Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • g93 7/8 rau 16-19
  • Tarawera—New Zealand ai Ia Pou Ororona

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Tarawera—New Zealand ai Ia Pou Ororona
  • Noga!—1993
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Maori Hanua Edia Mauri Dalana
  • Hadibaia Sisibana Idia Abia
  • Mai Hebogahisi Ida Idia Vadivadi
  • Dika Badana Murinai
  • Iehova ese Lau Ia Naria Namo Herea
    1992 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
Noga!—1993
g93 7/8 rau 16-19

Tarawera—New Zealand ai Ia Pou Ororona

Noga! toretore tauna ta New Zealand ai

MANI oi laloa oi be daba maragi momokani ai emu mahuta amo oi noga badina lahi ororona ta ia pou ena regena dainai. Bena emu uindo amo oi herarai neganai, ena daudau be kilomita 30 bamona amo lahi bada herea momokani bona siahu bada nadi kakakaka be ororo amo ia negea daekau ataiai momokani, oi itaia neganai dahaka oi laloa? Bena emu bedi henunai tano ia mareremarere mamina oi abia, a? Reana, oi gari dikadika, ani? Oibe, New Zealand ena North Island dekenai, gabu ta ladana Rotorua dekenai, 2 okoloko dabai, June 10, lagani 1886 lalonai, ororo ta ladana Tarawera ia pou. Hanua ta, ladana Te Wairoa, be kopukopu ese ia koua, hegeregere gunaguna Vesuvius ororona ia pou neganai, Pompeii ia koua bamona.

Unai gabu dekenai ia vara gauna be dika bada herea. Unai dika ia itaia tauna ta ia gwau: “Ai ese ai itaia gauna be tau ta ese do ia laloaboio diba lasi. . . . Unai lahi ororona ena guri badadia be toi bona idia amo lahi ia hururu daekau [mita 300] bamona.” Tau ta ia raka lasi murimuri dekenai ia raraia totona, ia gwau: “Lai ia toa badabada, bona ruma dekenai ai ginidae neganai, ai laloa medu badana ia diho. To ai kamonai gauna be medu lasi, ia be ia veve auri bona nadi momoru bona unai ese uindo galasi idia makohidia. . . . Tano ia mareremarere bona gabu ibounai lahi ia gabua noho lalonai, ai laloa do ai mase.”

Unai ororo ena lata be kilomita 19 bona ia pou neganai dobu masemase guri matamatadia ibounai 9 ia karadia. Unai guri amo kwalahu siahuna bona lahi kahuna idia moru medu bamona. Gohu badinai idia noho hanuadia lalonai idia noho Maori taudia bona ma haida, reana iboudiai 155 bamona, be kopukopu ena dobu mita haida lalonai ia guridia!

Uda gabu bona uma gabuna ena bada be skwea kilomita 15,500 bamona bona kopukopu ese ia koua. Bona bouti badadia be kone amo kilomita 160 bamona davara lalonai idia noho, to idia latanai lahi ororo ena momoru ia moru. Bona Pink and White Terraces, [kakakaka bona kurokuro ororona] “silica amo sibona ia vara hairai ororona” bona Maori taudia edia tubudia tamadia edia helaga turia be nega tamona kopukopu ese ia hadikadia ore. (Wild New Zealand buka hegaegaelaia oreana be Reader’s Digest) Dika bada herea momokani ia vara unai maino South Pacific motumotuna dekenai.

Maori Hanua Edia Mauri Dalana

Te Wairoa hanua gunana be 14 kilomita bamona Tarawera Ororo amo bona lahi ororo ia do pou lasi neganai, edia mauri be mai ena maino bona namo herea momokani. Unai hanua be uda lalonai bona gohu kerumana ladana Tarawera kahirakahira dekenai ia noho dainai, tano lalona amo siahu ia lohilohidae lasi, Rotorua kahirakahira dekenai idia noho hanuadia bamona. Keru negadiai, Ohinemutu hanua ena gabu haida dekenai ava be ia siahu sisina. To unai nega lalonai, Te Wairoa hanua be hanua haida amo ia idau. Hanua lalonai be mai ena dala ta ta. Ruma idia haginia neganai, iduhu ta iduhu ta be nega tamona edia ruma idia haginia lasi, to tano edia bada 0.2 hectare bamona latanai edia ruma ta ta idia haginidia bona ruma ta ta be mai edia magu danu.

Lagani 1880 lalonai nao taudia idia vadivadi dainai Tarawera Gohu kahirakahira dekenai vadivadi taudia edia noho ruma rua idia haginidia. Hosi ese ia veria motuka bamona gauna amo mai hekwarahi bada danu dala maragidia amo idia heau lao unai noho ruma dekenai idia laga-ani totona. Bena dabai edia dabua namodia idia hahedokilaia bona idia lao Kakakaka Sisina bona Kurokuro Ororona idia itaia totona. Unai nega lalonai, taunimanima ese unai gabu idia hoalaia bada. Unai gabu be ororo ta to ia dekenai “guri kurokuro badadia idia noho, bona ororo badina amo ia lao dorina dekenai unai guri idia maragi idia lao . . . bona ranu ena kala be bulu bona idia gegea nadi be kurokuro momokani . . . bona Kakakaka Sisina Ororona ena dobu lasi guri mai hairai momokani be ranu bulu amo idia honu.” Maori natudia, bona tatau bona hahine badadia idia gaukara ore murinai unai ranu lalonai idia digu bona edia tauanina ena hisihisi ia hanamoa.

