Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w00 4/15 rau 13-18
  • Tanobada Matamatana—Ia Lalonai Do Oi Noho, A?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Tanobada Matamatana—Ia Lalonai Do Oi Noho, A?
  • Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2000
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Abidadama Ena Badina
  • Ia Gwauhamatalaia Gauna
  • Gau Ibounai Do Ia Hamatamataia—Ia Gwauraia Guna Bamona
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2000
  • “Guba Matamatana bona Tanobada Matamatana” Idia Matamaia Dalana
    Roho Mauri Bena Tanobada Matamatana
  • Mauri mai Mainona Tanobada Matamatana Lalonai
    Mauri mai Mainona Tanobada Matamatana Lalonai
  • Do Oi Gwau, “Lau Inai! Lau Oi Siaia,” A?
    1988 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
Ma Haida Itaia
Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2000
w00 4/15 rau 13-18

Tanobada Matamatana​—⁠Ia Lalonai Do Oi Noho, A?

“Taunimanima edia dala namona tamona be inai: Do idia moale, bona idia edia mauri dina ibounai lalonai, kara namodia do idia karaia. Ita ibounai ese iseda gaukara ena anina do ita moalelaia, do ita aniani bona inuinu. Inai be Dirava ena harihari gauna.”​​—⁠HADIBAIA TAUNA 3:​12, 13.

1. Dahaka dainai vaira negana ita laloa diba be namo?

TAUNIMANIMA momo idia laloa Siahu Ibounai Diravana ena kara be auka momokani. To, ataiai ia noho herevana, Dirava ena lauma amo ia havaraia Herevana lalonai do oi davaria gauna, be hereva momokani. Unai hereva be inai lalohadai ida ia hegeregere, ia be “moale Diravana” bona iseda tama sina ginigunadia be tanobada paradaisona ai ia atoa. (1 Timoteo 1:​11, NW; Genese 2:​7-9) Dirava ese ena taunimanima totona ia gwauhamatalaia vaira negana dekenai diba ita tahua neganai, moale do idia havaraia gaudia ita dibaia dainai ita hoa lasi.

2. Oi naria gaudia haida be dahaka?

2 Hereva gunana ai, Baibel ese “guba matamata bona tanobada matamata” ia gwauhamatalaia herevadia hani amo toi edia anina ita tahua vadaeni. (Isaia 65:17) Unai ita abidadama henia diba peroveta herevadia ta be Apokalupo 21:1 ai idia torea. Unai siri ena badina siridia idia gwau, Siahu Ibounai Diravana ese tanobada be do ia haidaua bona hanamoa momokani. Ia ese taitai dainai ia vara matana ranu do ia dahua. Taunimanima ta lasi be buruka, gorere, eiava aksiden dainai, do ia mase. Lalohisihisi, taitai, bona hisihisi do idia ore momokani. Unai be helaro namo hereana! To, ita diba momokani unai be do ia vara, bona hari unai ena anina ita dekenai be dahaka?

Abidadama Ena Badina

3. Dahaka dainai Baibel ena gwauhamata vaira negana totona ita abidadama henia diba?

3 Mani Apokalupo 21:5 ese ma ia herevalaia gauna oi laloa. Ia gwau, Dirava be iena guba terona badana latanai ia helai bona ia gwau: “Harihari be gau ibounai lau karaia matamata inai.” Unai Dirava ena gwauhamata herevana ese tano ena independens gwauhamata herevadia, taunimanima edia maoro taravatudia, eiava vaira negana totona taunimanima edia tahua gaudia ia hereaia momokani. Unai be do ita abia dae momokani diba gwauhamata herevana Baibel ese ia gwauraia “koikoi diba lasi” Tauna amo. (Tito 1:⁠2) Momokani, reana oi laloa iniseniai hereva ita hadokoa diba bena unai hahenamo do ita lalodia noho mai moale ida. To, ita hadokoa be badina lasi. Iseda vaira negana herevana be unai sibona lasi.

4, 5. Dahaka Baibel peroveta herevadia, ita herevalaia vadaeni gaudia, ese iseda abidadama vaira negana totona idia hagoadaia diba?

