‘Do Umui Gima’
‘Unai dainai do umui gima, badina be umui emui Lohiabada do ia mai negana be umui diba lasi.’—MATAIO 24:42.
1. Nega daudau vadaeni Iehova idia hesiai henia taudia be edena bamona edia gwauhamata laganidia idia laloa? Haheitalai gwauraia.
NEGA daudau vadaeni Iehova idia hesiai henia taudia momo be do tatau o hahine matamatadia neganai hereva momokani idia dibaia. Tau ta be dava bada nadina ta ia itaia bona ena kohu ibounai ia hoihoilaia unai nadi hoia totona hegeregerena, unai Baibel idia stadilaia goadagoada taudia be sibodia edia ura idia dadaraia bona Iehova dekenai edia mauri idia gwauhamatalaia. (Mataio 13:45, 46; Mareko 8:34) Idia laloa tanobada totona Dirava ena ura ia guguru negana be karaharaga do idia itaia, to idia naria sisina daudau dainai, dahaka idia laloa? Idia lalohisihisi lasi! Tadikaka A. H. Macmillan, lagani 60 lalonai Dirava ena hesiai gaukara ia karaia tauna ia laloa bamona idia laloa, ia gwau: “Egu lalona lau hadaia vadaeni egu abidadama do lau dogoatao noho. Ia dainai egu mauri be mai anina. Harihari, lau ia do durua noho, vaira negana lau laloa mai gari lasi ida totona.”
2. (a) Iesu ese ia murinai idia raka taudia dekenai ia henia sisiba namona be dahaka? (b) Inai hereva lalonai edena henanadai do ita lalodia?
2 Oi be edena bamona oi laloa? Herevana oiemu mauri lagani be hida, to mani Iesu ena hereva oi laloa, ia gwau: “Unai dainai do umui [gima], badina be umui emui Lohiabada do ia mai negana be umui diba lasi.” (Mataio 24:42) Unai hereva kwadogina lalonai hereva momokani badana ta ia noho. Ita diba lasi edena dina dekenai Lohiabada do ia mai inai tanobada dikana ia hahemaoro henia totona, bona ita diba eiava ita diba lasi be gau badana lasi. To gau badana be iseda mauri dalana ia namo, bena ia mai neganai, iseda kara do ita lalohisihisilaia lasi. Unai dainai, edena haheitalai Baibel lalonai ese ita idia durua diba ita gima noho totona? Iesu be edena bamona ia hahedinaraia unai be mai anina bada? Bona hari inai negai edena gaudia ese idia hamomokania ita be inai tanobada dikana ena dina gabedia lalonai ita noho?
Haheitalai mai Ena Sisiba
3. Edena dala ai hari inai negai idia noho taudia momo be Noa ena negai idia noho taudia bamona?
3 Dala momo ai, hari inai negai idia noho taudia be Noa ena negai idia noho tatau bona hahine bamona. Unai nega lalonai tanobada be kara dika amo ia honu, bona taunimanima “edia laloa be nega ibounai ia dika sibona.” (Genese 6:5) Taunimanima momo ese dina ta ta gaudia sibona idia laloa bada. To, Iehova ese Abata badana ia do mailaia lasi neganai, dala ia kehoa taunimanima idia helalo-kerehai totona. Noa dekenai haroro gaukara ia henia, bona Noa ese ia karaia—reana lagani 40 eiava 50, eiava lagani ma haida lalonai “kara maoromaoro ia harorolaia.” (2 Petero 2:5) To, taunimanima ese Noa ena sisiba herevana idia dadaraia. Idia gima lasi. Unai dainai, Noa bona ena ruma bese sibona be Dirava ena hahemaoro karana amo idia roho mauri.—Mataio 24:37-39.
4. Dahaka dainai ita gwau diba Noa be ena haroro gaukara ai ia kwalimu, bona dahaka dainai oiemu haroro gaukarana be unai bamona ita gwauraia diba danu?
4 Noa be ena haroro gaukara ai ia kwalimu, a? Namo lasi ena hereva idia abia dae taudia edia namba maragina dainai oi laloa ia kwalimu lasi. Oibe, Noa ena haroro gaukara ese ena anina ia hagugurua, herevana momo ese idia abia dae lasi. Dahaka dainai? Badina ia ese taunimanima dekenai dala ia kehoa Iehova do idia hesiai henia eiava lasi idia abia hidi totona. Oiemu haroro teritori be edena bamona? Herevana haida sibona idia kamonai, to oiemu gaukara lalonai oi kwalimu. Dahaka dainai? Badina haroro gaukara oi karaia neganai, oi ese Dirava ena sisiba herevana oi gwauraia, bona unai amo Iesu ese ena murinai idia raka taudia dekenai ia henia hahegani oi hagugurua.—Mataio 24:14; 28:19, 20.
Dirava Ena Peroveta Taudia Idia Dadaraia
5. (a) Habakuku ena negai dahaka ia vara Iuda dekenai, bona taunimanima ese ena peroveta herevana be edena bamona idia laloa? (b) Edena dala ai Iuda taudia ese Iehova ena peroveta taudia idia dagedage henia?
5 Abata ia vara bona lagani handred momo murinai, Iuda basileiana dekenai gau dikadia momo idia vara. Kaivakuku tomadiho henia, kara gageva, dagedage, bona ala-ala karadia danu idia vara momo. Iehova ese peroveta tauna Habakuku ia siaia, bena taunimanima ia hamaoroa bema idia helalo-kerehai lasi Babulonia taudia ese do idia hadikadia ore. (Habakuku 1:5-7) To taunimanima idia kamonai lasi. Reana idia laloa, ‘Lagani 100 bona ma haida gunanai, peroveta tauna Isaia ese unai bamona sisiba herevana ia henia, to gau ta ia do vara lasi!’ (Isaia 39:6, 7) Iuda ena lohia taudia momo ese unai peroveta herevadia idia dadaraia sibona lasi, to gwauraia taudia idia dagedage henia danu. Nega ta idia ura peroveta tauna Ieremia idia alaia, bona bema Ahikama ese Ieremia ia durua lasi do idia karaia. Danu, peroveta herevana ma ta ese king Iehoiakimi ia habadua dainai, dala ia karaia peroveta tauna Uria idia hamasea totona.—Ieremia 26:21-24.
6. Edena dala ai Iehova ese Habakuku ia hagoadaia?
6 Habakuku ia gwauraia herevana ena goada be Ieremia ese ia gwauraia herevana ena goada hegeregerena, bona taunimanima ese idia dadaraia, Ieremia ena hereva idia dadaraia hegeregerena. Dirava ena lauma amo Ieremia ese lagani 70 lalonai Iuda do ia noho kava herevana ia gwauraia. (Ieremia 25:8-11) Unai dainai, Habakuku ena lalohisihisi ita lalo-pararalaia diba, ia gwau: “Lohiabada e, nega momo oi dekenai lau boiboi vadaeni. Edena negai lauegu boiboi do oi kamonai, bona oi ese ai do oi durua, vadaeni inai dagedage dainai dika do ai davaria lasi?” (Habakuku 1:2) Iehova be mai hebogahisi ida inai abidadama hagoadaia herevadia amo Habakuku ena henanadai ia haerelaia, ia gwau: “Badina unai matahanai be ena nega ia do naria noho, dokona ia heau henia noho, do ia koikoi lasi. Ena be ia mai metairametaira, to oi naria noho; badina do ia mai momokani. Do ia leiti lasi.” (Habakuku 2:3, NW) Ia hedinarai, Iehova be mai “ena nega” kara gagevagageva bona dagedage do ia haorea totona. Bema toana be unai ia do vara haraga lasi, namo lasi Habakuku ia lalohisihisi eiava ena gaukara ia karaia goadagoada lasi. To, namona be ia “naria noho” bona dina ta ta ai karaharaga lalohadaina ia dogoatao noho. Iehova ena dina do ia leiti lasi!
