Ang Pagpatay nga Nagaribal sa Inaway

SANG ang 23-anyos nga si Marilyn naganiwang kag nagapalangluya, nagdumdom sia nga may kaangtanan ini sa iya pagbusong. Ginsambit man niya sa iya doktor nga pirme sia nagaigaiga. Nagsiling ang doktor nga bangod ini sang impeksion sa naibabaw nga bahin sang iya respiratory tract kag ginresitahan sia sing antibiotic. Sang ulihi, sang ginapalamalhas na sia kon gab-i, nabalaka gid si Marilyn. Nagbalik sia liwat sa iya doktor, kag ginpakuhaan sia sing X-ray sa dughan.

Ang palatandaan nga marka sa X-ray nagkinahanglan sing gilayon nga aksion, apang indi makontak si Marilyn sa telepono. “Nakontak sang doktor si nanay kag ginsugiran sia nga grabe ang akon balatian,” siling ni Marilyn. “Ginpangita ako ni nanay kag ginsingganan nga magpadoktor gilayon. Ginpasulod ako sang doktor sa ospital diin ginkuhaan ako liwat sing X-ray kag wala na ako ginpaguwa.”

Nakibot si Marilyn sang mahibal-an niya nga may anos (TB) sia. Pagdumdom niya mapatay na sia, apang sa tapos sia madapatan sing bulong batok sa anos, wala lang madugay kag naulian na sia.

Mahangpan naton kon ngaa nakibot si Marilyn nga may anos sia. Tubtob kasan-o lang, bisan gani ang mga propesyonal sa panglawas nagpati nga napapas na ang anos sa manggaranon nga mga pungsod. “Pagdumdom ko madugay na ini nga nadula,” siling sang isa ka kabulig sa sentro sa London. “Apang sang magtrabaho ako diri, nasapwan ko nga nagaluntad gihapon ini kag madasig nga nagadamo sa sulod sang siudad.”

“Sa mga duog nga nadula na ang anos, nagbalik ini liwat; sa mga duog nga nagpabilin ini, tapat pa ini nga naglain. Sa baylo nga mapapas, ang anos isa ka manugpatay nga tupong sa inaway kag tiggulutom. Binagbinaga:

◼ Wala sapayan sang mga pag-uswag sang modernong medisina, sang nagligad nga ginatos ka tuig mga 200 milyones ka tawo ang ginpatay sang anos.

◼ Tubtob sa dos bilyones ka tawo​—⁠un tersia sang populasyon sang kalibutan​—⁠ang nalatnan na sang bacillus sang anos, isa ka sahi sang bakterya. Dugang pa, kada segundo may isa ka tawo nga ginalatnan sing anos!

◼ Sang 1995 mga 22 milyones ka tawo ang may malala na nga anos. Halos tres milyones ang napatay, kalabanan sa ila sa imol nga mga pungsod.

Bangod may epektibo nga mga bulong batok sa anos, ngaa ginasalot gihapon sining balatian ang katawhan? Mapapas pa ayhan ini? May paagi bala nga maamligan mo ang imo kaugalingon batok sa sini? Sabton sang masunod nga mga artikulo ining mga pamangkot.

[Kapsion sa pahina 3]

New Jersey Medical School ​—⁠National Tuberculosis Center