Mauri Sivaraina
Ful-Taim Hesiai Gaukara amo Iehova Lau Tanikiu Henia!
STANLEY E. REYNOLDS ESE IA SIVARAILAIA
Lagani 1910 ai, London, England dekenai lau vara. Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana murinai, egu tamana bona sinana be Wiltshire ena hanua maragina ladana Westbury Leigh dekenai idia lao. Lau mero neganai, nega momo lau laloa, ‘Dirava be daika?’ Ta ese lau ia hamaoroa diba lasi. Bona emai noho gabuna maragina dekenai idia noho taudia be dubu maragidia rua bona dubu ma ta idia ura haginia, Dirava idia tomadiho henia totona, ena badina lau davaria diba lasi.
LAGANI 1935 ai, lagani hani idia do noho bena Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana do ia matamaia, lau bona egu tadina maragina Dick, be holide totona baisikele amo ai heau lao Weymouth, England ena saut kone kahanai. Emai palai lalonai ai helai, medu ena rege ai kamonai, bona ai karaia diba gauna ai laloa lalonai, tau buruka ta ese ai ia vadivadi henia bona lau dekenai Baibel stadi durua bukadia toi ia henia—The Harp of God, Light I, bona Light II. Unai bukadia lau abia, bona lau moale badina medu ena rege tamona kamonai loulou karana ena hesiku karana idia kokia. Maoromaoro lau duahia gaudia dainai lau moale dikadika, to lau diba lasi unai ese egu mauri do ia haidaua momokani—bona egu tadina ena danu.
Ruma dekenai lau giroa lou neganai, egu sinana ese lau ia hamaoroa emai hanua dekenai ia noho hahinena ta, Kate Parsons, ese unai bamona Baibel bukadia ia hariharilaia. Momo be ia idia diba badina, ena be ia buruka vadaeni, to ena motobaik maragina amo emai gabu ena kahana idauidau dekenai ia lao taunimanima ia vadivadi henia totona. Ia lau itaia totona lau lao, bona mai moale ida lau dekenai Creation bona Riches bukadia ia henia bona Watch Tower Society ena buka ma haida ia henia danu. Lau ia hamaoroa danu, ia be Iehova ena Witnes hahinena ta.
Unai bukadia be egu Baibel ida lau duahia murinai, lau diba Iehova be Dirava momokanina bona lau ura ia lau tomadiho henia. Unai dainai egu dubu amo lau doko revarevana ta lau siaia bona John bona Alice Moody edia ruma dekenai Baibel stadi lau lao henia matamaia. Idia be emai kahirakahira ia noho taoni ladana Westbury dekenai idia noho. Ai taunimanima 7 sibona be unai hebou ai lao henia. Hebou murinai bona vairanai, Kate Parsons ese harmonium ia gadaralaia bona mai gado bada ida Basileia anedia ai abia.
Nega Gunadia
Lau itaia diba ai be mai anina bada negana lalonai ai noho, bona lau ura bada Mataio 24:14 ese ia perovetalaia haroro gaukarana lau durua. Unai dainai, kuku ania karana lau rakatania, baege ta lau hoia, bona Dirava Badana, Iehova, dekenai egu gwauhamata lau karaia.
August 1936 ai, Joseph F. Rutherford, Watch Tower Society ena presiden, be Scotland ena siti ta, Glasgow, ia vadivadi henia, “Aramagedono” herevana ia henia totona. Ena be Glasgow ena daudau be kilomita 600 bamona, egu lalona lau hadaia do lau lao bona unai hebouhebou dekenai bapatiso do lau abia. Lauegu moni ia bada lasi, unai dainai egu baisikele be trein amo lau abia lao Carlisle dekenai, Scotland ena hetoana kahirakahira ia noho taoni ta, bona kilomita 160 bamona baisikele amo lau heau lao not kahana dekenai. Bona baisikele amo ruma dekenai lau giroa lou danu, egu tau-anina ia manoka bada to lauma dalanai lau goada.
Unai nega amo, kahirakahira idia noho hanua taudia dekenai lau lao egu abidadama lau herevalaia totona neganai, egu baisikele amo lau lao. Unai negai, Witnes ta ta be mai ena haroro kadi, unai kadi dekenai Baibel ena sivarai ia noho ruma taudia idia duahia totona. Rekodi masini ai gaukaralaidia danu, Society ena presiden ena Baibel herevadia halasia totona. Bona danu, nega ibounai magasin baege ai huaia,a unai ese ia hahedinaraia ai be Iehova ena Witnes taudia.
