Hahine Davana Maorona Herevalaia Karana
BAIBEL ena nega hegeregerena, hari inai negai bese haida edia kara be hahine davana do idia karaia guna bena gabeai tau ese hahine ia adavaia. Iakobo ese iena ravana ai do ia lao tauna, Labana, ia hamaoroa: “Lagani 7 oiemu hesiai gaukara do lau karaia, oiemu natuna kekeni gabeai ia vara, Rahela lau abia totona.” (Genese 29:18) Iakobo be Rahela ia lalokau henia dainai, ia gwau davana badana do ia henia—lagani 7 ena moni gaukara ena davana hegeregerena! Labana ese Iakobo ena hereva ia abia dae, to ia koia bona iena natuna kekeni ginigunana Lea ia henia guna. Unai murinai Labana be mai koikoi ida Iakobo ia kara henia noho. (Genese 31:41) Labana ese kohu ia laloa bada dainai iena natudia kekeni ese ia idia matauraia lasi. Idia henanadai: “Ai be idau taudia bamona ia dekenai, ani? Badina be aiemai davana ia abia vadaeni, bona ia negea haorea vadaeni.”—Genese 31:15.
Madi, hari inai kohu laloa bada tanobadana lalonai, tama sina momo be Labana bamona. Bona haida edia kara be dika momokani. Africa ena niuspepa ta ia hereva bamona, headava haida idia karaia “badina mataganigani tama idia ura moni bada idia abia.” Badina ma ta be moni hekwakwanai dainai, tama sina haida ese edia natudia kekeni be edia hekwakwanai hanamoa gauna bamona idia lalodia.a
Tama sina haida ese edia natudia kekeni idia koua idia headava lasi totona badina davana badana do ia henia tauna idia naria noho. Unai ese hekwakwanai badadia ia havaraia diba. Africa ena ist kahana ai ia noho niuspepa toretore tauna ta be inai ia torea: “Matamata taudia edia lalona idia hadaia idia ruaosi do idia heauboio badina lalo-auka ravana bona nakimi taudia ese davana bada herea idia gwauraia.” Davana badana idia gwauraia karana ese ia havaraia hekwakwanai badana ta be matabodaga karana. Danu, mero matamata haida ese adavana ta idia hoia diba, to idia be mai edia abitorehai bada herea. South Africa ena welfea tauna ta ia gwau: “Tama sina idia laloa maoromaoro be namo. Namona be moni badana idia gwauraia lasi. Idia headava matamata taudia be sibodia do idia naria . . . Unai dainai, badina be dahaka unai mero matamatana ena moni ibounai idia haorea?”
Keristani tama sina ese edena bamona idia hahedinaraia diba idia laloa maoromaoro, hahine davana idia henia o idia abia karana idia herevalaia neganai? Unai be mai anina bada gauna, badina Baibel ese ita ia oda henia, ia gwau: “Emui manau bona manada kara taunimanima ibounai edia vairanai do umui hedinaraia.”—Filipi 4:5.
Baibel Ena Hakaua Herevadia Namodia
Keristani tama sina be hahine davana do idia herevalaia o lasi be sibodia edia abia hidi. Bema idia ura idia karaia, namona be edia herevahereva dalana be Baibel ena hakaua herevadia ida ia hegeregere. Dirava ena Hereva ia gwau: “Moni do umui ura henia dikadika lasi.” (Heberu 13:5) Bema unai hakaua herevana be headava idia herevalaia karana lalonai ia noho lasi, reana Keristani tama o sina ia hahedinaraia ia be haheitalai namona lasi. Kongregesen lalonai maduna idia huaia tatau be do idia “manau bona maino,” bona “moni do idia mataganigani henia lasi.” (1 Timoteo 3:3, 8) Mai mataganigani bona hereva auka ida ia ura davana badana ia abia bona ia helalo-kerehai lasi tauna be kongregesen murimurinai do idia atoa diba.—1 Korinto 5:11, 13; 6:9, 10.
Mataganigani ese ia havaraia hekwakwanai dainai, gavamani haida ese hahine davana idia gwauraia bona idia taravatua. Hegeregere, West Africa tanona Togo dekenai, taravatu ia gwau hahine davana be “kohu o moni o idia ruaosi amo idia karaia diba.” Unai taravatu ma ia gwau: “Nega ta lasi unai davana be 10,000 F CFA (K43.00) do ia hanaia.” Hanaihanai, Baibel ese Keristani taudia ia oda henia gavamani edia taravatu do idia badinaia. (Tito 3:1) Ena be gavamani ese unai taravatu ia gaukaralaia auka lasi, to Keristani tauna korikorina be ia ura unai taravatu do ia badinaia. Unai amo Dirava vairanai ena lalona do ia goeva bona ma haida do ia hahekwakwanaia lasi.—Roma 13:1, 5; 1 Korinto 10:32, 33.
