Pagbantay sa Kalibutan

40,000 ka Kabataan Kada Adlaw

Suno sa pamantalaan sang Paris nga International Herald Tribune, ang direktor sang UNICEF (United Nations Children’s Fund) nagsiling: “Wala sing gutom, wala sing tigpalamangag, wala sing kinaugali nga kalamidad ang nakapatay sing 40,000 ka kabataan sa isa lamang ka adlaw, apang ang sarang matapna nga balatian kag ang malnutrisyon nagapatay sing subong sina kadamo kada adlaw​—nga indi dapat matabo.” Nagreport tuhoy sa World Summit for Children sang UNICEF, ang pamantalaan nagdugang nga ang problema nagahalin sa bahin sa nagaluntad nga panimuot sa nagauswag nga mga pungsod nga ang pagbalatian kag kamatay sang kabataan “normal kag indi malikawan.” Ang katuyuan sining miting amo nga pauswagon ang mga kahimtangan para sa 1,500 ka milyon ka kabataan nga ginapaabot nga matawo sa masunod nga napulo ka tuig. Suno sa Tribune, amo ini “ang labing madamo nga kaliwatan sang kabataan nga gintugyan sa katawhan.”

“Isa ka Wala sing Puwersa nga Programa”

Suno sa Diario Las Américas, Espanyol nga pamantalaan nga ginabalhag sa Miami, Florida, E.U.A, ang gobierno sang Mexico nagpatok sing isa ka programa nga nagadumili sang pagpanigarilyo sa publiko nga mga duog. Ang tikang, nga gintuyo sa pag-amlig sa mga tawo nga wala nagapanigarilyo, nagasugo nga sa publiko nga mga duog ang pagpanigarilyo pagalimitehan sa napain nga mga duog. Apang, ginabatyag sang iban nga “ining plano daw isa ka wala sing puwersa nga programa, bangod wala sing pilit nga mga tikang, mga multa, ukon mga inspektor nga magapatuman sang pagtahod sa sini,” siling sang Diario. Ang pamantalaan nagkomento nga ginbaton sang pumuluyo sa kabilugan ining sugo nga may pagduhaduha kag wala nagasapak sini.

“Modernong-Adlaw nga Taming”

Ang masingki nga mga krimen sa Siudad sang Nueva York sining karon lang nagpauswag sang pagbaligya sing indi madutlan sang bala nga mga panapton kag mga gamit. Ang Daily News nagareport nga “ang mga tawo nagagasto sing daku nga kuwarta sa pagtabon sang ila kaugalingon, sang ila mga anak kag sang ila mga ido pa gani sing mga panapton nga nalayningan sing tela nga indi madutlan sang bala subong sang Kevlar, isa ka mamag-an nga tela nga mas mabakod sa salsalon.” Ang listahan sang sarang mabakal nga mga butang nagalakip sang kaputi nga nagabili sing $1,000, mga payong nga $1,000 tubtob $2,000, ski jacket nga halin sa $800 tubtob $2,500, kag bulbulon nga kapa nga sa ulot sang $12,000 kag $80,000. Ginpatuhuyan sang pamantalaan ining mga butang subong “modernong-adlaw nga taming para sa mga kalye sang Nueva York” kag nagdugang nga ang kinahanglanon nga panapton “makasagang sa bala nga ginpalupok gikan sa pusil nga tuman kalapit.”

Napung-awan nga mga Bata

Suno sa pamantalaan sang Colombia nga El País, 29 porsiento sang tanan nga kabataan sa Cali nga gindala sa sentro ang may sikolohiko nga mga balatian nga nagakinahanglan sing propesyonal nga manugbulong. Suno sa isa ka awtoridad, ang labing masunson nga kabangdanan amo ang mga problema sa sulod sang pamilya, nga nagapatubas sa isa ka anak sing pagbatyag sing kabalaka, kapung-aw, diikasarang sa pagtuon, problema sa pagtulog, kag iban pa. Gindugang pa sang El País nga ang sikyatriko nga mga problema labi nga nagalutaw sa kabataan sa sulod sang nahauna nga siam ka tuig sang kabuhi. Ginpakita sang isa ka pagtuon nga kon indi maayo ang relasyon sang ginikanan kag anak, bisan ang mga lapsag mahimo makaeksperiensia sing kapung-aw.

Balita Para sa mga Nagainom sing Kape

Ginpakita sang duha ka tuig nga pagtuon kasan-o lang sa 45,589 ka tawo nga wala sing kaangtanan ang pag-inom sing kape kag ang balatian sa tagipusuon, report sang The New England Journal of Medicine. Bisan pa ang iban nga pagtuon kasan-o lang nakasapo sing kaangtanan sa ulot sang pag-inom sing kape kag sang balatian sa tagipusuon, ining masangkad nga bag-ong pagtuon, subong man ang iban pa nga nauna, wala sing nasapwan. Ang presidente sang American Heart Association nagsiling: “Pasad sa sini nga pagtuon may kapin ako nga kompiyansa sa pagsiling sa mga pasyente nga subong isa ka tikang para sa kapagros sang lawas indi ko sila paglaygayan nga untaton ang pag-inom sing kape.” Sa pihak nga bahin, ang isa pa ka pagtuon kasan-o lang nakasapo nga nag-uswag diutay ang risgo nga mga atake sa tagipusuon sa mga tawo nga nagainom sing kapin sa apat ka tasa sang kape kada adlaw.