Tuari Negana Lalonai Painia Gaukara Lau Karaia
Lagani 1940 ai, egu tadina be bapatiso ia abia. Lagani 1939 ai, Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana ia matamaia vadaeni, bona ai ruaosi ai diba taunimanima momo be ful-taim haroro taudia ai idia lao be gau badana. Unai dainai, emai painia aplikeisen ai henia. Ai moale bada badina ai ruaosi idia siaia Bristol painia rumana dekenai, bona unuseniai Edith Poole, Bert Farmer, Tom bona Dorothy Bridges, Bernard Houghton, bona edia abidadama ai laloa bada painia ma haida ida ai noho.
Motuka maragina ta ia ginidae ai ia udaia totona, ena kahanai be revareva koremana amo idia torea “IEHOVA ENA WITNES TAUDIA.” Motuka ia taria tauna be Stanley Jones, gabeai misinari tauna ai ia lao China dekenai bona ena haroro gaukara dainai lagani 7 dibura rumana ena daiutu ta dekenai ia sibona ia noho.
Tuari ia bada ia lao neganai, hanuaboi lalodiai ai mahuta namonamo lasi. Emai painia rumana kahirakahira ai bomu idia moru, bona lahi idia havaraia gaudia dainai hanaihanai ai gima be gau badana. Adorahi ta dekenai Witnes taudia 200 ese idia lao henia hebouhebou namo hereana ta murinai, Bristol ena huana momokani kahana ai rakatania bona tuari peleini koua totona idia pidia gaudia amo idia moru momoru huanai ai giroa lou emai ruma dekenai.
Daba ia rere neganai, lau bona Dick be siti dekenai ai giroa lou ai rakatania gaudia ai abia totona. Ai hoa bada. Bristol be dika bada ia davaria. Unai siti ena huana gabuna ibounai idia hadikaia momokani bona lahi ese ia gabua ore. Park Street, guna emai Kingdom Hall ia gini gabuna, dekenai idia makohia gaudia ena momoru amo kwalahu ia daekau. To, Witnes ta ese mase eiava bero ia davaria lasi. Moale gauna be, Baibel bukadia be Kingdom Hall amo ai atoa siri vadaeni bona kongregesen taudia ta ta edia ruma dekenai ai hariharilaia. Iehova ai tanikiu henia badina Witnes ta ia mase lasi bona buka bona magasin idia dika lasi.
Idia Ruhaia Dainai Lau Hoa
Bristol Kongregesen dekenai kongregesen gunalaia tauna ena gaukara lau karaia, bona haroro taudia edia namba ia tubu daekau 64 neganai, ami gaukara karaia totona pepa lau abia. Witnes taudia edia gini siri karana dainai momo idia siaia dibura ruma dekenai, bona lau laloa egu haroro gaukara be do ia doko haraga. Bristol Tribunal dekenai egu kota idia karaia, bona unuseniai tadikaka Anthony Buck, guna ia be dibura rumana ia naria tauna, be lau totona ia hereva. Ia be boga-auka bona gari lasi tauna, Baibel ena hereva ia harorolaia goadagoada, bona ai hoa badina lau totona ia hereva namonamo dainai, ami gaukara amo lau idia ruhaia, bema egu ful-taim hesiai gaukara lau karaia noho!
Lau moale bada lau idia ruhaia dainai, bona egu lalona lau hadaia unai do lau gaukaralaia haroro gaukara lau karaia badabada totona. London brens opesi ese lau idia boiria tadikaka Albert D. Schroeder, brens naria tauna, lau hereva henia totona, bona lau laloa dahaka be lau totona idia hegaegaelaia. Egu hoa karana mani oi laloa, lau idia boiria Yorkshire dekenai loaloa naria tauna ena gaukara do lau karaia, pura ta ta lalonai kongregesen idauidau lau vadivadi henia bona tadikaka lau hagoadaia totona. Lau laloa lau hegeregere lasi unai gaukara do lau karaia, to tuari amo lau idia ruhaia bona gau ta ese lau ia koua lasi. Unai dainai, Iehova ena hakaua dalana lau abia dae bona mai egu ura ida lau lao.
