Ang Natago nga mga Pilas sa Balatyagon nga Tuga sang Pag-abuso sa Bata

“Naugot gid ako sa akon kaugalingon. Pirme ko ginahunahuna nga kuntani may ginhimo ako, nga kuntani may ginsiling ako sa pagpugong sini. Nahigkuan gid ako sa akon kaugalingon.”​—Ann.

“Daw napain ako gikan sa mga tawo. Pirme ako nagakadulaan sing paglaum kag nagapalangluya. Kon kaisa luyag ko na lang nga mapatay.”​—Jill.

“ANG seksuwal nga pag-abuso sa bata isa ka . . . makahalapay, makahalalit, kag makahuluya, nga pag-atake sa hunahuna, kag sa lawas sang bata . . . Nagasalakay ini sa tagsa ka bahin sang pagkabuhi sang isa.” Amo ang siling sang The Right to Innocence, ni Beverly Engel.

Indi palareho ang reaksion sang tanan nga kabataan sa pag-abuso.a Ang kabataan may nanuhaytuhay nga personalidad, ikasarang sa pag-atubang sa problema, kag emosyonal nga kabakod. Daku man ang nasandig sa relasyon sang bata sa isa nga nag-abuso sa iya, sa pagkaserioso sang pag-abuso, sa kon ano ka dugay ang pag-abuso, sa edad sang bata, kag iban pa nga mga kabangdanan. Dugang pa, kon mabuyagyag ang pag-abuso, kag ang bata makatigayon sing mahigugmaon nga bulig gikan sa iban nga mga hamtong, sa masami magahaganhagan ang halit. Walay sapayan, madamo nga mga biktima ang nagaantos sing madalom nga mga pilas sa emosyon.

Kon Ngaa Makahalapay Ini

Ang Biblia nagahatag sing paghangop kon ngaa nagakatabo ang amo nga mga halit. Ang Manugwali 7:7 nagasiling: “Ang pagpigos nagapabuang sa maalam.” Kon matuod ini sa mga hamtong, hunahunaa ang epekto sang mapintas nga pagpigos sa magagmay nga kabataan​—ilabi na kon ang nag-abuso isa ka ginsaligan nga ginikanan. Dapat dumdumon nga daku ang mahimo sang una nga mga tinuig sang kabuhi sa emosyonal kag espirituwal nga pagtubo sang bata. (2 Timoteo 3:15) Diri sa sining mga tion nga ang bata nagasugod sa pagpatubo sang moral nga mga limitasyon kag pagbatyag sing personal nga kabilihanan. Paagi sa pagpakig-angot sa iya mga ginikanan, ang bata nagatuon sang kahulugan sang gugma kag pagsalig.​—Salmo 22:9.

“Sa mga gin-abusuhan nga mga kabataan,” paathag ni Dr. J. Patrick Gannon, “ining proseso sang pagsalig nagakaguba.” Bangod sang pag-abuso, nadula ang pagsalig sang bata sa nag-abuso; ginadula sini ang iya pagbatyag sing pagkaluwas, ang pribado nga pagkabuhi, ukon pagtahod sa kaugalingon kag ginagamit lamang sia nga isa ka palautwasan sang iya kaugalingon nga kailigbon.b Indi mahangpan sining mga kabataan ang kahulugan sang kon ano ang ginahimo sa ila, apang sa halos bisan diin nasapwan nila nga ang amo nga eksperiensia tuman ka makapaluya, makahaladlok, kag makahuluya.

Halimbawa, ang mga eksperto nagasiling nga kinaandan man ini nga mga sintoma sa mga adulto nga ginpadaku sa magamo nga mga pamilya​—sa diin ginabakol sila sang ila ginikanan, ginapakanubo kag ginapakahuy-an, ginapabay-an sa ila pisikal nga mga kinahanglanon, ukon sa diin ang ila mga ginikanan nagiyan sa droga ukon sa alkohol.

Kon Ngaa Wala Nagaayo ang mga Pilas

Ang Hulubaton 22:6 nagasiling: “Hanasa ang bata sa dalanon nga dapat niya laktan; kay bisan tigulang na sia indi sia magtalikod sa sini.” Maathag nga ang impluwensia sang mga ginikanan nagalawig tubtob buhi ang isa. Ano kon amo kon ang bata mahanas sa pagpati nga wala sia sing ikasarang sa pagtapna sang isa ka seksuwal nga pag-abuso? Nahanas sa paghimo sing seksuwal nga katikuan sa baylo sang “gugma”? Nahanas sa pagkabig sa iya kaugalingon nga wala sing pulos kag mahigko? Indi bala nga makadul-ong ina sa bug-os kabuhi nga makahalalit nga pagginawi? Indi buot silingon nga ang pag-abuso sa bata rason sang indi nagakaigo nga pamatasan sang isa ka tawo sa ulihi, apang makabulig ini sa pagpaathag kon ngaa ang mga biktima sang pag-abuso nagaginawi sa amo nga paagi.

Madamo sang mga biktima sang pag-abuso ang nagaantos sang sintoma sini, lakip na ang kapung-aw. Ang iban ginatublag man sang nagapadayon kag kon kaisa sobra nga pagtublag sang konsiensia, kahuya, kag kaakig. Ang iban nga mga biktima mahimo mag-antos sing pagkunol sang emosyon, ang diikasarang sa pagpabutyag ukon sa pagbatyag sang emosyon. Ang manubo nga pagtahod sa kaugalingon kag ang pagbatyag nga wala sing mahimo nagapaantos man sa madamo. Si Sally nga gin-abusuhan sang iya tiyo nagpabutyag: “Sa tagsa ka tion nga gin-abusuhan niya ako, pamatyag ko daw sa wala ako sing kusog, nagapanig-a, indi makabatyag, nagatiskog, kag naligban. Ngaa nagakatabo ining mga pag-abuso?” Ang isa ka sikologo nga Si Cynthia Tower nagsiling: “Ginapakita sang mga pagtuon nga ang mga gin-abusuhan nga kabataan nagadala sa bug-os nila nga kabuhi sing panghunahuna nga sila isa ka biktima.” Mahimo makapamana sila sing isa ka abusador nga tawo, kag magapaalinton sila sing maluya nga panimuot ukon magabatyag nga wala sing mahimo sa pagpangapin sa ila kaugalingon kon pahugon.

Sa kinaandan, dapat nga ang mga kabataan magaedad sing 12 ukon labaw pa agod makahanda sa mga emosyon nga nagabangon sa tion sang pagdinalaga. Apang kon ipilit sa bata ang mahigko nga mga buhat, mahimo nga mahadlukan sia sa napukaw nga mga balatyagon. Subong sang ginpakita sang isa ka pagtuon, mahimo nga sa ulihi magaupang ini sa iya ikasarang sa pagkalipay sa paghuliray sang mag-asawa. Siling sang isa ka biktima nga si Linda: “Nasapwan ko nga ang seksuwal nga bahin sang pag-asawahay amo ang pinakamabudlay nga bahin sa akon kabuhi. Nahadlok gid ako nga ang akon kahulid amo ang akon amay, kag sa amo daw nagasala ako.” Mahimo nga baliskad naman ang reaksion sang iban nga mga biktima kag nagasupog sa imoral nga mga kailigbon. “Nangin salamwanan ako sa akon pagkabuhi kag subong resulta nakahulid ako sa mga tawo nga indi ko gid kilala,” pagbaton ni Jill.

Ang mga biktima sang pag-abuso mahimo nabudlayan man sa pagtipig sang maayo nga kaangtanan. Ang iban indi gid makapakig-angot sa mga lalaki ukon sa mga tawo nga may awtoridad. Ginaguba sang iban ang pag-abyanay kag mga pag-asawahay paagi sa pagkaabusador kag mapuguson. Ang iban pa gid bug-os nga nagalikaw sa suod nga mga kaaangtanan.

May yara pa iban nga mga biktima nga nagapaupok sang ila makahalalit nga balatyagon sa ila mismo kaugalingon. “Naugot ako sa akon lawas bangod napukaw ini sang pag-abuso,” baton ni Reba. Sing makapasubo, ang di-husto nga pagkaon,c ang pagpatuyang sa trabaho, sa alkohol, kag droga, kinaandan sa mga biktima sang pag-abuso​—agod nga lumsan ang ila mga ginabatyag. Ginapakita sang iban ang ila kaugot sa ila kaugalingon sa mas direkta nga paagi. “Ginpilasan ko ang akon lawas, gintuslok ko sang akon kuko ang akon butkon, kag ginpaso ko pa ang akon lawas,” dugang pa ni Reba. “Sa pamatyag ko bagay lang ako nga abusuhan.”

Halit sa Espirituwal

Ang labing malain nga epekto sang pag-abuso sa bata amo ang halit sa espirituwal. Ang seksuwal nga pag-abuso isa ka “pagdagta sa unod kag sa espiritu.” (2 Corinto 7:1) Sa paghimo sang tiko nga buhat sa bata, sa paglapas sang iya moral kag pisikal nga mga limitasyon, sa pagguba sang iya pagsalig, ginahigkuan sang nagaabuso ang espiritu sang bata, ukon ang makusog mental nga huyog. Makaupang ini sa ulihi sa iya espirituwal nga pagtubo.

Ang libro nga Facing Codependence, ni Pia Mellody, nagasiling: “Ang tagsa ka serioso nga pag-abuso​—isa man ka pag-abuso sa espiritwual, nagahigko ini sa pagsalig sang bata sa Mataas nga Gahom. Halimbawa, ang isa ka Cristiano nga babayi nga si Ellen namangkot: “Paano ko kabigon si Jehova nga isa ka Amay kon ginahunahuna ko ang isa ka mapintas kag mabangis nga dutan-on nga amay?” Ang isa pa ka biktima nga si Terry nagsiling: “Wala ko gid ginkabig si Jehova nga isa ka Amay. Subong Dios, Ginuo, Soberano, Manunuga, huo! Apang subong Amay, wala gid!”

Indi buot silingon nga ining mga indibiduwal maluya sa espirituwal ukon wala sing pagtuo. Sa kabaliskaran, ang ila padayon nga pagsunod sa mga prinsipio sang Biblia nagahatag sing pamatuod sang espirituwal nga kabakod! Apang handurawa kon ano ang batyagon sang pila kon mabasa nila ang teksto sa Biblia katulad sang yara sa Salmo 103:​13, nga nagasiling: “Kasubong sang amay nga nagakaluoy sa iya anak, si Jehova nagakaluoy sa sadtong nagakahadlok sa iya.” Mahimo nga mahangpan ini sang iban. Apang, kon indi maayo ang pagtamod sa kon ano ang isa ka amay, mahimo nga indi sila matandog sini nga teksto!

Mahimo nga ang iban nabudlayan man nga mangin “subong sang diutay nga bata” sa atubangan sang Dios​—maluya, mapainubuson, masinaligon. Mahimo nga taguon nila ang matuod nila nga balatyagon sa Dios kon nagapangamuyo. (Marcos 10:​15) Mahimo nga mang-alag-ag sila sa pag-aplikar sa ila kaugalingon sang mga pulong ni David sa Salmo 62:​7, 8: “Sa Dios yara ang akon kaluwasan kag ang akon himaya. Ang akon mabakod nga igang, kag ang akon dalangpan yara sa Dios. Salig sa iya sa tanan nga tion, kamo nga katawhan. Iula sa atubangan niya ang inyo tagipusuon. Ang Dios dalangpan naton.” Ang pagbatyag nga nakasala kag indi takus mahimo magapahuyang sang ila pagtuo. Ang isa ka biktima nagsiling: “Nagapati gid ako sa ginharian ni Jehova. Apang, daw indi ako takus didto.”

Kon sa bagay, indi subong sini ang reaksion sang tanan nga biktima. Ang iban nangin malapit kay Jehova subong mahigugmaon nga amay kag hilway sa pagpakig-angot sa iya. Bisan ano man ang kahimtangan, kon biktima ka sang seksuwal nga pag-abuso, masapwan mo nga may kabilihanan ang mahangpan kon paano ini nagaapektar sa imo kabuhi. Ginbaton na lang sang iban ang natabo. Apang, kon para sa imo tuman ka daku gid sang halit, magpakaisog. Magaayo ang imo mga pilas.

[Mga footnote]

Sa amo ang pag-abuso sa bata ginatawag nga “ang pinakamalaut nga sahi sang pagluib.” Ginapahanumdom kita sang pamangkot ni Jesus: “Sin-o ang isa sa inyo nga kon ang iya anak magapangayo sing tinapay​—magahatag sa iya sing bato?” (Mateo 7:9) Apang ang nagaabuso nagahatag sa bata, indi sing gugma kag pagpalangga, kundi sing pinakamatig-a sa tanan nga “bato”​—ang seksuwal nga pag-abuso.

Apang, indi dayon paghangpa nga ang bisan sin-o nga nagabatyag ukon nagahikot sing subong sini gin-abusuhan sa sekso. May iban nga pisikal kag emosyonal nga mga kabangdanan nga nadalahig.