Iehova Ena Ura Idia Karaia
Paulo be Hisihisi amo Ia Kwalimu
PAULO be dala lasi. Ia bona taunimanima ma 275 idia guia lagatoi ese Euroaquilo—Mediterranean ai ia vara lai dikana momokanina— ia hekwarahilaia bada herea. Lai be bada herea dainai dina ai dina idia itaia diba lasi, bona hanuaboi ai hisiu idia itaia diba lasi. Ita diba, idia guia taudia be mase garina idia gari. To, Dirava ese ia henia nihina amo Paulo ese edia lalona ia hagoadaia, ia gwau: “Umui ta ena mauri do ia boio lasi. Lagatoi sibona do ia boio.”—Kara 27:14, 20-22.
Lai bada ena hanuaboi namba 14 ai, lagatoi taudia ese hoa gauna ta idia davaria—davara ena dobu be mita 40 bamona sibona. Idia heau sisina murinai, davara ena dobu idia makaia lou. Unai neganai, ena dobu be mita 30 bamona. Tano be ia kahirakahira! To unai sivarai ese lalohadai rua ia havaraia. Badina hanuaboi ai davara ia bada lasi gabunai, hurehure ese ia abidia lao abidia mai neganai, nadi ese lagatoi idia hamakohia diba bena idia hadikaia diba. Mai aonega ida, lagatoi taudia ese dogo idia negea. Idia haida idia ura dingi idia hadihoa bona idia guia idia mauri totona.a To Paulo ese ia koudia. Ia ese ami ofesa bona tuari taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Bema idia be lagatoi dekenai idia noho lasi, umui mauri diba lasi.” Ofesa ese Paulo ena hereva ia kamonai dainai, hari lagatoi idia guia taudia 276 ibounai be mai lalo-hekwarahi ida daba ena diari idia naria.—Kara 27:27-32.
Edia Lagatoi Ia Mutu
Daba ia rere neganai, lagatoi ai idia guia taudia ese davara ia bada lasi gabuna ta mai ena kone idia itaia. Roho mauri dalana matamatana idia itaia dainai, lagatoi taudia ese dogo ena varo idia utua bena lagatoi ena vaira kahanai ia noho palai be lai ia mai kahanai idia atoa. Lagatoi be kone dekenai ia heau lao matamaia—reana mai moale ida idia boiboi.—Kara 27:39, 40.
To, karaharaga, lagatoi be boe ai ia kamokau. Danu, hurehure badadia ese lagatoi ena murina kahana idia hamakohia maragimaragi. Namona be lagatoi ai idia guia taudia ese lagatoi idia rakatania! (Kara 27:41) To unai ese hekwakwanai ia havaraia. Unai lagatoi ai idia guia taudia momo—Paulo danu—be dibura taudia. Roma ena taravatu henunai, bema dibura tauna ia heau, ia gimaia tauna ese unai dibura tauna ena dika davana do ia abia. Hegeregere bema ala-ala tauna ia heau, ia gimaia tauna be ia dainai do idia alaia.
Unai ia vara garina, tuari taudia idia ura dibura taudia ibounai idia hamasedia. To, ami ofesa tauna, Paulo ia kara namo henia tauna, ese unai kara ia koua. Ia ese idia nahu diba taudia ia hamaorodia davara dekenai do idia paudobi bona kone dekenai idia nahu lao. Idia nahu diba lasi taudia be au o lagatoi amo idia kokia gaudia ma haida idia dogoatao diba. Lagatoi idia guia taudia iboudiai be unai lagatoi dikana idia rakatania bena metairametaira kone dekenai idia ginidae. Paulo ena hereva bamona, ta ia mase lasi!—Kara 27:42-44.
Hoa Karana Melita Dekenai
Idia hesiku bada taudia be roho mauri gabuna idia davaria Melita motumotu dekenai. “Unai gabu taudia” be Greek gado ai idia gwauraidia barʹba·ros.b To Melita taudia be dagedage taudia lasi. Luka, Paulo ia bamoa tauna, ia gwau “idia hebogahisi ai dekenai. Lahi idia karaia bona ai idia abia dae, badina be medu bona keru ia bada.” Paulo be Melita taudia ida au idia gogoa bona lahi dekenai idia atoa.—Kara 28:1-3.
Karaharaga, gaigai ta be Paulo ena imana ia koria! Motumotu taudia idia laloa Paulo be ala-ala tauna. Idia laloa Dirava ese kara dika taudia ia panisia dalana be kara dika ai ia gaukaralaia tauanina kahana ia hadikaia. To itaia! Idia hoa, badina Paulo ese gaigai be lahi lalonai ia negea. Luka, unai ia itaia tauna, ia gwau, “idia laloa do ia gudu, o do ia moru diho haraga, bona ia mase.” Gabeai motumotu taudia edia lalohadai idia haidaua bona idia gwau reana Paulo be dirava ta.—Kara 28:3-6.
Paulo be hua toi Melita dekenai ia noho. Unai nega lalonai ia ese Pobelio, unai motumotu ena lohia bona Paulo ia abia dae tauna, ena tamana ia hanamoa, bona gorere idauidau idia abia taudia ma haida danu ia hanamodia. Danu, Paulo ese hereva momokani ena uhe ia hadoa, unai dainai, Melita dekenai heabidae taudia ese hahenamo momo idia abia.—Kara 28:7-11.
Ita Dibaia Gauna
Iena hesiai gaukara lalonai, Paulo ese hekwakwanai momo ia davaria. (2 Korinto 11:23-27) Ataiai ia noho sivaraina lalonai, ia be sivarai namona dainai dibura tauna bamona ia noho. Danu, ia ese ia laloa lasi hahetohodia ia davaria: lai badana bena lagatoi ia mutu. Unai ibounai lalonai Paulo be ena lalona ia hadaia sivarai namona harorolaia goadagoada tauna ai do ia lao noho. Ia dekenai idia vara gaudia dainai, ia gwau: “Unai dainai gabu ibounai, nega ibounai, lau boga kunu o lau hitolo, be lau laloa momo lasi. Bona lauegu gau be momo, o hegeregere lasi neganai, egu lalona ia namo noho. Keriso ese lau ia hasiahua, vadaeni gau ibounai lau goadalaia diba.”—Filipi 4:12, 13.
Gau badana be mauri ena hekwakwanai ese iseda ura Dirava momokanina ena hesiai taudia goadadia ai ita lao totona idia hamanokaia lasi! Bema ita laloa lasi hahetohona ta ia vara, namona be eda metau be Iehova dekenai ita henia. (Salamo 55:22) Bena, ita naria mai eda haheauka ida, Ia ese dala do ia karaia unai hahetoho do ita haheaukalaia totona. Unai ia vara lalonai, ita be mai eda abidadama ida ia ita hesiai henia noho, bona ita abia dae ia ese ita ia laloa. (1 Korinto 10:13; 1 Petero 5:7) Ita gini goada noho neganai, herevana dahaka hekwakwanai ita davaria, to Paulo hegeregerena, unai gau dikadia amo ita kwalimu diba.
[Footnotes]
a Unai be dingi maragina. Bema lagatoi be kone kahirakahira idia atoa neganai unai idia gaukaralaia kone dekenai idia lao totona. Unai ese ia hahedinaraia, lagatoi taudia idia ura idia sibona do idia hamauria, to idia guia taudia, lagatoi haheaua dalana idia diba lasi taudia, edia mauri idia laloa lasi.
b Wilfred Funk ena buka Word Origins ia gwau: “Helene taudia ese gado ma haida idia ura henia lasi, bona idia gwau unai gado edia regena be hegeregere ‘bar-bar,’ bona unai gado idaudia ai idia hereva taudia idia gwauraidia barbaros.”