Namat-od nga Buligan ang Kabataan
KAHAPON 40,000 ka kabataan nga kubos sa lima ka tuig ang edad ang napatay sa imol nga mga pungsod. Kwarenta mil pa ang mapatay karon. Kag 40,000 pa gid buwas. Ang kalabanan sining kamatayon sarang mapunggan kuntani.
Sa sulod sang mga tinuig ining kahimtangan ginatawag nga “hipos nga emerhensya” ukon “hipos nga kalaglagan,” buot silingon wala ini matalupangdi sang kalibutan. “Kon 40,000 ka pintukpintukon nga bukaw ang nagakapatay kada adlaw, may kaakig nga magautwas. Apang 40,000 ka kabataan ang nagakapatay, kag wala ini matalupangdi,” panganduhoy ni Peter Teeley, isa ka humalambal sang E.U. sa World Summit for Children sang NU nga ginhiwat sa ulong-talatapan sang NU sa Nueva York sang 1990.
Ang komperensia, sa pagbatyag sang iban, mahimo nga magabalhin sina tanan sa ulihi. Mataas nga mga opisyal, lakip ang 71 ka pangulo sang Estado, ang nagtambong gikan sa 159 ka pungsod. Sa kabilugan gintiglawas nila ang 99 porsiento sang populasyon sang kalibutan. Ang panimuot ginbilog ni Mikhail Gorbachev, nga nagsiling: “Indi na mabatas sang katawhan ang kamatuoran nga minilyon ka kabataan ang nagakapatay kada tuig.”
Sang mga adlaw antes sang komperensia, ginpakita sang kalibutan ang iya pagsakdag. Ginatos ka miting, seminar, hinun-anon, kag debate sang pungsod kag komunidad ang nagbinagbinag sang kahimtangan sang kabataan. Kapin sa isa ka milyon ka tawo sa 80 ka pungsod ang nagsindi sing mga kandila bilang simbulo sang ila paglaum nga walay sapayan sang mga problema kag mga katalagman sa palaabuton, ang kahimtangan sa kalibutan sarang mapaayo.
Ang hingapusan nga adlaw sang komperensia ginbayaw sang UNICEF (United Nations Children’s Fund) subong “ayhan amo ang labing importante nga adlaw para sa kabataan sa bilog nga kalibutan.” Ngaa may amo sini nga kakunyag? Bangod ang mga lider sang kalibutan nag-adoptar sing isa ka espesipiko nga “Plano sang Paghikot” agod mabuhinan ang pag-antos kag kamatay sang kabataan sa bug-os nga duta.
Matuod, ang maragtas sang diplomasya nga komperensia puno sing nabungkag nga mga panaad. Apang, madamo ang nakabatyag sing isa ka bag-o nga espiritu sang pagkasinsero kag pagbuligay bangod natapos na ang Cold War. Si James Grant, direktor ehekutibo sang UNICEF, makunyagon nga nagsiling: “Ang mga pangulo sang Estado kag Gobierno, naghimo sing una nga tikang padulong sa pagpalig-on sang kaayuhan sang tanan nga katawhan—sang ‘dalagku na nga kabataan’ kag sang kabataan man—subong amo ang panguna nga tulumuron sang pagpauswag sa isa ka bag-ong kalibutan nga kahimusan.”
Sa pagkamatuod, sa sulod sang isa ka tuig pagkatapos sang komperensia, ang kalabanan nga pungsod nakahimo na sing pungsudnon nga mga plano agod ipatuman ang mga resolusyon sang komperensia. Bangod sini, si Direktor Grant nakasiling: “Makita naton karon ang isa ka realistiko gid nga paglaum nga ang maayong panglawas para sa tanan nga kabataan matigayon sa tuig 2000.”
Apang ano gid bala ang kahimtangan sang kabataan, ang makahuluya nga sekreto sang pamilya sang kalibutan, nga ginabuyagyag sang media sa bug-os nga kalibutan? Sa kahimtangan nga ang mga pungsod nagabuligay bangod natapos na ang Cold War, may yara bala malig-on nga rason sa pagpati nga ang Nasyones Unidas manguna sa isa ka matahom nga bag-ong kalibutan nga kahimusan? Malauman bala naton sing maminatud-on ang isa ka masanag nga palaabuton para sa aton kabataan? Binagbinagon sang masunod nga duha ka artikulo ining mga pamangkot.