Pagbantay sa Kalibutan
Mga Kabataan sa Katalagman
Ang mga ginikanan nga nagapabalor sa panghunahuna kag balatyagon nga kaayuhan sang ila kabataan dapat mag-amlig sa ila gikan sa makahalalit nga mga programa sa TV, paandam ni Dr. Gerard Lesser, awtoridad sang kalibutan sa sikolohiya sang bata. Suno kay Lesser, ang dihamtong nga lamharon nga mga hunahuna indi makahibalo maghangop sang indi matuod kag matuod sa kon ano ang nakita nila sa TV. Ang report sa Evening Herald sang Dublin nagasiling: “Ang kasingki sa komiks kag ang agresibo nga mga paagi sa mga pasayod sa TV kag sa mga programa sang kabataan kaangay sang mga karton sa espasyo malain man sa malulo maghambal nga eksperto.” Nagapaandam sia nga ang adlaw-adlaw nga pagtan-aw sing kasingki kag pagpatay sa telebisyon mangin kaangay sang pagdayandayan sa kabataan sa mga kalye sang Belfast ukon Beirut.
Magnetiko nga mga Pagbag-obag-o
Ang magnetiko nga latagon sang duta pirme napaidalom sa mga pagtublag sang radyasyon sang adlaw. Ang mga pag-igrab sa adlaw kag magnetiko nga mga bagyo nga tuga sang pulupanag-on nga pagdulom sa kadaygan sang adlaw nagaresulta sa mga sayop sa kompas sing madamo nga grado. Busa, ang matag-adlaw nga pagmonitor sa magnetiko nga mga direksion sa kompas nagahatag sing paandam tuhoy sa bisan anong serioso nga pagtalang para sa nabigasyon sa hangin kag dagat. Ang mga pakot tuhoy sa magnetiko nga aktibidad ginahanda sang mga geophysicist sa British Geological Survey sa Edinburgh, Scotland, para s posible nga aplikasyon sa industriyal, komersial, kag militar. Ang The Times sang London nagbalikwat kay Dr. David Kerridge, katapo sang grupo sang mananalawsaw sa Edinburgh, subong nagasiling nga “ang mga koryente nga tuga sang pagbag-obag-o sa magnetiko nga latagon makatuga sing halit kag tublag sa mga linya sang telepono, mga kable sang telebisyon, mga elektroniko nga kagamitan, mga linya sang koryente kag awtomatiko nga mga senyales sa tren.”
Nasayasat sing Ulihi Na Katama
Ang “dumaan nga mga taga-Egipto napaidalom sa pareho nga balatian kag halit nga nagpiste sa modernong tawo,” siling sang The Wall Street Journal. Paano ini nahibal-an? “Paagi sa paggamit sa CT (computed tomography) scanners. Makita sa mga scanner ang cross-section [sang naputos nga mga mummy] kaangay sang mga kinihad sang tinapay, nga ginaareglo liwat sang mga kompyuter subong tatlo-sing-dimension nga larawan sang mummy sa sulod.” Ang paghubad sa mga mummy kag pag-awtopsiya nagakahulugan sing paglaglag sa ila. Kag ang mga X ray, bisan pa nga epektibo sa mga tul-an, wala nagakuha sing matin-aw nga larawan sang mas malum-ok nga mga tisyu sang lawas. Paagi sa scan, nasayasat sang mga doktor ang mga tumor, mga bato sa apdo, diabetes, pagtig-a sang mga arterya, mga parasite, mga bali sa tul-an, kag iban pa nga mga balatian. Apang “para sa sining mga pasyente,” siling sang journal, “ang mga pagsayasat ginhimo sing 3,000 ka tuig nga ulihi na katama.”
