Kalayuhon nga Impierno—Nagadabadaba Ukon Nagakapataypatay?

GINAPAHOG anay sang Protestante nga manugwali nga si Jon­athan Ed­wards ang Kolonyal nga mga Amerikano sang ika-18 nga siglo paagi sa iya buhi nga paglaragway sa impierno. Kis-a ginlaragway niya ang isa ka danyag diin ginpakabitkabit sang Dios ang mga makasasala sa ibabaw sang kalayo kaangay sang makangilil-ad nga mga damang. Ginsabdong ni Ed­wards ang iya kongregasyon: “O makasasala, nagakabit kamo sa isa ka manipis nga hilo, kag ang dabdab sang balaan nga kasingkal nagaiglab sa sini, kag sa bisan ano nga tion handa sa pagsilab sini, kag sa pag-utod sini.”

Apang, wala madugay pagkatapos nahatag ni Edwards ining bantog nga sermon, ang kalayo sang impierno nagsugod, kon sa aton pa, sa pagkipawkipaw kag sa pagpataypatay.⁠a Ang libro nga The Decline of Hell, ni D. P. Walk­er, nagasiling nga “sang ikap-at nga dekada sang ika-18 nga siglo ang doktrina tuhoy sa dayon nga pag-antos sang ginpakamalaut ginhangkat sing dayag.” Sang ika-19 nga siglo, ang kalayo sang impierno nagpadayon sa pagpataypatay, kag sang tungatunga sang ika-20 nga siglo, ang opinyon ni Ed­wards tuhoy sa impierno subong isa ka ‘hurno sang kalayo diin ang mga biktima ginapaantos gid katama sa ila mga hunahuna kag sa ila mga lawas sing dayon’ wala na ginahambalan. “Bangod sang pagmulay sang modernong intelektuwalismo kag sang mas daku nga kalayo sang Hiroshima kag sang Holocaust,” sulat sang dyurnalista nga si Jeffery Sheler, “ang makasiligni nga mga larawan sang impierno indi na subong ka makahaladlok sangsa nagligad.”

Madamong manugwali ang nadulaan man sing gana sa kalayo kag asupre. Ang mapagsik nga mga sermon tuhoy sa daku nga pagkahadlok sa impierno nadula gikan sa retoriko nga pulpito sang tradisyunal nga mga iglesia sang Cristiandad. Para sa kalabanan nga mga teologo, ang impierno nangin isa ka topiko nga karaan na katama para tun-an sing hanuot. Sang nagligad nga mga pila ka tuig ang istoryador sang simbahan nagpanalawsaw para sa isa ka lektyur sa unibersidad nahanungod sa impierno, kag gin-usisa niya ang mga indese sang pila ka balasahon nga gintun-an sing maayo. Wala sia makakita sing bisan isa ka tig-ulo nahanungod sa impierno. Suno sa magasin nga Newsweek, ang istoryador naghinakop: “Ang impierno nadula. Kag wala sing isa ang nakatalupangod.”

Pagbalik sang Impierno

Nadula? Indi gid man. Sing makatilingala, sining karon nga mga tinuig ang doktrina tuhoy sa impierno naglutaw liwat sa pila ka duog. Ang surbe nga ginhimo sa Amerika nagapakita nga ang kadamuon sang mga tawo nga nagasiling nga nagapati sila sa impierno nagdugang halin sa 53 porsiento sang 1981 tubtob sa 60 porsiento sang 1990. Idugang sa sini ang bug-os kalibutan nga paglapnag sang ebangheliko nga mga hublag sa pagbantala sang impierno, kag nangin maathag nga ang hanuot nga pagbalik sang impierno sa panghunahuna sang Cristiandad tugob sa globo nga hitabo.

Apang ini bala nga pagbalik nagaapektar lamang sa mga lego sang simbahan, ukon nakalab-ot man bala ini sa pulpito? Ang kamatuoran amo nga ang kalayuhon nga impierno nga kaangay sang ginwali ni Jon­athan Ed­wards sang 250 ka tuig nga nagligad wala gid madula gikan sa pila ka konserbatibo nga pulpito sang Cristiandad. Sang 1991, ang U.S.News & World Report nagsiling: “Bisan sa tunga sang pila ka mahangpunon nga tradisyunal nga mga denominasyon, may mga tanda nga ang mga teologo mas hanuot nga nagasugod sa paghunahuna nahanungod sa ideya sang impierno sangsa mga dekada nga nagligad.” Sing maathag, pagligad sang mga tinuig sang pagpatumbaya, ang impierno nagbantog liwat kag ginkabig nga importante sa bug-os nga kalibutan. Apang, ginbilin bala sini ang iya kalayuhon nga mga bahin?

Mga Pamangkot nga Nag-utwas

Ang teologo nga si W. F. Wolbrecht wala sing pangduhaduha: “Ang impierno impierno, kag wala sing tawhanon nga luyag ukon panghunahuna ang makapadiutay sang walay katapusan nga pagpakamalaut.” Madamong sumilimba ang indi sigurado. Bisan pa wala ginapangduhaduhaan ang pagluntad sang impierno, may mga pamangkot sila nahanungod sa kinaugali sang impierno. Ginabaton sang isa pa ka teologo: “Para man sa akon, ang impierno isa ka dimapangduhaduhaan nga katunayan, maathag nga ginpamatud-an sang Biblia, apang ang eksakto nga kinaugali sini amo ang problema.” Huo, para sa nagadugang nga kadamuon sang mga teologo kag mga lego, ang pamangkot indi na karon, “May impierno gid bala?” kundi, “Ano bala ang impierno?”

Paano ka magasabat? Ano ang ginsugid sa imo nahanungod sa kinaugali sang impierno? Kag ngaa ang hanuot nga mga Cristiano ginaligban sa sining doktrina?

[Footnote]

[Credit Line]

Cover: Doré’s illustration of Tumult and Escape for Dante’s Divine Comedy

[Credit Line]

Ilustrasyon ni Doré sang Devils and Virgil para sa Divine Comedy ni Dante