Ura Kwalimu Tomadiho Dalanai—Ena Anina be Dahaka Oi Dekenai?
TAUNIMANIMA milioni milioni be ia dainai idia tuari vadaeni. Haida be ia dainai idia mase vadaeni. Ia be momokani taunimanima edia gau namo hereadia ta. Gauna be dahaka? Ura kwalimu unai! The World Book Encyclopedia ia gwau ura kwalimu ena anina be “ta be iena ura hegeregerena dala ia abia hidi diba bena ia badinaia diba.” Ma ia gwau: “Kota ena hereva hegeregerena, bema edia bese ese idia koudia kerere lasi, eiava idia koudia kava lasi, taunimanima be mai edia ura kwalimu. Idia abia be maoro gaudia—edia ura kwalimu, edia siahu, bona edia dagi unai—be edia bese ese do idia gimaia be namo.”
Unai bamona ita laloa be haraga. To, toana be unai bamona ita karaia be auka, badina be taunimanima ese ura kwalimu ena hetoana idia lalo-tamonalaia diba lasi. Hegeregere, haida idia laloa namona be gavamani ese taravatu do ia atodia, taunimanima edia ura kwalimu gimaia totona. To ma haida idia gwau unai taravatu ese taunimanima idia guia dainai namona be idia amo do idia ruhadia! Ia hedinarai goevagoeva, ura kwalimu ena anina be idauidau taunimanima idauidau dekenai.
Ura Kwalimu Tomadiho Dalanai be Edena Bamona?
Idia hepapahuahulaia momo ura kwalimuna be reana ura kwalimu tomadiho dalanai. Unai ura kwalimu ena anina idia gwauraia, “ta be mai ena maoro sibona ia ura henia tomadihona do ia abia hidi bona ena hereva do ia abia dae bona do ia badinaia.” United Nations Universal Declaration of Human Rights ena hereva hegeregerena, “taunimanima iboudiai be mai edia maoro sibodia edia ura hegeregerena do idia laloa, namo bona dika do idia lalohadailaia, bona do idia tomadiho.” Unai ena anina be, ta be mai ena maoro “iena tomadiho do ia haidaua,” bona ena ura kwalimu ta be “iena tomadiho be hahediba herevadia bona ena kara idauidau amo iena tomadiho do ia hahedinaraia.”—Kahana 18.
Momokani, ita laloa mai edia momokani ida edia bese taudia edia namo idia tahua gavamanidia iboudiai ese idia dekenai unai bamona ura kwalimu do idia henia. To madi, nega haida unai bamona ia vara lasi. The World Book Encyclopedia ia gwau: “Tomadiho ese taunimanima momo edia lalona ia hagoadaia. Gavamani haida be tomadiho oreana ta ida idia gaukara hebou, bona idia laloa tomadiho idaudia taudia ese edia politikol siahuna idia hadikaia diba. Gavamani ta be reana do ia laloa tomadiho oreadia ese idia hadikaia diba, badina be reana unai orea idia gwau Dirava badinaia karana be mai anina bada, to gavamani badinaia karana be mai anina maragi.”
Unai dainai, gavamani haida ese tomadiho karadia haida idia taravatua. Haida sibona ese tomadiho karadia ibounai idia koua toho. Gavamani ma haida, ena be idia gwau taunimanima be sibodia edia ura hegeregerena ai idia tomadiho diba, to tomadiho karadia iboudiai idia biagua auka.
Lagani momo lalodiai Mexico ai ia vara gauna mani oi laloa. Ena be gavamani ena Konstitusen (Taravatu) herevana hegeregerena taunimanima be mai edia maoro sibodia edia ura hegeregerena ai do idia tomadiho, to ia gwau: “Taunimanima ese tomadiho totona idia gaukaralaia dubu ibounai be Bese ena. Federal Gavamani be iena ladanai ia gaukara, bona do ia gwau edena dubu be tomadiho totona do idia gaukaralaia noho diba.” Lagani 1991 ai Konstitusen idia haidaua, unai taravatu kokia totona. To ia vara gauna ese ia hahedinaraia tano idauidau ai ura kwalimu tomadiho dalanai ena anina be idauidau.
Tomadiho Ena Ura Kwalimu Idauna Ta
Oi noho tanona ai, taunimanima be mai edia ura kwalimu tomadiho dalanai eiava? Bema idia be mai edia, ena anina be dahaka? Oiemu ura hegeregerena ai Dirava oi tomadiho henia diba a, eiava oi idia hagania Gavamani ena tomadiho oreana tauna ai do oi lao? Oi be mai emu maoro tomadiho bukadia do oi duahia bona do oi hariharilaia a, eiava gavamani ese unai bamona bukadia ia taravatua? Oi be mai emu maoro, oi abia dae tomadiho herevadia be ma haida dekenai do oi herevalaia a, eiava gavamani ia gwau unai ese edia tomadiho dalana ia hadikaia?
Unai henanadai edia haere be idauidau tano idauidau ai. To herevana ta be edena gabu ai ia noho, ura kwalimu ta tomadiho dalanai be ia noho. Lagani 32 C.E. ai, Iesu be Ierusalem ai ia noho neganai, ia murinai idia raka taudia ia hamaoroa, ia gwau: “Bema lauegu hadibaia hereva umui badinaia neganai, umui be lauegu diba tahua taudia momokani. Hereva momokani be do umui diba, bona hereva momokani ese umui do ia ruhaia.”—Ioane 8:31, 32.
Iesu ena hereva ena anina be dahaka? Iena hereva idia kamonai Iuda taudia be idia ura dikadika ta ese Roma ena lohia siahuna amo idia do ia ruhaia. To Iesu ese gavamani ena hahisia karadia amo ruhadia karana ia herevalaia lasi. Ia ese unai ia hereaia gauna be ena hahediba taudia dekenai ia gwauhamatalaia unai, hereva gabena ai do ita itaia hegeregerena.
[Picture on page 3]
Ena be United States ai idia gwau taunimanima be edia ura hegeregerena do idia tomadiho be maoro, to lagani 1940 murinai unai tano ai taunimanima idia aru hebou bena Iehova ena Witness taudia idia dagedage henia