Rotomahana Gohuna ai, mai kopukopu bona green ranu lalona amo siahu ia daekau. Idia haida be ranu lalona amo idia daekau ataiai momokani bona unai ranu ia siahu masemase momokani dainai, Maori taudia ese edia aniani hegeregere, kumera [kaema] bona koura [dubara] idia nadua diba. Maori kekeni rua, ladadia Kate bona Sophia, be vanagi amo vadivadi taudia idia abia lao unai gabu dekenai bona unai aniani idia ania.

Hadibaia Sisibana Idia Abia

Momo idia laloa Tarawera Ororona ena dorina toi do idia pou diba lasi. Maori gado dekenai inai hereva Wahanga, Ruawahia bona Tarawera edia anina be lahi, to unai ororo dekenai guri badadia be lasi, unai dainai idia laloa dika ta do ia vara lasi. Idaunega amo, Maori taudia ese edia mase taudia be Tarawera, (gabeai ororo ibounai unai ladana idia henia), ena dorina dekenai idia guridia, idia laloa dika do idia davaria lasi dainai, idia gwau unai gabu be Tapu eiava helaga. To kara idaudia idia vara unai gabu dekenai, hegeregere unai nega amo, dina ten gunanai, bouti idia rakatania sinavai maragina dekenai, to Sophia ia giroa henia neganai, ia itaia bouti be tano dekenai, ranu ia ore. Bena ia gini herarai noho lalonai, haraga momokani ranu ena hurehure badana ta bamona ese bouti ia abidia isi bena ia negedia diho lou ranu lalonai. Bema gunaguna idia vara gaudia ita laloa neganai, idia abia hadibaia sisibana be tano ia mareremarere momo bona Rotomahana Gohuna ena ranu lalona amo siahu bada ia lohilohidae momo. Ena be unai toa idauidau ese daradara bona gari sisina ia havaraia, to idia diba lasi dika badana do ia vara.

Mai Hebogahisi Ida Idia Vadivadi

Lagani 100 idia ore vadaeni hari, to vadivadi taudia momo be tano lalonai idia geia hanua, ladana Te Wairoa eiava idia gwauraia Kopukopu ese Ia Guria Hanuana idia vadivadi henia bona idia momo be gunaguna unai hanua dekenai ia vara dika badana idia mamia lasi eiava idia laloa bada lasi.

Ai danu be ai laloa lasi, dala maragina amo ai raka diho lao neganai, lagani 1930 murinai idia geia Maori whare (idia bada lasi rumadia) ai itaia.a Fantail manudia be aiemai kwarana ataiai idia roho giroagiroa badina idia ura ai hagaridia manumanu idia abia. Gunaguna unai hanua taudia dekenai ia vara dika badana bona edia hisihisi ai lalohadailaia be ia auka.

Whare ta dekenai ai ginidae, iduara dekenai ai gini nega sisina, bena ai raka diho ruma lalonai. Emai vadivadi ai matamaia neganai idia hahedinaraia gaudia haida ai lalodia, hegeregere kopukopu ese ia koua beibi ena tamaka bona lagani 1800 murinai idia karaia beibi ena bedi, ia rasta gauna ai itaia danu. Ai laloa, reana unai kohu be unai ruma dekenai ia noho beibi ta ena kohu, eiava? Ai gini noho kopukopu foloa latanai ia gadaragadara, eiava?

Ma gau haida ai itaia be inai: Lagani 1949 ai idia davaria uaina botolo ta bona lagani 1963 ai idia davaria botolo toi mai edia walnut huahua, edia koua gaudia be idia noho ai itadia danu. Ai laloa, lagani 100 idia ore vadaeni uaina bona walnut edia mamina be edena bamona? Reana mamina be namo lasi! Niuspepa gunadia lalonai, unai dika amo idia roho mauri taudia haida edia sivarai ai duahia neganai, ai hebogahisi bada. Mrs. Haszard ena natuna be hani bona heduru taudia ese idia davaria neganai ia mauri, to natudia tatoiosi idia mase vadaeni, kopukopu bona lahi kahuna ese ia hamasedia. Kopukopu bona ruma idia moru ia latanai bona ena metau dainai ia marere diba lasi ena natudia ia hamauridia totona.

Dika Badana Murinai

Rotorua dekenai hari idia noho taudia ibounai be 50,000 bona gunaguna idia dika Tarawera Ororona kahirakahira dekenai idia noho dainai idia laloa lasi. Lagani ta ta iboudiai, unai gabu idia vadivadi henia taudia be 800,000, bona gunaguna ia vara gauna idia lalohisihisilaia lasi, idia lao badina tano dekena amo ranu siahu ia lohilohidae bona gau idauidau idia itaia diba dainai. New Zealand taudia haida be unai tano henuna amo kwalahu ena siahu idia pamua daekau edia digudigu gabuna ruma lalonai eiava murimuri ai idia hasiahua totona. To edia lalona dekenai idia diba tano dekena amo ia lohilohidae ranu bona kopukopu siahuna be gunaguna Tarawera Ororona ia hapoua bona Te Wairoa hanua ibounai ia hadikaia ore.

[Footnote]

a “Whare” idia gwauraia neganai idia gwau “fori.”

[Picture on page 16, 17]

Tarawera Ororona bona ia makohia gabuna, ena lata be kilomita 6 bona Tarawera Gohuna be murina kahanai

[Pictures on page 18]

Maori tauna ena bada lasi rumana, gunaguna lahi ena kahu ese ia koua

Idia geia hedinarai Maori rumana lalonai, nadunadu pani bona lahi karaia gabuna

Gunaguna paraoa idia gabua gabuna lagani 1886 ia dika ore

[Credit Line]

Above photos: Published with the permission of The Buried Village

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia