Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w98 4/1 rau 15-20
  • Buka ta, Dirava Ena Amo

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Buka ta, Dirava Ena Amo
  • 1998 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Saiens ese Ia Hamomokania Bukana Ta
  • Buka ta, mai Ena Anina Hari Iseda Noho Dalana Dekenai
  • Peroveta Hereva Momokanidia Bukana Ta
  • Baibel—Dirava amo Ia Mai Bukana
    Baibel be Dahaka ia Hadibaia?
  • Dirava Dibaia Dalana Ia Hahedinaraia Bukana
    Diba ese Mauri Dekenai Ita Ia Hakaua Lao
  • Baibel Ena Hereva Oi Abia Dae Diba, A?
    Mauri Moalelaia Hanaihanai!—Baibel Stadi Amo Unai Oi Dibaia
  • Baibel Ena Hereva Oi Abia Dae Diba, A?
    Mauri Moalelaia Hanaihanai!​—Baibel Leseni Ginigunadia
Ma Haida Itaia
1998 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w98 4/1 rau 15-20

Buka ta, Dirava Ena Amo

“Badina be peroveta hereva gunadia be tau ta ese sibona ena ura dekenai ia gwauraia lasi. Lasi momokani. To Lauma Helaga ese [“taunimanima,” “NW”] ia hasiahua momokani dainai, idia ese Dirava ena hereva idia gwauraia.”​—2 PETERO 1:21.

1, 2. (a) Dahaka dainai haida ese idia henanadai, Baibel be mai anina hari iseda noho dalana dekenai, eiava? (b) Dahaka gaudia toi amo ita hamomokania diba, Baibel be buka ta, Dirava ena amo?

LAGANI 2000 ia kahirakahira neganai idia noho taudia edia mauri dekenai Baibel be mai anina, a? Haida idia laloa ia be anina lasi. Doketa Eli S. Chesen ia ura hahedinaraia dahaka dainai ia laloa Baibel be buka gunana vadaeni neganai, ia gwau: “Taunimanima ta do ia abia dae lasi lagani 1924 ai idia halasia kemistri toretore [bukana] be hari idia gaukaralaia kemistri idia hadibaia totona​—unai nega amo ema bona hari kemistri dekenai gau momo herea ita dibaia vadaeni.” Unai hereva ita laloa haraga neganai, toana be ia be aonega herevana. Hari, taunimanima ese saiens, taunimanima edia laloa dalana, bona edia kara dekenai gau momo idia dibaia vadaeni, guna Baibel negadiai idia noho taudia edia diba ia hanaia. Unai dainai, haida idia henanadai: ‘Unai idaunegai bukana ena hereva haida be edena bamona saiens ese ia hakoikoia diba lasi? Ena sisiba be edena bamona mai anina hari iseda noho dalana dekenai?’

2 Baibel ese haere ia henia. Petero Iharuana 1:​21 ai, ia gwau Baibel ena peroveta taudia be “Lauma Helaga ese . . . ia hasiahua momokani dainai, idia ese Dirava ena hereva idia gwauraia.” Unai dala ai Baibel ese ia hahedinaraia ia be buka ta Dirava ena amo. To edena bamona ma haida dekenai unai ita hamomokania diba? Baibel be Dirava ena Hereva idia hamomokania gaudia toi mani ita laloa: (1) Saiens dalanai iena hereva be maoro, (2) ia lalonai be noho hanaihanai hakaua herevadia, bona hari iseda noho dalana dekenai idia be do mai anina, bona (3) ia lalonai idia guguru peroveta herevadia idia noho, histori ese ia hamomokania vadaeni gaudia.

Saiens ese Ia Hamomokania Bukana Ta

3. Dahaka dainai saiens taudia idia davaria gaudia ese Baibel idia hakoikoia lasi?

3 Baibel be saiens toretore bukana ta lasi. To ia be hereva momokani bukana, bona nega ia heau lalonai hereva momokani ia idau lasi. (Ioane 17:17) Saiens taudia idia davaria gaudia ese Baibel idia hakoikoia lasi. Ia lalonai saiens gaudia ia herevalaia neganai, idaunega taudia edia “saiens” herevadia, gabeai ia hedinarai idia be gori herevadia, ia gwauraia lasi. Oibe, Baibel lalonai hereva haida be saiens dalanai idia maoro sibona lasi, to idia torea negana ai momo ese idia abia dae lalohadai idaudia amo idia idau vaitani. Hegeregere, medikol saiens ese Baibel ia hamomokania dalana mani oi laloa.

4, 5. (a) Idaunegai doketa taudia ese gorere dekenai dahaka idia lalo-pararalaia lasi? (b) Dahaka dainai ita gwau diba Mose ese Aigupito ena doketa taudia edia muramura gaukaralaia daladia ia diba?

4 Idaunegai doketa taudia ese gorere be ma ta dekenai idia hanaia daladia idia lalo-pararalaia namonamo lasi, bona idia diba lasi gorere koua totona tauanina ita naria namonamo be gau badana. Hari toana be idaunegai medikol karadia momo be dika momokani. Hari idia noho medikol toretore gunadia ta be Ebers Papyrus, ia lalonai Aigupito taudia edia gorere hanamoa daladia be lagani 1550 B.C.E. amo idia haboua. Hisihisi idauidau, “huala ese ia koria amo ela bona aena kwakikwaki koukouna ena hisihisi,” hanamoa daladia 700 idia noho. Hanamoa daladia momo be anina lasi gaudia sibona, to idia haida be dika bada idia havaraia diba. Bero hanamoa dalana ta idia torea be taunimanima ena kukuri be ma gau haida ida idia haboua bena bero dekenai idia atoa.

5 Unai Aigupito taudia edia gorere hanamoa daladia edia toretore be Baibel ena buka ginigunadia, idia lalonai Mose ena Taravatu ia noho danu, idia torea negana lalonai idia torea. Mose, lagani 1593 B.C.E. ai ia vara tauna, be Aigupito dekenai ia tubu daekau. (Esodo 2:​1-​10) Farao ena ruma bese lalonai ia tubu dainai, “Aigupito taudia edia aonega ibounai Mose dekenai idia hadibaia.” (Kara 7:22) Ia be Aigupito ena “muramura gaukara idia diba taudia” ia diba. (Genese 50:​1-3) Edia anina lasi eiava dika havaraia medikol karadia be mai edia siahu ena toretore dekenai, a?

6. Dahaka tauanina naria taravatudia Mose ena Taravatu lalonai be hari medikol saiens ese ia abia dae diba?

6 Lasi, to Mose ena Taravatu lalonai idia noho tauanina naria taravatudia be hari medikol saiens ese ia abia dae diba danu. Hegeregere, tuari kamepa taravatuna ta ia gwau kukuri be kamepa murimurinai guri lalonai idia koua. (Deuteronomi 23:13) Unai be gorere koua karana namo hereana. Unai kara dainai ranu gabudia lalonai miro gaudia idia vareai lasi bona lao ese idia hahanaia gorerena shigellosis bona kukuri ranu idia havaraia goreredia ma haida idia koua. Unai gorere ese lagani ta ta ai taunimanima milioni momo idia do hamasea, nega momo ogogami tanodia ai.

7. Dahaka tauanina naria taravatudia Mose ena Taravatu lalonai ese daihanai goreredia idia koua?

7 Mose ena Taravatu lalonai be tauanina naria taravatudia ma haida idia noho danu, bona heduru idia henia daihanai goreredia idia koua totona. Ma ta dekenai ia hanaia diba gorerena ia abia eiava idia laloa reana ia abia tauna be taunimanima lasi gabuna dekenai ia noho. (Levitiko 13:​1-5) Sibona ia mase animal (reana gorere dainai) dekenai ia kamokau dabua eiava uro do idia gaukaralaia lasi ela bona idia huria guna eiava do idia hadikaia ore. (Levitiko 11:27, 28, 32, 33) Mase tauanina ia dogoatao tauna idia gwauraia miro bona hagoevaia karadia do ia karaia, hegeregere ena dabua ia huria bona ia digu. Dina 7 lalonai ia miro noho, bona unai nega lalonai taunimanima ta do ia dogoatao lasi.​—Numera 19:​1-​13.

8, 9. Dahaka dainai ita gwau diba tauanina naria taravatudia Mose ena Taravatu lalonai be unai nega ena lalohadai idia hereaia momokani?

8 Unai tauanina naria taravatudia ese aonega bada idia hahedinaraia, idia torea negana lalonai dala idaudia ma haida idia hereaia momokani. Hari medikol saiens ese gorere be ma ta dekenai idia hanaia bona koua daladia ia diba momo vadaeni. Hegeregere, lagani 1800 murinai medikol taudia ese edia diba idia habadaia dainai gaigaigaigai maragidia idia hamasea muramura idia havaraia​—tauanina do ia goeva, gorere koua totona. Unai dainai daihanai gorere idia abia taudia bona gorere dainai idia mase taudia edia namba ia maragi ia lao. Lagani 1900 ai, Europe ena tano momo ai bona United States dekenai, mauri ena lata vara negana amo be lagani 50 henunai. Unai nega amo, ia lata ia lao, medikol dala matamatadia ese gorere idia koua dainai sibona lasi, to badina tauanina naria daladia bona noho gabudia idia namo idia lao danu.

9 To, lagani tausen momo gunanai, medikol saiens ese gorere be ma ta dekenai idia hanaia daladia idia do dibaia lasi neganai, Baibel ese gorere koua daladia namodia ia hahedinaraia. Mose ia gwau diba, iena negai Israela taudia edia mauri ena lata be lagani 70 eiava 80 be ita hoalaia lasi. (Salamo 90:10) Edena dala ai Mose ese unai bamona tauanina naria daladia edia taravatu ia diba? Baibel ia gwau: “Taravatu be aneru edia durua dekena amo” Dirava ese Mose dekenai ia henia. (Galatia 3:19) Oibe, Baibel be taunimanima edia aonega bukana lasi; ia be buka ta, Dirava ena amo.

Buka ta, mai Ena Anina Hari Iseda Noho Dalana Dekenai

10. Ena be lagani 2,000 bamona gunanai Baibel idia torea haorea vadaeni, to ena sisiba be edena bamona?

10 Sisiba bukadia momo be gabeai anina lasi gaudia ai idia lao bona nega daudau lasi murinai idia hanamodia eiava buka idaudia be edia gabu ai idia atoa. To Baibel be idau momokani. Salamo 93:5 ia gwau: “Lohiabada e, oiemu taravatu be idia noho hanaihanai.” Ena be lagani 2,000 bamona gunanai Baibel idia torea haorea vadaeni, to ena hereva be do mai anina. Bona herevana iseda kopina ena kala be dahaka eiava edena tano ai ita noho to, ita dekenai idia be mai anina. Baibel ena noho hanaihanai sisiba, ita abidadama henia diba sisibana, ena haheitalai haida mani oi laloa.

11. Lagani momo gunanai, tama sina momo ese matahakani dekenai dahaka hakaua herevana idia badinaia?

11 Lagani momo gunanai tama sina momo​—natudia hadibaia “lalohadai matamatadia” ese idia veria dainai​—idia laloa “taravatu idia atoa be taravatu.” Idia laloa natudia edia kara haida idia koua karana ese lalo-metau bona badu do ia havaraia. Sisiba henia taudia mai edia ura namona idia hereva goadagoada, namona be tama sina ese edia natudia idia sisiba henia neganai, sisiba manokana sibona do idia henia. The New York Times ia gwau, hari unai diba bada taudia ese “tama sina idia hagoadadia edia kara do idia ha-aukaia, natudia do idia biagua lou totona.”

12. Greek herevana, idia hahanaia “matahakani,” ena anina be dahaka, bona dahaka dainai unai bamona matahakani be mai anina bada natudia dekenai?

12 To unai nega lalonai, Baibel ese natudia hadibaia karana ena sisiba maorona ia henia. Ia gwau: “Bona umui, tama e, emui natudia do umui habadua kava lasi, to Iehova ena matahakani bona lalona biagua karana ai do umui naridia.” (Efeso 6:4, NW) Greek herevana, idia hahanaia “matahakani,” ena anina be “naria karana, hadibaia karana, hakaua sisibana.” Baibel ia gwau matahakani, eiava hakaua sisibana, ese tama sina edia lalokau ia hamomokania. (Aonega Herevadia 13:24) Natudia do idia tubu namonamo bema hakaua hereva maoromaorodia henunai idia noho bona unai hereva ese idia durudia namo bona dika idia lalo-pararalaia totona. Dala maorona ai matahakani idia abia dainai, noho namo ena mamina idia abia; ia hahedinaraia edia tama sina ese idia lalodia bona edena bamona taudia ai do idia lao be idia laloa bada danu.​—Aonega Herevadia 4:​10-​13 itaia.

13. (a) Matahakani henia karana dekenai Baibel ese tama sina edena bamona ia sisiba henia? (b) Edena bamona matahakani be Baibel ese ia gwauraia namo?

13 To Baibel ese matahakani henia karana dekenai tama sina ia sisiba henia. Tama sina ese edia siahu idia gaukaralaia neganai natudia idia hadikaia lasi, lasi vaitani. (Aonega Herevadia 22:15) Dagedage dalanai natudia idia panisia lasi, lasi vaitani. Namona be Baibel idia badinaia ruma bese lalonai, tauanina hadikaia karadia be do idia vara lasi. (Salamo 11:5, NW) Danu, hemami hadikaia karadia​—hereva aukadia, hadikaia herevadia, bona ma ta kirikirilaia hereva dikadia, natuna ena lalona idia hadikaia diba gaudia unai​—idia noho lasi be namo. (Aonega Herevadia 12:18 itaia.) Aonega dalana ai, Baibel ese tama sina dekenai sisiba ia henia, ia gwau: “Emui natudia do umui habadua kava lasi, do idia hesiku garina [eiava, “edia lalo-goada ibounai do oi kokia,” Phillips].” (Kolose 3:21) Baibel ese kerere koua karana ia gwauraia namo. Deuteronomi 11:19 ai, ia ese tama sina ia hagoadaia laga-ani negadia idia gaukaralaia, tauanina bona lauma daladiai edia natudia idia hadibaia totona. Unai bamona sisiba, mai aonega ida natudia hadibaia karana ena sisiba namona, be mai anina Baibel negadiai bona hari inai negai.

14, 15. (a) Baibel ese aonega sisiba ia henia sibona lasi, to dahaka ia karaia danu? (b) Dahaka Baibel hahediba herevadia ese bese idauidau tatau bona hahine idia durua bena do idia laloa idia ta ta ibounai be hegeregere?

14 Baibel ese aonega sisiba ia henia sibona lasi. Ena hereva ese taunimanima edia kudouna ia veria. Heberu 4:12 ia gwau: “Dirava ena hereva be ia mauri noho, bona ia be mai ena siahu. Ia be mai ena matana momokani. Iena matana ese kaia mai ena kahana ruaosi ena matana ia hereaia momokani. Ia ese tau ta ia gwadaia neganai, unai tau ena lalona momokani dekenai ia vareai. Ia vareai ela bona lalona bona lauma ruaosi ia hapararaia. Bona ia ese iseda lalona bona iseda kudouna ena ura ibounai ia tahua diba.” Baibel ena siahu ese taunimanima edia lalona ia hamarerea ena haheitalai ta mani oi laloa.

15 Hari inai negai taunimanima be edia bese, tano, bona mauri daladia idauidau dainai idia parara. Unai dainai tanobada hegegemadai kerere lasi taudia momo herea be tuari lalonai idia alaia mase. To Baibel ena hahediba herevadia ese bese idauidau tatau bona hahine idia durua bena do idia laloa idia ta ta ibounai be hegeregere. Unai hegeregerena, Kara 17:26 ia gwau “rara tamona dekenai [Dirava] ese taunimanima bese ibounai ia karaia.” Unai ese ia hahedinaraia bese tamona sibona ia noho​—⁠taunimanima edia bese unai! Baibel ese danu ita ia hamaoroa “Dirava ena kara bamona do [ita] karaia be namo.” Dirava ena kara be inai bamona ia gwauraia: “[Ia] ese taunimanima edia toana ia laloa lasi. To bese ibounai lalonai, Dirava dekenai idia gari, bona kara maoromaoro idia karaia taudia, be Dirava ese do ia abia dae.” (Efeso 5:1; Kara 10:34, 35) Unai ese Baibel ena hereva badinaia dalana idia tahua momokani taudia edia lalona ia hatamonaia. Edia lalona momokani​—edia kudouna​—dekenai anina ia havaraia, bena taunimanima hapararaia gaudia ia haorea. Vadaeni, hari inai negai anina ia havaraia momokani, a?

16. Iehova ena Witness taudia bese idauidau amo be tadikaka bamona idia noho ena haheitalai ta mani oi gwauraia.

16 Momokani, anina ia havaraia! Momo idia diba Iehova ena Witness taudia bese idauidau amo be tadikaka bamona idia noho, unai kara dainai gabu idauidau taudia, nega momo maino ai idia noho lasi gabudia amo idia mai taudia, idia lalo-tamona. Hegeregere, Rwanda dekenai bese ta be ma bese ta ida idia tuari heheni neganai, bese ta ta edia Iehova ena Witness taudia ese edia tadikaka bona taihu, bese ma ta taudia, idia naria, ena be reana unai dainai do idia mase diba. Nega ta, Hutu Witness tauna ta ese ena kongregesen ai idia noho Tutsi ruma besena taudia 6 be ena ruma dekenai ia hunia. Madi, gabeai unai Tutsi ruma bese idia davaridia bona idia hamasedia. Bena unai hamasea taudia ese unai Hutu tadikaka bona ena ruma bese taudia idia inai henia matamaia bona idia be Tanzania dekenai idia heau mauri. Unai bamona sivarai be momo. Iehova ena Witness taudia idia abia dae unai lalo-tamona ia vara badina Baibel ena hereva ena siahu, taunimanima edia kudouna ia veria siahuna, ese anina ia havaraia. Inai badu amo ia honu tanobadana lalonai Baibel ese taunimanima edia lalona ia hatamonaia diba ese ia hamomokania vaitani ia be Dirava ena amo.

Peroveta Hereva Momokanidia Bukana Ta

17. Edena dala ai Baibel ena peroveta herevadia bona taunimanima edia hereva nega vaira totona idia idau?

17 Petero Iharuana 1:​20 ia gwau: “Tau ta ese sibona ena laloa dekena amo peroveta hereva Buka Helaga lalonai ena anina do ia gwauraia lasi.” Baibel negana ena peroveta taudia ese edia nega ai idia vara gaudia idia tahua bona idia dainai dohore idia vara gaudia be sibona edia lalona amo mai edia aonega ida idia gwauraidia toho lasi. Danu, edia anina idia hahedinaraia namonamo lasi herevadia idia gwauraia lasi, dohore idia vara gaudia hegeregerena do idia haidaua diba totona. Mani haheitalai ta do ita laloa, inai Baibel ena peroveta herevana ese kahana idauidau ia hahedinaraia goevagoeva bona unai nega ai idia noho taudia edia lalohadai amo ia idau momokani.

18. Dahaka dainai idaunegai Babulonia taudia idia laloa dika do idia davaria lasi, to Isaia ese Babulonia edena bamona ia perovetalaia?

18 Lagani 700 B.C.E. ai, Babulonia be Babulonia Basileiana ena hanua badana, bona toana be ta ese unai hanua ia hadikaia diba lasi. Unai hanua be Euperate Sinavai dekenai ia noho, bona sinavai ena ranu idia gaukaralaia koupa lababana bona dobuna ta, bona dadaira momo idia karaia totona. Danu, magu badadia rua amo hanua idia koua, bona gima kohorodia ese unai magu idia hagoadaia. Reana Babulonia taudia idia laloa dika do idia davaria lasi. To, lagani 800 B.C.E. ai, Babulonia ena siahu ia do bada herea lasi neganai, peroveta tauna Isaia ia gwau: “Babulonia do lau hadikaia ore, Sodoma bona Gomora lau hadikaia ore bamona. Tau ta be Babulonia dekenai do ia noho lasi lou. Arabia tauna ta, be unuseni do ia kamepa lasi, bona mamoe naria tauna ta ese, iena mamoe do ia naria lasi unuseni.” (Isaia 13:19, 20) Mani oi laloa, unai peroveta herevana ese Babulonia do idia hadikaia ore sibona lasi, to gabeai ta ese ia noholaia lasi ela bona hanaihanai ia hahedinaraia danu. Unai be mai gari lasi ida ia gwauraia peroveta herevana! Isaia ia itaia Babulonia ia noho kava murinai, iena peroveta herevana ia torea diba, a? Histori ese ia hahedinaraia haere be, Lasi!

19. Dahaka dainai October 5, 539 B.C.E. ai, Isaia ena peroveta hereva ibounai ia guguru lasi?

19 October 5, 539 B.C.E. ena hanuaboi ai, Sairasi Badana ese Media bona Parasa edia tuari oreadia ia gunalaia neganai, Babulonia idia abia. To, unai nega ai Isaia ena peroveta hereva ibounai ia guguru lasi. Sairasi ese ia abia murinai, Babulonia ia do noho​—ena be ena siahu be bada lasi​—bona taunimanima ese lagani handred haida idia noholaia. Lagani 200 B.C.E. murinai, Isaia bukana be Davara Mase Toretoredia dekenai idia torea hanai negana hegeregerena ai, Patia taudia ese Babulonia, dekena tanodia ese idia ura henia bada bona idia heailaia tanona, idia biagua matamaia. Iuda taudia edia sivarai ia torea tauna Josephus ia gwau, lagani 100 B.C.E. ai, Iuda taudia “momo herea” be unuseniai idia noho. The Cambridge Ancient History bukana ia gwau, Palmyra ena hoihoi taudia ese lagani 24 C.E. lalonai, Babulonia ai hoihoi gabu badana idia haginia. Unai dainai, aposetolo taudia edia nega lalonai, taunimanima ese Babulonia idia do noholaia; to, lagani momo gunanai Isaia ese ena buka ia torea haorea vadaeni.​—1 Petero 5:​13.

20. Dahaka ese ia hamomokania, dokonai Babulonia be “momoru dika momokani haboua gabuna” ai ia lao?

20 Babulonia ia noho kava negana be Isaia ia itaia lasi badina unai negai ia mase vadaeni. To peroveta herevana hegeregerena, dokonai Babulonia be “momoru dika momokani haboua gabuna” ai ia lao. (Ieremia 51:37) Heberu taudia edia mauri ia diba bada tauna Jerome (lagani 300 C.E. murinai ia vara) ia gwau iena negai, Babulonia be labana gabuna bona unuseniai “uda animal idauidau” idia loaloa, bona ema bona hari taunimanima ese idia noholaia lasi. Reana Babulonia be loaloa taudia edia gabu ta ai idia haginia lou karana ese vadivadi taudia ia veria lao, to Babulonia taudia edia “natuna ta” do ia noho lasi ela bona hanaihanai, Isaia ia peroveta hegeregerena.​—Isaia 14:22.

21. Dahaka dainai kamonai peroveta taudia ese nega vaira idia gwauraia maoromaoro diba?

21 Peroveta tauna Isaia ese mai aonega ida unai hereva ia gwauraia toho lasi. Danu, ia ese histori ia torea lou lasi, peroveta herevana ena toana hegeregerena ai. Isaia be peroveta tauna momokanina. Baibel negana ena kamonai peroveta taudia oredia iboudiai hegeregerena. Dahaka dainai unai taudia ese taunimanima ma haida idia karaia diba lasi karana​—⁠nega vaira gwauraia maoromaoro karana​—⁠idia karaia diba? Haere ia hedinarai goevagoeva. Unai peroveta herevadia be peroveta Diravana, Iehova, ‘hamatamaia neganai ia ese dokona ia gwauraia’ Tauna ena amo idia vara.​—⁠Isaia 46:10.

22. Dahaka dainai ita hekwarahi bada kudou-maoro taudia do ita hagoadaia Baibel ena hereva idia tahua totona?

22 Vadaeni, Baibel ita tahua be namo, a? Ita diba ita tahua be namo! To taunimanima momo be unai bamona idia laloa lasi. Ena be reana Baibel be nega ta idia do duahia lasi, to Baibel dekenai lalohadai ta idia abia vadaeni. Hereva gunana ena matamanai ai herevalaia profesa mani oi laloa. Ia ese Baibel stadi ia abia dae, bona Baibel ia tahua namonamo murinai, ia abia dae Baibel be buka ta, Dirava ena amo. Gabeai bapatiso ia abia, Iehova ena Witness tauna ai ia lao, bona hari inai negai ia be elda tauna ta! Namona be ita hekwarahi bada kudou-maoro taudia do ita hagoadaia Baibel ena hereva do idia tahua bena murinai ia dekenai lalohadai ta idia abia hidi. Ita diba momokani, bema mai momokani ida sibodia ese idia tahua, do idia diba inai buka idau hereana, Baibel, be momokani buka ta, taunimanima iboudiai totona!

Oi Gwauraia Diba, A?

◻ Edena bamona Mose ena Taravatu oi gaukaralaia diba Baibel be taunimanima edia amo lasi oi hamomokania totona?

◻ Dahaka noho hanaihanai sisiba Baibel lalonai be mai edia anina hari idia noho taudia edia mauri dekenai?

◻ Dahaka dainai Isaia ese ena peroveta herevana Isaia 13:19, 20 ai be ia vara murinai ia torea diba lasi?

◻ Ita ese kudou-maoro taudia do ita hagoadaia dahaka idia karaia totona, bona dahaka dainai?

[Box on page 19]

Idia Hamomokania Lasi Gaudia be Edena Bamona?

Baibel ena hereva haida be dala ma ta amo idia hamomokania lasi. Hegeregere, lauma taudia idia noholaia gabuna, matana amo ita itaia diba lasi gabuna, be saiens ese ia hamomokania​—eiava hakoikoia​—diba lasi. Idia hamomokania lasi gaudia dainai ita gwau diba Baibel bona saiens idia hegeregere lasi, a?

Lagani haida gunanai, Iehova ena Witness taudia ida Baibel ia stadilaia matamaia planetary geologist tauna ese unai henanadai ia laloa. Ia gwau: “Matamanai Baibel lau abia dae be auka, badina Baibel ena hereva haida be saiens dalanai lau hamomokania diba lasi.” Unai lalo-maoromaoro tauna ese Baibel ia stadilaia noho bena gabeai ia abia dae idia hamomokania diba gaudia idia hahedinaraia Baibel be Dirava ena Hereva. Ia gwau: “Unai dainai hari lau laloa lasi dala ma ta amo Baibel ena hereva ta ta ibounai lau hamomokania be gau badana. Saiens ia laloa bada tauna ese lauma dalanai Baibel do ia tahua be namo, bema lasi, hereva momokani do ia abia dae lasi. Ita laloa diba lasi saiens ese Baibel ena hereva iboudiai ia hamomokania. To hereva haida ita hamomokania lasi dainai ita gwau diba lasi idia be koikoi. Mai anina bada gauna be ita hamomokania diba gaudia ese Baibel ena maoro idia hahedinaraia.”

[Picture on page 17]

Mose ia torea tauanina naria taravatudia ese unai nega ena lalohadai idia hereaia momokani

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia