Pag-atipan sa mga Ginikanan Paglandas sa Adlaw-adlaw nga mga Pag-ipit

KON ang pag-atipan nagatuga sa imo sing pila ka pag-ipit, labi na ang mga pag-ipit nga wala mo ginapaabot, mahimo nga matublag ang imo konsiensia. Ayhan magapalibog ka: ‘May diperensia bala ang akon relasyon sa akon mga ginikanan? Indi bala nga ang mga adulto sa madamo nga kultura malipayon nga nagakabuhi upod sa ila mga ginikanan sa bug-os nila nga pagkabuhi?’

Ti, ayhan tuhay ang imo kahimtangan. Ang imo mga ginikanan mahimo nga nagsaylo sa imo puluy-an sa tapos sang 20, 30, 40, ukon kapin pa nga mga tuig sang pagkinaugalingon. Nagakahulugan ini nga ikaw kag ang imo mga ginikanan nakaporma sing mga estilo sang pagkabuhi kag pamatasan nga independiente sa isa kag isa sa daku nga bahin sang inyo kabuhi. Sa pagligad sang pila ka dekada, ina nga mga estilo sang pagkabuhi kag pamatasan mahimo nga nangin magkatuhay gid. Apang karon, subong manug-atipan, ginaatubang ikaw sang kinahanglanon nga ibagay ang imo kabuhi sa kabuhi sang imo ginaatipan. Mas mabudlay ini sangsa kon nag-updanay kamo sa pagkabuhi sa malawig nga tion.

Subong man, ang iban nga mga ginikanan mahimo nga balatianon na gid ukon sa iban nga mga paagi nagakinahanglan sing kapin ka pinasahi nga pag-atipan. Bisan pa, sing dalayawon, mahimo nga ginahatag mo kon ano ang kinahanglanon kag sa karon indi mo pa makita ang kinahanglanon nga isulod ang imo mga ginikanan sa isa ka nursing home, ining kahimtangan halangpunon nga nagahatag sing adlaw-adlaw nga mga pag-ipit sa inyo tanan. Ang pag-atipan sa imo mga ginikanan kinaugali. Ang pagtigulang kag pagmasakit indi kinaugali. Wala gid pagtuyua sang Manunuga nga ang katawhan madulaan sing ila kusog kag maayong lawas samtang nagatigulang. Busa, indi maghunahuna nga may diperensia ikaw bangod ang kahimtangan nagakinahanglann sing kapin pa, sa emosyon kag sa pisikal, sangsa ginpanan-aw mo anay.​—Genesis 1:​26-31; Salmo 90:10.

Indi buot silingon nga ang mga pag-ipit nga may kaangtanan sa pag-atipan nagapabanaag sing indi maayo nga relasyon sa ulot nimo kag sang imo mga ginikanan. Ilabi na kon maayo ang imo relasyon sa ila antes nila ginkinahanglan ang imo bulig, mahimo gid nga ang bisan anong mga kabudlayan nga imo ginaeksperiensiahan amo ang resulta sang mga hangkat nga ginapresentar sang pag-atipan. Paano mo maatubang sing epektibo ang adlaw-adlaw nga mga pag-ipit?

Pag-atubang sa Ginatublag sang Konsiensia nga mga Balatyagon

Bisan ang mga tawo nga nagahimo sing tanan nga masarangan nila kag dapat himuon para sa ila mga ginikanan nagabatyag kon kaisa sing natublag nga konsiensia bangod sang indi paghimo sing kapin pa. Apang, ang dinagakaigo nga pagkatublag sang konsiensia mahimo nga mangin isa ka problema. Masapwan mo ang imo kaugalingon nga nagahimo sing mga desisyon nga gintuyo sa pagpaugdaw sa imo natublag nga konsiensia apang indi nagakahulugan nga para gid sa imo kaayuhan ukon sang imo mga ginikanan. Halimbawa, ano ang matabo kon, agod mapakanay ang iya pagbatyag sing dinagakaigo nga pagkatublag sang konsiensia, ang isa ka babayi nawili sa pag-atipan sa iya mga ginikanan apang napatumbayaan ang iya kaugalingon nga bana kag mga anak? Sia, ang iya bana, kag ang iya mga anak magaantos sa resulta. Gani indi pagtuguti ang dinagakaigo nga pagkatublag sang konsiensia nga kontrolon ang imo kabuhi.

Ginatublag bala ang imo konsiensia kon kaisa bangod daw pirme lang kulang ang imo ginahimo para sa imo mga ginikanan? Kon amo, posible nga ang mga kinahanglanon sang imo mga ginikanan nagasobra sa sarang mo mahatag. Ang kahimtangan mahimo nga, bisan ano man ang imo himuon, pirme lang ini kulang. Dugang pa, kon ginatamod mo ang pag-atipan subong isa ka paagi sa pagbayad sa imo mga ginikanan bangod sang tanan nga ginhimo nila para sa imo samtang nagadaku ikaw sa ila pag-atipan, pirme gid tublagon ang imo konsiensia, kay indi mo gid sila mabayaran sing bug-os.

Ginapakita sang libro nga You and Your Aging Parents ang kinahanglanon nga mamat-od kon daw ano ka daku ang imo himuon para sa imo mga ginikanan. Ini nagasiling: “Malikawan mo ang kalapyo sa emosyon kon ipasad mo ang [imo mga desisyon] indi una sa tanan sa kon ano ang luyag mo himuon ukon sa kon ano pa gani ang dapat mo himuon, kundi sa kon ano ang masarangan mo himuon.”

Huo, hibalua sing realistiko kon ano ang mapaabot mo sa imo kaugalingon. Ayhan makabulig kon tigayunon mo ang bulig sang isa ka ginasaligan nga abyan nga nakahibalo sang imo mga ikasarang, sang imo mga limitasyon, kag sang kahimtangan sang imo pamilya. Sarang mo bala madala ang imo mga ginikanan sa imo puluy-an? May yara ka bala bastante nga lugar? Magasugot bala sila sa pagsaylo? Kon ang imo mga ginikanan wala nagapuyo upod sa imo, daw ano kasunson mo sila maduaw, kag san-o? Kon himuon mo ang imo masarangan, indi dapat matublag ang imo konsiensia. Apang kon ginatublag ang imo konsiensia, kilalaha ini nga balatyagon subong dinagakaigo kag indi ini pagtuguti nga kontrolon ang imo mga desisyon.

Ipaambit ang Lulan

Ginapakita sang tulun-an nga Manugwali sang Biblia kon daw ano ka indi maayo sa lawas ang “maglakas kalaut” ukon “maglakas katarong” kag nga ang lakas katarong ‘makatuga sing kalaglagan sa imo kaugalingon.’ (Manugwali 7:​16-18) Sarang ini matabo kon ginatinguhaan mo nga himuon ang kapin sa luyag mo himuon, sa sarang mo mahimo, kag sa dapat mo pa gani himuon.

Kon puno na ang imo iskedyul antes ka magsugod sa pag-atipan sa imo mga ginikanan, dapat mo dulaon ang pila sang iban nga mga hilikuton ukon mangayo sing bulig. Apang, madamo nga nagakinahanglan sing bulig ang nagapang-alag-ag sa pagpangayo. Ayhan nahuya sila ukon nagasiling nga ang iban indi handa sa pagbulig. Apang, wala mo ginabuligan ang imo kaugalingon kag ang tanan sa palibot mo kon masobrahan ka sing kalapyo. Sa iya libro tuhoy sa pag-atipan, ginatawag sang awtor nga si E. Jane Mall ina nga sobra nga pagpanghikot nga “martyr syndrome.” Nagalaygay sia: “Dapat maghupot ka sing kalendaryo sang ulunahon nga mga butang, kag ang tatlo sang imo mga ulunahon dapat amo ang tion upod sa imo [tiayon], tion upod sa imo mga anak kag mga abyan, kag tion para sa imo kaugalingon.”

