Oi be mai Emu “Kamonai Kudouna,” A?
SOLOMONA be idaunega Israela besena ena pavapava ai ia lao neganai, ia laloa ia hegeregere lasi. Unai dainai Dirava ia noia aonega bona diba ia abia totona. (2 Sivarai 1:10) Danu Solomona ia guriguri ia gwau: “Emu bese taudia gunalaia totona, . . . namona be emu hesiai tauna dekenai kamonai kudouna ta oi henia.” (1 King Taudia 3:9, NW) Bema Solomona be mai ena “kamonai kudouna,” ia ese Dirava ena taravatu bona hakaua herevadia ia badinaia bona Iehova ena hahenamo do ia davaria.
Kamonai kudouna be ita ia hametaua lasi to moale ia havaraia. Aposetolo Ioane ia gwau: “Dirava ita lalokau henia ena anina be inai: Dirava ena taravatu do ita badinaia. Iena taravatu be metau lasi.” (1 Ioane 5:3) Momokani, Dirava ita kamonai henia be namo, badina Iehova be ita ia Havaraia Tauna Badana. Tanobada bona ia lalonai idia noho gaudia ibounai be iena, siliva bona golo ibounai danu. Unai dainai tauanina dalanai Dirava dekenai gau ta ita henia diba lasi, ena be dala ia kehoa iseda moni gaukaralaia dalana amo ita hahedinaraia diba ia ita lalokau henia. (1 Sivarai 29:14) Iehova ia ura ia do ita lalokau henia bona ia danu mai manau ida do ita raka, iena ura ita karaia noho.—Mika 6:8.
Ta ese Iesu ia nanadaia Taravatu lalonai edena hahegani be hahegani badana neganai, ia gwau: “ ‘Lohiabada oiemu Dirava dekenai do oi lalokau henia mai emu lalona ibounai, mai emu lauma ibounai, mai emu kudouna ibounai.’ Inai be taravatu bada herea momokani. Ia be ginigunana.” (Mataio 22:36-38) Unai lalokau ita hahedinaraia dalana ta be Dirava do ita kamonai henia. Unai dainai, namona be ita ta ta eda guriguri be Iehova ese ita dekenai kamonai kudouna do ia henia.
Idia be mai Edia Kamonai Kudouna
Mai edia kamonai kudouna taudia edia haheitalai momo herea be Baibel dekenai idia noho. Hegeregere, Iehova ese Noa ia hamaoroa lagatoi ta do ia haginia taunimanima idia roho mauri totona. Unai be gaukara bada herea bona ia ese lagani 40 o 50 lalonai ia karaia. Ena be hari inai negai paua tulu bona gaukara tulu haida idia noho, to ranu latanai ia hure diba gauna badana haginia gaukarana be gaukara badana. Danu, Noa ese ia idia hevasehalaia bona kirikirilaia taudia ia hadibaia danu. To ia ese gau maragimaragi ibounai ia badinaia. Baibel ia gwau: “Noa ese unai bamona ia karaia, Dirava ena hereva ibounai hegeregere.” (Genese 6:9, 22; 2 Petero 2:5) Noa ena lalokau Iehova dekenai be lagani momo lalonai mai abidadama kamonai karana amo ia hahedinaraia. Ia ese haheitalai namo hereana ita ibounai totona ia hahedinaraia!
Mani iduhu kwarana Aberahamo danu oi laloa. Dirava ese ia hamaoroa Kaldea ena taga momo hanuana Uru amo do ia lao ia diba lasi tanona dekenai. Aberahamo ia daradara lasi, ia kamonai sibona. (Heberu 11:8) Iena mauri orena lalonai, ia bona ena ruma bese be palai rumadia ai idia noho. Lagani momo lalonai, idau bese taudia bamona unai tano ai idia noho murinai, Iehova ese ia bona iena kamonai adavana, Sara, ia hanamodia, bona edia natuna ladana Isako ia henidia. Reana Aberahamo, ena mauri lagani be 100 tauna, ese ia buruka neganai ia havaraia natuna ia lalokau henia bada! Lagani haida murinai, Iehova ese Aberahamo ia noia Isako be lahi boubou gauna bamona do ia bouboulaia. (Genese 22:1, 2) Aberahamo be unai ia laloa neganai reana ena lalona ia hisihisi bada. To, Iehova ia kamonai henia noho badina ia lalokau henia bona ia abia dae momokani ena be Isako do ia mase, to Dirava ese mase amo do ia hatoreaisi lou, badina Dirava ese ia gwauhamatalaia vadaeni garana be Isako amo do ia mai. (Heberu 11:17-19) To, Aberahamo be iena natuna ia alaia mase gwauraia neganai, Iehova ese ia koua bona ia gwau: “Harihari lau diba vadaeni, oi be Dirava oi gari henia momokani, badina be oiemu natuna korikori lau ura abia neganai, oi dogoatao lasi.” (Genese 22:12) Iena kamonai karana dainai, Dirava ia gari henia tauna, Aberahamo, idia boiria “Dirava ena turana.”—Iamesi 2:23.
Iesu Keriso be iseda haheitalai badana kamonai karana dekenai. Tanobada dekenai ia do mai lasi neganai, guba dekenai iena Tamana kamonai henia karana ia moalelaia. (Aonega Herevadia 8:22-31) Ia be taunimanima ai ia lao neganai, gau ibounai dekenai Iesu ese Iehova ia kamonai henia, nega ibounai ena ura ia karaia dainai ia moale. (Salamo 40:8; Heberu 10:9) Unai dainai, Iesu be ia hereva momokani diba: “Kara ta danu lau sibona lau karaia lasi, to Tamana ese lau dekenai ia hadibaia hegeregerena lau hereva. Lau ia siaia Diravana ese lau ia durua, ia ese ia rakatania lasi lau, lau sibona lau noho lasi, badina be iena ura be nega ibounai lau karaia.” (Ioane 8:28, 29) Dokonai, Iehova ena lohia siahuna ia hamomokania bona kamonai taudia ia hamauria totona, mai ena ura ida Iesu ese ena mauri ia henia, mai hemarai bona mai hisihisi bada dalanai ia mase. Momokani, “taunimanima edia toana ia abia . . . ia manau momokani. Bona ia ese Dirava ia kamonai henia ela bona ia mase, oibe, satauro dekenai ia mase.” (Filipi 2:7, 8) Unai be kamonai kudouna ena haheitalai namona!
Hereva Haida Sibona Kamonai Karana be Hegeregere Lasi
Sibodia idia gwauraia Dirava idia kamonai henia taudia ibounai be Dirava idia kamonai henia momokani lasi. Mani idaunega Israela besena ena King Saulo oi laloa. Dirava ese ia hamaoroa kara dika Amaleka taudia do ia hamasea ore. (1 Samuela 15:1-3) Ena be Saulo ese edia bese ia hadikaia ore, iena king bona ena mamoe bona boromakau haida ia hamasea lasi. Samuela ese ia nanadaia: “Badina dahaka oi ese Lohiabada oi kamonai henia lasi?” Saulo ia haere ia gwau: “Lohiabada ena hereva lau kamonai vadaeni . . . [Israela ena] tuari taudia ese mamoe bona boromakau namodia idia abia mauri. Inai gaudia be iniseni Gilegala dekenai idia mailaia, Lohiabada oiemu Dirava ena boubou gaudia do idia karaia totona.” Samuela ese hereva ibounai kamonai henia karana ena anina bada ia gwauraia, ia gwau: “Edena kara be Lohiabada ia ura henia bada, a? Idia gabua boubou, bona boubou idauidau ia ura henia, a? Lasi, Lohiabada ena hereva idia kamonai henia taudia, be ia ura henia, ani? Oi laloa namonamo: Lohiabada kamonai henia kara, ese boubou karadia ia hereaia, bona Lohiabada ena hereva badinaia kara, ese mamoe namodia edia digara ia hereaia. Badina Lohiabada ena hereva utua kara, be meamea dikana ena kerere hegeregerena, bona dagedage ena dika, be dirava koikoi tomadiho henia kara hegeregerena. Oi ese Lohiabada ena hereva oi negea dainai, ia ese danu oiemu king dagi ia negea vadaeni.” (1 Samuela 15:17-23) Saulo ese gau momo ia haboioa badina ia be mai ena kamonai lasi kudouna!
Aonega King Solomona danu, ena be mai ena kamonai kudouna totona ia guriguri, to ia ese Iehova ia kamonai henia noho lasi. Dirava ena taravatu ia utua bona idau bese hahine ia adavadia bona ia idia veria Dirava ia kara dika henia totona. (Nehemia 13:23, 26) Solomona ese Dirava ena lalo-namo ia haboioa badina ena kudouna amo ia kamonai noho lasi. Unai be sisiba namona ita dekenai!
To inai ia hahedinaraia lasi Iehova ia ura ena hesiai taudia be do idia goevadae. Ia diba “ita be kahu sibona.” (Salamo 103:14) Ita ibounai be nega ta ta ai do ita kerere, to Dirava ia itaia diba bema ita be mai eda kudouna ibounai ida ita ura ia ita hamoalea. (2 Sivarai 16:9) Ita be goevadae lasi taudia dainai bema ita kerere to ita helalo-kerehai, Keriso ena mauri davalaia boubouna dainai Iehova ese iseda kerere ia gwauatao totona ita noinoi diba, bona ita diba momokani Iehova “be mai ena bogahisihisi, bona ia ese dika do ia gwauatao momokani.” (Isaia 55:7; 1 Ioane 2:1, 2) Mai edia lalokau ida ita idia durua diba Keristani elda taudia edia heduru ita tahua danu be namo, unai amo lauma dalanai do ita goada lou, iseda abidadama do ia goada, bona kamonai kudouna do ita abia.—Tito 2:2; Iamesi 5:13-15.
Oi Kamonai Momokani, A?
Ita be Iehova ena hesiai taudia dainai, ita momo be reana ita gwau ita be mai eda kamonai kudouna. Reana ita laloa, Lau be Basileia harorolaia gaukarana lau karaia, ani? Hekwakwanai badadia, iseda gini siri karana idia tohoa gaudia, idia vara neganai, lau gini goada, ani? Bona lau be hanaihanai Keristani heboudia dekenai lau lao, aposetolo Paulo ese ita ia hagoadaia hegeregerena, ani? (Mataio 24:14; 28:19, 20; Ioane 17:16; Heberu 10:24, 25) Momokani, Iehova ena taunimanima oreana be unai bamona anina bada gaudia dekenai edia kudouna amo kamonai karana idia hahedinaraia.
To dina ta ta ibounai ita karaia karadia lalonai, reana gau maragidia dekenai, ita be edena bamona? Iesu ia gwau: “Gau maragina ia karaia maoro tauna ese gau badadia do ia karaia maoro, to gau maragina ia karaia kerere tauna ese gau badadia do ia karaia kerere danu.” (Luka 16:10) Unai dainai, namona be ita ta ta ese ita sibona do ita nanadaia, Haida ese idia diba lasi gau maragidia dekenai lau ese egu kudouna amo kamonai karana lau hahedinaraia, a?
Salamo torea tauna ia hahedinaraia ena be iena ruma lalonai haida ese ia idia itaia diba lasi, to ia ese ‘kara maoromaoro dalana sibona ia badinaia.’ (Salamo 101:2) Emu ruma lalonai oi helai noho neganai, reana televisen oi kehoa bona muvini piksa ta oi itaia matamaia. Unai neganai hetoho ese emu kamonai karana ia tohoa diba. Reana unai piksa be matabodaga karana ia hahedinaraia. Do oi laloa inai nega lalonai unai bamona piksa idia hahedinaraia dainai, do oi itaia noho, a? Eiava oiemu kamonai kudouna ese oi do ia doria bona Baibel ena oda herevana do oi badinaia, ‘umui huanai sihari kava bona miro karadia umui herevalaia lasi momokani,’ a? (Efeso 5:3-5, NW) Televisen do oi koua, ena be ena sivarai ese emu lalona ia veria momokani, a? Eiava steiseni ta dekenai do oi lao bema piksa ta be dagedage gauna? Salamo torea tauna ia gwau: “Iehova ese kara maoromaoro tauna bona kara dika tauna ruaosi edia kara ia tahua, Bona Ena souli ese dagedage ia ura henia tauna ia inai henia momokani.”—Salamo 11:5, NW.
Kamonai Kudouna ese Hahenamo Ia Mailaia
Momokani, iseda mauri lalonai dala idauidau amo ita siboda eda kara do ita tahua bema ita be iseda kudouna amo Dirava ita kamonai henia momokani. Iehova ita lalokau henia dainai ia ita hamoalea bona ena Hereva, Baibel, ita badinaia. Kamonai kudouna ese ita do ia durua hetura karana namona Iehova ida do ita naria totona. Momokani, bema ita kamonai momokani, ‘iseda uduna ena hereva, bona iseda kudouna ena laloa, be do idia namo, Iehova vairanai.’—Salamo 19:14.
Iehova ese ita ia lalokau henia dainai, iseda namo totona ita dekenai kamonai karana ia hadibaia. Bona ita be mai eda kudouna ibounai ida ena hadibaia gaudia ita kamonai henia neganai, ita sibona dekenai namo bada ita havaraia. (Isaia 48:17, 18) Unai dainai, iseda guba Tamana ese iena Hereva, iena lauma, bona iena orea amo ita dekenai ia henia heduru be mai moale ida do ita abia dae. Ita ia hadibaia namo herea dainai, hegeregere gado ta be iseda murina dekenai ia gwau: “Dala be inai, ia dekenai do umui raka lao.” (Isaia 30:21) Iehova ese Baibel, Keristani buka bona magasin, bona kongregesen hebou amo ita ia hadibaia neganai, mani ita kamonai, ita dibaia gaudia ita badinaia, bona gau ibounai ita kamonai henia.—2 Korinto 2:9, NW.
Kamonai kudouna ese moale bada bona hahenamo momo do ia havaraia. Lalo-maino do ia havaraia badina ita diba Iehova Dirava ita hanamoa bona iena kudouna ita hamoalea noho. (Aonega Herevadia 27:11) Kamonai kudouna ese ita do ia naria bema gau ta ese ita ia veria kara dika ita karaia totona. Momokani, namona be iseda guba Tamana do ita kamonai henia bona ita guriguri: “Emu hesiai tauna dekenai kamonai kudouna ta oi henia.”
[Picture Credit Line on page 29]
From the Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, containing the King James and the Revised versions