Wala Sila Makahimo sing Bantog nga Ngalan Para sa Ila Kaugalingon
ANG Biblia wala maghingalan sang mga manunukod sang bantog nga tore sang Babel. Ang rekord nagasiling: “Nagsinilingay sila: “Kari! Magtukod kita sing isa ka siudad kag sing isa man ka tore nga ang iya ukbong maglambot sa mga langit, kag maghimo kita sa aton sing bantog nga ngalan, basi mag-alaplaag kita sa bug-os nga kadaygan sang duta.’ ”—Genesis 11:4.
Sin-o “sila”? Natabo ini mga 200 ka tuig pagkatapos sang Anaw. Sadto nga tion si Noe, nga mga 800 anyos ang edad, nagapuyo anay sa tunga sang iya linibo ka kaliwatan. Isa lamang ang ila hambal kag tingob sila nga nagapuyo sa lugar nga ginpuy-an nila sang iya mga anak pagkatapos sang Anaw. (Genesis 11:1) Sang ulihi, ang isa ka bahin sining nagdamo nga populasyon naglakat pasidlangan kag ‘nakita ang isa ka kapatagan sa duta sang Sinar.’—Genesis 11:2.
Daku Gid nga Kapaslawan
Diri sa sining kapatagan nga ang grupo namat-od sa pagrebelde sa Dios. Paano? Ti, ginpabutyag ni Jehova nga Dios ang iya katuyuan sang ginsugo niya ang nahaunang mag-asawa nga “magmabungahon kag magbuad kag magtugob sang duta.” (Genesis 1:28) Ginsulit ini kay Noe kag sa iya mga anak pagkatapos sang Anaw. Ang Dios nagsugo sa ila: “Tuhoy sa inyo nga mga lalaki, magmabungahon kamo kag magbuad, magbuad kamo sing bugana sa duta kag magdamo sa sini.” (Genesis 9:7) Supak sa sugo ni Jehova, ang katawhan nagtukod sing isa ka siudad agod indi sila “mag-alaplaag sa bug-os nga kadaygan sang duta.”
Nagtukod man sila sing tore sa tuyo nga maghimo sing “bantog nga ngalan” para sa ila kaugalingon. Apang tuhay sa ila mga ginapaabot, wala nila matapos ang pagtukod sa tore. Ginapakita sang rekord sang Biblia nga gingumon ni Jehova ang ila hambal agod indi sila mag-intiendihanay. “Sing nahisuno,” siling sang inspirado nga rekord, “ginpaaplaag sila ni Jehova gikan didto sa kadaygan sang bug-os nga duta, kag amat-amat nila nga ginbayaan ang pagtukod sa siudad.”—Genesis 11:7, 8.
Ang bug-os nga kapaslawan sini nga proyekto ginapatalupangod sang katunayan nga ang mga ngalan sang mga manunukod wala gid ‘magbantog,’ ukon makilal-i. Sa katunayan, ang ila mga ngalan wala mahibalui kag napanas sa maragtas sang tawo. Apang kamusta si Nimrod, ang apo sa tuhod ni Noe? Indi bala nga sia ang lider sining pagrebelde batok sa Dios? Indi bala nga kilala ang iya ngalan?
Si Nimrod—Ang Matinaastaason nga Rebelde
Walay duhaduha nga si Nimrod amo gid ang lider. Ginapakilala sia sang Genesis kapitulo 10 subong “gamhanan nga mangangayam nga nagapamatok kay Jehova.” (Genesis 10:9) Ang Kasulatan nagasiling man nga “sia nahauna nga nangin gamhanan sa duta.” (Genesis 10:8) Si Nimrod isa anay ka hangaway, isa ka tawo nga masingki. Sia ang nangin nahaunang tawhanon nga gumalahom pagkatapos sang Anaw, nagtangdo sang iya kaugalingon subong hari. Si Nimrod isa man ka manunukod. Ginhatag sa iya sang Biblia ang kadungganan subong manunukod sang walo ka siudad, lakip na ang Babel.—Genesis 10:10-12.
Gani, si Nimrod—isa nga nagapamatok sa Dios, hari sang Babel, kag manunukod sang mga siudad—walay duhaduha nga nakigbahin sa pagtukod sa tore sang Babel. Wala bala sia maghimo sing bantog nga ngalan para sa iya kaugalingon? Nahanungod sa ngalan nga Nimrod, ang Orientalista nga si E. F. C. Rosenmüller nagsulat: “Ang ngalan ginhatag kay Nimrod gikan sa [ma·radhʹ], ‘nagrebelde sia,’ ‘nagtalikod sia,’ suno sa Hebreong kahulugan.” Nian ginpaathag ni Rosenmüller nga “ang mga taga-Sidlangan naanad sa pagtawag sa ila mga dungganon paagi sa mga ngalan nga ginahatag kon patay na, nga gikan sini nagahalin, kon kaisa, ang makatilingala nga paghisanto sang mga ngalan kag sang mga hinimuan.”
Ang pila ka iskolar nagaugyon sa opinyon nga ang ngalan nga Nimrod indi isa ka ngalan nga ginhatag sa pagkabun-ag. Sa baylo, ginakabig nila ini subong isa ka ngalan nga ginhatag sang ulihi agod ibagay sa iya rebelyuso nga kinaiya sa tapos ini mapadayag. Halimbawa, si C. F. Keil nagsiling: “Ang ngalan mismo, Nimrod halin sa [ma·radhʹ], ‘magaribok kita,’ nagapahangop sing masingki nga pagpamatok sa Dios. Isa gid ini ka kinaiya nga ginhatag lamang sang iya mga kontemporaryo, kag busa nangin personal nga ngalan.” Sa footnote, ginkutlo ni Keil ang ginsulat sang istoryador nga si Jacob Perizonius: “Nagapati ako nga ining tawo [si Nimrod], subong isa ka mapintas nga mangangayam kag napalibutan sang isa ka guban sang mga kaupdanan, pirme nagahambal kag nagabungat sinang tinaga nga ‘nimrod, nimrod,’ kon sayuron, ‘Magrebelde kita! Magrebelde kita!’ agod buyukon ang iban sa pagrebelde. Gani, sang ulihi, gintawag sia sang iban, bisan ni Moises mismo, paagi sa sina nga tinaga subong isa ka personal nga ngalan.”
Sing maathag, si Nimrod wala makahimo sing bantog nga ngalan para sa iya kaugalingon. Ang ngalan nga ginhatag sa iya sang mabun-ag sia wala gid mahibalui. Wala ini marekord sa maragtas, subong man ang mga ngalan sadtong nagsunod sa iya. Wala gani sia makabilin sing anak sa pagpadayon sang iya ngalan. Sa baylo nga makabaton sing himaya kag kabantugan, nakabaton sia sing malain nga reputasyon. Ang ngalan nga Nimrod nagpakilala sa iya sing dayon subong isa ka matinaastaason nga rebelde nga naghangkat sing binuang kay Jehova nga Dios.