Huo, ayhan kinahanglan nga ipaambit mo ang lulan. Gani kay sin-o ka makapangayo sing bulig? Ang pamilya, mga abyan, mga kaingod, kag ang mga tawo nga ginhanas sa pag-atipan sa mga tigulang sarang makabulig. Apang dapat mangayo ka sing bulig. Kag dapat pangayuon mo ini sing direkta. Ang pabatibati indi pirme epektibo. Ayhan makibot ikaw kon sin-o kag kon pila ang handa sa pagbulig kon ipahibalo mo ang imo mga kinahanglanon sing maathag, ang imo mga pangabay sing klaro. Halimbawa, mahimo mo pangabayon ang isa nga buligan ka sa pagpaninlo sa balay. Kon magahatag ini sa imo sing pila ka ginakinahanglan nga paumpaw, nian indi ina tion sa pag-insister nga ikaw lang ang magpaninlo sa balay bangod ‘wala sing bisan sin-o ang makahimo sini sing husto.’

Kon may mga utod ka nga mga lalaki ukon mga babayi, may bahin man sila sa salabton sa pag-atipan sa ila mga ginikanan. Ayhan ikaw ang naghimo sang tanan ukon sang kalabanan nga pag-atipan tubtob sa karon, kay nagapati ka nga ang imo mga utod nga mga lalaki ukon mga babayi indi makasarang ukon indi handa. Apang, napangabay mo na bala sing direkta ang ila bulig? Ang iban nga mga tawo magasabat sing positibo​—kon ginpaathag sa ila nga kinahanglan ang bulig.

Ginasolo sang iban ang pag-atipan sa isa ka ginikanan sa pagtinguha nga matigayon ukon mahuptan ang kahamuot sang ginikanan. Ukon mahimo nga nagabatyag sila sing pagkadiosnon kon sila lang ang nagahimo sang tanan nga hilikuton. Mahimo nagareklamo sila nga ang iban wala nagabulig sa pag-atipan, apang mahimo man nga nagapabatibati sila ukon nagapakita paagi sa mga buhat nga mas luyag nila ina. Mahimo ini mangin isa ka sahi sang lakas nga pagkatarong. Apang ngaa abi pabug-atan ang imo kaugalingon sing dikinahanglanon nga mga kabudlayan? Kon may bulig nga matigayon, pangabaya ini, kag gamita ini.

Isa ka pahanumdom: Indi pagpaabuta nga ang bahin sa mga salabton nga mahimo sang imo mga utod nga mga lalaki kag mga babayi mangin tupong sa imo. Bisan pa kon kaisa posible nga mahimo nila ina, sa masami nabudlayan sila, kon indi man imposible, bangod sang ila mga kahimtangan. Sa madamo nga kaso mas praktikal nga ang isa ka katapo sang pamilya mangin nagapanguna nga manug-atipan, samtang ang iban nga mga katapo, labi na ang mga utod nga mga lalaki kag mga babayi, nagaamot sing kuwarta kag nagatawag sa telepono, nagaduaw, ukon kon kaisa ginadala ang ila mga ginikanan sa ila puluy-an ukon ginapaupod sila sa mga paglakbay sa talipuspusan sang semana.

Pagkabuhi sing Suod

Ang pagkabuhi sing suod mahimo tunaan sing diutay nga mga kaugot. Ang pamatasan nga madali mo mapasaylo sa isa ka abyan mahimo nga daw indi mo mapalampas sa isa ka suod nga katapo sang pamilya.

Dugang pa, ang imo ginikanan mahimo magasiling sing subong sini, ‘Kuntani makahinguyang ikaw sing kapin nga tion upod sa akon, apang nahibaluan ko nga tuman ikaw kasako para sa sina.’ Ina nga mensahe mahimo nga nagatago sing pagpati sang ginikanan nga kulang ang imo pag-ulikid sa iya. Mahimo nga mainit ikaw sa sina nga komento. Sa baylo nga mainit, indi bala mas maayo nga pasundan mo ang ginapangabay sang imo ginikanan, nga amo ang paghinguyang sing kapin nga tion upod sa imo? Bisan pa kon indi mo mahatag ang iya pangabay, ang maluluy-on nga pagpaathag sang mga kahimtangan magahatag sing mas maayo nga mga resulta sa baylo sang isa ka masakit nga sabat.​—Hulubaton 12:18.