4 Baibel dekenai guba matamata bona tanobada matamata gwauhamatadia, hereva gunana lalonai ita hamomokania vadaeni herevadia, mani oi laloa. Isaia ese unai bamona nega matamatana ta ia perovetalaia, bona Iuda taudia ese edia tano idia abia lou bona tomadiho momokanina idia haginia lou negana ai iena peroveta herevana ia guguru. (Esera 1:​1-3; 2:​1, 2; 3:​12, 13) To, Isaia ena peroveta herevana ena anina be unai sibona, a? Lasi vaitani! Ia gwauraia herevana ena anina be dala badana ai vaira negana ai do ia guguru. Dahaka dainai unai bamona ita gwau diba? Badina 2 Petero 3:​13 bona Apokalupo 21:​1-5 dekenai ita duahia gaudia dainai. Unai hereva ese guba matamatana bona tanobada matamatana idia gwauraia, unai dala amo Keristani taudia tanobada hegegemadai be hahenamo do idia abia.

5 Guna ita herevalaia bamona, Baibel dekenai inai bamona hereva “guba matamata bona tanobada matamata” be nega hani idia torea. Idia toi be ita kikilaia vadaeni bona ita idia hagoadaia. Baibel ia gwau, Dirava ese gwau-edeede karadia bona hisihisi idia havaraia gaudia do ia haorea bona ia gwauhamatalaia negana matamatana lalonai taunimanima do ia hanamodia momokani.

6. “Guba matamatana bona tanobada matamatana” ia perovetalaia herevana ihahanina be dahaka?

6 Hari, inai hereva “guba matamatana bona tanobada matamatana” be Isaia 66:​22-24 ai ita tahua, ia gwau: “Ma Lohiabada ia gwau, ‘Badina be guba matamatana bona tanobada matamatana, lau ese do lau karaia gaudia, be egu vairana dekenai do idia noho momokani hegeregerena, umui emui ladana, bona emui tubudia danu edia ladana do idia noho momokani, doko lasi. Hua matamatana ta ela bona hua matamatana ma ta, bona Sabati Dina ta ela bona Sabati Dina ma ta dekenai, taunimanima ibounai Ierusalema dekenai do idia mai, egu vairana dekenai do idia tomadiho. Lau Lohiabada lau hereva inai. Bona unuseni dekena amo idia raka lao neganai, idia ese lau dekenai idia dagedage henia taudia edia mase tauanidia do idia itaia. Badina be biluga be do idia mase lasi, bona unai tauanidia ia gabua noho lahi be do ia bodo lasi. Bona taunimanima ibounai ese do idia itadia neganai, mai badu danu do idia lalodia.’ ”

7. Dahaka dainai ita gwau diba Isaia 66:​22-​24 be vaira dinadia lalonai do ia guguru?

7 Unai peroveta herevana be mai anina bada Iuda taudia ese edia tano idia abia lou neganai, to ma dalana ta ai do ia guguru. Unai be Petero ena revareva iharuana bona Apokalupo idia torea negana murinai do ia vara, badina idia gwau idia herevalaia “guba matamata bona tanobada matamata” be vaira negana ai do idia vara. Ita diba momokani, dala badana ai nega matamatana lalonai do idia guguru vaitani. Do ita moalelaia gaudia haida mani ita laloa.

8, 9. (a) Edena dala ai Dirava ena taunimanima “do idia noho momokani, doko lasi”? (b) Iehova ena taunimanima ese ia do idia tomadiho henia “hua matamatana ta ela bona hua matamatana ma ta, bona Sabati Dina ta ela bona Sabati Dina ma ta dekenai,” unai peroveta herevana ena anina be dahaka?

8 Apokalupo 21:4 ia gwau, mase be do ia ore. Isaia karoa 66 ese unai hereva ia hamomokania. Is 66 Siri 22 amo ita itaia Iehova ia diba guba matamatana bona tanobada matamatana be nega sisina sibona lasi, to do idia noho hanaihanai. Danu, iena taunimanima be do idia noho; iena vairana dekenai “do idia noho momokani, doko lasi.” Dirava ese ia abia hidi besena dekenai ia karaia vadaeni karadia amo ita diba unai ita abidadama henia diba. Keristani taudia momokanidia be hisihisi idauidau, bona idia haoredia toho karadia danu, idia davaria vadaeni. (Ioane 16:2; Kara 8:⁠1) To, Dirava ena taunimanima edia inai taudia mai edia siahu bada danu, hegeregere Roma ena lohia tauna Nero bona Adolf Hitler, be idia hegeregere lasi Dirava ena abidadama taudia, iena ladana idia huaia taudia, idia haorea. Iehova be iena taunimanima edia kongregesen ia gimaia noho, bona ita diba momokani do ia durudia idia gini noho totona.

9 Unai hegeregerena, Dirava abidadama henia tanobada matamata taudia, tanobada matamatana lalonai tomadiho momokani besena taudia, ta ta be do idia gini noho, badina be gau ibounai Havaraia Tauna dekenai tomadiho momokani karadia do idia karaia. Unai tomadiho karana be dina badana ta ai eiava nega ta ta sibona ai do idia karaia lasi. Dirava ena taravatu, Mose ena amo Israela taudia dekenai ia henia gauna, ia gwau hua ta ta, hua matamatana amo ia matamaia negana, bona pura ta ta, Sabati dinana amo ia matamaia negana ai, tomadiho karadia haida do idia karaia. (Levitiko 24:​5-9; Numera 10:10; 28:​9, 10; 2 Sivarai 2:⁠4) Unai dainai, Isaia 66:23 ia hahedinaraia, idia be pura iboudiai bona hua iboudiai Dirava do idia tomadiho henia hanaihanai bona do idia hadokoa lasi. Dirava ia noho lasi lalohadai bona tomadiho edia kara koikoi be do idia ore. ‘Taunimanima ibounai do idia mai, Iehova ena vairana dekenai do idia tomadiho.’

10. Dahaka dainai oi abia dae diba, tanobada matamata be kara dika taudia ese do idia hadikaia lasi?

10 Isaia 66:24 ese ita ia hadibaia gau ta ese tanobada matamata ena maino bona kara maoromaoro do ia hadikaia lasi. Kara dika taudia ese do idia hadikaia lasi. Oi laloatao 2 Petero 3:​7 ia gwau iseda vairana dekenai be “Kota Badana Dinana” ia noho bona “Dirava idia negea taudia be do idia boio.” Do idia mase taudia be Dirava idia negea taudia. Kara namo taudia be dika ta do idia davaria lasi, taunimanima edia tuari ai ia vara momo gauna amo ia idau, unuseniai tuari lasi taudia idia mase ena namba ese nega momo tuari taudia idia mase ena namba ia hanaia. Hahemaoro Tauna Badana ia gwau iena dina be Dirava idia negea taudia do idia ore dinana.

11. Isaia ese ia hahedinaraia hegeregerena Dirava bona ena tomadiho idia dagedage henia taudia edia vaira negana be edena bamona?

11 Do idia roho mauri kara maoromaoro taudia be do idia itaia Dirava ena peroveta herevana be momokani. Is 66 Siri 24 ia gwau Iehova “idia dagedage henia taudia edia mase tauanidia” be iena hahemaoro karana do idia hamomokania. Reana Isaia ese ia gaukaralaia hereva dainai haida idia hoa. To, unai be guna ia vara momokani karana hegeregerena. Idaunegai Ierusalema ena magu murimurina dekenai momoru negea gabuna ia noho, bona nega haida, bema idia laloa taravatu idia utua kara dika taudia haida be do idia guria namonamo lasi vadaeni edia tauanina be unuseniai idia negea danu.a Unuseniai biluga bona lahi be karaharaga unai momoru bona mase tauanidia do idia haorea. Isaia be unai hereva amo Iehova ena kota badana ai mai edia ura ida Dirava ena dala maorodia idia utua taudia edia dokona ia hahedinaraia namonamo.

Ia Gwauhamatalaia Gauna

12. Tanobada matamatana maurina totona, Isaia be dahaka hereva ma haida ia gwauraia hedinarai?

12 Apokalupo 21:4 ese do ia vara nega matamatana lalonai do idia noho lasi gaudia ita ia hamaoroa. To, do idia noho gaudia be dahaka? Mauri be edena bamona? Dala haida amo unai ita dibaia diba, a? Oibe. Isaia karoa 65 ena peroveta herevana be dala ginigabena ai Iehova ese guba matamatana bona tanobada matamatana ia karaia ore bona, bema ita dekenai maoro ia henia ita noholaia totona, do ita moalelaia maurina ia herevalaia. Tanobada matamatana lalonai mauri hanaihanai hahenamona do idia abia taudia be do idia buruka lasi bona do idia mase lasi. Isaia 65:20 ia gwau: “Idia vara matamata natuna maragidia be do idia mase lasi, bona Ierusalema matamata dekenai noho taudia ibounai edia mauri dinadia be do daudau. Lagani 100 idia abia taudia be do idia gwauraia idia be eregabe taudia sibona. Lagani 100 ia do abia lasi neganai ia mase tauna be do idia herevalaia, do idia gwau, ‘Dirava ese ia panisia vadaeni.’ ”

13. Edena dala ai Isaia 65:20 ese ita ia hadibaia Dirava ena taunimanima be do idia noho namonamo?

13 Isaia ena bese taudia dekenai nega ginigunana unai hereva ia guguru neganai, unai tano dekenai beibi be dika idia davaria lasi. Guna Babulonia taudia idia karaia bamona, idia edia inai taudia idia vareai lasi, beibi idia abia eiava tatau matamata idia hadikaia ore totona. (2 Sivarai 36:​17, 20) Tanobada matamatana lalonai, taunimanima be dika ta do idia davaria lasi, do idia noho namonamo, bona edia mauri do idia moalelaia. Bema tau ta ese Dirava ia gwau-edeede henia, ia be do ia mauri noho lasi. Dirava ese do ia kokia momokani. To bema kara dika tauna ena mauri lagani be 100 be edena bamona? Ia ese mauri hanaihanai do ia haboioa, bona toana be ‘eregabe tauna’ bamona do ia mase.​​—⁠1 Timoteo 1:​19, 20; 2 Timoteo 2:​16-​19.

14, 15. Isaia 65:​21, 22 ena hereva bamona, dahaka gaukara namodia oi laloa diba?

14 Isaia be mai ena ura ida ia kara dika tauna kokia dalana ia laloa momo lasi, to tanobada matamatana ai do idia vara gaudia ia kikilaia. Mani ia gwauraia negana lalonai oi vareai. Reana emu lalona amo oi itaia gauna ginigunana be emu mauri gaudia. Isaia ese Is 65 siri 21 bona 22 dekenai unai ia herevalaia, ia gwau: “Idia ese edia ruma do idia haginia, bona unai ruma lalonai do idia noho. Idau taudia ese edia ruma do idia abia lasi. Bona idia ese vain umadia do idia hadoa, vadaeni vain ena anina, uaina do idia inua. Idau taudia ese edia uaina do idia inua lasi. Au edia mauri dinadia be momo hegeregerena, lauegu bese taudia edia mauri dinadia be unai bamona. Bona lauegu abia hidi taudia ese, edia imana gaukara dekenai idia karaia gaudia do idia moalelaia.”

15 Bema oi be ruma haginia gaukara oi diba lasi eiava uma gaukara oi do karaia lasi, Isaia ena peroveta herevana ese ia hahedinaraia oi be gau haida do oi dibaia. To, oi ura diba momo tauna ta, reana emu dekena tauna namona ta, ese oi do ia durua, a? Isaia ia gwau lasi, emu ruma ena uindo mai luva be do idia bada uda ena hodahoda oi moalelaia totona, eiava idia be mai ena galasi nega ena toana idauidau oi itaia namonamo totona. Oi palania rumana ena guhi amo medu bona sinou idia diho haraga, a? Eiava emu gabu be idau dainai, ruma ena guhi be do oi atoa palaka​​—⁠Middle East taudia edia ruma haida bamona​​—⁠emu ruma bese danu aniani namona bona herevahereva do umui moalelaia diba totona, a?​​—⁠Deuteronomi 22:8; Nehemia 8:​16.

16. Dahaka dainai oi laloa diba tanobada matamatana lalonai do oi moale ela bona hanaihanai?

16 Unai gau maragidia lasi, to oi be mai emu ruma oi diba be mai anina bada. Unai be oiemu​​—⁠hari nega bamona lasi, hesiai tauna bamona ruma ta oi karaia, bena ma ta ese do ia noholaia. Danu, Isaia 65:22 ia gwau uma do oi karaia bona anina do oi ania. Unai ese unai mauri ia kikilaia namo herea. Oiemu hekwarahi do oi moalelaia, emu gaukara ena anina do oi moalelaia momokani. Unai be nega daudau lalonai do oi karaia​​—⁠“au edia mauri dinadia be momo hegeregerena.” Unai nega be inai hereva “gau ibounai lau karaia matamata inai” ese ia gwauraia namonamo!​​—⁠Salamo 92:​12-​14.

17. Dahaka gwauhamata ese tama sina taudia ia hagoadaia bada?

17 Bema oi be tama eiava sina ta, inai hereva be oiemu kudouna do ia hamarerea momokani, ia gwau: “Do idia hekwarahi kava lasi, bona edia natudia ese dika do idia davaria lasi. Lau Lohiabada ese idia bona edia tubudia do lau hanamoa ela bona hanaihanai. Idia edia noinoi hereva lau dekenai idia do haorea lasi neganai, lau ese unai noinoi do lau kamonai henia.” (Isaia 65:​23, 24) Oi be ‘natudia ese dika idia davaria’ dainai hisihisi oi mamia, a? Natudia edia hekwakwanai idauidau, tama sina bona ma haida idia hahisia diba gaudia, ibounai do ita kikilaia lasi. Gau ma ta be ita ibounai ita itaia vadaeni, tama sina haida be edia moni gaukara, kara idauidau, o moale karadia idia laloa bada dainai edia natudia ida idia noho momo lasi. To, Iehova ese ita ia hadibaia ia be iseda noinoi do ia kamonai bona iseda ura gaudia do ia henia, bona ita do gwauraia lasi neganai unai ia lalodia vadaeni.

18. Dahaka dainai oi laloa diba tanobada matamatana lalonai animal do oi moalelaidia?

18 Tanobada matamatana ai do oi moalelaia gaudia oi laloa noho lalonai, namona be Dirava ena peroveta herevana ese ia hahedinaraia gauna ma ta oi laloa danu, ia gwau: “Uda sisia bona mamoe natuna be do idia aniani hebou, laiona ese rei kakoro do idia ania, boromakau edia kara bamona. Bona gaigai ese taunimanima bona mauri gaudia do idia hamasea lou lasi. Lauegu ororo helagana, Siona dekenai, be dika o dika havaraia gauna ta do ia noho lasi.” (Isaia 65:25) Laulau penia taudia be unai hereva edia laulau idia penia toho, to ita duahia gauna be idia penia laulau namona ta sibona lasi. Unai be do ia vara momokani gauna. Taunimanima edia huanai maino do ia vara, bona animal danu be maino ai do idia noho. Mauri gaudia idia stadilaia taudia bona animal idia ura henia bada taudia momo be edia mauri lalonai, nega bada idia gaukaralaia animal haida, reana animal tamona eiava orea ta, ena mauri dalana idia stadilaia namonamo totona. To, animal be taunimanima dekenai idia gari lasi neganai, oi dibaia diba gaudia momo mani oi laloa. Do oi hegeregere uda badadia eiava maragidia dekenai idia noho manu bona animal maragidia dekenai do oi lao diba​​—⁠oibe, do oi itadia namonamo, diba do oi abia, bona do oi moalelaidia. (Iobu 12:​7-9) Taunimanima eiava animal amo dika ta do oi davaria lasi lalonai unai oi karaia diba. Iehova ia gwau: “Lauegu ororo helagana, Siona dekenai, be dika o dika havaraia gauna ta do ia noho lasi.” Hari ita itaia bona mamia gaudia amo unai gauna be do ia idau momokani!

19, 20. Dahaka dainai hari inai negai Dirava ena taunimanima be taunimanima ma haida amo idia idau?

19 Matamanai ita gwauraia bamona, ena be taunimanima ese lagani tausen negana matamatana idia laloa bada, to idia hegeregere lasi vaira negana idia gwauraia maoromaoro. Unai dainai taunimanima momo idia badu, daradara, eiava lalo-metau. Canada ena iunivesiti ta ena dairekta, Peter Emberley, ia gwau, “Hari taunimanima [badadia] momo be mauri dekenai henanadai badadia idia laloa. Lau be daika? Lau be dahaka totona lau hekwarahi noho? Dahaka mai anina bada gauna do lau rakatania uru gabena totona? Edia mauri lagani 50 ia do hanaia lasi lalonai, idia hekwarahi edia mauri lalonai noho namo bona anina namona idia havaraia totona.”

20 Oi lalo-parara diba dahaka dainai momo be unai bamona idia laloa. Reana idia dibaia gaudia eiava moale karadia amo edia mauri lalonai moale idia tahua. To, vaira negana idia diba lasi dainai, toana be mauri be anina lasi. Hari ita herevalaia gaudia ese iseda lalona idia hadiaria hegeregerena, mani oiemu mauri oi laloa. Oi diba Iehova ia gwauhamatalaia guba matamata bona tanobada matamata lalonai, ita be idia noho gaudia do ita itaia bona mai eda kudouna ibounai ida do ita gwau, ‘Momokani, Dirava ese gau ibounai ia karaia matamata inai!’ Unai be moale bada gauna!

21. Isaia 65:25 bona Isaia 11:9 ai, dahaka hereva badana ita davaria diba?

21 Dirava ena tanobada matamata lalonai do ita noho negana ita lalohadailaia be laloa kava karana lasi. Hari, Dirava be ita ia boiria, mai momokani danu ia do ita tomadiho henia totona, bena do ita hegeregere ‘iena ororo helagana dekenai dika o dika havaraia gauna ta ia noho lasi’ negana lalonai do ita noho. (Isaia 65:25) Isaia ena toretore ena matamana ai, unai bamona hereva ia gaukaralaia bona gau badana ta ia gwauraia, unai be mai anina bada tanobada matamatana ita moalelaia totona, unai be oi diba, a? Isaia 11:9 ia gwau: “Siona, Dirava ena ororo helagana dekenai, dika ta, o hadikaia gauna ta do ia noho lasi. Badina be tanobada ibounai, be Lohiabada ena diba maoro dekena amo do ia honu momokani, davara be ranu dekenai ia honu bamona.”

22. Namona be Baibel ena peroveta herevadia hani ita laloa karana ese ita ia hagoadaia dahaka ita karaia totona?

22 “Lohiabada ena diba maoro.” Dirava ese gau ibounai ia hamatamataia neganai, tanobada taudia be ia bona iena ura do idia diba maoromaoro. Unai ese animal dibaia karana ia hanaia momokani. Dirava ena lauma amo ia havaraia Herevana be mai anina bada. Hegeregere, “guba matamata bona tanobada matamata” idia perovetalaia herevadia hani sibona ita tahua neganai ita dibaia gaudia mai oi laloa. (Isaia 65:17; 66:22; 2 Petero 3:​13; Apokalupo 21:⁠1) Dina ibounai Baibel oi duahia be mai badina namona. Unai be emu mauri lalonai oi karaia hanaihanai, a? Bema oi karaia lasi, vadaeni dahaka oi karaia diba dina ta ta iboudiai Dirava ia gwauraia gaudia oi duahia totona? Do oi davaria, tanobada matamata lalonai do oi moalelaia gaudia oi naria sibona lasi, to emu moale hari ia habadaia danu, salamo torea tauna ena moale ia habadaia bamona.​​—⁠Salamo 1:​1, 2.

[Footnote]

a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia Insight on the Scriptures, Volium 1, rau 906 itaia.

Edena Bamona Do Oi Haere?

• Dahaka dainai ita gwau diba Isaia 66:​22-​24 be vaira negana ia perovetalaia?

• Isaia 66:​22-​24 bona Isaia 65:​20-​25 ena peroveta herevadia dainai, dahaka oi naria noho?

• Dahaka dainai oi diba momokani oiemu vaira negana be do ia namo?

[Pictures on page 15]

Isaia, Petero, bona Ioane ese “guba matamata bona tanobada matamata” edia anina idia gwauraia hedinarai

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia