Pagbantay sa Kalibutan
Naluyahan sing Buot nga mga “Baby Boomer”
Ang mga “baby boomer” amo ang napatok nga tinaga sa paglaragway sa mga tawo nga nabun-ag sa ulot sang talipuspusan sang ikaduhang inaway kalibutanon kag sang pagsugod sang katuigan 1960. Sa sulod sina nga dag-on madamong pungsod nga nagdaug sa inaway ang nagreport sing talalupangdon nga pagdugang sa populasyon. Ang 16 ka pungsod nga ginsurbe nagapakita nga ang mga baby boomer, nga masinaligon kag malaumon anay nahanungod sa palaabuton, karon “nagabatyag sing walay kalig-unan sa ila kaugalingon kag sa ila kabataan, kag nahadlukan bangod sang ila pagtigulang,” siling sang European nga pamantalaan. Ngaa naluyahan sila sing buot? “Sila karon nagaatubang sang isa ka kalibutan nga nangin tuman ka maiyaiyahon, materyalistiko kag kulang sing pagpugong sa kaugalingon kag maayong pamatasan,” siling sang report.
Wala Matalupangdan nga Hepatitis-C nga mga Impeksion
“Ang Hepatitis C amo ang panguna nga ginakabalak-an sa panglawas sang mga pumuluyo sa Pransia,” siling sa report sang hubon sang Pranses nga mga doktor. Ang mga doktor nagpabutyag nga ang kalabanan nga hepatitis-C nga mga impeksion matukiban lamang pagkatapos masayasat nga ang pasyente may madugay na nga balatian sa atay sa sulod sang 10 tubtob 30 ka tuig. Ang impeksion sa kagaw sang hepatitis-C mahimo makamamatay kag masami mapaliton paagi sa pagpatayon sing dugo kag pag-indyeksion sang bulong sa ugat. Ang report nagapaandam nga kinahanglanon sa gilayon ang mas matul-id nga pagsayasat, kay kubos sa ikap-at nga bahin sang nasapwan nga naimpeksion ang nakahibalo anay nga sila may kagaw sang hepatitis-C. Suno sa balasahon nga Hepatology, ginabanabana nga 500,000 tubtob sa 650,000 ka pumuluyo nga Pranses ang nalatnan karon sini nga kagaw.
Ang Pagpasuso Nagabuhin Sing mga Balatian
“Ang ginapasuso nga mga lapsag indi madali maimpeksion sa dulunggan kag maglupot, suno sa isa ka pagtuon sa kapin sa 1,700 ka mga lapsag nga nagaedad sing 2 tubtob 7 ka bulan,” siling sang Parents nga magasin. “Nasapwan sang mga manalawsaw sa Centers for Disease Control and Prevention nga ang lapsag nga ginabiberon lamang halos duha ka beses nga makaangkon sing isa sining mga balatian sangsa lapsag nga ginapasuso lamang sang iloy.” Samtang ang mga doktor madugay na nga nagapati nga ang gatas sang iloy nagaamlig batok sa impeksion bangod ginaliton sini ang maamligon nga antibodies sang iloy, ang pagtuon nagapakita nga ang mga benepisyo talalupangdon. Ang awtor sang pagtuon nga si Laurence Grummer-Strawn nagsiling: “Husto ang pagsiling nga mas maayo kon mas madamo nga gatas sang iloy ang mabaton sang lapsag sa nahauna nga anom ka bulan.”
Ang Pagtuhog Nagahatag Sing mga Problema
Ang pagtuhog sa mga bahin sang lawas mahimo nga uso sa pila ka pungsod, apang ang “pagtuhog sa bibig, sa guya, kag sa dila mangin kabangdanan sang mga problema luwas sa impeksion,” report sang The Journal of the American Medical Association. Suno sa mga dentista sa West Virginia University School of Dentistry, sa Morgantown, ang “pagsakit, pagbanog, pagkaimpeksion, dugang nga pagtulo sang laway, kag paghubag sang ngislo kinaandan sa mga pasyente nga nagapatuhog sa baba nayon. . . . Ang pagtuhog sa bibig agod butangan sing alahas nagahatag sing dugang nga mga katalagman.” Ang alahas mahimo tunaan nga matisping ukon maglitik ang ngipon, masablagan ang paghambal, magporma ang pinalian, kag—kon matulon—mangin kabangdanan nga madunlan.
Wala Sing Paindis-indis Palihug
Ang World Council of Churches (WCC), nga may 330 ka mga miembro nga simbahan, “nagpanawagan nga tapuson ang ‘paindis-indis’ nga ginahimo sang pila ka simbahan sa paghaylo sing bag-o nga mga miembro gikan sa iban nga mga simbahan,” siling sang ENI Bulletin. Ang WCC “espesipiko nga nagamulay sang paggamit sing ‘maluluy-on nga pagbulig’ sa nagauswag nga mga pungsod . . . agod ganyaton ang mga imol, napung-awan, kag nagadalangdalang nga bayluhan ang ila ginaunungan nga denominasyon.” Ang mga pagsulundan ginhatag agod mapatuhay ang ‘ginabaton nga pagpanaksi sa Ebanghelyo kag ang wala ginabaton nga proselitismo.’ Ginakabig nga wala ginabaton nga proselitismo ang “indi makatarunganon nga pagmulay” sa iban nga simbahan, pagpakilala sa iya simbahan kag mga pagtuluuhan subong matuod, pagtanyag sing mga higayon sa edukasyon ukon maluluy-on nga bulig agod hayluhon ang iban nga magsulod sa lain nga relihion, pagpilit ukon pag-ipit sa tawo nga bayluhan ang ila relihion, kag paghingalit sa kalisdanan ukon “kabang-awan sang mga tawo sa ila kaugalingon nga simbahan agod nga ‘makumbertir’ sila.”