Iseda Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
MAY 4-10
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 36-37
“Iosepa Idia Mama Henia”
(Genese 37:3, 4) Israela ese inai Iosepa dekenai ia lalokau henia bada, badina ia be tau buruka neganai ia havaraia, to iena natuna haida dekenai ia lalokau henia maragi, vadaeni Israela ese kouti dabua latana, namona momokani, mai ena imana lata danu ia karaia, Iosepa dekenai ia henia. 4 Iena kakana taudia idia itaia, edia tamana be Iosepa dekenai ia lalokau henia bada, idia dekenai ia lalokau henia maragi. Vadaeni, idia badu henia Iosepa dekenai, hereva namona ta idia gwauraia lasi ia dekenai.
w14 7/1 12 par. 12-13
“Lauegu Nihi Mani Lau Hamaoroa Umui Dekenai”
Baibel ia gwau: “Iena kakana taudia idia itaia, edia tamana be Iosepa dekenai ia lalokau henia bada, idia dekenai ia lalokau henia maragi. Vadaeni, idia badu henia Iosepa dekenai, hereva namona ta idia gwauraia lasi ia dekenai.” (Genese 37:4) Idia mama ena badina ita laloparara diba, to Iosepa ena tadikaka be aonega lasi dalanai mama karana idia hahedinaraia. (Aonega Herevadia 14:30; 27:4) Nega ta oi mama, badina oi ura henia hahenamo o dagi be ta ese ia abia, a? Iosepa ena tadikaka oi laloatao. Idia mama dainai kara kererena idia karaia bona gabeai unai idia lalohisihisilaia. Edia haheitalai ese Keristani taudia ia hadibaia, namona be ‘idia moale taudia ida idia moale.’—Roma 12:15.
Iosepa ia diba ena kakadia be ia dekenai idia badu. Unai dainai, ena tadikaka idia mai kahirakahira neganai ia ese ena kouti mai hairaina ia hunia, a? Reana ia ura unai bamona ia karaia. To laloatao, Iakobo ia ura unai kouti amo ia hahedinaraia ia ese Iosepa ia lalokau henia bada. Iosepa ia ura ena tamana ia hamoalea dainai, unai kouti ia hahedokilaia. Iena haheitalai ese ita ia durua. Ena be iseda guba Tamana be taunimanima edia toana ia laloa lasi, to nega haida ia ese ena hesiai taudia huanai ta ia abia hidi bona ena lalonamo ia hahedinaraia. Ma danu, Ia ese ena taunimanima ia noia, kara dika bona matabodaga tanobadana amo idia idau be namo. Iosepa ena dabua namo hereana bamona, Keristani taudia momokanidia edia kara be tanobada taudia edia amo ia idau. Nega haida edia kara dainai taunimanima idia mama bona badu. (1Petero 4:4) Keristani tauna ese ena Keristani toana do ia hunia be namo, a? Lasi—Iosepa bamona, ia be ena kouti ia hunia lasi.—Luka 11:33.
(Genese 37:5-9) Inai Iosepa be ia nihi, iena nihi be iena kakana taudia dekenai ia hamaoroa. Unai dainai idia badu dikadika ia dekenai. 6 Ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Lauegu nihi mani lau hamaoroa umui dekenai. 7 Lauegu nihi be inai bamona: Ita be uma dekenai uiti ita guia. Vadaeni lauegu uiti be ia toreisi, to umui emui uiti be idia gini hagegea lauegu uiti dekenai. Vadaeni emui uiti idia tomadiho henia lauegu uiti dekenai.” 8 Vadaeni iena kakana taudia ese idia gwau henia ia dekenai, idia gwau, “Oi be aiemai king do oi lao, a? Oi ese do oi lohia ai dekenai, a?” Vadaeni iena nihi bona iena hereva dekenai idia edia badu idia habadaia noho ia dekenai. 9 Ma ia nihi lou, iena nihi be iena kakana taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lau nihi lou vadaeni. Lauegu nihi dekenai be dina bona hua, bona hisiu 11 idia tomadiho henia lau dekenai.”
(Genese 37:11) Vadaeni iena kakana taudia be idia badu dikadika mai mama danu, to iena tamana ese Iosepa ena nihi ia laloa noho.
w14 7/1 13 par. 2-4
“Lauegu Nihi Mani Lau Hamaoroa Umui Dekenai”
Iehova Dirava ese unai nihi ia hahedinaraia. Idia ese peroveta herevana idia hahedinaraia, bona Dirava ia ura Iosepa ese unai nihi edia anina ia hahedinaraia. Ita gwau diba, Iosepa ese gabeai peroveta taudia do idia karaia gauna ia karaia, idia ese Dirava ena hereva bona hahemaoro herevadia be Iena gwau-edeede besena dekenai do idia gwauraia.
Iosepa be mai aonega ida ena tadikaka dekenai ia gwau: “Lauegu nihi mani lau hamaoroa umui dekenai.” Iena tadikaka ese nihi ena anina idia lalopararalaia dainai idia moale lasi. Idia haere: “Oi be aiemai king do oi lao, a? Oi ese do oi lohia ai dekenai, a?” Baibel ia gwau: “Vadaeni iena nihi bona iena hereva dekenai idia edia badu idia habadaia noho ia dekenai.” Iosepa ese ena nihi iharuana be iena tamana bona tadikaka dekenai ia herevalaia neganai, idia badu dikadika. Baibel ia gwau: “Iena tamana ese Iosepa dekenai ia hereva mai badu danu, ia gwau, ‘Oiemu nihi ena anina be dahaka? Lau bona oiemu sinana bona oiemu tadikakana do ai tomadiho henia oi dekenai, a?’” To, Iakobo ese Iosepa ena nihi ia laloa noho. Iehova be Iosepa ida ia herevahereva, a?—Genese 37:6, 8, 10, 11.
Iosepa danu be Iehova ese ia gaukaralaia taunimanima ese idia ura lasi kamonai peroveta herevana ia gwauraia. Iesu be unai bamona sivaraina ia harorolaia tauna badana, bona ia ese ena murinai idia raka taudia ia hamaoroa: “Bema lau idia dagedage henia, umui danu do idia dagedage henia.” (Ioane 15:20) Keristani taudia ibounai ese Iosepa ena abidadama bona gari lasi karana amo gau momo idia dibaia.
(Genese 37:23, 24) Vadaeni, Iosepa be iena kakana taudia dekenai ia ginidae neganai, idia dogoatao, iena kouti dabua latana mai imana lata danu idia kokia. 24 Idia ese Iosepa idia abia lao, guri ta dekenai idia negea diho, unai guri dekenai be ranu ia noho lasi.
(Genese 37:28) Inai hoihoi taudia be Midiana dekena amo idia raka hanaia, vadaeni Iosepa be iena kakana taudia ese guri dekena amo idia veria daekau. Isamaela taudia dekenai idia hoia, iena davana be siliva moni 20. Vadaeni Isamaela taudia ese Iosepa idia abia lao Aigupito dekenai.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 36:1, NWT) Inai be Esau ena sivarai, ena ladana ma ta be Edoma.
it-1-E 678
Edoma
(Edoma) [kakakaka], Edoma Taudia (Edoma Besena).
Edoma be Esau ena ladana ma ta, ia be Iakobo ena kakana. (Ge 36:1) Unai ladana ia abia badina ena vara guna ahuna be aniani kakakaka totona ia hoia. (Ge 25:30-34) Danu, Esau be ia vara neganai ia be kakakaka momokani (Ge 25:25), bona gabeai ia bona ena bese ese idia noholaia tanodia edia kala be kakakaka.
(Genese 37:29-32) Rubena ia giroa lou guri dekenai, to Iosepa be ia noho lasi. Vadaeni iena dabua ia darea, iena lalohisihisi toana unai. 30 Iena tadina taudia dekenai ia giroa lou, ia gwau, “Mero be ia noho lasi! Edena bamona dohore lau karaia?” 31 Vadaeni idia ese Iosepa ena kouti dabua latana idia abia, nani ena natuna ta idia alaia, nani ena rarana dekena amo kouti dabua idia hamiroa. 32 Vadaeni inai kouti dabua idia abia lao edia tamana dekenai, idia gwau, “Inai be ai ese ai davaria. Oi itaia inai be oiemu natuna ena kouti dabua, a?”
it-1-E 561-562
Ta Naria Karana Ena Maduna
Bema mamoe eiava boromakau naria tauna ia gwau, ia ese mamoe eiava boromakau do ia naria, ia hahedinaraia unai animal do ia naria karana ena maduna ia abia dae. Ia ese biaguna dekenai ia gwauhamata animal do ia ubua bona do idia henaoa lasi, to bema animal ta dekenai gau ta ia vara unai tauna ese davana do ia henia. To iena maduna be unai sibona lasi, badina ataiai taravatu ese ia hahedinaraia animal ia naria tauna be davana do ia henia lasi bema mamoe o boromakau ta be dagedage animal ta ese ia alaia. Unai dainai ia vara gauna ia hamomokania totona, namona be biaguna dekenai ia mase animal ena tauanina do ia hahedinaraia. Unai hamomokania gauna ese biaguna dekenai do ia hahedinaraia mamoe naria tauna be ia kerere lasi.
Unai hakaua herevana tamona be kohu eiava gau ta naria karana dekenai idia gaukaralaia, ruma bese lalonai danu. Hegeregere, natuna roboana ena maduna be ena tadina do ia naridia. Unai dainai, Genese 37:18-30 lalonai Rubena ena tadidia idia ura Iosepa idia alaia neganai, iena hemami Iosepa ena mauri totona ita lalopararalaia diba. “Ia gwau: ‘Lasi. Iena mauri ita kokia lasi.’ . . . ‘Ita alaia mase lasi.’ . . . ‘do ita hisihisi henia lasi.’ Unai bamona ia hereva, badina iena laloa be idia edia imana dekena amo do ia hamauria, iena tamana dekenai do ia henia lou gwauraia.” Gabeai, Rubena ia davaria Iosepa ia noho lasi neganai, ia lalohisihisi bada bona “iena dabua ia darea,” iena tadidia dekenai, ia gwau, “Mero be ia noho lasi! Edena bamona dohore lau karaia?” Ia diba Iosepa dekenai idia karaia kerere ena metau ibounai be ia ese do ia abia. Unai kerere amo Rubena idia ruhaia totona, ena tadina ese nanigosi ta idia alaia bona ena rara amo Iosepa ena dabua idia hamiroa unai amo idia ura hahedinaraia, Iosepa be dagedage animal ta ese ia alaia mase. Bena unai dabua idia abia lao edia tamana bona edia biaguna, Iakobo dekenai idia hahedinaraia neganai, ia hamomokania Iosepa be dagedage animal ta ese ia alaia mase.—Ge 37:31-33.
Baibel Duahiduahi
MAY 11-17
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 38-39
“Iehova be Nega Ta Iosepa Ia Rakatania Lasi”
(Genese 39:1) Iosepa be Aigupito dekenai idia abia lao. Unuseni Aigupito ena lohia tauna ta, ena ladana Potifara ese Iosepa ia hoia Isamaela taudia dekena amo. Potifara be king Farao ena ruma gimaia taudia edia kapena.
w14-E 11/1 12 par. 4-5
‘Inai Kerere Badana Do Lau Karaia be Edena Bamona?’
“Iosepa be Aigupito dekenai idia abia lao. Unuseni Aigupito ena lohia tauna ta, ena ladana Potifara ese Iosepa ia hoia Isamaela taudia dekena amo. Potifara be king Farao ena ruma gimaia taudia edia kapena.” (Genese 39:1) Unai Baibel siri amo ita itaia unai mero matamata be nega iharuana idia hoihoilaia vadaeni, bona ia abia hemarai mamina mani oi laloa. Ia be anina lasi kohu ta bamona idia kara henia noho! Mani inai oi piksaia, Iosepa be ena biaguna matamata, Aigupito ena lohia tauna ta, ena murinai ia raka noho hutuma bada edia huanai, bona Iosepa do ia noho gabuna matamata dekenai idia lao.
Iosepa be nega ta ia laloa lasi unai bamona gabu dekenai do ia noho. Badina ia bona ena ruma bese taudia ibounai be palai ruma dekenai idia noho bona nega momo gabu tamona dekenai idia noho lasi, danu idia be mamoe naria taudia. To, Potifara bamona, Aigupito taudia be taga maurina idia noholaia bona ruma badadia mai edia hairai dekenai idia noho. Akioleji taudia ese idia davaria, Aigupito taudia be tubutubu gaudia idia ura henia bada unai dainai, au bona flaoaflaoa idauidau idia hadoa, danu ranu dekenai idia tubu flaoaflaoa, hegeregere papyrus bona lotus idia hadoa. Ruma haida edia badinai uma idia karaia, dehe bona windo latadia idia karaia hodahoda namona abia totona, daiutu momo idia karaia, aniani gabuna, bona hesiai taudia edia noho gabudia idia karaia danu.
(Genese 39:12-14) Vadaeni hahine ese Iosepa ena dabua dekenai ia dogoatao, ia veria, ia gwau, “Oi mai, gabu tamona dekenai ita mahuta.” To Iosepa ese dabua ia rakatania hahine ena imana dekenai, ruma dekena amo ia heau murimuri dekenai. 13 Hahine ese ia itaia be Iosepa ena dabua ia rakatania iena imana dekenai, vadaeni ia heau ruma murimuri dekenai. 14 Ia ese ruma taudia ia boiridia, ia hamaorodia, ia gwau, “Umui itaia, lauegu adavana ese inai Heberu tauna ia abia dae vadaeni, ita dekenai kavakava henia totona. Ia raka vareai lau dekenai, ia ura ai mahuta gabu tamona dekenai, vadaeni lau boiboi bada herea.
(Genese 39:20) Unai neganai Iosepa ena biaguna ese Iosepa ia dogoatao, dibura ruma dekenai ia koua, king ena dibura taudia idia koua gabuna dekenai. Vadaeni unuseni ia noho.
w14-E 11/1 14-15
‘Inai Kerere Badana Do Lau Karaia be Edena Bamona?’
Ita be Aigupito ena dibura ruma ena sivarai sisina ita diba. Akioleji taudia ese idia davaria unai dibura ruma gunadia be ruma aukadia bona tano lalonai idia karaia. Gabeai Iosepa ese ia idia atoa gabuna ia gwauraia “guri” (NWT), anina be unuseniai diari be lasi bona heau mauri gabuna ta ia noho lasi. (Genese 40:15) Salamo bukana ese Iosepa idia hahisia karana ia herevalaia, ia gwau: “Iena aena be seini dekena amo idia kwatua, unai be mai hisihisi, bona iena aiona dekenai auri dekena amo idia guia.” (Salamo 105:17, 18) Nega haida Aigupito taudia ese dibura ruma taudia edia imana be edia murina dekenai idia guia, bona ma haida be edia aiona ai auri seini idia atoa. Iosepa be kerere ta ia karaia lasi, to unai bamona hisihisi ia abia kava!
Danu, unai hisihisi be nega sisina lalonai ia abia lasi. Baibel ia gwau, Iosepa be “dibura ruma dekenai . . . ia noho.” Unai gabu dikana ai lagani momo ia noho! Bona Iosepa ia diba lasi ia do idia ruhaia eiava lasi. Ena be dina, wiki, bona hua momo idia hanaia, to dahaka ese Iosepa ia durua ia lalomanoka lasi totona?
Baibel ia gwau: “[Iehova] ese Iosepa dekenai ia itaia noho, ia bogahisihisi henia.” (Genese 39:21) Momokani, dibura ruma, seini, eiava dibura masemase gabudia ese Iehova ia koua diba lasi iena hesiai taudia dekenai iena noho hanaihanai lalokauna ia hahedinaraia totona. (Roma 8:38, 39) Iosepa be guriguri amo ena guba Tamana dekenai ena hisihisi ibounai ia gwauraia neganai, “lalogoada ibounai ia henia Diravana” ese lalomaino ia henia. (2 Korinto 1:3, 4; Filipi 4:6, 7) Iehova be Iosepa totona dahaka ia karaia danu? Baibel ia gwau Dirava ese Iosepa ia durua dainai, “dibura ruma naria tauna be Iosepa dekenai ia moale.”
(Genese 39:21-23) Lohiabada ese Iosepa dekenai ia itaia noho, ia bogahisihisi henia, unai dainai dibura ruma naria tauna be Iosepa dekenai ia moale. 22 Vadaeni dibura ruma naria tauna ese dibura taudia ibounai Iosepa ena henuna dekenai ia atodia, dibura gaukara ibounai Iosepa ese ia naria. 23 Dibura ruma naria tauna be gau ta ia laloa lasi, Iosepa ena gaukara dekenai. Badina be Lohiabada ese Iosepa ia itaia noho, bona iena gaukara ibounai dekenai anina ia havaraia.
w14-E 11/1 15 par. 2
‘Inai Kerere Badana Do Lau Karaia be Edena Bamona?’
Baibel ia gwau: “[Iehova] ese Iosepa dekenai ia itaia noho, ia bogahisihisi henia.” (Genese 39:21) Momokani, dibura ruma, seini, eiava dibura masemase gabudia ese Iehova ia koua diba lasi iena hesiai taudia dekenai iena noho hanaihanai lalokauna ia hahedinaraia totona. (Roma 8:38, 39) Iosepa be guriguri amo ena guba Tamana dekenai ena hisihisi ibounai ia gwauraia neganai, “lalogoada ibounai ia henia Diravana” ese lalomaino ia henia. (2 Korinto 1:3, 4; Filipi 4:6, 7) Iehova be Iosepa totona dahaka ia karaia danu? Baibel ia gwau Dirava ese Iosepa ia durua dainai, “dibura ruma naria tauna be Iosepa dekenai ia moale.”
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 38:9, 10) To Onana be ia diba mero do ia havaraia neganai, be iena natuna momokani lasi. Unai dainai ia sihari henia neganai, iena vesina be tano dekenai ia habubua kava, kakana ena natuna do ia havaraia lasi totona. 10 Unai kara dikana dainai Lohiabada ia badu, vadaeni Onana danu ia alaia mase.
it-2-E 555
Onana
(Onana) [ena anina be “goada; goada herea”].
Iuda ena natuna mero iharuana, Kanana tauna ta ladana, Sua, ena natuna kekeni amo ia havaraia. (Ge 38:2-4; 1Si 2:3) Onana ena kakana ladana, Ere be natuna ta ia do havaraia lasi neganai, Iehova ese ena kara dika dainai ia hamasea, unai dainai Iuda ese Onana ia hamaoroa unai vabu ladana, Tamara do ia adavaia. Bema natuna mero ta idia havaraia, unai mero ese Ere ena vara guna ahuna ena kohu ibounai do ia abia, to bema natuna ta ia vara lasi, vadaeni Onana ese Ere ena kohu ibounai do ia abia. To Onana be Tamara ida ia mahuta hebou neganai, “iena vesina be tano dekenai ia habubua kava,” to Tamara dekenai ia henia lasi. Ita gwau lasi Onana ese ia karaia karana be kopina gadaralaia karana, badina Baibel ia gwau Tamara “ia sihari henia neganai” iena vesina ia habubua kava. Anina be idia mahuta hebou lalonai, Onana ese ena vesi be Tamara dekenai ia bubua lasi. Iena tamana ena hereva ia badinaia lasi, ia mataganigani bona Iehova ena taravatu headava dekenai ia badinaia lasi dainai, Iehova ese Onana—ia danu be natuna lasi, ia alaia mase.—Ge 38:6-10; 46:12; Nu 26:19.
(Genese 38:15-18) Vadaeni Iuda ese ia itaia neganai, ia laloa inai hahine be ariara hahine, badina iena vairana ia koua dainai. 16 Vadaeni ia ese hahine dekenai ia hereva, ia gwau, “Mani ita mahuta gabu tamona dekenai.” Ia diba lasi hahine be iena ravana. Hahine ia gwau, “Davana be dahaka do oi henia lau dekenai?” 17 Ia gwau, “Nani ena natuna ta oi do lau henia.” Hahine ia gwau, “Ia namo, to ena toana be dahaka harihari do oi henia ia lao bona nani do oi siaia mai?” 18 Ma Iuda ese ia nanadaia, ia gwau, “Toana be dahaka gau oi dekenai do lau henia?” Ia haere, “Oiemu ageva, ladana torea gauna, mai varo danu, bona oiemu itotohi.” Ia henia, vadaeni ruaosi idia mahuta gabu tamona dekenai, vadaeni hahine ia rogorogo.
w04-E 1/15 30 par. 4-5
Duahia Taudia Edia Henanadai
Iuda be ia kerere badina ena gwauhamata hegeregerena, iena natuna Sela dekenai Tamara ia henia lasi. Danu, ia be hahine ta ia sihari henia badina ia laloa unai be ariara hahinena. Unai be Dirava ena ura hegeregerena lasi, badina headava tau bona hahine sibona idia mahuta hebou be maoro. (Genese 2:24) To momokani, Iuda be ariara hahine ida ia mahuta hebou lasi. Danu, ia diba lasi dainai ena natuna Sela ena gabu ia abia bona ena ravana ida ia mahuta hebou bona ia rogorogo.
Bona Tamara ese ia karaia karana be matabodaga karana lasi. Badina iena hekapa memero rua be sihari kava karana amo idia vara lasi. Betelehema tauna Boasi ese ena nakimi Ruta, Moaba hahinena ia adavaia neganai, Betelehema ena tau badadia be Tamara ena natudia totona hereva namodia idia gwauraia Boasi dekenai, idia gwau: “Lohiabada ese oi bona oiemu adavana do ia hanamoa, vadaeni inai hahine ese natuna namodia do ia abia. Bona umui emui famili be Iuda bona Tamara ena natuna Perese ena famili bamona.” (Ruta 4:12) Perese ena ladana danu be Iesu Keriso ena tubuna edia lista ai ia noho.—Mataio 1:1-3; Luka 3:23-33.
Baibel Duahiduahi
MAY 18-24
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 40-41
“Iehova ese Iosepa Ia Ruhaia”
(Genese 41:9-13) Vadaeni uaina idia bubua memero ia naridia tauna ese Farao ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu kerere harihari lau laloa. 10 Oi ese oiemu hesiai taudia oi badu henidia neganai be lau, bona paraoa idia gabua memero naridia tauna, ai ruaosi dibura ruma lalonai oi atoa, gima taudia edia kapena ena imana dekenai. 11 Vadaeni hanuaboi neganai, ai ruaosi ai nihi, aiemai nihi be ta ta mai edia anina. 12 Uhau tauna ta ia noho ai dekenai, ia be Heberu tauna, gima taudia edia kapena ena durua merona. Vadaeni ai ruaosi aiemai nihi ia dekenai ai hamaoroa, vadaeni ia ese aiemai nihi edia anina ai ta ta dekenai ia hadibaia. 13 Nihi edia anina ia ese ia gwauraia, idia momokani vadaeni. Lau be oi ese oi atoa lou lauegu dagi dekenai, to lauegu turana be au dekenai idia taua dae, ela bona ia mase.”
w15-E 2/1 14 par. 4-5
“Dirava Sibona ese Nihi Edia Anina Ia Hahedinaraia, Ani?”
Ena be wain bubua tauna ese Iosepa ia laloaboio, to Iehova ese Iosepa ia laloaboio lasi. Hanuaboi ta ai, Iehova ese Farao dekenai nihi rua ia henia. Ginigunana ai, king ese toana namona bona tauanina bada boromakau 7 ia itaia Naila Sinavai amo idia daekau, idia murinai boromakau ma 7 idia daekau, edia toana be dika bona tauanina be maragi. Bena unai tauanina maragi boromakau ese tauanina bada boromakau idia ania. Farao ena nihi iharuana ai, ia itaia witi tamona dekenai witi anina 7 idia hedinarai, edia anina ia bada bona edia toana be namo. Idia murinai witi anina maragidia 7 idia tubu, idia be lai ese ia hadikaia. Unai anina maragi witi ese anina bada witi idia ania ore. Daba ia rere neganai, Farao be mai gari ida ia noga, unai dainai aonega taudia bona meamea taudia ia boiria mai, ena nihi edia anina idia gwauraia totona. To idia hegeregere lasi. (Genese 41:1-8, NWT) Ita diba lasi reana unai nihi dekenai idia hoa eiava ena anina idauidau idia gwauraia. Unai dainai Farao ia badu, to ia hesiku lasi unai nihi ena anina ia tahua totona.
Dokonai, wain bubua tauna ese Iosepa ia laloatao! Iena lalomamina ia dika, bona Farao ia hamaoroa lagani rua gunanai dibura ruma dekenai mero matamata ta ese ia bona paraoa gabua tauna edia nihi anina ia gwauraia. Karaharaga, Farao ese dibura ruma amo Iosepa ia boiria mai.—Genese 41:9-13.
(Genese 41:16) Iosepa ese Farao dekenai ia haere henia, ia gwau, “Lau be lasi, to Dirava ese Farao dekenai do ia haere henia, maino herevana dekenai.”
(Genese 41:29-32) “Lagani 7 do idia mai, Aigupito ena tano ibounai dekenai aniani momo do idia vara. 30 Gabeai hitolo ena lagani 7 do idia mai, Aigupito ena tano dekenai aniani momo ena nega do idia laloaboio, badina be hitolo do ia bada herea, bona tano be do ia hadikaia momokani. 31 Taunimanima edia laloa dekenai, aniani momo ena nega do idia laloaboio momokani, badina be hitolo bada negana ia mai neganai, be do ia dika momokani. 32 Oi be nega rua oi nihi, badina be Dirava ese inai kara do ia karaia momokani, bona nega do ia daudau lasi, Dirava ese do ia havaraia.
w15-E 2/1 14-15
“Dirava Sibona ese Nihi Edia Anina Ia Hahedinaraia, Ani?”
Iehova be manau, bona abidadama taudia ia lalokau henia dainai, ita hoa lasi Iosepa dekenai, aonega taudia bona meamea taudia ese idia gwauraia diba lasi nihi, ena anina ia hahedinaraia. Iosepa ese ia hahedinaraia Farao ena nihi rua edia anina be tamona. Nega rua ia nihi, badina Iehova ia ura hahedinaraia unai nihi ena anina be “do ia karaia momokani.” Boromakau namodia 7 bona uiti ena anina namodia 7 be lagani 7 lalonai Aigupito ai aniani momo do idia vara karana ia laulaulaia. To boromakau dikadia 7 bona anina ia havaraia lasi witi 7 ese gabeai lagani 7 lalonai hitolo bada do ia vara karana ia laulaulaia. Unai hitolo bada ia vara neganai, aniani do ia ore.—Genese 41:25-32.
(Genese 41:38-40) Vadaeni Farao ese iena durua taudia dekenai ia hereva, ia gwau, “Edeseni tau ta dohore ita davaria inai tau bamona. Dirava ena Lauma be iena lalona dekenai, ani?” 39 Vadaeni Farao ese Iosepa dekenai ia hereva, ia gwau, “Dirava ese inai dala ibounai oi dekenai ia hedinaraia vadaeni, bona tau ta lasi mai ena diba bona mai ena aonega oi hegeregere. 40 Unai dainai oi be lauegu tanobada dekenai dohore oi lohia, lauegu basileia ena taunimanima ibounai ese dohore idia kamonai henia oiemu hereva dekenai, lau sibona mo, inai tanobada ena king, ese do lau hereaia oi.”
w15-E 2/1 15 par. 3
“Dirava Sibona ese Nihi Edia Anina Ia Hahedinaraia, Ani?”
Farao be ena hereva hegeregerena ia kara. Maoromaoro Iosepa dekenai dabua namo hereana ia henia ia hahedokilaia totona. Danu, Farao ese golo ageva ta, rini, king ena kariota, bona siahu ia henia Aigupito ena tano ibounai dekenai do ia lao ena palani ia hamatamaia totona. (Genese 41:42-44) Matamanai Iosepa be dibura ai ia noho, to hari ia be king ena ruma ai ia noho. Dabai ia toreisi neganai ia be dibura tauna ta, to hanuaboi ia mahuta neganai ia be Farao ena henunai lohia tauna iharuana. Unai ese Iosepa ena abidadama Iehova Dirava dekenai ia hahedinaraia! Iehova ia itaia lagani momo lalonai, ena hesiai tauna be kara gageva idauidau ia haheaukalaia. To nega bona dala maorona ai unai hekwakwanai ibounai ia hamaoromaoroa. Iehova ese Iosepa ena hekwakwanai ia hamaoromaoroa sibona lasi, to unai ese Israela besena ia gimaia. Bona unai ia vara dalana be atikol ma ta ai do ita itaia.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 41:14) Vadaeni Farao ese mero ta ia siaia, Iosepa ia boiria, dibura ruma dekena amo idia hakaua haragaharaga murimuri dekenai, iena aukina huina ia utua, bona dabua ia senisia, vadaeni Farao dekenai ia raka vareai.
w15-E 11/1 9 par. 1-3
Inai Oi Diba, A?
Dahaka dainai Iosepa be Farao dekenai ia do lao lasi neganai ena huina ibounai ia utua?
Genese bukana ese ia hahedinaraia, Farao ese hereva ia siaia, idia hadiburaia Heberu tauna, Iosepa do idia abia lao haraga ena nihi ena anina ia gwauraia totona. Unai nega ai, Iosepa be dibura ruma dekenai lagani momo ia noho vadaeni. Herevana Iosepa idia hamaoroa do ia lao haraga, to nega ia atoa ena aukina huina ia utua totona. (Genese 39:20-23; 41:1, 14) Inai sivarai ia torea tauna ese idia vara gaudia ibounai ia gwauraia hedinarai karana amo ia hahedinaraia, Aigupito taudia edia kastom ia diba.
Ta ena aukina huina ia habadaia karana be idaunegai idia noho taudia edia kastoma karana ta, Heberu taudia danu. To diba bada taudia rua McClintock bona Strong edia buka ladana, Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature ia gwau, “Aigupito ena sene taudia sibona be aukina huina habadaia karana idia ura henia lasi.”
Aukina huina sibona idia utua, a? Magasin ta ladana, Biblical Archaeology Review ia gwau, Aigupito edia kastom ai bema ta be Farao ena vairanai do ia hedinarai, namona be dubu dekenai ia vareai bamona ena tauanina do ia hagoevaia guna. Unai dainai Iosepa be Farao dekenai ia do lao lasi neganai, ena kwarana bona tauanina ena huina ibounai ia utua.
(Genese 41:33) “Namona be inai, oi ese diba momo bona aonega tauna ta do oi tahua, vadaeni Aigupito ena tano ibounai ena biaguna do oi halaoa.
w09 11/15 28 par. 14
Dirava Ena Hesiai Taudia Be Hemataurai Karadia Idia Karaia
14 Baibel negadiai, Dirava gari henia tama sina be edia natudia idia hadibaia edia ruma taudia idia matauraia totona. Aberahamo bona ena natuna Isako idia hemataurai heheni dalana be Genese 22:7 lalonai do oi duahia. Danu, Iosepa ena sivarai amo ita diba iena tama sina ese ia idia hadibaia namonamo. Dibura ruma ai, ia be mai hemataurai ida dibura taudia ma haida ia hereva henia. (Gen. 40:8, 14) Farao ia haere henia dalana amo ia hahedinaraia, ia be ladana bada taudia hereva henia dala maorona ia dibaia.—Gen. 41:16, 33, 34.
Baibel Duahiduahi
MAY 25-31
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 42-43
“Iosepa ese Sibona Biagua Karana Ia Hahedinaraia”
(Genese 42:5-7) Unai dainai Israela ena natuna be taunimanima momo danu idia lao, uiti hoia totona, badina be hitolo ena nega ia bada Kanana tano dekenai. 6 Iosepa be Aigupito tano ibounai ena lohia, unai dainai taunimanima ibounai idia lao Iosepa dekenai uiti idia hoia. Iosepa ena kakana danu idia lao ia dekenai, vadaeni idia edia kwarana idia atoa diho tano dekenai Iosepa ena vairana dekenai. 7 Iosepa ese iena kakana ia itadia neganai, iena lalona ia kehoa vadaeni idia be daika, to ia hereva henidia idau tauna bamona, ia gwau henidia, ia gwau, “Umui be edena gabu dekena amo umui mai?” Idia gwau, “Kanana tano dekena amo ai mai, aniani hoia totona.”
w15-E 5/1 13 par. 5
“Lau be Dirava, Emui Kerere Davana Do Lau Henia, A?”
Iosepa be edena bamona? Karaharaga ia diba unai be iena kakadia! Danu, ia itaia ia dekenai idia tui diho neganai, ia matamata negana ia laloa lou. Baibel ia gwau, Iosepa be ena matamata negana ai Iehova ese ia henia nihi “ia laloa” lou, unai nihi lalonai ena kakadia be ia dekenai idia tui diho—bona hari ena kakadia be unai bamona idia karaia! (Genese 37:2, 5-9; 42:7, 9) Iosepa be dahaka do ia karaia? Idia do ia rosia, a? Eiava edia kerere davana do ia henia?
w15-E 5/1 14 par. 1
“Lau be Dirava, Emui Kerere Davana Do Lau Henia, A?”
Oi ura lasi oi dekenai unai bamona kara ia vara. To hari inai negai, ruma bese lalonai hekwakwanai momo idia vara bona idia parara. Ita dekenai unai bamona ia vara neganai, sibona iseda goevadae lasi kudouna ita badinaia diba. To aonega karana be Iosepa ena haheitalai ita tohotohoa bona Iehova ena ura hegeregerena ai hekwakwanai ita hamaoromaoroa. (Aonega Herevadia 14:12) Laloatao, ena be iseda ruma bese ida maino ita karaia be mai anina bada, to gau badana be Iehova bona ena Natuna ida maino ai ita noho be namo.—Mataio 10:37.
(Genese 42:14-17) Iosepa ia gwau, “Lau hereva vadaeni, ani? Umui be tuari taudia ese idia siaia, tano itaia totona. 15 Lau ura diba umui be momokani o lasi. Unai dekenai, Farao ena ladana dainai lau gwauhamata, inai gabu do umui rakatania lasi ela bona umui emui tadina do ia mai iniseni. 16 Umui dekena amo tau ta do umui siaia, umui emui tadina do ia hakaua mai iniseni, to umui orena be dibura ruma dekenai do umui noho, vadaeni do lau diba emui hereva be momokani o lasi. Bema lasi, inai be momokani, tuari taudia ese umui idia siaia, tano itaia totona.” 17 Vadaeni, dibura ruma dekenai ia atodia dina toi.
w15-E 5/1 14 par. 2
“Lau be Dirava, Emui Kerere Davana Do Lau Henia, A?”
Iosepa ia ura ena kakana edia kudouna ai idia laloa gaudia ia diba dainai, dala haida amo idia ia tohoa. Matamanai, gado hahanaia tauna amo idia ia gwau henia bona idia ia hamaoroa idia be spai taudia. To sibona idia gimaia totona, ia dekenai edia famili idia herevalaia bona idia gwau idia be mai edia tadina mero, ia be hanua dekenai ia noho. Iosepa be ia moale bada, to ia ura lasi unai ia hahedinaraia. Ena tadina be momokani ia mauri noho, a? Hari, Iosepa ia diba dahaka do ia karaia. Ia gwau: “Lau ura diba umui be momokani o lasi,” bona ia hamaorodia ia ura edia tadina do ia itaia. Unai dainai, ia hamaorodia edia hanua dekenai idia giroa lou bona edia tadina idia hakaua mai diba, bema idia ta be dibura dekenai do ia noho.—Genese 42:9-20.
(Genese 42:21, 22) Unai neganai idia sibona idia herevahereva, idia gwau, “Momokani, ita kerere vadaeni iseda tadina dainai. Badina be iena lalohisihisi bada ita itaia, to iena noinoi ita abia dae lasi, unai dainai hari kerere ia mai ita dekenai.” 22 Rubena ia gwau, “Umui lau hamaoroa vadaeni, ani? Lau gwau, mero be do umui hadikaia lasi, to umui kamonai lasi. Vadaeni harihari iena mase ena davana be, iseda latanai ia noho.”
it-2-E 108 par. 4
Iosepa
Iosepa ena kakadia dekenai unai bamona ia vara neganai, idia laloa matamaia Dirava ese idia ia panisia, badina lagani haida gunanai Iosepa be igui hesiai tauna ta bamona idia hoihoilaia. Idia diba lasi unai be edia tadina Iosepa, unai dainai iena vairana dekenai edia kerere idia herevalaia. Ia kamonai, edia herevahereva dalana amo idia hahedinaraia idia karaia karana dekenai idia helalo-kerehai neganai, Iosepa be ia hebogahisi bada bona idia ia rakatania bona ia tai dikadika. Gabeai ia giroa mai, bona Simeona ia hadiburaia bona idia ibounai idia giroa lou edia tadina do idia abia mai totona.—Ge 42:21-24.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 42:22) Rubena ia gwau, “Umui lau hamaoroa vadaeni, ani? Lau gwau, mero be do umui hadikaia lasi, to umui kamonai lasi. Vadaeni harihari iena mase ena davana be, iseda latanai ia noho.”
(Genese 42:37) Vadaeni Rubena ese iena tamana ia hamaoroa, ia gwau, “Beniamina bema lau mailaia lasi oi dekenai, lauegu natuna ruaosi dohore oi alaia mase. Lauegu imana dekenai oi siaia, vadaeni dohore lau mailaia lou mai mauri danu.”
it-2-E 795
Rubena
Rubena be mai ena kara namodia, hegeregere nega ta ena tadina ibounai 9 idia ura Iosepa idia alaia mase neganai, idia ia koua bona ia hamaorodia ranu guri lalonai do idia negea diho. Rubena be unai bamona ia hereva badina ia ura hunia dalanai do ia giroa lou bona guri amo Iosepa do ia hamauria. (Ge 37:18-30) Lagani 20 mai kahana idia ore murinai, Aigupito ai idia ibounai idia gwauraia spai taudia neganai, idia laloa unai bamona ia vara badina guna Iosepa idia kara namo henia lasi. To Rubena be ena tadina ibounai ia hamaoroa Iosepa idia ura hamasea totona palani idia karaia neganai, ia be idia ia durua lasi. (Ge 42:9-14, 21, 22) Danu, nega iharuana Aigupito dekenai idia ura lao neganai, Iakobo ia ura lasi Beniamina be idia ida do ia lao, unai dainai Rubena ese ena natudia memero rua be Iakobo dekenai ia henia, ia gwau: “Beniamina bema lau mailaia lasi oi dekenai, lauegu natuna ruaosi dohore oi alaia mase.”—Ge 42:37.
(Genese 43:32) Vadaeni aniani idia atoa, pata ta dekenai be Iosepa ena, pata ta dekenai be idia edia, ma pata ta dekenai be Aigupito taudia edia, badina Aigupito taudia edia kara be Heberu taudia danu idia aniani lasi gabu tamona dekenai, Aigupito taudia dekenai unai be hemarai gauna.
w04 2/1 32 par. 1
Genese Bukana Ena Hereva Badadia—2
43:32—Dahaka dainai Aigupito taudia be Heberu taudia danu idia aniani hebou be hemarai gauna? Reana tomadiho idaudia inai henia kava karana eiava edia bese idia heagilaia dainai unai bamona idia karaia. Aigupito taudia ese mamoe naria taudia idia ura henia lasi danu. (Genese 46:34) Dahaka dainai? Reana Aigupito taudia dekenai mamoe naria taudia be ladana maragi herea taudia. Eiava Aigupito taudia be uma gabu karaia totona tano ia hegeregere lasi dainai, mamoe edia ava idia tahua taudia idia ura henia lasi.
Baibel Duahiduahi