Gadara Karadia Lalohadailaia Namonamo
TAUNIMANIMA be idia ura henia bada gadara ta idia karaia neganai, edia mamina be namo herea badina mai diba bada bona goada ida edia tauanina idia gaukaralaia. Dirava ese ita ia havaraia tauanina ena gaukara ita moalelaia totona. Reana taunimanima ma haida be taunimanima idia gadara karana idia raraia neganai idia moale bada. Unai dainai, gau namodia iboudiai bamona, gadara ita lalohadailaia namonamo neganai idia be namo.
Haheitalai be inai: Taunimanima idia lao kone dekenai dina idia moalelaia totona, to dina bada ese edia kopina ia botaia neganai dahaka ia vara? Edia kopina ia hisihisi dina ese ia hasiahua dainai bona unai ese edia moale ia hadikaia bona reana dika haida ia havaraia diba. Gadara be unai bamona. Gadara sisina ia namo, to gadara momo be dika idia havaraia diba.
Gadara be laga-ani bona moale bada idia havaraia diba, to namo lasi ita laloa unai dekenai sibona moale ita davaria diba. Idia be moale korikorina eiava daudau ia noho moalena idia havaraia diba lasi. Madi, nega haida taunimanima haida be unai idia diba lasi ela bona bero idia davaria. Mary Wazeter, gadara ia karaia hahinena ta, be nese amo ia roho bona unai roho karana dainai ena tauanina be hari ia marere diba lasi, ia gwau: “Gadara amo lau abia kwalimu davana gaudia iboudiai be anina lasi gaudia.”
Ia gwau: “Lau be mauri ena hereva momokani momo hari lau diba. Hereva momokanina ta be, ena be taunimanima idia hekwarahi bada edia gaukara idia karaia namonamo bona idia kwalimu totona, to idia tahua daladia amo moale korikorina do idia abia diba lasi. Lau be sikuli gaukara lau karaia namonamo dainai, eiava lau be egu gabu ena heau helulu dekenai lau kwalimu dainai bona lauegu tauanina ia hairai dainai moale lau davaria lasi.”
Taunimanima edia noho toana ia stadilaia tauna John Whitworth be unai gaudia ia gwauraia dalana amo ita be unai gaudia edia dika ita itaia, ia gwau: “Gadara ena dokona ai ia noho gauna sibona be namba. Toana be ia be anina lasi gauna bamona. To sedira unai be iseda nega ai taunimanima edia noho ena toana hegeregerena.” Taunimanima be hari inai nega lalonai gadara idia laloa momo dainai, gau iboudiai idia laloa kerere.
Lagani 1964 ena Olympic gadara lalonai, 200 mita heau helulu dekenai ia kwalimu murinai, Henry Carr ia gwau: “Lau be Olympic Hanuadia dekenai lau giroa neganai, lau be unai golo kwalimu davana gauna lau itaia namonamo. . . . Lau be sibona dekenai lau henanadai: ‘Edena bamona! Inai lagani iboudiai lalodiai lau hekwarahi bada herea, bona inai sibona lau abia, a? ’ Bema lau moale ia namo, to lau badu. Unai be moale ia haboioa gauna momokani.” Marlon Starling be unai bamona ia laloa danu, ia be World Boxing Association dekenai 1987 ena welterweight kahana dekenai ia kwalimu neganai. Ia gwau: “Unai dagi lau abia neganai ia be moale ia havaraia lasi, to lauegu natuna ia gwau, ‘Tamagu, oi lau lalokau henia’ herevana ese ia havaraia moalena be bada.”
Unai dainai ita diba: Anina namona ta ia havaraia gaukarana bona ruma bese be gau badadia, bona Dirava tomadiho henia karana be gau badana momokanina iseda mauri lalonai ita atoa be namo. Bible ia hereva maoro, ia gwau: “Tauanina hagoadaia kara [gadara karadia ese unai idia karaia] be namo sisina sibona.” (1 Timoteo 4:8) Unai ese ia hahedinaraia iseda mauri lalonai gadara be edena bamona ita lalohadailaia be namo. Namo lasi ita laloa ia be gau ginigunana. Gadara be ita ia veria momo diba dainai, namona be taunimanima idia naria namonamo gau badadia idia laloaboio garina.
Unai dainai, ruma bese taudia bema idia maumau oi be nega bada oi negea gadara oi herevalaia, eiava oi raraia, eiava oi karaia totona, unai neganai aonega dalana be oi ese edia hereva oi laloa bada. Hahine ta, iena adavana ese iena lalohadai gadara dekenai ia haidaua dainai, be mai moale bada danu ia gwau: “Hari ia be nega bada lau bona natudia dekenai ia henia. Nega haida aiemai ruma bese taudia be televisen dekenai gadara ai raraia, to hanuaboi momo ai raka loaloa hebou bona dina lalonai ai karaia gaudia ai herevaherevalaia. Unai be gau namo herea bona ai ia durua ai moale totona.”
Hekwakwanai idia vara diba dainai, namona be inai henanadai ita laloa namonamo: Lau be reana nega bada lau negea kava gadara dekenai, a? To, ma hereva haida idia noho, gadara ita lalohadailaia namonamo totona.
Gadara Helulu be Edena Bamona?
Gadara be ita idia hadikaia lasi to ita idia durua totona, namona be gadara helulu kara ita lalohadailaia namonamo. Hockey tim ena doketa ta ia lalohisihisi, ia gwau: “Tim idia hadibaia taudia, gadara idia hadibalaia taudia, tama sina, bona natudia danu edia lalohadai tamona sibona be idia kwalimu bona gadara ena anina [matamata taudia dekenai] idia laloaboio.” Ia gwau namona be gadara ese “ita ia durua ita gadara hebou totona, tauanina biagua karana hadibaia totona, tauanina hagoadaia totona, bona gau badana, moale davaria totona.”
To, madi, gadara helulu dekenai kwalimu karana be gau badana dainai, taunimanima momo edia moale ia boio. Gadara kara ia stadilaia tauna Bruce Ogilvie ia gwau: “Nega ta baseball tim badadia 10 edia lagani ginigunadia idia gadara taudia lau henanadai henidia, bona idia amo 87 pesen idia gwau namona be Little League baseball gadara idia hamatamaia lasi, badina guna unai gadara idia moalelaia to hari unai moale ia boio.” Ma hekwakwanai ta be idia gadara helulu momo dainai nega momo bero idia davaria.
Bible ese hakaua herevadia ia henia, ia gwau: “Ita hekokoroku lasi, ita ta ta ita habadua lasi, bona ita ta ta dekenai kohu totona ita mama henia lasi.” (Galatia 5:26) Greek-English gado dikseneri bukadia lalonai idia gwau unai Greek hereva idia hahanaia “ita ta ta ita habadua” ena anina be “oi boiria mai,” “badu dekenai oi boiria heai ta eiava helulu ta karaia totona.” Unai dainai An American Translation ese ma dala ta ai unai hereva ia hahanaia, ia gwau: “Namo lasi iseda hekokoroku dainai ita ta ta ita boiria ita goada helulu totona.” Bona New World Translation Bible ena rau henuai be hahanaia dalana ma ta ia torea, ia gwau: “Ma ta ita veria ita heai totona.”
Unai dainai, ia hedinarai momokani, goada helulu be aonega dalana lasi. Ia ese turana karana ia havaraia lasi. Bema goada helulu dekenai oi idia veria bona oi kwalimu lasi, bona kwalimu tauna ese ena kwalimu ia heagilaia, unai be hemarai bada gauna. Goada helulu laloa momo karana be lalokau karana lasi. (Mataio 22:39) To unai bamona neganai danu bema goada helulu be turana dalana dekenai, badu lasi dekenai ita karaia, unai be gadara moalelaia karana ia habadaia diba.
Reana haida be dala idia tahua unai gadara idia karaia bona goada helulu karana idia hamaragia. England ena futbol hadibaia tauna ta ia gwau: “Lauegu lalohadai badana be, ela bona edia lagani be 13 eiava 14 bamona namona be gadara idia karaia ena badina be ia be gadara sibona dainai.” Ia gwau namona be gadara dekenai idia kwalimu eiava idia lusi taudia idia torea lasi eiava unai tim edia goada idia torea lasi—“namo lasi tim goadadia bona manokadia idia torea, bona tim ta ia kwalimu totona helulu gadara ginigabena idia karaia lasi be namo.” Oibe, kwalimu laloa bada karana ita hamaragia be namo eiava ita rakatania momokani.
Gadara Taudia Lalohadailaidia Karana
Gadara lalohadailaia namonamo karana dekenai namona be taunimanima idia diba momo bona mai edia goada bada gadara taudia ita lalohadailaidia namonamo danu. Ita matauraidia diba gadara dekenai edia goada bona edia diba bada dainai bona idia be hoa gaudia idia karaia dainai. To ia namo ita matauraidia bada idia be dirava hegeregeredia, a? Nega momo matamata taudia be edia daiutu lalonai unai gadara taudia edia laulau idia atoa. Unai taunimanima ese idia karaia karadia dainai unai bamona ita matauraidia be maoro, a? Reana idia karaia karadia haida be ita matauraia diba lasi.
National Football League idia kwalimu tim dekenai ia vareai gadara matamata tauna be guna iena tim taudia momo ia matauraidia. To ia gwau edia kara bona edia lalohadai “ese lauegu lalohadai namona idia dekenai bona egu hemataurai karana idia dekenai ia kokia.” Ia gwau: “Haheitalai be, idia gwau: ‘Lau be wiki gunanai, lauegu adavana ida bona ma kekeni 5 ida lau mahuta hebou.’ Lau be unai tau lau itaia bona lau sibona lau lalohadai: ‘Unai tau, guna lau matauraia bada tauna, be tau namona lasi.’ ”
Ita be taunimanima ta ita tomadiho henia be kerere bada, bona Bible ia gwau kara ta be namo sisina sibona ia havaraia neganai, unai dekenai idia goada taudia ita matauraidia idia be dirava haida bamona be maoro lasi. Dirava ena hesiai taudia idia hagoadaia, “kaivakuku umui tomadiho henia lasi, umui rakatania.”—1 Korinto 10:14.
Gadara ese Namo Idia Havaraia Dalana
Ita hereva vadaeni hegeregerena, Bible ia gwau tauanina hagoadaia karana, gadara dekenai ita karaia diba unai, be “namo sisina sibona.” (1 Timoteo 4:8) Edena daladia ai unai be momokani? Edena dala ai gadara amo namo oi davaria diba?
Lagani 100 ia lao 200 C.E. huanai ia noho Greek doketa tauna Galen, Roma king badana Marcus Aurelius ena doketa tauna, ia gwau gau badana be tauanina hagoadaia, tauanina ia gorere lasi totona. Bona ia gwau bolo gadara be idia namo, badina unai ese tauanina kahana iboudiai idia hagoadaia tauanina ia hegeregere dalana dekenai. Bolo gadara be nega momo moale gadara, unai dainai unai gadara do ia karaia momo to reana ma eksasais karadia haida do ia karaia lasi.
Momo idia davaria gadara dekenai idia eksasais neganai edia tauanina ibounai ena mamina ia namo. Idia gadara goada murinai, edia mamina be idia goada lou bona idia matamata lou. To unai dekenai ita hoa lasi badina Doketa Dorothy Harris ia gwau, “eksasais be tauanina hamainoa karana namona.”
Hari inai negai taunimanima momo idia laloa tauanina eksasais kara, hegeregere calisthenics, heau, bona gadara be gau badana tauanina ena goada dekenai. The World Book Encyclopedia ia gwau: “Tauanina dekenai idia goada taudia be nega momo edia gaukara idia karaia mai hekwarahi lasi bona idia hesiku lasi, bona edia goada ia do noho ma gau haida idia karaia totona. Reana idia be buruka karana idia koua diba danu, to tauanina idia goada lasi taudia be unai bamona lasi.”
To ena be gadara ese tauanina ia hagoadaia, to ena namo be sisina sibona. Taunimanima edia kara amo buruka bona mase do idia koua diba lasi. To, unai hereva “tauanina hagoadaia kara be namo sisina sibona” ia gwauraia murinai, Bible ia gwau: “Lauma hagoadaia kara be namo bada herea, badina be Dirava ena durua be bada inai mauri lalonai, bona iena gwauhamata gaudia be bada herea mauri gabeai dekenai danu.”—1 Timoteo 4:8.
Iehova Dirava, ita Ia Havaraia Tauna, sibona be mauri ita ia henia diba. Unai dainai, gau badana momokani be ‘Dirava badinaia kara.’ Anina be Dirava matauraia, tomadiho henia, bona hesiai henia karadia. Unai dainai Dirava badinaia karadia idia karaia taudia dekenai, gau ginigunana be Dirava ena ura idia karaia. Idia be Dirava ena gaukara dekenai edia goada ibounai idia henia, bona Iesu Keriso ese ia karaia bamona, idia matamata neganai ma haida dekenai Dirava bona iena Basileia idia harorolaia.
Oibe, Dirava ena ura idia atoa guna neganai, taunimanima be iena amo namo idia abia diba, bona iena kara maoromaoro tanobada matamatana dekenai mauri hanaihanai idia abia diba. Unuseniai, moale Diravana, Iehova, ese noho hanaihanai moalena bona lalo-maino do ia henidia.