Isa Ka Robot ang Nagalagulad sa Mars

KAMI sang akon pamilya malangkagon nga nagtan-aw sang ang rocket nga may dala nga salakyan sa kahawaan nga Mars Pathfinder naglupad halin sa plataporma sini sa Cape Canaveral, Florida. Nagpalibog kami, ‘Magahugpa bala ini sing madinalag-on sa Mars? Anong bag-ong mga tukib ang nagahulat?’

Ang kadalag-an sang Pathfinder ginakabalak-an bangod ang nagligad nga duha ka misyon sa Mars, ang Mars Observer kag Mars 96, lunsay nalugaw-an. Isa pa, tilawan sang Pathfinder ang tuman gid kabudlay nga paghugpa.

Ang salakyan sa kahawaan madasig nga nagasulod sa atmospera sang Mars sa halos 27,000 kilometros por ora. Sa tapos mahumlad ang isa ka parakayda nga magapahinay kag magapakunsad sa sini sa kataason nga mga 98 metros, nagpalupad ini sing mga rocket nga labi nga nagpahinay sa sini. Sadto man nga tion, ang nagaamlig nga kutson sang daku nga mga air bag nga puno sing gas gin-aman para sa salakyan sa kahawaan. Sang Hulyo 4, 1997, sa kadasigon nga 65 kilometros por ora, ang Mars Pathfinder naghugpa sa kadaygan sang Mars.

Sa una nga pag-umpok sini, nag-alsa ang salakyan sa kahawaan sing mga 15 metros. Pagkatapos mag-umpok kaangay sang daku nga bola sa baybay sing 15 ka beses ukon kapin pa, nagdulog ini. Nian ang mga air bag nagkupos kag nagkulo. Bisan gindesinyo nga makatindog sing kinaugalingon kon kinahanglanon, ang Pathfinder natabuan nga naghugpa sing patindugon. Sang ulihi, ginbuklad sini ang daw bulak nga mga sipad, nagpadayag sang sientipiko nga mga instrumento, mga antena sang radyo, mga solar panel, kag rover ukon de-baterya nga salakyan nga ginhingalanan nga Sojourner.

Pag-usisa sa Mars

Wala magdugay kag gin-usisa sang kamera sang Pathfinder ang palibot nga talan-awon. Nahamtang sa malapad nga patag nga ginhingalanan Chryse Planitia, nga nagakahulugan sing “Kapatagan nga Bulawan,” malapit sa duog nga ginatawag nga Ares Vallis, ukon “Nalupyakan sang Mars,” ginpakita sang Pathfinder ang isa ka batuhon, bulubakulod nga kadaygan kag malayo nga mga bungyod​—⁠iguigo gid para sa paglagulad sang Sojourner. Ining madamo-sing-mahimo nga diutay nga robot, 65 sentimetros ang kalabaon, magausisa sa mga makita sini paagi sa mga kamera kag magatakus sa kadamuon sang kemikal nga mga elemento sa mga bato kag duta paagi sa spectrometer.

Ginsugdan sang mga sientipiko kag mga enhinyero nga nagadumala sang misyon ang paglagulad paagi sa Sojourner. Sanglit nagakinahanglan sing madamo nga minuto para makalakbay ang mga senyales sang radyo sa ulot sang Duta kag Mars, indi sa gilayon mapadalagan sang mga nagapalakat sang misyon ang Sojourner. Gani ang Sojourner nagsalig sing daku sa ikasarang sini mismo sa paglikaw sa mga katalagman sa palibot sang Mars. Ginahimo ini sini paagi sa paggamit sing laser nga mga silak sa paghibalo sang kadakuon kag lokasyon sang mga bato sa banas sini. Nian ginaubayan ini sang kompyuter sini kon bala dalasaon ang mga bato kon magagmay lamang ini ukon likawan kon tuman ini ka dalagku.

Pagpasimpalad kag Pagtukib

Ang mga report sa mga pamantalaan kag mga magasin naghatag sa mga tawo sing mga retrato nga kuha sang Pathfinder sa kadaygan sang Mars. Samtang nagainabot ang bag-ong mga retrato halin sa Mars, ang mga tawo sa duta nalingaw sa mga ginahimo sang nagalagaw nga robot, nawili sa de-kolor nga mga talan-awon sang batuhon kag bulubakulod nga palibot, kag nabihag sa nakita nga mga panganod kag pagsalop sang adlaw sa kalangitan sang Mars. Sa una nga bulan sang misyon, ang Web page sang Pathfinder sa Internet nakarekord sing kapin sa 500 milyones ka tawag sang mga tawo nga interesado sa ginahimo sang salakyan sa kahawaan.

Ang Pathfinder nakahatag sing madamo nga impormasyon, nga labaw pa sa mga ginapaabot sang mga sientipiko sang misyon. Walay sapayan ini sang pagpanghikot sa temperatura halin sa makapakusog, 32 digri Fahrenheit tubtob sa tuman katugnaw nga -110 digri Fahrenheit. Ano ang ginapakita sini nga misyon?

Natukiban sang mga kamera kag mga instrumento ang mga bato, duta, kag ginapalid sang hangin nga yab-ok nga may lainlain kemikal nga komposisyon, duag, kag kaundan, nga nagapakita sang masibod geolohiko nga mga proseso nga yadto didto sa Mars. Ang magagmay nga mga bungyod sa palibot nagapamatuod sang pagtumpok sang balas bangod sang hangin halin sa aminhan-sidlangan. Makita sa kalangitan ang antes-sang-pamanagbanag nga mga panganod nga ginahuman sang magagmay nga yelo. Samtang ang mga panganod nagakadula kag ang pamanagbanag nagaabot, ang kalangitan nangin mapula bangod sang pino nga yab-ok sa atmospera. Kon kaisa, ang mga dust devil, alimpulos nga hangin kag yab-ok, nagalabay sa salakyan sa kahawaan.

Literal nga ginpabatyag sa aton sang Mars Pathfinder ining halin sa guwa sang duta nga eksperiensia. Ang Estados Unidos kag Japan nagaplano sing dugang pa nga mga misyon sa Mars sa masunod nga dekada. Isa ka nagalibot nga salakyan sa kahawaan, ang Mars Global Surveyor, ang nag-abot na sa Mars agod maghimo sing iban pa sientipiko nga mga pag-usisa. Sa pagkamatuod, mangin mas pamilyar kita sa Mars samtang ginalibot naton ang mapula nga planeta sa bulig sang mga kamera sa robot nga salakyan sa kahawaan.​—⁠Gin-amot.

[Kapsion sa pahina 28]

Paglupad Paghugpa Sa Mars

[Credit Line sa pahina 29]

Tanan nga retrato: NASA/JPL