Importante nga Magsugod sing Temprano

ANG magagmay nga kabataan may kinamatarong sa husto-husto lamang nga paathag kon paano ang ila lawas nagapanghikot kag kon paano amligan ang ila kaugalingon gikan sa imoral nga mga tawo. Apang san-o dapat magsugod ang pagtudlo? Sing mas temprano sang sa narealisar sang madamo.

Ang pagdinalaga ukon pagsinultero nagasugod sa paghinupang, ang edad nga sa diin ang mga tanda sang seksuwal nga paghamtong maeksperiensiahan. Ang isa ka babayi mahimo nga abtan sang iya una nga pamulanon sa edad nga 10 anyos ukon mas temprano pa sa sini ukon sing atrasado na sa edad nga 16 anyos ukon sa ulihi pa. Ang isa ka lalaki mahimo nga awasan sang iya binhi sa una nga tion sing subong ka temprano sa edad nga 11 ukon 12 anyos. Handa na bala ang inyo kabataan antes sina nga tion, ibutang ta sa edad nga nuebe?a Mahibaluan man bala nila sa sinang lamharon nga edad ang pagkaimportante sang pagtipig sa ila pagkaulay?

Ipakilala sa Ila ang mga Pagbalhin sa Lawas

Ang inyo anak nga babayi may kinamatarong nga mahibaluan ang hinatag-sang-Dios nga mga pagbalhin nga mahanabo sa iya lawas. Mahimo nga sambiton sang iloy ang iya pamulanon kag ipakita sa iya anak nga babayi kon ano nga sahi sang proteksion ang iya ginagamit. Dapat niya ipaathag nga ining mga pagbalhin normal nga mga proseso sang lawas. Sa isa ka positibo gid nga paagi, mahimo ipaathag sang iloy nga ang lawas sang iya anak nga babayi magahanda sang iya kaugalingon sa sulod sang isa ka tion, mga tinuig kutob karon, kon sia mamana kag mangin iloy man. Mahimo ipaathag sang iloy sa iya anak nga babayi nga ang lawas nagahanda para sa bata sa sulod sang tiyan sing isa ka pinasahi kalum-ok, daw espongha nga tabon nga madamo sing ugat. Kon wala sing bata nga ipanamkon, ang tabon ginahaboy kag nagaagi sa kinatawo, kag ining proseso amo ang ginatawag nga pamulanon.

Sing kaanggid, dapat mahibaluan sing abanse sang imo anak nga lalaki ang nahanungod sa pag-awas sang binhi kon gab-i, ukon ginatawag nga wet dreams. (Deuteronomio 23:​10, 11) Dapat niya mahangpan nga ang pag-awas sang madanlog nga likido, kon kaisa kon nagadamgo sia, isa lamang ka paagi sang lawas sa paghaboy sang nasupot nga binhi. Dapat mahibaluan sang inyo mga anak nga lalaki kag mga anak nga babayi nga wala sing malain sa sining mga pagbalhin sa ila lawas. Ang ila lawas ginahanda lamang para sa posible nga pagminyo sa palaabuton kag sa pagkaginikanan.b

Subong mga ginikanan, dapat ninyo tamdon sing serioso ining mga butang, kay balaan ini nga mga butang. Kag kamo ang mga manunudlo nga gintangdo sang Dios.

Ano ang Walay Peligro nga Sekso?

Samtang ang tinuig madasig nga nagaligad kag ang inyo mga anak nagasulod sa ila pagkatin-edyer, dapat ninyo pat-uron nga nahibaluan nila nga ang sekso sa ulot sang indi kasal nga mga tawo makatalagam, walay sapayan kon ano man ang ila mabatian nga kabaliskaran. Ang mga balatian nga ginapaliton paagi sa sekso, lakip ang AIDS, nangin isa ka kalalat-an sa bug-os nga kalibutan. Ina nga mga balatian mahimo bangdan sang pagkabaog, depekto sa bag-o matawo nga bata, kanser, kag sing kamatayon pa gani. Dugang pa, mahimo sila ipaliton sang mga tawo nga wala gani sing hinalung-ong nga may yari sila sini.

Dapat mahangpan sang inyo kabataan nga wala sing metodo sang kontrasepsion (pagpugong sang pagpamata) ang napamatud-an nga epektibo gid sa pagpugong sang pagbusong ukon sa pagpugong sang pagpaliton sang balatian. Sa kamatuoran, madamo nga pamatan-on nga nagagamit sing nanuhaytuhay nga porma sang kontrasepsion ang nagbusong. Kag bisan pa ginapasayod ang condom subong depensa batok sa AIDS gikan sa kaparis sa sekso nga may amo sini, ang The New England Journal of Medicine nagreport nga indi mapunggan sang condom ang pagliton sang virus sang AIDS sing subong kasunson sa 17 porsiento sang tion.

Sa amo, ang kolumnista sang New York Post nga si Ray Kerrison nagpamatok sa pangangkon nga ‘ginapadiutay gid [sang condom] ang risgo nga malatnan sing AIDS’ paagi sa pagsulat: “Ginapadiutay gali. Kon magbutang ka sing bala sa pusil, patiyugon ang kamara sini kag maghampang sing Ruso nga roleta, isa sa anum ang tsansa nga mapatay mo ang imo kaugalingon. Sa condom, halos isa sa lima ang tsansa nga malatnan ka sing AIDS. Mahatagan na naton karon sing matuod nga ngalan ang kabutigan nga ang condom proteksion batok sa AIDS. Amo ini ang seksuwal nga roleta.”

Dapat mahibaluan sang inyo kabataan nga simple lamang ang solusyon sa problema tuhoy sa mga balatian nga ginapaliton paagi sa sekso. Amo ini ang pagbaton sang kahimusan sang Dios tuhoy sa paggamit sang pagpanganak nga isa ka balaan nga dulot. Sa pagkamatuod, ang walay peligro nga paggamit sang imo seksuwalidad amo ang sa sulod sang pag-asawahay, sa isa ka tubtob kabuhi nga paghiusa upod sa isa nga hinigugma nga tawo nga wala sing iban pa nga sekswual nga kaparis.

Ang mga Instruksion sang Dios Isa ka Proteksion

Ang Biblia nagasiling: “Ang lalaki . . . dapat mag-unong sa iya asawa.” “Dili ka magpanglahi.” “Ang pagkamakihilawason . . . dili gid paghingadlan sa tunga ninyo.” “Wala sing makihilawason . . . ang may panublion sa ginharian ni Cristo kag sang Dios.”​—Genesis 2:​24; Mateo 5:​27; Efeso 5:​3, 5.

Ining mga instruksion indi mapiguson. Sa baylo, ang pagsunod sa sini magadul-ong sa isa ka malipayon, suod nga pamilya. Ang wala pa matawo nga bata pagahatagan sing butang nga may kinamatarong sia​—duha ka ginikanan, ang iloy kag amay. Ang kada isa may magkatuhay nga mga kinaiya, kag ang kada isa makahatag sa kabuhi sang bata sing mga butang nga wala sa isa.

Subong mga ginikanan, paagi sa inyo pagtudlo kag paagi sa inyo huwaran, dapat ninyo itanum sing malig-on ang napasad-sa-Biblia nga mga prinsipio sa tagipusuon kag hunahuna sang inyo anak. Dapat kamo maggamit sing mabakod nga mga materyalis sa pagtukod​—ang indi maduktan sang kalayo. Subong ginasiling sang Biblia: “Ang buhat sang tagsa ka tawo ipadayag, kay ipakita ini sang adlaw, bangod nga ipahayag ini sa kalayo; kag ang kalayo magatilaw kon ano ang buhat sang tagsa ka tawo.” Kon kamo magatukod sing mabakod kag ang inyo buhat magapabilin, padyaan kamo sing bugana.​—1 Corinto 3:13.

Apang ang importante nga pamangkot nagapabilin: Paano ninyo mapalig-on pa ining paghanas samtang ang inyo kabataan nagaagi sa ila tinuig sang pagkatin-edyer padulong sa pagkaadulto?

[Mga footnote]

[Piktyur sa pahina 8]

Ang paghanda sa inyo anak para sa mga pagbalhin sa lawas importante