Mas Dalagku nga mga Balud
Ang mga balud sa naaminhan-nasidlangan nga Atlantiko nagadaku pa gid. Ginapakita sang kapin sa 25 ka tuig nga pagtakus sa balud sa nabagatnan-nakatundan nga punta sang Inglaterra ang promedyo nga pagdugang sa kataason sing mga 25 porsiento, report sang balasahon sa siensia nga Nature. Apang, ang mga sientipiko nagapalibog kon ngaa. Sa tapos mabuhin ang sayop nga mga takus kag mga pagbalhin sa tiempo, ang isa ka mananalawsaw nagbaton: “Wala sing maathag nga paathag.” Apang, ang epekto maathag. Samtang ang mga surfer (humalampang sa balud) sa baybayon sang Cornish sa Inglatera nalipay sa pagdalagku sang mga balud, ang industriya sa langis kag gas nagahanduraw sing mas dalagku nga bili kay kinahanglan ang mas mataas kag mas mabakud nga balaybalay kag plataporma sa pagkutkot sa hunasan sa pagbatu sa nagahampak nga mas dalaku nga mga balud.
Mga Lakas Mag-inum sang Italya
Nagapatuhoy sa alkoholiko nga mga ilimnon, ang Il Corriere della Sera, isa ka pamantalaan sa Milan, nagareport nga “kapin sa lima ka milyon ka italyano ang nagainum sing doble nga kadamuon sa ginakabig nga haganhagan.” Suno sa WHO (World Health Organization), ang adlaw-adlaw nga imnon nga alkohol para sa mga lalaki indi dapat maglabang sa 60 ka gramo (unod sang mga apat ka baso nga alak ukon isa kag tunga ka litro nga serbesa), kag 30 ka gramo para sa mga babayi. Ginarekomendar sang madamong eksperto nga bug-os nga likawan sang mga babayi ang alkohol kon nagamabdos. Apang, ginabantabanta nga sa Italya 9.2 porsiento sa populasyon ang nagakonsumo sing kapin sa 120 ka gramo sang alkohol adlaw-adlaw! Ina nga mga bantabanta nagabutang sa Italya sa numero dos nga posisyon sa Europa kag ikawalo sa kalibutan para sa nakonsumo nga alkohol. Inang sobra nga pagpatuyang ginakunokuno nga amo ang may salabton sa 30 porsiento nga mga naospital sa Italya. Sing dugang, ang WHO nagasiling nga ang abuso sa alkohol may labot sa 40 porsiento nga aksidente sa dalan, 50 porsiento nga pagpatay, 25 porsiento nga paghikog, kag 20 porsiento sang may kahilabtanan sa trabaho kag balay nga mga aksidente.
Kahuol sang Lapsag
Gin-angot sang mga mananalawsaw sa University of Wisconsin sa Estados Unidos ang mahuol nga mga hitabo kaangay sang pagbulag gikan sa mga ginikanan sang bata pa sa mga balatian subong sang hapo, arthritis, kag leukemia. Suno sa report sa American Health nga magasin, si sikologo Christopher Coe “nagabantabanta nga ang pagbulag gikan sa mga ginikanan may negatibo gid nga mga resulta sa bata pa kaayo nga kabataan” kag “mahimo nga nagatuga sing pagkunol sa pagkaindi madali tapikan.” Nagapanugda sia nga “bisan ang day care para sa mga lapsag nga ubos sa anum ka bulan ang edad mahimo nga makatalagam.” Si Dr. Coe naghinakop nga “sa pinakamaayo nga kaagros, dapat naton panikasugan nga pauswagon ang kalig-onan sa balatyagon sa aton kabataan.”
Mga Nagahigugma Ukon mga Nagaatipan
Sa Britanya ang pagpaaway sa ido dugang nga nagabantog bisan pa nga ginadumilian ini sang kasuguan sa isa ka gatos ka tuig, siling sang RSPCA (Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals). Upod ang dili magkubos isa ka organisado nga away kada talipuspusan sa semana, sing masunson nagadalahig sa American pit bulls ukon Staffordshire bullterriers (mga klase sang ido), ang Britanya madasig nga nagadula sang pangangkon sini nga isa ka pungsod sang mga nagahigugma sa sapat. Sa baylo, “isa kita ka pngsod sng mga nagaatipan sa sapat,” siling sang inspektor sang RSPCA nga si Charles Marshall, nagadugang nga ang huyog sa labi pa nga kapintas sa sapat isa ka “tanda sang mapintas nga mga tion nga ginapuy-an naton. Mapintas nga mga video, mapintas nga mga tion.”
