaon. Para sa iban nga tin-edyer, ang mga pelikula nga horror mga paagi lamang sang paglikaw, isa ka pagpalayo sa kabuhi nga puno sing mga kabalaka. Ang sikologo nga si Joyce Brothers nagsiling: “Kon ang imo kabuhi magamo gid kag makahaladlok . . . , mas madali ka makalikaw paagi sa makahaladlok nga sugilanon.”

Ang iban nga mga pamatan-on ginaganyat sang pagkamakahalawathawat. Ang 14-anyos nga si Bobby nagsiling: “Nagapatibi ka sa imo pulungkuan bangod sang pagkamakahalawathawat. Nagasakay ka sa roller-coaster nga makapakurog kag makapakalhat sang atay nga may pila lamang ka paghinay sa ulot.”

Ang iban nga tin-edyer nga mga lalaki nagapati nga ang ila pagkalalaki ginapamatud-an sang ikasarang sa pagtan-aw sing makahaladlok nga mga danyag kag madugo nga pagpatay nga wala nagakuriit. Si Reggie, nga pirme nagatan-aw sing pelikula nga horror, nagsiling: “Kon masarangan mo ang dugo kag kaisog, lalaki ka. Kon indi, ginakabig ka nga talawan sang imo mga abyan.”

Apang, madamo nga pamatan-on ang nagatan-aw sing mga pelikula nga horror bangod sang “romantiko” nga mga posibilidad nga ginapresentar sini sa ila kadate. Ang 20-anyos nga si Quintella nagsiling: “Sang magtan-aw ako sing pelikula nga horror kag ang eksena nangin makahaladlok gid, ginbutong ko ang akon kadate.” Sia nagdugang, “Sa banta ko ginpaabot-abot niya kag naluyagan ining reaksion.” Ang tin-edyer nga mga babayi kuno nagapakunokuno nga nahadlok agod nga makakupo sa ila nobyo. Ang ila lalaki nga mga kaupod, nagalaum sini nga reaksion, nagsabat paagi sa maamligon nga pagkupo.”a

Pagkamakahalawathawat, kakunyag, paglikaw, romansa—madamo nga pamatan-on ang nagapati nga sanglit ginahatag sang mga pelikula nga horror ining tanan nga daw kaayuhan, wala ini sing halit sa ila. Apang amo gid bala sina?

Mga Pelikula nga Horror—Kon Ano ang Ila Ginatudlo

Matuod, ang iban nga mga sikologo nagapati nga ang mga pelikula nga horror indi makahalalit, nga ang mahimo lamang ituga sini amo ang indi pagkatulog kon kaisa. Apang, madamo sang ginatahod nga mga awtoridad ang nagasiling nga may mga katalagman ini.

Si Dr. Leonard Berkowitz, propesor sa sikolohiya sa University of Wisconsin, nagsiling nga ang kasingki sa pelikula nga horror may tatlo ka epekto sa mga tumalan-aw. “Nahauna,” siling niya, “ginahimo sini ang mga tumalan-aw sa kabilugan nga indi mahadlok kag indi masinapakon sa, kasingki. Ikaduha, ang mga tumalan-aw mahimo makatuon sing leksion nga ang kasingki ginaaprobahan nga panimuot. Ikatlo,” padayon niya, “ang iban mahimo nga mapukaw sini.”

Sa pagkamatuod, indi bala nga ang ikasarang sa pagpakigsimpatiya kag pagkahanuklog sa mga pag-antos sang iban nagapain sa mga tawo gikan sa walay buot nga mga sapat? Apang, ang kasingki sang mga pelikula nga horror, amat-amat nga nagadula sina nga simpatiya. Ginapahanumdom kita kon paano ginpakamalaut ni apostol Pablo yadtong mga tawo nga “bangod sang pagtig-a [sing literal, “pagbinhod”] sang ila tagipusuon” “nawad-an sing igbalatyag.” Apang ginpalig-on niya ang mga Cristiano nga ‘magmainayuhon sa isa kag isa, malolo.’ (Efeso 4:18, 19, 32, Kingdom Interlinear) Makabulig bala ang pagpadayag sang isa sa madamo nga pagpatulo sing dugo sa pagpalambo sining mga kinaiya?

Ang Pagtamod sang Dios sa Kasingki

Kon ang lamang nga katalagman sining mga pelikula amo ang makapatay sa balatyagon nga mga epekto, ina lamang rason na sa pagkabalaka sing daku. Apang, para sa mga Cristiano, ang daku nga ginakabalak-an nila amo ang paghupot sang pagpakig-abyan sang Dios. Nagalakip ini sang pagbaton sa iya pagtamod sa kasingki, nga maathag nga ginpakita sang ginlaglag niya ang dumaan nga kalibutan sang adlaw ni Noe. Ang Biblia nagasiling: “Naglapta bisan diin ang kasingki. Gintan-aw sang Dios ang kalibutan kag nakita nga malaut ini, kay ang tanan nga katawhan nagakabuhi sing malaut. Ang Dios nagsiling kay Noe, ‘Namat-od ako nga tapuson ang tanan nga katawhan. Laglagon ko sila sing bug-os, bangod ang kalibutan puno sang ila masingki nga mga buhat.’”—Genesis 6:11-13, Today’s English Version.

Sa amo ang salmista nagsiling tuhoy kay Jehova: “Ang bisan sin-o nga nagahigugma sa kasingki ginadumtan gid sang iya kalag.” (Salmo 11:5) Busa, ang nahaunang mga Cristiano nagdumili sa pagpakigbahin sa popular nga mga hampang sa gladiator, nga nagpaaway sa tawo batok sa tawo ukon tawo batok sa sapat sa isa ka pag-away tubtob kamatayon. Matuod, isa ini ka ginabaton sadto nga porma sang kalingawan. Apang ang Cristianong manunulat sang ikaduha nga siglo nga nagahingalan kay Athenagoras nagsiling: “Kami, nga nagapati nga ang pagtan-aw sa isa ka tawo nga ginapatay pareho lamang sa pagpatay sa iya, naglikaw [solemne nga nagpakamalaut] sina nga mga talan-awon.”

Indi pagkalimtan ang espiritistiko kag demonyohanon nga bahin sang madamo nga pelikula nga horror. Ang isa bala ka Cristianong pamatan-on ‘nagtindog sing malig-on batok sa mga pahito sang Yawa kon nagatan-aw sia sing mga pelikula nga nagapakita sing espiritismo?—Efeso 6:11; Bugna 21:8.

Bangod sang ila handum nga huptan ang pagpakig-abyan sa Dios, ang iban sang pamatan-on nga ginsambit kaina—sanday Reggie, Quintella, Sandy, kag Bobby—nag-untat tanan sa pagtan-aw sing mga pelikula nga horror. Wala, wala sila nangin mga asetiko, nga nagadingot sa ila kaugalingon sang tanan nga porma sang pagpangalipay. Apang paagi sa pagtuon sa Biblia, nahangpan nila ang kinahanglanon nga likawan ang makapalain nga kalingawan. Ginabaton nga kinahanglan ang nagakaigo nga paggawi sa ulot sang mga sekso, wala nila ginagamit ina nga mga pelikula subong balibad para sa dinagakaigo nga pagpakita sang gugma. (1 Tesalonica 4:3, 4) Wala na nagabaton sa kasingki subong kalingawan, nagatinguha sila nga mangin mapilion sa ila ginatan-aw.

Narealisar nila nga ang mga pelikula nga horror nangin amo gid ang ginapahangop sang ngalan—kahaladlukan.

[Footnote]