Hahine Davana Herevalaia be Daika Ena Maduna?
Bese haida lalonai, hahine davana idia herevalaia dalana be reana mai anina bada hakaua herevana ma ta ida ia hegeregere lasi. Baibel ena hereva hegeregerena, tamana ena maduna be ena ruma bese ia naria. (1 Korinto 11:3; Kolose 3:18, 20) Unai dainai, kongregesen lalonai maduna idia huaia tatau be ‘edia natudia bona ruma taudia do idia biagua namonamo.’—1 Timoteo 3:12.
To, reana haida edia noho gabuna dekenai, mai anina bada headava herevana be tamana ena varavara taudia ese idia naria. Bona unai varavara taudia be hahine davana ena kahana ta idia ura abia. Unai be hetoho ta Keristani ruma bese dekenai. Ruma bese kwaradia haida be kastom karadia idia laloa bada dainai, edia murimuri varavara dekenai gwaumaoro idia henia davana badana idia gwauraia totona. Unai kara dainai nega haida Keristani kekeni be murimuri tauna ia adavaia. Unai kara be “Keristani tauna sibona do ia adavaia” sisibana ia utua. (1 Korinto 7:39) Bema ruma bese kwarana be iena murimuri varavara dekenai gwaumaoro ia henia lauma dalanai iena natudia edia namo ia hadikaia abia hidi idia karaia totona, unai tauna be ‘iena adavana, iena natuna bona ruma taudia ia biagua namonamo’ lasi.—1 Timoteo 3:4.
Dirava ia gari henia iduhu kwarana tauna Aberahamo ena kara hegeregerena, Keristani tama ta be iena natuna ta ena headava herevahereva lalonai ia noho lasi neganai, be edena bamona? (Genese 24:2-4) Bema ma ta dekenai unai maduna ia henia, namona be Keristani tamana ese unai tauna ia hamaoroa Baibel ena hakaua herevadia maorodia ai unai herevahereva do ia karaia. Bona danu, hahine davana idia do herevalaia lasi neganai, Keristani tama sina be gau ibounai do idia laloa namonamo guna bona kastom daladia kereredia amo davana badana do idia gwauraia lasi.—Aonega Herevadia 22:3.
Keristani Lasi Karadia Dadaraia
Baibel ese hekokoroku bona ta ena mauri dalana dainai ia heagi karana ia gwauraia dika. (Aonega Herevadia 21:4; 1 Ioane 2:16, NW) To, Keristani kongregesen idia bamoa taudia haida be edia headava herevahereva lalonai unai bamona kara idia hahedinaraia. Haida be davana badana idia henia o idia abia neganai, mai hekokoroku ida taunimanima vairanai idia karaia bona tanobada ena kara idia hahedinaraia. To, Watch Tower Society ena brens opesi ta Africa dekenai be inai ripoti ia torea: “Tatau haida be hemataurai idia hahedinaraia lasi edia ravana bona nakimi taudia ese mai laloa maoromaoro ida hahine davana idia gwauraia neganai, to idia laloa edia hahine be anina lasi badina idia be davana bada lasi amo idia hoia.”
Keristani taudia haida idia mataganigani dainai, davana badana idia gwauraia bona unai ese hekwakwanai badadia ia havaraia. Hegeregere, inai ripoti Watch Tower Society ena brens opesi ma ta amo oi laloa: “Ia auka herea tadikaka matamatadia idia headava totona o taihu be adavana ta idia davaria totona. Unai dainai matabodaga karana dainai momo herea be orea murimurinai idia atoa noho. Tadikaka haida be maini dekenai idia lao golo o daimon idia tahua do idia hoihoilaia totona, unai amo edia moni do ia hegeregere bena do idia headava. Unai be lagani ta o rua o lagani momo lalonai idia karaia, bona nega momo lauma dalanai idia manoka badina tadikaka bona kongregesen ida idia hebamo lasi.”
Unai bamona hekwakwanai idia davaria lasi totona, Keristani tama sina ese kongregesen lalonai idia noho lo taudia edia haheitalai idia tohotohoa be namo. Ena be ia be tama ta lasi, aposetolo Paulo be iena tadikaka ia kara henidia mai laloa maoromaoro ida. Ia naria namonamo idia ta latanai mai ena davana bada maduna ta do ia atoa lasi. (Kara 20:33) Momokani, Keristani tama sina be hahine davana idia herevalaia neganai, Paulo be sibona ena ura ia dadaraia haheitalaina idia tohotohoa be namo. Dirava ena lauma helaga ese Paulo ia hasiahua bona inai ia torea: “Lauegu varavara e, lauegu kara bamona do umui karaia. Bona aiemai kara bona hereva idia badinaia taudia do umui kamonai henidia.”—Filipi 3:17.
Laloa Maoromaoro Idia Haheitalaia Taudia
Headava idia herevalaia negadia ai, Keristani tama sina momo be laloa maoromaoro karana idia haheitalaia namo herea. Joseph bona ena adavana, Mae, idia be ful-taim haroro taudia, edia haheitalai mani oi laloa.b Idia be Solomon Islands ena motumotu ta dekenai idia noho, bona unai gabu dekenai hahine ena davana idia herevalaia neganai, nega haida hekwakwanai idia vara. Unai hekwakwanai idia davaria lasi totona, Joseph bona Mae ese dala idia karaia edia natuna kekeni Helen be kahirakahira ia noho motumotu dekenai ena headava do idia karaia. Edia natuna kekeni ma ta, Esther dekenai unai bamona idia karaia danu. Joseph ia gwau iena ravana Peter ese natuna kekeni ena davana totona moni sisina sibona do ia henia. Idia nanadaia dahaka dainai unai ia karaia neganai, Joseph ia gwau: “Lau ura lasi egu ravana, ia be painia tauna, dekenai maduna metauna lau atoa.”
Africa dekenai Iehova ena Witness taudia momo be haheitalai namona idia hahedinaraia danu laloa maoromaoro karana dekenai. Gabu haida dekenai, vaia varavara taudia edia kara idia ura hahine davana korikorina idia do herevalaia lasi neganai, edia natuna kekeni do ia adavaia tauna ese moni sisina bada ia henidia guna. Bona kekeni do ia adavaia totona tau do ia gwauhamata iena maoheni kekeni ena taihuna maragina do ia headava neganai, ia ese ena hahine davana do ia karaia.
To, Kossi bona ena adavana Mara, edia haheitalai idauna ita laloa. Vanegai edia natuna kekeni, Beboko, ese loaloa naria gaukara ia karaia Iehova ena Witness tauna ta ia adavaia. Idia do headava lasi neganai, varavara taudia ese ena tama sina idia hahekwarahia ena davana badana ena kahana idia henia totona. To tama sina idia gini goada bona edia ura gaudia idia karaia lasi. To, idia ese edia natuna do ia adavaia tauna ida idia herevahereva, bona edia natuna kekeni totona davana maragina idia gwauraia. Bena idia headava gwauraia taudia dekenai moni ena kahana ta idia henia, edia headava dinana totona idia hegaegaelaia gaudia edia davana idia karaia totona.
Unai tano tamona dekenai haheitalai namona ma ta be Witness kekeni matamata ladana Itongo. Iena ruma bese taudia ese davana maragina idia gwauraia guna. To, varavara taudia idia gwau davana do idia habadaia. Hemami dikana ia vara, bona toana be varavara taudia edia ura gauna do idia abia. Ena be Itongo be hemarai momo kekeni, ia gini bona mai hemataurai ida ia gwau ena lalona ia hadaia vadaeni idia herevalaia vadaeni dalana hegeregerena ai, ia ese Keristani goadana tauna Sanze do ia adavaia. Bena mai gari lasi ida ia gwau, “Mbi ke” (anina be, “unai hekwakwanai be ia ore”) bona ia helai diho. Iena Keristani sinana Sambeko ese ia durua. Hereva ma haida idia gwauraia lasi bona idia ruaosi be idia herevalaia vadaeni dalana ai idia headava.
Lalokau Keristani tama sina be mai anina bada gaudia idia laloa, bona hahine davana amo idia abia namo idia laloa lasi. Headava tauna ta Cameroon dekenai ia gwau: “Egu ravana hahine be nega ibounai lau ia hamaoroa lau ura ia dekenai natuna ena davana lau henia gaudia be do lau gaukaralaia iena natuna kekeni do lau naria totona.” Lalokau tama sina be edia natudia edia lauma dalana idia laloa bada danu. Hegeregere, Farai bona Rudo oi laloa, idia be Zimbabwe dekenai idia noho bona Dirava ena Basileia ena sivarai namona harorolaia gaukarana dekenai edia nega bada idia henia. Ena be moni gaukara idia karaia lasi, to edia natudia kekeni rua edia headava dekenai davana maragina sisina momokani idia gwauraia. Dahaka dainai unai idia karaia? Badina idia ura edia natudia kekeni be Iehova idia lalokau henia momokani tatau idia adavaia. Idia gwau: “Ai ese emai natudia kekeni bona emai ravadia edia lauma dalana ai laloa bada.” Unai ese ita ia hagoadaia! Mai lalokau ida edia headava vadaeni natudia edia lauma dalana bona tauanina dalana idia laloa tama sina, ita hanamoa be namo.
Laloa Maoromaoro Ena Hahenamo
Joseph bona Mae, Solomon Islands amo be hahenamo idia davaria badina hariharibada bona aonega dalanai edia natudia kekeni edia headava idia karaia. Unai amo, edia ravadia be mai edia abitorehai lasi. To idau, unai tatau rua bona edia adavadia be lagani momo lalonai ful-taim Basileia ena sivarai idia harorolaia gaukarana idia karaia. Idia karaia gauna idia laloa neganai, Joseph ia gwau: “Lau bona egu ruma bese ese ai abia hidi karadia be hahenamo namo herea idia havaraia. Momokani, idia lalo-parara lasi taudia amo hekwakwanai bada lau davaria, to egu natudia be Iehova ena gaukara idia karaia bona idia goada lau itaia neganai, egu lalona ena mamina ia namo bona lau moale. Idia danu idia moale, bona lau bona egu adavana be ai moale bada herea.”
Hahenamo ma ta be ravadia ida hetura namona ia vara. Hegeregere, Zondai bona Sibusiso be edia adavadia, kakana bona tadina korikori ida, Watch Tower Society ena Zimbabwe brens opesi dekenai idia gaukara. Edia ravana tau, Dakarai, be ful-taim haroro gaukara ia karaia bona moni gaukara ia karaia lasi. Edia hahine ena davana idia herevalaia neganai, ia gwau dahaka idia henia diba do ia abia dae sibona. Zondai bona Sibusiso idia gwau: “Emai ravana tau ai lalokau henia bada, bona bema nega ta ia dabu neganai, gau ibounai do ai karaia ia ai durua totona.”
Oibe, hahine ena davana herevalaia karana be mai laloa maoromaoro ida ita karaia neganai, ruma bese lalonai moale ia havaraia. Hegeregere, headava matamata taudia be mai edia abitorehai lasi, bona ia durudia headava ena mauri idia manadalaia haraga totona. Unai ese headava matamata taudia edia dala ia kehoa lauma gaudia idia tahua totona, hegeregere ful-taim haroro bona hahediba taudia halaoa gaukarana idia karaia. Unai kara ese headava ia Havaraia Tauna lalokauna, Iehova Dirava, ia hanamoa.—Mataio 24:14; 28:19, 20.
[Footnotes]
a Bese haida edia kara be idau, kekeni ena tama sina ese iena ravana bona nakimi taudia dekenai moni idia henia.
b Inai hereva lalonai ladana korikori edia gabu ai ladana idauna ai gaukaralaia.
[Box on page 27]
HAHINE ENA DAVANA IDIA HENIA LOU
Bese haida lalonai, bema hahine ena davana be maragi, taunimanima idia laloa kekeni bona ena tama sina be anina lasi taudia. Unai dainai, hekokoroku bona ta ena famili ena ladana abia isi karana dainai haida ese davana badana idia gwauraia. Lagos, Nigeria dekenai ruma bese ta ese hahegoada karana idauna ta idia karaia. Edia ravana tau, Dele ia gwau:
“Egu adavana ena ruma bese ese kastom dalanai hahine davana henia karana ai idia karaia karadia momo amo lau idia ruhaia, hegeregere dava bada dabua do lau hoia nega idauidau lalonai ai hahedokilaia totona, lau hoia lasi. Bona egu ruma bese ese idia dekenai hahine ena davana moni idia henia neganai danu, idia totona ia hereva tauna ia henanadai: ‘Umui ura inai kekeni be adavana ta eiava natuna kekeni ta bamona do umui abia?’ Nega tamona egu ruma bese idia haere: ‘Ai ura emai natuna kekeni ta bamona do ai abia.’ Unai murinai, ai henia moni be ai udaia gauna tamona lalonai idia henia lou ai dekenai.
“Unai nega amo ema bona hari, egu ravana taudia ese emai headava idia karaia dalana lau moalelaia. Unai kara dainai idia lau matauraia bada. Idia ese lauma gaudia idia laloa bada dainai idia be egu varavara momokani bamona lau laloa. Unai kara dainai egu adavana lau laloa bada. Ena ruma bese ese dala namona ai lau idia kara henia dainai, egu adavana lau matauraia bada. Hekwakwanai ta ia vara neganai, lau hamaoromaoroa haraga. Iena ruma bese lau laloatao neganai, unai hekwakwanai ia maragi.
“Egu ruma bese bona iena ruma bese be idia hetura namonamo momokani. Hari danu, ai headava negana amo lagani rua idia ore vadaeni, to egu tamana ese egu adavana ena ruma bese dekenai harihari gaudia bona aniani ia siaia noho.”