7. Dahaka dainai aposetolo edia negai Dirava ma ia gwau Ierusalema do ia hadikaia ore?
7 Iehova ese Habakuku ia hereva henia bena lagani 20 bamona murinai, Iuda ena hanua badana, Ierusalema, idia hadikaia ore. Gabeai idia haginia lou, bona Habakuku ia lalohisihisilaia gaudia momo idia hamaoromaoroa. To, aposetolo edia negai, Dirava ma ia gwau unai hanua do ia hadikaia idia noholaia taudia edia kamonai lasi karana dainai. Iehova ese ena hebogahisi dainai dala ia kehoa, kudou-maoro taudia do idia roho mauri totona. Unai neganai, ena hereva ia halasia totona ia gaukaralaia peroveta tauna badana be Iesu Keriso. Lagani 33 C.E. ai, Iesu be ena murinai idia raka taudia ia hamaoroa: “Tuari orea ese Ierusalema do idia koua hagegea do umui itaia, vadaeni do umui diba, iena dokona ia kahirakahira vadaeni. Unai neganai Iudea dekenai idia noho taudia be ororo dekenai do idia heau lao.”—Luka 21:20, 21.
8. (a) Iesu ia mase murinai nega ia hanaia lalonai, reana dahaka ia vara Keristani taudia haida dekenai? (b) Edena dala ai Iesu ena peroveta herevadia Ierusalema dekenai idia guguru?
8 Lagani idia hanaia lalonai, reana Ierusalema Keristani taudia haida idia ura diba edena negai Iesu ena peroveta herevana do ia guguru. To, idia haida ese idia dadaraia vadaeni gaudia momo mani oi laloa. Reana bisinesi karadia namodia idia dadaraia badina edia lalona idia hadaia do idia gima totona. Nega ia hanaia lalonai, idia hesiku, a? Idia laloa edia nega idia halusia kava bona Iesu ena peroveta herevana be uru gabena dekenai do ia vara, to idia edia nega ai do ia vara lasi, a? Lagani 66 C.E. ai, Roma ena tuari taudia ese Ierusalema idia koua hagegea neganai, Iesu ena peroveta herevana ia guguru matamaia. Idia gima noho taudia ese unai toana idia lalo-pararalaia, hanua idia rakatania, bona Ierusalema hadikaia ore negana amo idia roho mauri.
Ia Hahedinaraia Gima Karana be mai Anina Bada
9, 10. (a) Iesu ia herevalaia hesiai taudia, edia biaguna be ena headava amo ia giroa lou negana idia naria parabolena be edena bamona oi gwauraia diba? (b) Reana dahaka dainai edia biagua idia naria be ia auka hesiai taudia dekenai? (c) Dahaka dainai hesiai taudia idia haheauka be namo?
9 Iesu ese gima karana ena anina ia hahedinaraia totona iena hahediba taudia be hesiai taudia haida ida ia hahegeregerea, edia biaguna be ena headava amo do ia giroa lou negana idia naria. Idia diba hanuaboi ta ai do ia giroa—to edena hora dekenai? Hanuaboi ia matamaia neganai, a? Hanuaboi ena huanai, a? Daba kahirakahira neganai, a? Idia diba lasi. Iesu ia gwau: “[Bema] hanuaboi ena huanai, o daba kahirakahira neganai [edia biaguna] do ia mai, vadaeni ia davaridia idia noho hegaegae taudia be do idia namo”! (Luka 12:35-38) Unai hesiai taudia edia hemami mani oi laloa. Regerege ta idia kamonai, eiava gau ta ena dibura ia marere bamona neganai, do idia laloa: ‘Iseda biaguna ia ginidae inai, a?’
10 Bema edia biaguna be hanuaboi ena huanai, hanuaboi 9:00 ia lao 12:00 lalonai, ia ginidae be edena bamona? Hesiai taudia ibounai, daba momokani idia toreisi bona idia gaukara goada taudia danu, be do idia gini hegaegae ia danu idia hedavari totona, eiava idia haida be do idia mahuta, a? Bema edia biaguna be hanuaboi momokani—hanuaboi 12:00 ia lao daba 3:00 ai ia giroa—be edena bamona? Hesiai taudia haida do idia hesiku eiava idia lalo-manoka, badina toana be edia biaguna be do ia leiti, a?a Biaguna ia ginidae neganai, idia gima noho hesiai taudia sibona be do ia gwauraia moale taudia. Aonega Herevadia 13:12 ena hereva be mai anina idia dekenai, ia gwau: “Bema tau ta ia laloa gau namona ta do ia abia, to unai gau totona nega daudau ia naria kava, unai be lalohisihisi ia davaria noho, to bema unai tau ese, ia ura henia gauna ia abia neganai, moale momokani do ia davaria.”