Kadto Kamo sa Subay
Ang mga tawo nagakadto karon sa subay indi lamang sa kaalam—agod man mangin mapagros kag manggaranon. Ang mga nagalagulad sa lugar nga posible may mineral nga deposito “nakasapo nga ang puti nga mga subay, ukon mga anay, nagtuytoy sa ila sa malahalon nga mga metal nga yara sa idalom sang duta,” siling sang The Daily Yomiuri sang Tokyo. Paano? Samtang ang mga insekto nagakutkot sing madalom sa pagpangita sing tubig, gindala nila ang duta sa kadaygan. Ang pag-usisa sa bungyod sang subay nagtuytoy sa mga nagalagulad pakadto sa mga mineral nga yara sa ubos. Ang isa ka mangunguma sa South Africa nakakita kuno sing magagmay nga pag-idlak sang kapawa nga nagasiga halin sa bungyod. Ginpakita sang pag-usisa nga naghalin ini sa magagmay nga mga ruby, nga naghatag sa iya sing manggad sa mga diamante nga nalubong sa ubos. Apang, sa Tsina, ang kawili yara mismo sa mga insekto. “Ang intsik nga mga eksperto sa kapagros,” siling sang Asiaweek, “nagsiling nga ang pulbos nga ginhimo gikan sa mapisan nga mga insekto sarang makabulong sa rheumatoid arthritis kag madamong iban nga balatian.” Ang ginpulbos nga mga tinuga ginakunokuno nga madamo sing protina kag zinc. Dugang pa, “ang mga hilimuan sang alak sa Peking kag Jiangsu Province nagahimo sing ant tonics (nagapapagsik nga medisina) sa sulod sang mga tinuig,” siling sang report.
Kamatuoran Lamang?
Sa mga hukmanan sa Britanya siam sa napulo nga ginademanda ang nagabutig, siling ni John Hosking, tsirman sang Asosasyon sang mga Mahistrado sa Britanya. Apang, ang tanan nagasumpa sa pagsugid sing kamatuoran upod ang relihioso ukon sekular nga sumpa. Ang mga nagasakdag kag mga nagapamatok sa mga sumpa nga ginsumpa sa Biblia ukon sa iban pa sagrado nga mga libro nagabaton nga inang pagsumpa napaslawan sa pagpugong sa pagbutig. Suno sa The Independent sang London, bisan yadtong pabor sa pagpadayon sang relihioso nga mga sumpa nagapati nga nagahatag lamang ini sa mga nagasumpa sing “kahigayunan nga magdulog kag maghunahuna nahanungod sa pagkasolemne sang ginahimo nila.” Ngaa may amo sina nga kakulang sing pagkabunayag? Suno kay Hosking, “may tion anay nga ang katawhan may kahadlok sa Dios kag naghunahuna nga silotan sila kon magbutig sila. Apang nagadiutay ina karon.”
Kabuhi sang Kuring
Nobenta porsiento sang mga kuring nga ginbulong sa siudad sang Nueva York tungod sang “high rise syndrome,” pagkahulog sing mga pila ka panalgan pakadto sa baldosa, ang nabuhi. Suno sa Journal of the American Veterinary Medical Association, ginpaguwa sang mga beterinaryo ang nahulog nga kuring 48 ka oras pagkatapos mahulog sa halos 155 metros (mga 32 ka panalgan) nga nagresulta sa diutay lamang nga halit. Ano ang kabangdanan sinang tumalagsahon nga buhat? Ginasitar sang mga eksperto sa medisina ang ikasarang sang kuring sa pagrelaks sang iya mga maskulo agod ang mga batiis niya magainat sing diretso. Nian, kaangay sang parasyut, ang sapat nagahagunos paidalom nga nagainat sing todo sang iya lawas, nga nagapanghikot subong preno sa hangin kag nagapadiutay sa epekto sang paglagbong. Ang gyroscopic reflex nagabulig sa sapat nga magtupa sa apat ka tiil.