Ang Dios Akon Dalangpan kag Kusog

PANUGIRON NI CHARLOTTE MÜLLER

“Ang siam ka tuig nga pag-antos mo sa idalom ni Hitler dalayawon gid,” siling sang Komunista nga hukom. “Ginpamatukan mo gid sadto ang inaway, apang ginapamatukan mo karon ang amon paghidait!”

GINAPATUHUYAN niya ang akon anay pagkabilanggo sa idalom sang mga Nazi kag sa sosyalismo sa idalom sang Demokratikong Republika sang Alemanya. Wala ako makatingog sang primero apang sang ulihi nagsabat ako: “Ang isa ka Cristiano wala nagahimakas para sa matuod nga paghidait sa paagi nga ginahimo sang iban nga tawo. Ginatuman ko lamang ang sugo sang Biblia nga higugmaon ang Dios kag ang akon isigkatawo. Ang Pulong sang Dios nagabulig sa akon nga mahuptan ang paghidait sa pulong kag sa buhat.”

Sadto nga adlaw, Septiembre 4, 1951, ginsentensiahan ako sang mga Komunista sing walo ka tuig nga pagkabilanggo​—⁠kulang isa ka tuig sang pagbilanggo sa akon sang mga Nazi.

Sang ginhingabot kami nga mga Saksi ni Jehova sang National Socialists kag sang mga Komunista, nakasapo ako sing lugpay sa Salmo 46:​1: “Ang Dios aton dalangpan kag kusog, handa gid nga kabulig sa tion sang kalisdanan.” Si Jehova lamang ang nakahatag sa akon sing kusog nga makabatas, kag sa dugang nga pagpatudok ko sang iya Pulong, labi ako nga nagbaskog.

Ginpabaskog Para sa Palaabuton

Natawo ako sang 1912 sa Gotha-Siebleben sa Thuringia, Alemanya. Walay sapayan nga mga Protestante ang akon mga ginikanan, ang akon amay nagpangita sing kamatuoran sang Biblia kag sang isa ka matarong nga panguluhan. Sang natan-aw sang akon mga ginikanan ang “Photo-Drama of Creation,” nalipay gid sila.⁠a Nasapwan ni Tatay ang iya ginapangita​—⁠ang Ginharian sang Dios.

Sanday Nanay kag Tatay, upod sa amon nga anom ka kabataan, naghalin sa simbahan sang Marso 2, 1923. Nagapuyo kami sa Chemnitz sa Saxony, kag nagpakig-angot kami didto sa mga Estudyante sang Biblia. (Tatlo sang akon mga utod nga lalaki kag babayi ang nangin mga Saksi ni Jehova.)

Sa mga miting sang mga Estudyante sang Biblia, ang mga teksto sang Kasulatan kag ang hamili nga mga kamatuoran nagtudok sing madalom sa akon, kag nagpahalipay gid sa akon lamharon nga tagipusuon. Labi kag labaw sa tanan kami nga Cristianong mga pamatan-on, kapin kami sa 50 ka bilog, gintudluan kada Domingo, nga ginbaton namon sang akon utod nga babayi nga si Käthe. Ang amon grupo naglakip sa pamatan-on nga si Konrad Franke, nga nag-organisar sing mga pagtaklad sa bukid kag naghanas sa amon sa pag-amba. Sang ulihi, kutob sang 1955 tubtob sang 1969, si Utod Franke nag-alagad subong manugtatap sang sanga sang Watch Tower sa Alemanya.

Ang dekada 1920 nangin magamo nga mga tinuig, kon kaisa bisan sa tunga sang katawhan sang Dios. Ang iban, nga wala na nagakabig sa Watchtower subong ang “pagkaon sa nagakaigo nga tion,” namatok sa pamalaybalay nga pagbantala nga hilikuton. (Mateo 24:45) Nagdul-ong ini sa apostasya. Apang ini mismo nga “pagkaon” ang naghatag sa amon sing kinahanglanon gid nga kusog sadto nga tion. Halimbawa, yara ang mga artikulo sa Lalantawan nga “Malipayon ang Dimahinadlukon” (1919) kag “Sin-o ang Magapadungog kay Jehova?” (1926) Luyag ko padunggan si Jehova paagi sa maisugon nga hilikuton, gani nagpanagtag ako sing madamo nga libro kag mga pulyeto ni Utod Rutherford.

Nabawtismuhan ako subong isa sang mga Saksi ni Jehova sang Marso 1933. Sadto man nga tuig, ang amon hilikuton sa pag-ebanghelyo gindumilian sa Alemanya. Sa tion sang bawtismo, ang Bugna 2:​10 ginhatag subong laygay para sa palaabuton: “Dili pagkahadluki ang mga butang nga madali na lang nimo antuson. Yari karon! Ang Yawa magasulod sang iban sa inyo sa bilangguan, agod nga matilawan kamo, kag may kangitngitan kamo sing napulo ka adlaw. Magpakatutom ka tubtob sa kamatayon, kag hatagan ko ikaw sing purongpurong sang kabuhi.” Ginpamalandungan ko sing hanuot ini nga bersikulo, nakapat-od nga nagahulat sa akon ang mabudlay nga mga pagtilaw. Nangin matuod ini.

Bangod nagpabilin kami nga neutral sa politika, ginsuspetsahan kami sang pila sang amon mga kasilingan. Pagkatapos sang isa ka politikal nga eleksion, isa ka grupo sang nakauniporme nga tropa sang mga Nazi ang nagsinggit sa atubangan sang amon balay, “Mga traidor ang nagapuyo diri!” Ang artikulo nga “Indi Sila Pagkahadluki,” nga nagguwa sa Aleman nga edisyon sang Ang Lalantawan sang Disiembre 1933, nangin isa gid ka pinasahi nga pagpalig-on sa akon. Luyag ko magpabilin nga matutom nga Saksi ni Jehova bisan sa idalom sang pinakamabudlay nga mga kahimtangan.

Ang Solusyon sang mga Kaaway​—⁠Pagkabilanggo

Posible anay ang mag-imprinta sing Ang Lalantawan sing patago sa Chemnitz tubtob sang tigragas sang 1935. Pagkatapos sadto ang mimeograpo nga makina nga ginagamit gindala sa Beierfeld sa Ore Mountains, diin gingamit ini sa pag-imprinta sing mga literatura tubtob sang Agosto 1936. Ginpanagtag namon ni Käthe ang mga kopya sa mga kauturan nga ang ila mga direksion ginhatag sa amon ni Tatay. Wala ini sing problema sang primero. Apang ginpanilagan ako sang mga Gestapo, kag sang Agosto 1936 ginkuha nila ako sa amon puluy-an kag ginbilanggo, nga nagahulat sing kasaba.

Sang Pebrero 1937, 25 ka kauturan nga lalaki kag 2 ka utod nga babayi​—⁠lakip ako​—⁠ang nag-atubang sa pinasahi nga korte sa Saxony. Ang organisasyon sang mga Saksi ni Jehova ginkabig sadto nga isa ka subersibo. Ang mga kauturan nga nagahimo sang Ang Lalantawan ginsentensiahan sing lima ka tuig nga pagkabilanggo. Ginsentensiahan ako sing duha ka tuig.

Sa baylo nga hilwayon pagkatapos sang akon sentensia, ginkuha ako sang Gestapo. Ginpilit ako nga magpirma sa isa ka deklarasyon nga nagasiling nga indi na ako mangin aktibo subong isa ka Saksi ni Jehova. Malig-on ako nga nagdumili, bangod sini naakig ang opisyal, nagtindog, kag naghimo sang isa ka mando nga bilangguon ako. Ang mando makita sa larawan. Wala gani gintugutan nga makita ang akon mga ginikanan, gindala ako gilayon sa isa ka gamay nga kampo konsentrasyon para sa mga babayi sa Lichtenburg sa suba sang Elbe. Wala madugay sang ulihi nakit-an ko si Käthe. Nabilanggo sia sa kampo konsentrasyon sang Moringen kutob sang Disiembre 1936, apang sang ginsiraduhan yadtong kampo konsentrasyon, sia, upod sa madamo nga kauturan nga babayi, gindala sa Lichtenburg. Nabilanggo man ang akon amay, kag sang 1945 lang kami liwat nga nagkit-anay.

Sa Lichtenburg

Wala ako gilayon gintugutan nga mag-upod sa iban nga Saksi nga mga babayi, kay ginsilutan sila sa lain nga kabangdanan. Sa isa sang mga tilipunan, nakit-an ko ang duha ka grupo sang mga bilanggo​—⁠ang mga babayi nga pirme nagapungko sa mga lamesa kag ang mga Saksi nga nagapungko sa mga bangketo sa bug-os nga adlaw kag ginapagutuman.⁠b

Gilayon ko nga ginbaton ang bisan anong trabaho, sa paglaum nga makit-an ko si Käthe. Kag amo gid sini ang natabo. Nagapakadto sia sa trabaho upod sa duha ka bilanggo sang magsugat-anay kami. Sa tuman nga kalipay, ginhakos ko sia sing hugot gid. Apang gilayon kami nga ginreport sang babayi nga guardia. Gin-usisa kami, kag kutob sadto hungod kami nga ginbulag. Mabudlay gid yadto kaayo.

May duha pa ka hitabo sa Lichtenburg nga indi ko gid malipatan. Sang isa ka okasyon ang tanan nga bilanggo gintipon sa luwang agod mamati sa isa sang politikal nga pamulongpulong ni Hitler sa radyo. Nagdumili kami nga mga Saksi ni Jehova, bangod may nadalahig nga patriotikong mga seremonya. Sa amo gintaya sang mga guardia sa amon ang mga hose sang tubig, ginpapuswitan kami sing tuman kabaskog kag ginlagas kami nga mga babayi gikan sa apat ka panalgan panaug sa luwang. Didto ginpatindog kami nga basa kaayo.

Sang isa pa ka okasyon, upod kay Gertrud Oehme kag kay Gertel Bürlen, ginsugo kami nga dekorasyunan ang mga hulot sang kumandante sang mga bombilya, bangod nagahilapit na ang kaadlawan ni Hitler. Nagdumili kami, nakahibalo sang mga padugi ni Satanas nga maniobrahon kami nga gub-on ang amon integridad paagi sa pagkompromiso sa magagmay nga mga butang. Subong silot, ang kada isa sa amon pamatan-on nga mga utod nga babayi ginbartolina sa sulod sang tatlo ka semana. Apang nagpabilin nga malapit sa amon si Jehova kag, bisan didto sa makahaladlok nga duog, ginpamatud-an niya ang iya kaugalingon subong dalangpan.

Sa Ravensbruck

Sang Mayo 1939 ang mga bilanggo sa Lichtenburg ginsaylo sa kampo konsentrasyon sa Ravensbrück. Gintangdo ako sa lalabhan, upod sa iban pa nga utod nga babayi nga Saksi. Sang ulihi pagkatapos sang pagsugod sang inaway, ginsugo kami nga magtipon sing swastika nga bandera nga amon ginpangindian. Subong resulta, duha sa amon, ako kag si Mielchen Ernst, ginbutang sa duog sang pagsilot. Isa yadto sang pinakamabudlay nga mga porma sang pagsilot kag nagakahulugan nga dapat kami mangabudlay sing lakas adlaw-adlaw, bisan kon Domingo, walay sapayan sang panahon. Sa kinaandan, ang pinakadugay nga sentensia nagalawig sing tatlo ka bulan, apang nagpabilin kami didto sa sulod sang isa ka tuig. Kon wala ang bulig ni Jehova, wala gid ako kuntani makalampuwas.

Sang 1942, medyo nagtulutawhay ang kahimtangan namon nga mga bilanggo, kag gintangdo ako nga magtrabaho subong manug-atipan sing balay para sa isa ka SS nga pamilya malapit lang sa kampo. Ginhatagan ako sing diutay nga kahilwayan sang pamilya. Halimbawa, isa ka bes sang ginlagawlagaw ko ang kabataan, nasugata ko sanday Josef Rehwald kag Gottfried Mehlhorn, duha ka bilanggo nga may purple triangle, kag nagpalig-unay kami.⁠c

Mabudlay nga Tuig Pagkatapos sang Inaway

Sang 1945 sang manug-abot na ang mga tropa sang alyado, ang pamilya nga akon gintrabahuan nagpalagyo, kag gindala nila ako. Upod sa iban pa nga SS nga pamilya, nagporma sila sang isa ka kumboy nga nagbiyahe padulong sa nakatundan.

Ang ulihi nga pila ka adlaw sang inaway magamo kag tuman ka makatalagam. Sang ulihi, nakasugata kami sing pila ka Amerikano nga soldado nga nagtugot sa akon nga magparehistro sa masunod nga banwa subong isa ka hilway nga persona. Sanday sin-o ang nakit-an ko didto? Sanday Josef Rehwald kag Gottfried Mehlhorn. Nabalitaan nila nga ang tanan nga Saksi sa kampo konsentrasyon sa Sachsenhausen gindala sa Schwerin pagkatapos sang isa ka makatalagam nga death march. Gani nagkadto kami nga tatlo sa amo nga banwa, mga 75 kilometros ang kalayuon. Daw ano ka makalilipay nga makita yadtong tanan matutom nga mga kauturan sa Schwerin, mga nakalampuwas sa mga kampo konsentrasyon, lakip si Konrad Franke.

Sang Disiembre 1945 nag-ayo ang kahimtangan sa pungsod nga nakabiyahe ako sakay sa tren. Gani nagpauli ako! Apang sa pagbiyahe may tion nga naghigda ako sa atop sang bagon kag nagatindog sa running board. Sa Chemnitz, nagdiretso ako sa estasyunan sang tren sa duog nga ginapuy-an namon anay subong pamilya. Apang sa kalye diin ang tropa sang mga Nazi nagtindog anay kag nagsinggit, “Mga traidor ang nagapuyo diri!” wala sing bisan isa ka balay nga nabilin. Ang bug-os ginapuy-an nga duog nahapay. Apang sa daku ko nga kalipay, nasapwan ko sanday Nanay, Tatay, Käthe, kag ang akon mga kauturan nga lalaki kag babayi nga buhi.

Ang pangabuhi pagkatapos sang inaway sa Alemanya tuman kabudlay. Apang, ang mga kongregasyon sang katawhan sang Dios nagsugod sa pag-uswag sa bilog nga Alemanya. Ginhimo sang Watch Tower Society ang tanan nga panikasog agod sangkapan kami para sa pagbantala nga hilikuton. Ang hilikuton sa Bethel sa Magdeburg, nga ginpauntat anay sang mga Nazi, liwat nga ginbuksan. Sang tigpamulak sang 1946, gin-agda ako nga magtrabaho didto kag gintangdo sa kusina.

Liwat nga Pagdumili kag Pagkabilanggo

Ang Magdeburg yara sa duog sang Alemanya nga kontrolado sang mga Komunista. Gindumilian nila ang amon hilikuton sang Agosto 31, 1950, kag ginsirado ang Bethel sa Magdeburg. Sa amo nauntat ang akon pag-alagad sa Bethel, nga nangin isa ka tion sang mapuslanon nga paghanas. Nagbalik ako sa Chemnitz, determinado bisan sa idalom sang mga Komunista nga huptan ang akon malig-on nga pagpanguyapot sa kamatuoran kag sa pagbantala sang Ginharian sang Dios subong ang lamang nga paglaum sang nagaantos nga katawhan.

Sang Abril 1951, nagbiyahe ako upod sa isa ka utod nga lalaki padulong sa Berlin agod magkuha sing mga kopya sang Ang Lalantawan. Sang amon pagbalik, nakibot kami sang makit-an namon nga ang estasyunan sang tren sa Chemnitz napalibutan sang nakasibilyan nga mga pulis. Maathag gid nga ginahulat nila kami, kag gilayon kami nga gindakop.

Sang pag-abot namon sa bilangguan nga nagahulat sing kasaba, dala ko ang mga dokumento nga nagapamatuod nga ginbilanggo ako sang mga Nazi sa sulod sang madamo nga tinuig. Subong resulta, gintahod ako sang mga guardia. Ang isa sang hepe nga babayi nga mga guardia nagsiling: “Kamo nga mga Saksi ni Jehova indi mga kriminal; indi kamo nagakabagay nga bilangguon.”

Isa ka bes nagkadto sia sa akon selda, diin upod ko didto ang duha pa ka utod nga babayi, kag sing patago may ginsuksok sia sa idalom sang isa sang mga hiligdaan. Ano yadto? Ang iya kaugalingon nga Biblia, nga ginhatag niya sa amon. Sang isa pa ka okasyon, ginkadtuan niya sa balay ang akon mga ginikanan, sanglit malapit lang sa bilangguan ang ila ginaistaran. Nagkuha sia sing mga kopya sang Ang Lalantawan kag pila ka pagkaon, gintago ini tanan sa iya lawas, kag gindala ini sa akon selda.

May isa pa ka butang nga luyag ko sambiton. Pila ka tion kon Domingo sang aga, ginakanta namon sing matunog gid ang amon teokratiko nga mga ambahanon diin malipayon nga ginpalakpakan sang mga bilanggo ang tagsa ka ambahanon.

Kusog kag Bulig Gikan kay Jehova

Sadtong tion sang kasaba sa korte sang Septiembre 4, 1951, ang hukom nagkomento subong sang ginsambit sa panugod sining artikulo. Ginbilanggo ako sa Waldheim, dayon sa Halle, kag sang ulihi sa Hoheneck. Ang isa ukon duha ka malip-ot nga hitabo nagapakita kon paano si Jehova nangin dalangpan kag kusog sa amon nga mga Saksi ni Jehova kag kon paano kami ginpapagsik sang iya Pulong.

Sa bilangguan sa Waldheim, ang tanan nga kauturan nga babayi nagatipon sing tingob sa isa ka tilipunan, agod makahiwat kami sing Cristianong mga miting. Ginadumilian ang lapis kag papel, apang ang pila ka utod nga babayi nakakuha sing pila ka panid sang tela kag nakahimo sing isa ka bandera nga nasulatan sang tuigan nga teksto para sa 1953, nga amo ang: “Simbaha si Jehova sa balaan nga panapot.”​—⁠Salmo 29:​2, American Standard Version.

Nadakpan kami sang isa sang babayi nga mga guardia kag ginreport kami sa gilayon. Nag-abot ang hepe sang bilangguan kag ginsugo ang duha sa amon utod nga ipataas ang bandera. “Sin-o ang naghimo sini?” pamangkot niya. “Ano ang buot silingon sini?”

Ang isa ka utod nga babayi luyag manugid kag akuon ang sala, apang gilayon kami nga naghinutikay, naghisugot nga akuon namon tanan ang kasal-anan. Gani nagsabat kami: “Ginhimo namon ini agod palig-unon ang amon pagtuo.” Ginkuha ang bandera, kag wala kami ginpakaon subong silot. Apang sa tion sang bug-os nga interogasyon, ginbayaw sang mga utod nga babayi ang bandera agod mapasalop namon sa amon hunahuna ang makapalig-on nga kasulatan.

Sang ginsirhan ang bilangguan sang mga babayi sa Waldheim, kami nga mga kauturan nga babayi ginsaylo sa Halle. Gintugutan kami diri nga makabaton sing mga padala, kag ano ang nakatapik sa isa ka pares sang tsinelas nga ginpadala sang akon amay sa akon? Mga artikulo sang Ang Lalantawan! Madumduman ko pa ang mga tig-ulo sini subong sang “Ang Matuod nga Gugma Praktikal” kag “Ang mga Pagbinutig Nagadul-ong sa Kamatayon.” Ini kag ang iban pa nga mga artikulo matuod gid nga pagkaon, kag sang ginpasa namon ini sing sekreto sa isa kag isa, ang kada isa naghimo sang iya kaugalingon nga mga nota.

Sang tion sang pagraid, nasapwan sang isa sang mga guardia ang akon personal nga mga nota sa akon dagami nga kutson. Sang ulihi, ginpatawag niya ako agod pamangkuton kag nagsiling nga luyag gid niya mahibaluan ang kahulugan sang artikulo “Mga Paglaum Para sa mga Mahinadlukon kay Jehova Para sa 1955.” Subong isa ka Komunista, nabalaka gid sia sing tuman bangod sang pagkapatay sang iya lider, nga si Stalin, sang 1953, kag daw madulom ang palaabuton. Tuhoy sa amon, ang palaabuton magadala sing pila ka kaayuhan sa amon kahimtangan sa bilangguan, apang wala ko pa ini mahibaluan. Ginpaathag ko sing masinaligon nga ang ginalauman sang mga Saksi ni Jehova amo ang pinakamaayo. Ngaa? Ginkutlo ko ang tema nga teksto sang artikulo, ang Salmo 112:​7: “Indi sia mahadlok sa malaut nga balita: ang iya tagipusuon mapag-on, nga nagasalig kay Jehova.”​—⁠AS.

Si Jehova Nagapabilin nga Akon Dalangpan kag Kusog

Pagkatapos sang malala nga balatian, ginpaguwa ako sa bilangguan duha ka tuig antes matapos ang akon sentensia, sang Marso 1957. Liwat ako nga gin-ipit sang mga opisyal sang Sidlangan nga Alemanya bangod sang akon mga hilikuton sa pag-alagad kay Jehova. Sa amo, sang Mayo 6, 1957, ginhimuslan ko ang kahigayunan nga makapalagyo sa Katundan nga Berlin, kag halin didto nagkadto ako sa Katundan nga Alemanya.

Mga pila ka tuig kag nag-ayo ang akon pisikal nga panglawas. Apang tubtob karon maayo gihapon ang akon espirituwal nga gana kag pirme nalangkag sa tagsa ka bag-o nga kopya sang Ang Lalantawan. Kon kaisa, ginausisa ko ang akon kaugalingon. Mahunahunaon bala gihapon ako sa espirituwal? Nakapalambo bala ako sing maayo nga mga kinaiya? Ang akon bala natilawan nga kalidad sang pagtuo nangin isa ka kadayawan kag kadungganan kay Jehova? Handum ko nga pahamut-an ang Dios sa tanan nga butang, agod magapabilin sia nga akon dalangpan kag kusog tubtob sa walay katubtuban.

[Mga footnote]

[Kapsion sa pahina 26]

Ang opisina sang SS sa Ravensbrück

[Credit Line]

Ibabaw: Stiftung Brandenburgische Gedenkstätten

[Kapsion sa pahina 26]

Ang akon pases sa pagtrabaho sa guwa sang kampo