11. Edena dala ai guriguri ese ita ia durua diba ita gima noho totona?
11 Toana be do ia leiti negana lalonai, dahaka ese Iesu murinai idia raka taudia do ia durua idia gima noho totona? Getesemane umana dekenai, Iesu be kahirakahira do idia abia neganai, ena aposetolo taudia toi dekenai ia gwau: “Do umui [gima], bona umui guriguri, Satani ena laloa dekenai do umui vareai garina.” (Mataio 26:41) Lagani momo murinai, Petero, unai neganai ia noho tauna ta, ese Keristani taudia dekenai unai bamona sisiba ia henia. Ia gwau: “Gau ibounai edia dokona ena nega be kahirakahira. Unai dainai do umui noho namonamo, mai laloa maoromaoro danu, bona do umui guriguri noho, nega ibounai.” (1 Petero 4:7) Ia hedinarai goevagoeva, iseda Keristani maurina lalonai ita guriguri goadagoada be gau badana. Momokani, namona be hanaihanai Iehova ita noia ita ia durua ita gima noho totona.—Roma 12:12; 1 Tesalonika 5:17.
12. Edena dala ai hereva kava karana bona naria noho karana idia idau?
12 Petero ena hereva mani oi itaia, ia gwau: “Gau ibounai edia dokona ena nega be kahirakahira.” Edena bamona ia kahirakahira? Taunimanima ese unai dina bona hora idia gwauraia diba lasi. (Mataio 24:36) Baibel be hereva kava karana dekenai ita ia hagoadaia lasi, to nega dokona naria noho karana dekenai ita ia hagoadaia, unai kara ruaosi be idau. (Mani 2 Timoteo 4:3, 4; Tito 3:9 itaia.) Dokona ita naria dalana ta be dahaka? Ita naria dalana be dokona ia kahirakahira idia hamomokania gaudia ita laloa namonamo noho. Unai dainai, inai Dirava dadaraia tanobadana ena dokona negana ai ita noho idia hamomokania gaudia 6 mani ita herevalaia.
Hamomokania Gaudia Six
13. Edena dala ai Paulo ena peroveta herevana 2 Timoteo karoa 3 ai ese oi ia durua bena oi abia dae ita be “nega ena dokona” dekenai ita noho?
13 Gau ginigunana be, ita itaia goevagoeva aposetolo Paulo ena hereva “nega ena dokona” totona be idia guguru noho. Paulo ia gwau: “Nega ena dokona dekenai, metau dikadia momo do idia vara. Badina taunimanima ese idia edia ura sibona do idia tahua, moni do idia mataganigani henia, do idia hekokoroku bona heagi. Do idia hereva dika, edia tamana bona sinana do idia kamonai henia lasi, tanikiu henia kara do idia diba lasi, bona helaga karadia do idia negea. Idia be lalokau do idia diba lasi, do idia bogahisihisi lasi, haida edia ladana do idia hadikaia kava, do idia lebulebu, do idia dagedage, kara namodia do idia ura henia lasi. Edia turana do idia samania henia, do idia kara kava. Do idia gwau idia be tau badadia momokani, vadaeni lebulebu karadia idauidau do idia ura henia bada, to Dirava do idia ura henia maragi. Dirava badinaia kara be toana sibona do idia hedinaraia, to iena anina momokani do idia negea. Inai bamona taudia ibounai dekena amo do oi raka siri. Kara dika taudia bona koikoi taudia ese edia kara dika bona edia koikoi do idia habadaia. Idia ese tau haida do idia koia, bona ma tau haida ese idia danu do idia koia.” (2 Timoteo 3:1-5, 13) Hari iseda negai ita itaia unai peroveta herevana ia guguru, ani? Idia vara momokani gaudia idia laloa lasi taudia sibona idia gwau ia guguru lasi!b
14. Edena dala ai Apokalupo 12:9 ena hereva Diabolo dekenai be hari ia guguru, bona nega daudau lasi murinai dahaka do ia vara ia dekenai?