Ang hanuot nga panikasog sa pagpalambo sing mga kinaiya nga ginapalig-on sa Biblia makabulig sa imo nga magmalulo apang malig-on kon kinahanglanon. Ang tulun-an nga Colosas sang Biblia realistiko nga nagakilala nga kita kon kaisa may “rason sa pagreklamo batok sa isa.” Ginasugo kita sini nga “magpadayon sa pagpinaumuray kag sa pagpinatawaray.” Ginalaygayan man kita sini nga panaptan ang aton kaugalingon sing “mahigugmaon nga pagkaawa, pagkalulo, pagkamapainubuson, pagkalum-ok, kag pagkamainantuson.” (Colosas 3:​12-14) Sa pagkamatuod daku ang mahimo sina nga mga kinaiya agod mabuhinan ang makapaugot nga mga kahimtangan sang pagkabuhi sing suod.

Kon sa gihapon matabinas ikaw kon kaisa, madulaan sing pailob, kag makasiling sing butang nga kuntani wala mo ginmitlang, “dili pagpatunuri sing adlaw ang inyo kaakig.” Mangayo sing pasaylo sa gilayon, kag kalimti ang natabo. Indi ini pagtuguti nga mangin isa ka kabangdanan sang ginatublag nga konsiensia.​—Efeso 4:​26, 27.

Paghupot sang Pagkapribado

Kon ikaw kag ang imo mga ginikanan nagapuyo sa isa ka balay, mahimo nga nabudlayan ikaw nga mangin pribado. Apang, ikaw kag ang imo mga ginikanan nagakinahanglan sing pila ka pagkapribado. Mahimo mo hambalan ini nga problema upod sa ila kag maghangpanay nga ang pila ka mga tion kag mga duog pribado para sa imo ukon sa imo kaugalingon nga pamilya. Halimbawa, para sa pila ka pamilya, apang indi sa tanan, ang isa ka sirado nga puwertahan nga may do-not-disturb nga tanda mahimo nga mahangpan sang isa kag isa subong nagapahangop sing isa ka pribado nga duog ukon tion para sa tawo sa sulod.

Kon ang kuwarto wala sing puwertahan, ang isa ka mamag-an nga iskren ukon lambay mahimo nga makabulig man. Mahimo nga nagakaigo ang isa ka mataktikanhon nga pahanumdom kon ang ginakinahanglan nga pagkapribado wala paabuta nga gintublag. Ang punto amo, ang pagkapribado nga ginakinahanglan sang isa dapat tahuron sang tanan sa pamilya.

Isa ka Pribilehiyo

Dumduma nga bisan pa nagasakit ang imo buot sa pagluya sang panglawason sang imo mga ginikanan, luyag ni Jehova nga Manunuga naton nga may kalipay gihapon kita bisan pa nagaantos sing mabudlay nga mga kahimtangan. Ini nga buluhaton mahimo man nga magapasuod sa imo sing kapin pa kay Jehova samtang mapangamuyuon nga nagasandig ikaw sa iya. Ang isa ka maatipanon nga babayi nagpabutyag sini sa sining paagi: “Pirme ako suod kay Jehova bisan sang una, apang ang pag-atipan sa akon mga ginikanan nagtudlo sa akon nga magsandig sing bug-os sa iya. Daw subong bala nga ang kinatuhayan sini amo nga ang tawo kaupod mo mismo sangsa teleponohan mo sia sing long distance. Si Jehova kaupod gid nakon.”

Ang pag-atipan sa mga ginikanan isa ka pribilehiyo subong man isa ka katungdanan. Magkomunikar sa imo mga ginikanan agod mahibaluan kon ano ang ila mga kinahanglanon. Ihatag ang mga kinahanglanon sang imo mga ginikanan, kag hupti ang kalipay sa paghimo sina.​—Filipos 4:​4-7; 1 Pedro 5:7.

