Mga Dumuluong—Isa ka Bug-os Globo nga Problema
“NAGAKADTO kami sa Johannesburg agod mangita sing kuwarta bangod wala sing trabaho diri,” siling sang isa ka pangayaw nga mamumugon gikan sa kaumhan sang bagatnan nga Aprika. Sia nagasiling: “Kon may trabaho diri indi na kami magpakabudlay pa nga magkadto sa Johannesburg.” Ginalaragway sang iya makatalandog nga paathag ang problema nga ginaatubang sang madamo nga dumuluong kag pangayaw nga mga mamumugon.
Apang ang madamo nga nangayaw sang nagligad nga pila ka dekada nagapahadlok sa pila ka katawhan. (Tan-awa ang kahon, pahina 5.) Ang Espanyol nga pamantalaan nga El País nagreport: “Ang rasismo kag kaugot sa mga dumuluong hinali nga naglutaw liwat sa bag-o nga Alemanya.” Ang masingki nga mga grupo, nga ginlaragway sang pamantalaan subong anggid sa Nazi nga mga rebelde anay, nagsalakay sa mga imigrante.
Ang pila ka opisyal sang imigrasyon nagabaton nga ginasunod nila ang isa ka pagsulundan sang pagtabog. Ang isa ka opisyal sang imigrasyon sa isa ka pungsod sang Asia nagsiling nga ang iya trabaho amo ang ‘pagtabog sa mga dumuluong.’ Subong man, nagakomento tuhoy sa pagdugok kasan-o lang sang mga refugee gikan sa isa ka pungsod sang Sidlangan nga Europa, ang Time nga magasin nagasugid tuhoy sa isa ka mataas sing ranggo nga opisyal nga nagsiling: “Indi naton luyag nga magbatyag sila sing tuman nga pagkakomportable bangod luyag naton nga maglakat sila.”
Ang mas masakit pa amo ang komento sang isa ka dyurnalista sa Pransya nga kombinsido nga ang ‘mga dumuluong nga nagasaylo didto makatalagam.’ Ang iya mga rason? Sila “tuhay nga rasa, [nagahambal] sing tuhay nga mga hambal, [kag may] tuhay nga mga prinsipio.” Ang iya konklusion? “Dapat naton tabugon ang pinakadamo nga mahimo naton, [kag] painon ang mabilin.”
Bangod sining mga sentimiento batok sa mga dumuluong, indi katingalahan nga ang mga dumuluong nagaatubang sing subong sa pader nga pag-ihig-ihig gikan sa lokal nga mga komunidad nga ginahadlukan sa hinali nga pagdugok sang mga dumuluong. Subong halimbawa sini, ang isa ka naakig nga lokal nga Israeli nagreklamo batok sa kamatuoran nga “ginapasulabi sang mga tag-iya sang balay ang Sobyet nga mga imigrante” bangod ang gobierno may kuwarta nga ginabulig sa ila kon magpuyo sila sa Israel. Subong resulta, ang lokal nga mga banwahanon napilitan sang pagsaka sang arkila nga maghalin gikan sa ila ginapuy-an.
Indi likom nga ang mga dumuluong masami nga nagabaton sing manubo nga mga trabaho nga ginatamay sang lokal nga mga banwahanon. Busa, madamo sang bag-o mag-alabot ang nagatrabaho sa idalom sang mabudlay nga mga kahimtangan sa manubo nga suweldo—labi na kon sila indi legal nga mga imigrante. Dugang pa, ang mga dumuluong masami nga ginaihig-ihig sa trabaho bangod sang ila pagkadumuluong.
Walay sapayan kon sin-o sila ukon diin nila luyag magpuyo, ang kalabanan sang mga imigrante nagaatubang sang masakit nga proseso sa pagpaayo sang ila daku nga kasubo bangod ginbiyaan nila ang ila dutang natawhan kag magporma sing bag-o nga mga relasyon para sa palaabuton. Ang dyurnal nga U.S.News & World Report nagasiling nga ang mga dumuluong “masami nga nagasugod paagi sa pagbatyag nga napain kag ginasubuan.” Para sa iban ang panikasog daku gid. Nahanungod sini, ang report nagapadayon: “Ang trahedya nga madulaan sing una nga puluy-an ginadugangan pa sang kapaslawan nga makakita sing ikaduha.” Para sa madamo ining pagkawalay mahamtangan may daku nga kabangdanan sa daku nga hilikuton sa pagtuon sing bag-o nga hambal.
Paano Mo Ihambal . . . ?
Naeksperiensiahan mo na bala nga kinahanglan ka magtuon sing lain nga hambal kag magpasibu sa lain nga kultura? Ano ang nangin epekto sini sa imo? Mahimo gid nga “ang hingapusan nga resulta sang imo pagpangabudlay amo ang makaulugot nga pagbatyag nga ini indi bug-os,” sabat ni Stanislaw Baranczak, isa ka Polaco nga imigrante kag manunulat sa Estados Unidos. Huo, kinahanglanon ang hambal agod ikaw mangin aktibo nga bahin sang isa ka katilingban. Ang pagtuon sing bag-o nga hambal mahimo nga isa gid ka mabudlay nga butang agod mangin bahin sang katilingban, ilabi na para sa tigulang nga dumuluong.
Para sa sining mga imigrante, ang pagtuon sing isa ka hambal masami nga isa ka komplikado nga problema. Ang dyurnal nga Aging nagasiling nga kon ang mga dumuluong indi makatuon sang hambal kag makapasibu sa kultura, masami nga ginabangdan ini sang kapung-aw, nga amo man ang ginabangdan kon ngaa ang isa indi makakonsentrar sa pagtuon sing bag-o nga hambal. Sa ulihi, dugang kag dugang nga nagaluya ang buot sang dumuluong sa pag-atubang sa risgo kag kon kaisa sa pagkamakahuluya sang pagtuon sing hambal. Ang problema ginadugangan pa kon ang kabataan mas madasig nga makatuon sang hambal kag sang kultura sang sa ila mga ginikanan. Masami nga nagadul-ong ini sa pagbangigay kag sa kal-ang sa kaliwatan sa imigrante nga mga pamilya, ina, kon ang bug-os nga pamilya dungan nga mag-imigrar.
Nabungkag nga mga Pamilya
Ang isa sang pinakakubos nga ginadokumentuhan apang labing makapasubo nga mga resulta sang pag-imigrar sang madamo amo ang makaguba nga epekto sini sa pamilya. Sa masami, ang mga pamilya nagabulagay kon ginatugyan sang isa ukon duha ka ginikanan ang ila mga anak sa pag-atipan sang iban nga mga katapo sang pamilya samtang nagapangita sila sing mas maayo nga palangitan-an sa iban nga duog. Ang mga natukiban sang Second Carnegie Inquiry Into Poverty and Development in Southern Africa nagakomento nga ini nga sahi sang pag-imigrar “nagapatiko . . . sang kahimusan sang pamilya.” Ang report nagadokumento sa espisipiko nga mga kaso kon paano nabungkag ang mga pamilya sang mag-imigrar ang indibiduwal nga mga katapo sang pamilya nga indi dulungan.
Pila lamang ini sang mga problema nga ginaatubang sang mga imigrante sa bug-os nga kalibutan, indi na pagsambiton pa ang bili sang pag-imigrar, paglegalisar sa pag-imigrar, kag ang mga desisyon nga dapat himuon nahanungod sa panglawas, balay, edukasyon, kag iban pa nga mga katapo sang pamilya.
Gani, walay sapayan sining tanan nga kabudlayan, ngaa nagaimigrar pa ang mga dumuluong?
[Kahon sa pahina 4]
Magkaupod sa Trabaho
SAMTANG may pila ka mga problema nga naangot sa indi mapunggan nga pagdugok sang mga dumuluong, may yara man daku nga ebidensia sa pagpakita nga sa madamo nga kaso ang mga dumuluong isa ka bulig sa ila ginsayluhan nga pungsod.
“Maathag nga ang Nakatundan nga Alemanya kag ang dumuluong nga mga mamumugon sini nagbenepisyo sa isa kag isa,” siling sang Time nga magasin, nagadugang nga “ang nagapalakat sa pabrika sang asero sang Ruhr kag sa pabrika sang awto nga Mercedes amo ang dumuluong nga mga mamumugon.” Subong man, suno sa National Geographic, “ang industriya sang mga bayo sang Nueva York napukan kuntani” kon indi bangod sa imigrante nga mga mamumugon.
Ginakilala sang mga ekonomista ang mapuslanon nga bulig sining mga dumuluong nga mga mamumugon sa ila ginkadtuan nga mga pungsod. Walay sapayan sang daku nga pag-ihig-ihig nga ila ginaantos, ang mga Turko, mga Pakistani, kag mga Algerianhon sa Europa nakatuon sa pagpasibu. “Nakapasibu sila,” siling sang U.S.News & World Report, kag himuon nila ini “tubtob matukiban sang Europa, bangod lamang sa ekonomiko nga mga rason, nga kinahanglan sila.”
Bangod handum gid nila nga magmadinalag-on sa ila bag-o nga mga pungsod, ang mga dumuluong mas kontento kag kubos nga nagasalig sa bulig sang gobierno sang sa lokal nga mga banwahanon. “Wala sing pamatuod ang panumbungon nga ang mga imigrante nagakabuhi sa bulig,” siling sang isa ka manuglaygay sang imigrasyon sang E.U. nga nag-atipan sang mga kaso sang kapin sa 3,000 ka dumuluong.
Sa masami, ang bug-os nga palibot ginapauswag sang mga dumuluong nga nagatinguha sa pagpatahom sang ila palibot. Sang maeksperiensiahan sang Bagatnan nga Aprika ang hinali nga pagdugok sang Portuges nga mga refugee sa tapos magdabdab ang inaway sa Angola kag sa Mozambique, ang bug-os nga mga distrito sang Johannesburg naagaw kag ginpauswag sang Portuges nga komunidad.
[Kahon sa pahina 5]
Pila sang Daku nga mga Estadistika sang Pag-imigrar:
▶ 4.5 milyones ka imigrante, lakip ang 1.5 milyones nga taga-Aminhan nga Aprika, nagahuman sang 8 porsiento sang populasyon sang Pransya
▶ Sa isa lamang ka bahin sang dulunan sang Mexico kag E.U., 1,500 ka indi legal nga mga imigrante, sa promedyo, ang ginadakop kada gab-i sang 800 ka opisyal sang Border Patrol
▶ Mga 20 porsiento sang populasyon sang Australia ang natawo sa luwas
▶ Isa ka milyon ka taga-Poland ang mahimo nagatrabaho sing indi legal sa Nakatundan nga Europa
▶ Sang nagligad nga tuig, 350,000 ka lalaki ang legal nga nag-imigrar sa Bagatnan nga Aprika subong contract worker. Ang kadamuon sang indi legal nga mga dumuluong mga 1.2 milyones
▶ Sa dimagkubos 185,000 ka Sobyet nga mga Judiyo ang nag-imigrar sa Israel sang 1990
▶ Kapin sa 900,000 ka taga-Southeast Asia ang nagsaylo sa Estados Unidos sugod sang 1975
▶ Kada semana, sa dimagkubos isa ka libo ka tawo ang nagaimigrar gikan sa Hong Kong