14 Gau iharuana be, Satani bona ena demoni be guba amo idia negea diho dainai idia vara gaudia ita itaia, Apokalupo 12:9 idia hagugurua. Ia gwau: “Unai huala badana, be Dirava ena aneru ese idia negea diho. Ia be unai idaunegai gaigaina, bona iena ladana be Diabolo bona Satani. Ia be tanobada taudia ibounai ia koia noho gauna. Oibe, ia, mai ena aneru ibounai danu, be idia ese tanobada dekenai idia negea diho.” Unai dainai tanobada dekenai dika bada ia vara. Momokani, taunimanima ese dika bada idia davaria bona lagani 1914 murinai unai dika ia bada momokani. To unai peroveta herevana be ma ia gwau Diabolo be tanobada dekenai idia negea diho neganai, ia diba “iena nega be ia kwadogi sibona.” (Apokalupo 12:12) Unai nega lalonai, Satani be Keriso murinai idia raka horoa taudia ia tuari henia. (Apokalupo 12:17) Iseda nega lalonai ena tuari karana ese ia havaraia gaudia ita itaia momokani.c To, daudau lasi murinai, Satani be guri dobu masemase dekenai do idia negea, bena “tanobada bese do ia koia diba lasi.”—Apokalupo 20:1-3.
15. Edena dala ai Apokalupo 17:9-11 ese ia hamomokania ita be dokona negana ai ita noho?
15 Gau ihatoina be, ita be Apokalupo 17:9-11 ena peroveta herevana ese ia hahedinaraia “king” ginigabena, namba 8, ena nega lalonai ita noho. Aposetolo Ioane ese king 7 ia herevalaia, idia be tanobada ena gavamani badadia 7 idia laulaulaia—Aigupito, Asuria, Babulonia, Mede Parasa, Greece, Roma, bona Anglo-America. Ia ese king namba 7 amo ia vara “king namba 8” ia itaia danu. Unai king namba 8—Ioane ena matahanai lalonai ia itaia king ginigabena—ese hari United Nations oreana ia laulaulaia. Ioane ia gwau unai king namba 8 be “mase hanaihanai gabuna dekenai do ia lao” bona ia murinai, king ma ta ia herevalaia lasi.d
16. Nebukanesa ena nihi lalonai ia itaia kaivakuku ese ia laulaulaia gaudia idia guguru be edena bamona idia hamomokania ita be dina gabedia lalonai ita noho?
16 Gau namba 4 be, Nebukanesa ena nihi lalonai ia itaia kaivakuku ena aena ese idia laulaulaia negana lalonai ita noho. Peroveta tauna Daniela ese unai nihi lalonai ia hedinarai kaivakuku bada hereana ta, tau ta ena toana bamona gauna, ena anina ia hahedinaraia. (Daniela 2:36-43) Unai kaivakuku ena auri hani ese tanobada ena gavamani badadia idia laulaulaia, kwarana (Babulonia Basileiana) amo ia matamaia bena ia diho lao ena aena bona aena kwakikwakidia dekenai (hari idia lohia gavamanidia). Unai kaivakuku ia laulaulaia tanobada ena gavamani badadia ibounai idia hedinarai vadaeni. Ita be unai kaivakuku ena aena idia laulaulaia gavamani ena nega lalonai ita noho. Gabeai gavamani ma haida idia mai ia herevalaia lasi.e
17. Edena dala ai iseda Basileia haroro gaukarana ese ia hamomokania ita be dokona lalonai ita noho?
17 Gau namba 5 be, ita itaia tanobada ibounai haroro gaukarana ia vara, bona Iesu ia gwau tanobada ena dokona negana ai do ia vara. Iesu ia gwau: “Basileia ena Sivarai Namona be tanobada ibounai dekenai do idia harorolaia. Vadaeni unai murinai, dokona be do ia ginidae.” (Mataio 24:14) Hari inai negai, unai peroveta herevana ia guguru, guna bamona lasi. Momokani, gabu haida ita do karaia lasi, bona reana Iehova ena nega namona ai, gaukara badana ita karaia totona iduara do ia kehoa. (1 Korinto 16:9) To, Baibel ia gwau lasi Dirava be do ia naria ela bona tanobada taudia ta ta ibounai dekenai ita haroro. Unai sivarai namona do ita harorolaia ela bona Iehova ia laloa ia hegeregere. Bena dokona do ia mai.—Mataio 10:23 itaia.
18. Hisihisi badana do ia matamaia neganai, dahaka do ia vara horoa taudia haida dekenai, bona dahaka dainai unai bamona ita laloa diba?
18 Gau namba 6 be, Keriso ena horoa hahediba taudia korikoridia edia namba ia diho ia lao, to hisihisi badana ia matamaia neganai idia haida be tanobada dekenai idia do noho. Orena taudia kahirakahira ibounai idia buruka vadaeni, bona lagani idia hanaia lalonai horoa taudia korikoridia edia namba ia diho ia lao. To, Iesu ese hisihisi badana ia herevalaia neganai, ia gwau: “Bema Dirava ese unai nega do ia hakwadogia lasi, taunimanima ta be do ia mauri diba lasi. To ia abia hidi taudia dekenai ia laloa dainai, unai nega do ia hakwadogia.” (Mataio 24:21, 22) Unai dainai, hisihisi badana do ia hamatamaia neganai, “ia abia hidi” horoa taudia haida be tanobada dekenai idia do noho.f
Vaira Negana be Edena Bamona?
19, 20. Dahaka dainai hari ita mahuta lasi bona ita gima noho be mai anina bada herea?
19 Vaira negana ai dahaka do ia vara ita dekenai? Moale negadia be do idia mai. Paulo be sisiba ia henia ia gwau ‘Iehova ena dina be do ia mai, henaoa tauna hanuaboi neganai ia mai bamona.’ Aonega toana idia hahedinaraia taudia ia herevalaia neganai, ma ia gwau: “Inai bamona hereva, ‘Maino bona gari lasi ita noho inai,’ taunimanima idia gwauraia noho neganai, karaharaga hisihisi dika momokani bona mase do ia ginidae.” Unai dainai, Paulo ese duahia taudia ia hagoadaia: “Unai dainai, namo ita mahuta lasi, haida idia mahuta bamona. To namo ita noga noho, ita laloa goada noho.” (1 Tesalonika 5:2, 3, 6) Oibe, taunimanima edia orea amo maino bona noho namona idia tahua taudia ese idia vara momokani gaudia idia laloa lasi. Unai bamona taudia idia mahuta momokani!
20 Inai tanobada ena oromana dikana be karaharaga do ia ore. Unai dainai, Iehova ena dina oi naria noho. Dirava be Habakuku ia hamaoroa: “Do ia leiti lasi”! Momokani, hari ita gima noho be mai anina bada herea.
[Footnotes]
a Biaguna be ena hesiai taudia dekenai hora ta ia gwauraia lasi. Unai dainai, iena mai bona lao negadia do ia gwauraia hedinarai be badina lasi, bona toana be ia leiti ena badina be ena hesiai taudia dekenai do ia hahedinaraia be anina lasi.
b Unai peroveta herevana oi diba namonamo totona Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia bukana Diba ese Mauri Dekenai Ita Ia Hakaua Lao ena karoa 11 itaia.
c Diba ma haida oi abia totona, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia bukana Apokalupo—Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira! ena rau 180-6 itaia.
d Apokalupo—Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira! bukana, rau 251-4 itaia.
e Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia bukana Pay Attention to Daniel’s Prophecy! ena karoa 4 itaia.
f Mamoe bona nanigosi parabolena lalonai, ia hedinarai taunimanima ena Natuna be hisihisi badana lalonai do ia ginidae mai ena hairai ida bona kota ena terona dekenai do ia helai. Taunimanima do ia kota henia, Keriso ena horoa tadikaka idia durua eiava idia durua lasi hegeregerena. Unai kota henia karana be anina lasi bema unai neganai Keriso ena horoa tadikaka iboudiai be nega daudau vadaeni tanobada idia rakatania.—Mataio 25:31-46.
Oi Laloatao, A?
• Edena haheitalai Baibel lalonai ese ita idia durua ita gima noho totona?
• Edena dala ai Iesu ese ia hahedinaraia gima karana be mai anina bada?
• Dahaka gau 6 ese idia hamomokania ita be dina gabedia lalonai ita noho?
[Pictures on page 9]
A. H. Macmillan be lagani 60 bamona Iehova ia hesiai henia mai ena kamonai ida
[Picture on page 10]
Iesu ese ena hahediba taudia be idia gima noho hesiai taudia ida ia hahegeregerea