[Kahon sa pahina 7]

Paghimo sa Pag-atipan sa mga Ginikanan nga Makalilipay

1. Ang masami nga ginakinahanglan sang mga ginikanan gikan sa ila adulto nga mga anak amo ang sinsero nga komunikasyon sa ila. Ginakinahanglan sini nga mangin malapit ka sa imo mga ginikanan kag ipakita ang importante nga mga kinaiya sang imo kaugalingon. Mahimo ini mangin mabudlay sa relasyon sang isa ka ginikanan kag sang iya adulto nga anak. Ang mahukmanon nga mga panimuot sang tagsa ka bahin mangin isa ka upang. Dapat sikwayon ina nga mga panimuot agod mangin suod kamo.

2. Kon ang isa sang imo mga ginikanan nagasugid sa imo sing isa ka problema ukon kabalaka, mamati sing mahinuklugon. Makapabaskog sang negatibo nga mga balatyagon ang mga sabat nga nagapakadiutay sang ila mga ginabatyag subong sang: ‘Ti, indi gid man ina tuman kalain’ ukon, ‘Nahangpan ko, natabo man ina sa akon.’ Mangin kapin ka epektibo ikaw kon hibaluon mo ang natago nga mga balatyagon sang imo mga ginikanan, dayon kilalahon ini kag magkahanuklog sa sini (‘Daw nabudlayan gid ikaw karon, apang lubaron naton ini’).​—Hulubaton 20:5.

3. Kon tiayon ikaw sang isa nga nagapanguna sa pag-atipan sa iya mga ginikanan, mangin masinakdagon sa pisikal kag sa emosyon. Magkomunikar sa imo tiayon; kay kon indi, magatubo ang mga indi paghangpanay. Daku ang mahimo sang pagsakdag sang tiayon. Ang isa ka babayi nanganduhoy nga ang kakulang sing suporta gikan sa iya pamilya “mas mabudlay atubangon sangsa aktuwal nga pag-atipan sa [iya] iloy.” Sa pihak nga bahin, gin-apresyar niya sing daku ang bulig sang isa ka abyan nga kon kaisa nagabulos sa iya. Nagsiling sia: “Natandog ang akon tagipusuon sang magtanyag sia sing bulig. Naluyagan ko gid yadto, kag kapin pa nga nangin suod ako sa iya.”

[Kahon sa pahina 10]

Kon Ginaatipan Ikaw

Ayhan ikaw ang ginaatipan. Ano ang imo mahimo agod mahuptan ang isa ka balanse kag malinong nga relasyon sa imo mga anak?

Ang iban nga mga ginikanan nagasayop sa pagtinguha nga kontrolon ang kahimtangan paagi sa pagreklamo, pagpanghilabot, ukon pagpanomboy. Mahimo nahibaluan mo nga nagaresulta lamang ini sa kubos nga kontrol kag kapin pa nga kahuol. Mas maayo ang mga resulta kon ginapakita ninyo sa inyo adulto nga mga anak nga ginatahod ninyo sila, ang ila pagkapribado, kag ang ila mga pagtamod, bisan pa kon wala kamo nagaugyon. Epektibo ang regular nga paghatag sing komendasyon sa inyo mga anak. Ang isa ka adulto nga anak nagsiling: “Luyag sang isa ka anak nga kahamut-an sia sang iya mga ginikanan bisan pa pila na ang iya edad.”

Sa sina nga pagluntad sang gugma kag pagtahod, ipaalinton sa inyo mga anak ang inyo mga kinahanglanon. Masami nga kapin nga halit sangsa kaayuhan ang ginatuga sang mga pabatibati kag mga palabtik, gani mangin direkta, apang malulo. Bisan pa ikaw kag ang imo mga anak wala nagaugyon sa isa ka punto, ang imo pagkamataktikanhon magaamot sa isa ka suod kag bunayag nga relasyon nga wala sing mga dipaghangpanay.

[Retrato sa Pahina 8, 9]

Sa pag-atipan sa imo mga ginikanan, hatagi man sing tion ang imo tiayon, ang imo mga anak, kag ang imo kaugalingon