Dirava Hanamoa Abia Hidi Karaia
“Laloa kehoa tauna ese, iena raka dalana ia laloa namonamo noho.”—AON. 14:15.
1, 2. (a) Iseda abia hidi ibounai lalonai dahaka be gau badana? (b) Edena henanadai do ita herevalaidia?
DINA ta ta ai nega momo inai ita karaia. Nega haida ia be gau maragina sibona. To, nega haida iseda mauri ia haidaua diba. Unai be dahaka? Ita karaia abia hidi idauidau unai. Oibe, herevana abia hidi maragidia o badadia ita karaia, to gau badana be iseda abia hidi ese Dirava ia hanamoa be namo.—1 Korinto 10:31 duahia.
2 Nega haida ia auka abia hidi oi karaia totona, a? Lo Keristani tauna ai ita lao totona, namona be dahaka be maoro bona dahaka be kerere ita lalopararalaia, bena abia hidi ita karaia. To, namo lasi haida ese ita idia doria dainai, abia hidi ita karaia. (Roma 12:1, 2; Heb. 5:14) Dahaka dainai abia hidi maorodia ita karaia be namo? Dahaka dainai nega haida abia hidi ita karaia be auka? Bona iseda abia hidi ese Dirava ia hanamoa totona, dahaka ita karaia be namo?
Dahaka Dainai Abia Hidi Ita Karaia?
3. Abia hidi maorona ita karaia totona, edena kara ita dadaraia be namo?
3 Bema Baibel ena taravatu badinaia karana dekenai ita lalorua, iseda sikuli o gaukara turadia do idia laloa ita be Dirava ena hereva ita abidadama henia lasi, bena ita do idia doria kara dika ita karaia totona. Reana idia koikoi o henaohenao neganai, ita idia doria edia kara ita tohotohoa eiava edia kara dika ita hunia totona. (Eso. 23:2) To, ena abia hidi amo Dirava ia hamoalea tauna be ma haida edia hereva dainai do ia gari lasi, bona ena lalomamina goevana do ia badinaia.—Roma 13:5.
4. Dahaka dainai haida idia ura ita totona abia hidi idia karaia?
4 Haida be iseda namo idia laloa dainai, ita totona abia hidi idia karaia. Iseda tura namodia idia ura edia sisiba do ita badinaia. Herevana, ita be tama sina o varavara ida ita noho lasi, idia be ita idia laloa bada dainai, reana idia mamia ita totona mai anina bada abia hidi idia karaia be maoro. Hegeregere, edena medikol heduru do ita abia hidi mani ita laloa. Baibel ese ia hahedinaraia goevagoeva rara do ita gaukaralaia kerere lasi. (Kara 15:28, 29) To, Baibel be medikol gaudia dekenai taravatu idauidau ia atoa lasi, bona Keristani tauna sibona ese do ia abia hidi edena medikol heduru do ia abia dae o dadaraia.a Unai gauna dekenai iseda lalokau taudia idia ura edia abia hidi do ita badinaia. To, ia bapatiso vadaeni Keristani tauna be “sibona ena maduna do ia huaia,” anina be ia sibona ese abia hidi do ia karaia. (Gal. 6:4, 5) Ita laloa bada gauna be, Dirava vairanai iseda lalomamina ia goeva bona taunimanima edia lalohadai ita laloa bada lasi.—1 Tim. 1:5.
5. Iseda abidadama ia dika lasi totona, dahaka ita karaia be namo?
5 Lalorua tauna be hekwakwanai momo ia davaria diba. Hahediba tauna Iamesi ia gwau: “Iena kara ibounai lalonai, ia ese dala tamona sibona ia badinaia diba lasi.” (Iam. 1:8, BH) Lalorua tauna be bouti mai ena taria gauna lasi bamona, davara dekenai ia hure lao hure mai, bona taunimanima edia lalohadai ia badinaia sibona. Bouti be nadi ia botaia bona ia dika bamona, unai bamona tauna ena abidadama be do ia dika, bona do ia gwau haida edia kerere dainai unai ia vara. (1 Tim. 1:19) Unai dika ita dadaraia totona, dahaka ita karaia be namo? Namona be iseda abidadama dekenai ita gini goada noho. (Kolose 2:6, 7 duahia.) Ita gini goada totona abia hidi ita karaia neganai, Dirava ena Hereva ita badinaia be namo. (2 Tim. 3:14-17) To, dahaka dainai nega haida ia auka abia hidi maorona ita karaia totona?
Abia Hidi Ita Karaia be Auka Ena Badina
6. Dahaka dainai ita gari abia hidi ita karaia totona?
6 Nega haida gari dainai abia hidi ita karaia lasi. Reana ita gari badina abia hidi kererena do ita karaia, o iseda abia hidi dainai do ita lalohisihisi, eiava ma haida ese ita do idia kirikirilaia. Vaia, ita ibounai be unai bamona ita laloa. Badina ita ura lasi abia hidi kererena ita karaia bona gabeai hekwakwanai idia vara neganai, ita hemarai. To, Dirava bona iena Hereva ita lalokau henia dainai do ita gari lasi. Dahaka dainai? Badina unai ese ita do ia durua Baibel bona buka ma haida edia hereva ita tahua guna, bena gabeai abia hidi ita karaia. Baibel ese ‘diba maragi taudia dekenai aonega ia henia diba, bona eregabe taudia dekenai, diba bona laloa goada ia henia.’ Unai ita karaia neganai, abia hidi kereredia do ita karaia lasi.—Aon. 1:4.
7. King Davida ena haheitalai amo dahaka ita dibaia?
7 Ita be nega ibounai abia hidi maorodia ita karaia, a? Lasi. Ita ibounai ese kerere ita karaia. (Roma 3:23) Hegeregere, King Davida be aonega tauna bona Dirava ia abidadama henia, to nega haida abia hidi kereredia ia karaia dainai, ia bona ma haida idia lalohisihisi. (2 Sam. 12:9-12) To, ena be unai ia vara, unai ese ia koua lasi abia hidi ma haida ia karaia totona, bona Dirava ese ia hanamoa. (1 Kin. 15:4, 5) Herevana, ita danu be guna abia hidi kereredia ita karaia Davida bamona, to namona be ita laloatao Iehova ese iseda kerere do ia gwauatao bona laloaboio. Ia idia lalokau bona kamonai henia taudia be ia ese do ia durua noho.—Sal. 51:1-4, 7-10.
8. Aposetolo Paulo ena hereva amo dahaka ita dibaia?
8 Abia hidi ita karaia totona nega haida ita lalohekwarahi. To edena dala ai unai ita hanaia diba? Namona be ita laloparara, gau ta karaia totona dala be idauidau bona idia ibounai be maoro. Aposetolo Paulo ese headava ia herevalaia dalana mani ita laloa. Lauma helaga ena siahu amo ia gwau: “Bema ta ia headava lasi bona ia be ena tauanina ena ura ia biagua diba lasi, bona bema ia be ena matamata negana ia hanaia vadaeni, namona be inai ia karaia: Ia headava be namo, bema unai be iena ura gauna. Ia be ia kara dika lasi. Unai bamona taudia idia headava be namo. To bema ta be ena lalona ia hadaia do ia headava lasi, bona unai lalohadai ia dogoatao auka, badina ia laloa ia headava be anina lasi bona ia sibona ena ura ia biagua diba, vadaeni unai be namo.” (1 Kor. 7:36-38) Paulo ia gwau headava lasi maurina be namo, to ia gwau lasi unai sibona be abia hidi maorona.
9. Abia hidi ita karaia neganai, dahaka dainai haida edia hemami ita laloa be namo?
9 Nega haida abia hidi ita karaia neganai, haida edia hemami ita laloa danu be namo. Paulo ena hereva kaivakuku dekenai idia bouboulaia aniani dekenai mani ita laloa. Ia diba unai ia ania be kerere lasi, to ena kara ese manoka tauna ia hahekwakwanaia diba. Paulo be dahaka ia karaia? Ia gwau: “Bema aniani ese egu tadikaka ia hahekwakwanaia, lau ese vamu do lau ania lou lasi.” (1 Kor. 8:4-13) Namona be ita danu ita naria namonamo, namo lasi iseda abia hidi ese ma haida ia hahekwakwanaia. To, gau badana be ita karaia abia hidi ese iseda hetura karana Iehova ida do ia hadikaia lasi. (Roma 14:1-4 duahia.) Dirava idia hanamoa abia hidi ita karaia totona, edena hakaua herevadia ese ita idia durua diba?
Dala Siks Abia Hidi Maorodia Karaia Totona
10, 11. (a) Ruma bese lalonai edena dala ai hekokoroku karana ita dadaraia diba? (b) Elda taudia be kongrigeisen lalonai abia hidi idia karaia neganai, dahaka idia laloa be namo?
10 Hekokoroku karana oi dadaraia. Kara ta ita ura karaia neganai, sibona ita nanadaia, ‘Lau be mai egu maoro inai abia hidi lau karaia totona, a?’ King Solomona ia gwau: “Hekokoroku taudia ese hemarai idia davaria noho, to manau taudia ese aonega idia davaria noho.”—Aon. 11:2.
11 Nega haida tama sina ese natudia dekenai gwaumaoro idia henia abia hidi haida idia karaia totona, to namo lasi natudia idia laloa idia be mai edia maoro abia hidi ibounai idia karaia totona. (Kol. 3:20) Ruma bese lalonai hahine bona sina be mai edia maoro abia hidi idia karaia totona, to namona be adavadia edia kwara dagina idia matauraia. (Aon. 1:8; 31:10-18; Efe. 5:23) Unai hegeregerena, tatau danu do idia laloatao edia kwara dagina be mai ena hetoana bona idia be Keriso henunai idia noho. (1 Kor. 11:3) Elda taudia ese abia hidi idia karaia neganai kongrigeisen taudia idia laloa be namo. Unai dainai, idia ese Baibel lalonai ‘idia torea gaudia sibona do idia badinaia.’ (1 Kor. 4:6) Danu, idia ese igui hesiai tauna mai ena kamonai amo idia abia hakaua herevadia idia badinaia. (Mat. 24:45-47) Oibe, bema ita be mai eda maoro abia hidi ta ita karaia totona, namo lasi ita hekokoroku, unai amo ita bona haida dekenai hekwakwanai ia havaraia lasi.
12. (a) Dahaka dainai Baibel bona buka ma haida edia hereva oi tahua be namo? (b) Edena dala ai ta ese ena tahua karana ia karaia diba?
12 Baibel bona buka ma haida edia hereva tahua. King Solomona ia gwau: “Mai haheauka danu ia gaukara noho tauna ena laloa, ese anina ia havaraia bada noho, to laloa haraga taudia be do idia ogogami.” (Aon. 21:5) Hegeregere, reana ta ese oi ia noia bisinesi umui karaia hebou totona, a? Namo lasi oi abia dae haraga. To, unai bisinesi karaia dalana oi tahua namonamo, bona idia diba namonamo taudia oi hereva henia, bona Baibel ena hakaua herevadia oi tahua. (Aon. 20:18) Oi ura tahua gaudia be lista rua ai oi torea—kahana ta be bisinesi ena namo, bona kahana ta be idia vara diba hekwakwanai. Abia hidi oi do karaia lasi neganai, ‘oi helai bona davana oi laloa guna.’ (Luka 14:28) Oiemu abia hidi ese moni ena hekwakwanai do ia hanamoa, bona emu hetura karana Iehova ida do ia hagoadaia, eiava? Nega bada lalonai unai tahua karana oi karaia be namo. Unai ese oi do ia durua, abia hidi maorona do oi karaia bona oi lalohisihisi lasi totona.
13. (a) Iamesi 1:5 ena sisiba be dahaka? (b) Dahaka dainai aonega totona ita guriguri be mai anina bada?
13 Aonega totona oi guriguri. Bema ita ura iseda abia hidi ese Dirava ia hanamoa, namona be iena heduru ita noia. Iamesi ia gwau: “Bema umui ta ena aonega be hegeregere lasi, namona be Dirava dekenai ia noinoi noho, bona Dirava ese ia dekenai do ia henia, badina ia be mai hariharibada ida taunimanima ibounai dekenai ia henia, bona ia gwau henidia lasi.” (Iam. 1:5) Dirava amo aonega ita noia, abia hidi ita karaia totona be hemarai gauna lasi. (Aon. 3:5, 6) Badina, bema sibona iseda aonega dekenai ita tabekau, ita ia hakaua kerere diba. Aonega totona Dirava ita noia bona Baibel ena hakaua herevadia ita tahua neganai, lauma helaga ese ita do ia durua eda abia hidi ena badina korikorina ita lalopararalaia totona.—Heb. 4:12; Iamesi 1:22-25 duahia.
14. Dahaka dainai nega korikori ai abia hidi ita karaia be namo?
14 Abia hidi oi karaia. Unai oi do karaia lasi neganai, namona be tahua karana oi karaia bona aonega totona oi guriguri guna. Aonega tauna ese “iena raka dalana ia laloa namonamo” guna. (Aon. 14:15) Namona be nega korikori ai abia hidi oi karaia, namo lasi oi rakatania ela bona ma nega ta. To, nega korikorina ai abia hidi ia karaia lasi tauna be ekskius momo ia gwauraia. (Aon. 22:13) To unai kara amo ia hahedinaraia ia ura ma haida ese ia totona abia hidi idia karaia bona ena mauri idia biagua.
15, 16. Iseda abia hidi ita badinaia totona, dahaka ita karaia be namo?
15 Abia hidi oi badinaia. Bema ita karaia abia hidi ita badinaia lasi, iseda nega ita haorea kava unai. King Solomona ia gwau: “Oiemu imana ese ia davaria gaukara ibounai, be do oi karaia mai oiemu goada ibounai danu.” (Had. 9:10) Ita kwalimu totona, namona be iseda nega, goada bona ma gau haida ita gaukaralaia iseda abia hidi ita hagugurua totona. Hegeregere, pablisa ta be abia hidi ia karaia ia painia totona. Do ia karaia diba, a? Oibe, ia painia diba bema moni gaukara bona moale karadia dekenai ena goada bona nega ia haorea kava lasi, to haroro gaukara ia atoa guna.
16 Nega haida abia hidi maorodia ita karaia, to ita badinaia be auka. Dahaka dainai? Badina “tanobada ibounai be Dika Tauna ena siahu lalonai ia noho.” (1 Ioa. 5:19) Unai dainai, namona be “inai tanobada diburana ena lohia taudia, bona guba ai idia noho lauma dikadia ida ita heatu noho.” (Efe. 6:12) Oibe, aposetolo Paulo bona hahediba tauna Iuda danu idia gwau, Dirava idia ura hanamoa taudia be edia ‘abidadama ena tuari namona do idia tuarilaia.’—1 Tim. 6:12; Iuda 3.
17. Abia hidi ita karaia neganai, Iehova ena ura be dahaka?
17 Abia hidi laloa lou bona gau haida haidaua. Nega haida ita karaia abia hidi ibounai be idia guguru lasi, badina ita ‘ibounai ese nega dika ita davaria, bona inai dika ia vara kava noho.’ (Had. 9:11) To, Iehova ia ura iseda abia hidi ita badinaia, ena be hekwakwanai haida ita davaria. Bema ta be Iehova dekenai ena mauri ia gwauhamatalaia eiava headava gwauhamatana ia karaia, unai be abia hidi badadia bona ia badinaia be gau badana. Unai bamona abia hidi ita karaia neganai, Dirava ia ura do ita badinaia. (Salamo 15:1, 2, 4 duahia.) To, abia hidi momo be unai bamona lasi. Mai aonega ida abia hidi ia karaia tauna be nega ta ta ai ena abia hidi do ia laloa lou. Bema ia itaia gau haida ia haidaua be namo, mai manau ida unai ia karaia. (Aon. 16:18) Ia laloa bada gauna be iena mauri dalana ese Dirava do ia hanamoa.
Haida Durua Dirava Hanamoa Abia Hidi Idia Karaia Totona
18. Tama sina be edena dala ai natudia idia durua diba abia hidi maorodia idia karaia totona?
18 Namona be tama sina ese edia natudia idia hadibaia, Dirava hanamoa abia hidi idia karaia totona. Ita gwau diba, ‘haheitalai namona be tisa namona ta bamona.’ (Luka 6:40) Unai dainai, tama sina ese abia hidi idia karaia dalana be natudia dekenai idia hadibaia be namo. Nega haida natudia sibodia ese abia hidi idia karaia diba, bona bema abia hidi maorona idia karaia, tama sina ese idia hanamoa be namo. To, natuna ese abia hidi kererena ia karaia neganai, tama sina be dahaka idia karaia? Vaia, tama sina be natu ena abia hidi kererena dainai ia davaria hisihisi amo idia gimaia toho, to unai ese natu ia durua lasi. Hegeregere, reana tama sina ese natu dekenai gwaumaoro idia henia draiva laiseni ia abia totona. Bema natu ese trafik ena taravatu ia utua dainai pulisi ese idia fainia, reana ena tama sina idia ura faini davana idia henia. To, namona be natu sibona do ia hekwarahi iena kerere davana ia henia, badina unai ese do ia durua gabeai idia vara hekwakwanai be ia sibona ese ia huaia totona.—Roma 13:4.
19. Iseda Baibel stiuden taudia dekenai dahaka ita hadibaia, bona edena bamona unai ita karaia diba?
19 Iesu ese ena murinai idia raka taudia ia hamaoroa ma haida do idia hadibaia be namo. (Mat. 28:20) Iseda Baibel stiuden dekenai abia hidi maorodia karaia dalana ita hadibaia be mai anina bada. To, namo lasi idia totona abia hidi ita karaia. Namona be idia dekenai Baibel ena hakaua herevadia ita hadibaia, unai dala amo idia sibona ese abia hidi maorona idia karaia diba. Badina “Dirava ese ita ibounai ta ta be iseda kara hegeregerena do ia hahemaoro henia.” (Roma 14:12) Unai dainai, namona be ita ibounai ita hekwarahi Dirava idia hanamoa abia hidi ita karaia totona.
[Footnote]
a Hereva ma haida oi diba totona, Dirava Ena Lalokau bukana ena apendiks rau 246-249 ai, “Rara Ena Kahana Maragidia Bona Opereisen Daladia” bona Gima Kohorona, July 1, 2004, rau 15-17 itaia.
Edena Bamona Do Oi Haere?
• Dahaka dainai abia hidi karaia dalana ita diba be namo?
• Bema gari dainai abia hidi ita karaia lasi, dahaka ia vara diba bona edena dala ai unai ita hanaia diba?
• Abia hidi karaia totona edena dala siks ita badinaia be namo?
[Box/Picture on page 16]
Abia Hidi Maorodia Karaia Dalana
1 Hekokoroku Karana Oi Dadaraia
2 Baibel Bona Buka Ma Haida Edia Hereva Tahua
3 Aonega Totona Oi Guriguri
4 Abia Hidi Oi Karaia
5 Abia Hidi Oi Badinaia
6 Abia Hidi Laloa Lou Bona Gau Haida Haidaua
[Picture on page 15]
Lalorua tauna be bouti ta mai ena taria gauna lasi bamona, davara ai ia hure kava