Mga Dumuluong—Paano Mo Sila Mabuligan?

ANG dyurnalista nga si Günter Wallraff nagpakunokuno nga isa ka Turko nga mamumugon kag nagtrabaho sa isa ka Aleman nga pabrika sang asero. Sang ginbuyagyag niya ang iya mga natukiban nahanungod sa pagtratar sa dumuluong, ukon bisita, nga mga mamumugon, nakibot kag naakig ang publiko. Gindokumentuhan niya ang nanuhaytuhay nga kaso sang athagon nga pagsimusimo kag makapanubo nga pag-ihig-ihig sa dumuluong nga mga mamumugon. Sa isa ka hitabo, nasaksihan niya nga ginmanduan ang Turko nga mga mamumugon nga magtrabaho sa makatalagam nga duog walay sapayan sang pang-emerhensia nga mga sirena kag nagaigpat-igpat nga pula nga mga suga. Sang hinadlukan ang isa ka lalaki kag luyag niya magbiya sa sadto nga duog, ginpahog sia nga pahalinon sa trabaho.

Ang mga naeksperiensiahan ni Wallraff maathag nga nagabuyagyag sang kahimtangan sang mga imigrante. Samtang nagadugang ang ihibalo sang simpatiko nga mga banwahanon tuhoy sa mga problema nga ginaatubang sang mga dumuluong, madamo ang nagapalibog kon ano ang ila mahimo agod mabuligan ang imigrante kag ang iya pamilya.

Batuna Kami Kon Ano Kami

Likawi ang pag-ihig-ihig. Wala sing butang nga mas madali magtukod sing pader sang pagsuspetsa kag pagkamaynadampigan sa ulot sang lokal nga banwahanon kag dumuluong sang sa alalangay nga pag-ihig-ihig. “Ginapatiko [sang kultura] ang aton pagtamod kon paano nagapanghikot ang iban nga katawhan, labi na kon ang ila mga paagi tuhay . . . gikan sa aton ginabaton nga mga talaksan,” sulat sang manunulat nga si Ben Levitas sa iya libro nga Tribal Life Today. Sia nagasiling nga ining mga pagkatuhay “masami nga nagadul-ong sa aton nga mangin mamulayon sa panghulag sang iban.” Si Helen, isa ka Koreana nga imigrante sa Canada, maathag nga nagadumdom sang adlaw nga sia maakigon nga ginsinggitan sang iya manunudlo bangod wala niya mahimo ang butang nga ginpahimo sa ila klase. “Wala niya marealisar nga indi ko sia mahangpan,” siling ni Helen, nga nasaklaw gid sadtong tion.

Ang sayop nga mga paghangop kag human na nga mga ideya nahanungod sa iban nga mga nasyonalidad masami nga ginapasad sa piksion sa baylo nga sa kamatuoran. Ang mga awtor nga sanday Mildred Sikkema kag Agnes Niyekawa-Howard sa ila libro nga Cross-Cultural Learning & Self-Growth, nagasugid tuhoy sa isa ka Amerikano nga propesor nga nagtilaw sa iya bag-o nga dumuluong nga mga estudyante paagi sa pag-istorya sa ila sing isa ka kaladlawan. Nian ginabantayan niya ang ila reaksion. Kon indi sila magkadlaw, sa gilayon ang mga estudyante ginapadala sa Ingles nga mga klase. “Daw wala marealisar [sang propesor],” siling sang mga awtor, “nga agod mahangpan ang lahog sang mga Amerikano kinahanglan nga mahibal-an ang kultura kag hambal sang Amerika . . . Ang butang nga mahimo makahalam-ot para sa katawhan gikan sa isa ka kultura mahimo nga walay data [para sa iban].” Ining maayo sing katuyuan nga mga aksion sa bahin sang lokal nga mga tawo nagapakita sing kakulang sing paghangop sa pagpakig-angot sa mga dumuluong.

Kon batunon mo ang isa ka dumuluong sa kon ano sia, nga wala sing pag-ihig-ihig, apresyahon ka niya bangod sini. Ini nga dalanon nagahisanto sa isa ka nagatuytoy nga prinsipio nga ginpabutyag ni Jesus: “Dapat mo higugmaon . . . ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon.” (Lucas 10:27) Si Yasushi Higashisawa, isa ka abogado sa Tokyo, Hapon, nga masunson nga nagapakig-angot sa mga dumuluong, nagarekomendar nga ang “suod nga pagpakig-angot sa mga tawo nga may iban nga mga kultura amo ang labing maayo nga remedyo para sa pag-ihig-ihig.” Ini nga sahi sang pagpakig-angot makabulig man sa imigrante sa madamo nga iban pa nga mga paagi.

Praktikal nga Bulig

Madamo ang luyag mahibaluan sang isa ka dumuluong nahanungod sa iya bag-o nga pungsod​—kon paano makatigayon sing balay, makatuon sang hambal, makapaeskwela sang kabataan, makapulos sa serbisyo para sa lawas kag sosyal nga ginaaman sang gobierno. Mabuligan mo sia nga mapaiway ang indi kinahanglanon nga kabudlay kag panikasog paagi sa pagpaambit sa iya kon ano ang imo nahibal-an.

Halimbawa, mabuligan mo bala ang dumuluong sa pagpangita sa mga ahensia ukon mga organisasyon nga makabulig sa iya sa pagpasibu sa hambal kag kultura? Ukon sarang mo bala maupdan ang imigrante nga babayi sa iya una nga pila ka pagpamalaklon agod mabuligan sia sa pagkilala sang mga kalan-on kag mga butang nga galamiton sa balay? Ano abi kon maghatag ka sing laygay sa isa ka imigrante nga pamilya kon paano atipanon ang masami komplikado nga mga pormalidad tuhoy sa ila legal nga kahimtangan, pagpangita sing trabaho, pagsulat sang porma para sa buhis, kag sang kaangay sini?​—Tan-awa ang footnote sa kahon.

Isa nga Masandigan

Makabulig pirme kon pamangkuton mo ang imo kaugalingon: ‘Kon ako yara sa lain nga pungsod, paano ko luyag nga tratahon ako?’ “Ang tanan nga butang . . . nga luyag mo nga himuon sa imo sang mga tawo, dapat mo man himuon sa ila,” siling ni Jesus sa iya bantog nga Bulawanon nga Talaksan. (Mateo 7:12) Ang isa ka abyan nga masandigan sa tion sang mabudlay nga eksperiensia sang pagpasibu kag pagpakigbagay isa ka bulig nga apresyahon sang madamo nga dumuluong. Ina nga pagkamaabiabihon sa bahin sang lokal nga pumuluyo magadala sing mga benepisyo sa isa kag isa. Ang isa pa ka prinsipio sang Biblia nagasiling: “May kapin nga kalipay sa paghatag sang sa pagbaton.”​—Binuhatan 20:35.

Kon ikaw isa sang mga Saksi ni Jehova, ang labing matahom nga dulot nga imo mahatag sa isa ka dumuluong amo ang paglaum sa isa ka nahiusa nga paghiliutod. Mahimo gid nga makakita ikaw sing makapalig-on nga balasahon nga nabalhag sa iya tumandok nga hambal nga sarang mo mapaambit sa iya.

Sa pagkamatuod, ang salabton para sa madinalag-on nga pagsaylo nasandig una sa tanan sa dumuluong. Apang paagi sa diutay nga pagpamensar, daku ang imo mahimo agod indi sia paghidlawon, sa amo ginahimo ang iya pagsaylo nga indi tanto kasakit, kundi makaalayaw pa.

[Blurb sa pahina 11]

“Nagapati kita nga ang mga tawo sang iban nga kultura . . . nagatan-aw, nagabatyag, kag nagahunahuna subong naton. . . . Daku nga indi paghangpanay ang ginatuga sang pagpati nga ang aton kaugalingon nga mga reaksion palareho sa bug-os nga uniberso.”—Cross-Cultural Learning & Self-Growth

[Blurb sa pahina 12]

Ang isa ka estudyante sa tapos makatener sa isla sang Guam nagsiling: ‘Nangin kapin ako ka mahinangpanon sa bag-oukon magkatuhay nga mga paagi sang pagpanghikot.’—Cross-Cultural Learning & Self-Growth

Mabuligan mo ang dumuluong sa . . .

[Kahon sa pahina 12]

▶ pagpasibu kon maabiabihon ka sa iya

▶ pagpakig-angot sa mga opisyales samtang ginahimo nga legal ang iya presensia*

▶ pagsulat sang mga porma para sa buhis*

▶ pagkontak sa mga organisasyon nga nagatudlo sing lokal nga kultura kag hambal

▶ pagpangita sing mga dalayunan

▶ pagpanginpulos sa mga serbisyo medikal kag sosyal

▶ pagpaeskwela sa kabataan

▶ pagpamalaklon sang kinahanglanon nga mga butang sa husto nga mga bili

▶ pagpangita sing trabaho

[Mga footnote]

Ang iban nga mga pungsod, kaangay sang Alemanya, may estrikto nga kasuguan sa kon sin-o ang makalaygay tuhoy sa legal nga imigrasyon, kag sa buhis. Dapat ini usisaon antes maghatag sing bulig sa mga dumuluong tuhoy sa ila legal nga kahimtangan.