Kon Paano Atubangon ang mga Balatyagon
NAGAATIPAN ka bala karon sing hinigugma nga may malala nga balatian? Kon amo, mahimo nga nagabatyag ikaw sing pila ka makalilibog kag makapahadlok nga mga emosyon. Ano ang mahimo mo? Binagbinaga ang mga balatyagon nga ginaatubang sang pila ka manug-atipan kag ang praktikal nga mga panugda nga nakabulig sa ila sa paglandas.
Pagkahuya. Kon kaisa, mahimo nga mahuy-an ka sa atubangan sang iban bangod sang paggawi sang isa ka tawo nga nagabalatian. Apang ang pagpaathag sang balatian sang imo hinigugma sa mga abyan kag mga kaingod mahimo nga makabulig sa ila sa paghangop kag mahimo nga magapahulag pa gani sa ila sa pagpakita sing “kahanuklog” kag pagpailob. (1 Pedro 3:8) Kon posible, hambala ang iban nga mga pamilya nga kaanggid mo sing kahimtangan. Mahimo nga mabuhinan ang imo pagbatyag sing kahuya samtang nagabayluhanay kamo sing mga eksperiensia. Ginapaathag ni Sue kon ano ang nakabulig sa iya: “Naluoy gid ako sa akon amay—natabunan sini ang akon pagbatyag sing kahuya. Kag nakabulig man ang iya pagkapalalahog.” Huo, ang pagkapalalahog—sa bahin sang pasyente kag sang mga nagaatipan sa iya—isa ka dalayawon nga bulig sa pagpakanay sang kaugot.—Ipaanggid ang Manugwali 3:4.
Kahadlok. Ang pagkawalay hinalung-ong nahanungod sa isa ka balatian makahaladlok gid. Kon posible, tinguhai nga mamangkot sa doktor kon ano ang paabuton samtang nagagrabe ang balatian. Tun-i kon paano ihatag ang pag-atipan sa idalom sining mga kahimtangan. Para kay Elsa, ang isa sang labing importante nga mga butang nga nakalandas sang iya kahadlok amo ang pagpakighambal sa iban nga mga manug-atipan kag sa mga nars sa balay-alatipanan kon ano ang paabuton samtang nagagrabe ang kahimtangan sang pasyente. Si Jeanny nagalaygay: “Atubanga kag kontrola ang imo kahadlok. Ang kahadlok sa kon ano ang mahimo matabo masami nga mas daku sangsa aktuwal.” Ginarekomendar ni Dr. Ernest Rosenbaum nga bisan ano man ang kabangdanan sini, ang imo kahadlok dapat “ipautwas kon mabatyagan ini.”—Ipaanggid ang Hulubaton 15:22.
Kasubo. Indi mahapos atubangon ang kasubo, labi na sa bahin sang nagaatipan. Mahimo nga masubuan ikaw bangod ginakahidlawan mo ang nadula nga pagpakig-upod, labi na kon ang imo pinalangga nga nagamasakit indi na makahambal, makahangop sing maathag, ukon makakilala sa imo. Mahimo nga indi madali mahangpan sang iban ining balatyagon. Ang pagpautwas sang imo kasubo sa isa ka mahinangpanon nga abyan nga magapamati sing mapailubon kag mahinuklugon makahatag sing ginakinahanglan gid nga paumpaw.—Hulubaton 17:17.
Kaakig kag Kapaslawan. Normal ini nga mga reaksion sa pag-atipan sa tawo nga may malala nga balatian nga kon kaisa may paggawi nga mabudlay hangpon. (Ipaanggid ang Efeso 4:26.) Hangpa nga sa masami, indi ang pasyente, kundi ang balatian ang kabangdanan sang makapahuol nga paggawi. Si Lucy naghinumdom: “Kon maakig gid ako, nagahilibion na lang ako. Nian ginapahanumdom ko ang akon kaugalingon sang kahimtangan kag balatian sang pasyente. Nahibaluan ko nga kinahanglan sang pasyente ang akon bulig. Nakabulig ini sa akon sa pag-agwanta.” Ini nga paghantop ‘makapakuli sang imo kaakig.’—Hulubaton 14:29; 19:11.
Ginakonsiensia nga Balatyagon. Ang ginakonsiensia nga balatyagon kinaandan sa tunga sang mga manug-atipan. Apang, saligi nga nagahimo ikaw sing kinahanglanon apang mabudlay gid nga trabaho. Batuna ang kamatuoran nga indi sa tanan nga tion himpit ang imo ihambal ukon buhaton. Ang Biblia nagapahanumdom sa aton: “Kita tanan nagakasandad sing madamo nga beses. Kon sin-o ang wala nagakasandad sa pulong, ining isa himpit nga tawo, nga may ikasarang nga rendahan ang iya bug-os nga lawas.” (Santiago 3:2; Roma 3:23) Indi pagtuguti ang ginakonsiensia nga balatyagon nga punggan ikaw sa paghimo sing positibo nga aksion karon. Kon naugot ikaw sa butang nga ginsiling mo ukon ginhimo, mahimo masapwan mo gid nga ang pagsiling sing “Pasensiaha ako” makapaayo sa balatyagon nimo kag sang pasyente. Ang isa ka tawo nga nag-atipan sa isa ka nagabalatian nga paryente naglaygay: “Himua ang imo labing masarangan sa idalom sang mga kahimtangan.”
Kapung-aw. Ang kapung-aw kinaandan gid—kag halangpunon—sa mga pamilya nga nagalandas sang malala nga balatian. (Ipaanggid ang 1 Tesalonica 5:14.) Ang isa ka manug-atipan nga ginapung-awan nagapaathag kon ano ang nakabulig sa iya: “Madamo ang magapasalamat sa aton bangod sang aton pag-atipan. Ang pila lamang ka pulong sang pagpalig-on makahatag sa imo sing kusog sa pagpadayon kon lapyo na gid ikaw ukon ginapung-awan.” Ang Biblia nagasiling: “Ang kabug-atan sa tagipusuon sang tawo nagapakuko sini, apang ang maayong pulong nagapasadya sini.” (Hulubaton 12:25) Mahimo nga indi sa tanan nga tion mamutikan sang iban nga kinahanglan mo ang pagpalig-on. Gani, kon kaisa, dapat mo anay ipautwas ang “kabug-atan” sa imo tagipusuon agod makabaton ikaw sing “maayong pulong” sang pagpalig-on gikan sa iban. Apang, kon ang pagbatyag sing kapung-aw nagapadayon ukon nagagrabe, maalamon siguro nga magpatan-aw ikaw sa doktor.
Pagkawalay Mahimo. Mahimo magabatyag ikaw sing pagkawalay mahimo sa atubangan sang makapaluya nga balatian. Batuna ang katunayan sang imo kahimtangan. Kilalaha ang imo mga limitasyon—indi mo kontrolado ang panglawas sang pasyente, apang makahatag ikaw sing mainawaon nga pag-atipan. Indi magpaabot sing kahimpitan gikan sa imo kaugalingon, sa imo pasyente, ukon sa mga nagasuporta sa imo. Ang balanse nga panimuot wala lamang nagapakanay sang pagbatyag sing pagkawalay mahimo kundi nagapamag-an man sang lulan sang hilikuton. Sing maalamon, madamo sang nakaatipan sa isa nga hinigugma ang nagalaygay: Tun-i ang pag-atubang sa tagsa ka adlaw.—Mateo 6:34.
[Blurb sa pahina 8]
“Atubanga kag kontrola ang imo kahadlok. Ang kahadlok sa kon ano ang mahimo matabo masami nga mas daku sangsa aktuwal”
[Kahon sa pahina 7]
Makapalig-on nga mga Pulong Gikan sa mga Manug-atipan
“INDI pagkabalak-i ang negatibo nga mga panghunahuna nahanungod sa imo kaugalingon. Normal lamang ini sa idalom sina nga mga kahimtangan. Sa pagkamatuod indi mo dapat pagtaguon ang imo ginabatyag. Ipautwas sa isa ka tawo ang imo ginabatyag, kag kon mahimo mo, magpahuway ka—maglakat anay sa makadali—agod marepreskuhan ikaw.”—Lucy, nga ang trabaho sa isa ka klinika nagalakip sang pagbulig sa pila ka manug-atipan subong man sa mga pasyente.
“Kon may mga katapo sang pamilya ukon mga abyan nga sarang magamit kag handa sila, pabuliga sila. Importante nga pabuligon mo man ang iban sa pagpas-an sang lulan.”—Sue, nga nag-atipan sa iya amay antes sia mapatay bangod sang Hodgkin’s disease.
“Tun-i nga palambuon ang ikasarang sa paglahog.”—Maria, nga nagbulig sa pag-atipan sa isa ka palangga nga abyan nga napatay sa kanser.
“Magpabilin nga malig-on sa espirituwal. Magpalapit kay Jehova, kag mangamuyo sa walay langan. (1 Tesalonica 5:17; Santiago 4:8) Nagahatag sia sing bulig kag paglipay paagi sa iya espiritu, sa iya Pulong, sa iya dutan-on nga mga alagad, kag sa iya mga saad. Tinguhai nga mangin organisado kon mahimo. Halimbawa, makabulig ang paghupot sing iskedyul sang mga bulong kag listahan sang mga manugbulig.”—Hjalmar, nga nag-atipan sa iya nagatagumatayon nga bayaw nga lalaki.
“Hibalua ang tanan nga masarangan mo nahanungod sa balatian sang imo pasyente. Magabulig ina sa imo kon ano ang paabuton sa pasyente kag sa imo kaugalingon kag kon paano atipanon ang imo pasyente.”—Joan, nga ang iya bana may Alzheimer’s disease.
“Tandai nga ang iban nakalandas na sing una sa imo kag nga si Jehova makabulig sa imo sa paglandas bisan ano man ang matabo.”—Jeanny, nga nag-atipan sa iya bana antes sia mapatay.
[Retrato sa pahina 8]
Agod magkalma ang imo kahadlok, hibalua ang tanan nga masarangan mo nahanungod sa balatian
[Retrato sa pahina 9]
Ang pagpakighambal sa isa ka mahinangpanon nga abyan makahatag sing daku nga paumpaw