Huddersfield dekenai hebouhebou ai karaia neganai, Albert Schroeder be tadikaka dekenai lau ia hahedinaraia, bona April 1941 ai, egu gaukara matamatana lau hamatamaia. Unai lalokau tadikakadia lau diba dainai lau moale bada! Edia lalokau bona hebogahisi karana dainai lau diba momokani Iehova be mai ena taunimanima, bona mai edia lalona ibounai ida ia idia badinaia bona idia ta ta idia lalokau henia.—Ioane 13:35.
Hesiai Gaukara Ma Haida
Lagani 1941 ai, Leicester ena De Montfort Hall dekenai ai laloaboio diba lasi dina ima nesenel hebouhebou badana ai abia. Ena be gavamani ese aniani ia haria bona trein bona basi momo idia heau lasi, to Sunday ai hebou idia lao henia taudia edia namba ia bada daekau 12,000 dekenai; to, unai nega dekenai Witnes taudia 11,000 sibona be emai tano dekenai idia noho. Society ena presiden ena hereva be rekodi amo ai kamonai, bona buka ladana Children idia halasia. Unai hebouhebou be mai anina bada Britain dekenai idia noho Iehova ena taunimanima edia sivarai lalonai, badina Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai idia karaia.
Hebouhebou ia ore bena nega sisina murinai, lau idia boiria London ena Betele famili ida lau gaukara totona. Unuseniai, buka siaia dipatmen dekenai lau gaukara bona gabeai opesi dekenai lau idia siaia, kongregesen edia gaukara lau naria.
London dekenai, peleini amo bomu idia negea dina bona hanuaboi dainai, Betele famili idia hekwarahi bada bona danu, badina gavamani taudia ese gaukara ena maduna idia huaia tadikaka idia sekea hanaihanai. Pryce Hughes, Ewart Chitty, bona Frank Platt be dibura dekenai idia siaia edia gini siri karana dainai, bona gabeai Albert Schroeder be United States dekenai idia siaia. Herevana unai hekwakwanai idia vara, kongregesen bona Basileia ena gaukara ai naria namonamo.
Gilead Dekenai!
Tuari be lagani 1945 ai ia doko neganai, Watchtower Bible School of Gilead dekenai aplikeisen lau siaia bona lagani 1946 ai, klas namba 8 dekenai lau idia abia dae. Society ese lau, Tony Attwood, Stanley Jones, Harold King, Don Rendell, bona Stanley Woodburn emai dala idia karaia, Cornwall ena hanua ladana Fowey ena bouti kamokau gabuna amo bouti amo do ai lao. Unai gabu ena Witnes ta ese raro ia abia lao kago bouti maragina amo emai lao dalana ia karaia. Emai noho gabuna be maragi momokani, bona nega momo bouti ena patapata be ranu ese ia koua. Ai moale bada bouti ia kamokau gabuna, Philadelphia, dekenai ai ginidae neganai!
Gilead be hairai gabuna South Lansing, New York ena not kahana dekenai ia noho, bona unuseniai lau abia diba be mai anina bada lau dekenai. Emai klas lalonai idia noho taudia be bese idauidau 18 amo idia mai—nega ginigunana Society ese idau tanodia amo haroro taudia momo ia abia dae diba—bona ai huanai hetura karana namona ia vara. Daiutu tamona dekenai lau ida ia noho tauna Kalle Salavaara, Finland amo, ena hebamo lau moalelaia bada.
Nega ia heau haraga, bona hua ima ena dokonai, Society ena presiden, Nathan H. Knorr, be Brooklyn hedikwota amo ia mai emai kwalimu pepadia ia henia bona emai lao gabudia ia gwauraia totona. Unai negai, stiuden taudia be edia lao gabudia idia diba lasi ela bona kosi haorea hebouna idia karaia dinana dekenai idia gwauraia. London Betele dekenai lau idia siaia giroa unuseniai lau gaukara noho totona.
London Dekenai Lau Giroa Lou
Britain dekenai, tuari murinai laganidia be auka. Aniani bona mauri durua gaudia momo, pepa danu, be gavamani ese ia haria. To unai ai haheaukalaia, bona Iehova ena Basileia gaukarana ia bada ia lao. Betele gaukara sibona lau karaia lasi, to distrik bona sekit hebouhebou durua gaukarana lau karaia bona kongregesen lau vadivadi henidia, Ireland ena kongregesen danu. Erich Frost bona tadikaka bona taihu ma haida Europe amo lau hedavari henia be hahenamo gauna bona idia amo Witnes tadikaka edia kara maoromaoro lau dibaia, idia be Nazi dibura kamepadia lalonai gari bada karadia idia haheaukalaia. Hesiai gaukara Betele dekenai be hahenamo bada gauna.
Lagani 10 lalonai Joan Webb lau diba, London ena not kahanai ia noho taoni ladana Watford dekenai spesel painia gaukarana ia karaia. Lagani 1952 lalonai ai headava. Ai ruaosi ai ura ful-taim hesiai gaukarana ai karaia, unai dainai ai moale bada herea Betele lau rakatania murinai, lau idia abia hidi sekit naria gaukarana do lau karaia. Emai sekit gaukarana be England ena saut kone kahana, Sussex bona Hampshire dekenai ai matamaia. Unai negadia ai, sekit gaukara be ia auka. Nega momo basi eiava baisikele amo ai loaloa eiava aena dekenai ai raka. Kongregesen momo be mai edia hanua maragidia momo, bona nega momo ia auka ai lao totona, to Witnes taudia edia namba ia bada daekau.
Lagani 1958 New York City Ai
Lagani 1957 ai, Betele amo revareva ma ta lau abia: “Oi ura opesi dekenai oi mai bona heduru oi henia lagani 1958 ai Yankee Steidiam bona Polo Grounds dekenai do idia karaia intenesenel hebouhebou ena dala oi hegaegaelaia totona, a?” Nega sisina murinai lau bona Joan ai bisi bada, Society ese ia gaukaralaia peleini bona bouti amo do idia lao tadikaka edia aplikeisen naria gaukarana ai karaia dainai. Unai be momo idia diba Dirava Ena Ura Intenesenel Hebouhebouna, taunimanima 253,922 ese idia lao henia. Unai hebouhebou dekenai taunimanima 7,136 be ranu bapatisona amo edia gwauhamata Iehova dekenai idia hahedinaraia—Baibel dekenai idia sivarailaia mai anina bada dinana, Pentekoste 33 C.E. ai, bapatiso idia abia taudia edia namba be nega rua bamona amo ia hanaia.—Kara 2:41.
Lau bona Joan be tadikaka Knorr ena hebogahisi karana do ai laloaboio lasi, ia ese ai ia boiria hebouhebou ai lao henia bona tano 123 amo hebouhebou totona New York City dekenai idia ginidae taudia ai durua totona. Unai ese ai dekenai moale bada bona hemami namona ia havaraia.
Ful-Taim Hesiai Gaukara Ena Hahenamo
Ai giroa lou neganai, loaloa gaukarana ai karaia ela bona gorere ai davaria. Joan be hospital dekenai idia abia lao, bona egu tauanina ena kahana ia mase, to ia dika momokani lasi. Spesel painia gaukarana ai karaia to gabeai nega kwadogina lalonai sekit naria gaukarana ai karaia lou diba. To gabeai, Bristol dekenai ai giroa lou bona unuseniai ful-taim hesiai gaukara ai karaia noho. Egu tadina, Dick, be ena ruma bese ida ai kahirakahira idia noho, bona nega momo guna ai karaia karadia edia sivarai ai kikilaia.
Lagani 1971 ai egu matana ena kahana ta ia dika bona idia hanamoa diba lasi dainai, murinai lau itaia namonamo diba lasi. Unai nega amo ema bona hari, duahiduahi karana lau hekwarahilaia bada, unai dainai lau laloa Baibel bukadia be kaset dekenai idia rekodi be hahenamo badana Iehova amo. Lau bona Joan be Baibel stadi ai do karaia noho, bona idia hanaia laganidia lalonai, taunimanima 40 bamona ai durua hereva momokani ena diba idia abia dae totona, ruma bese ta mai ena taunimanima 7 danu.
Lagani 60 gunanai Iehova dekenai emai gwauhamata ai karaia neganai, emai ura be ful-taim hesiai gaukara lalonai ai vareai bona do ai karaia noho. Ai moale bada emai goada be ia do noho Iehova Badana ai hesiai henia totona—unai be dala tamona, ena kara namodia ai dekenai bona ai noho hebou moale laganidia dainai ia ai tanikiu henia totona!
[Footnote]
a Dabua amo idia karaia baege, pagana amo oi huaia diba, be idia karaia Gima Kohorona bona Consolation (gabeai idia gwauraia Awake!) magasin idia abia loaloa totona.
[Picture on page 25]
Lau bona egu tadina Dick (laurina kahanai; Dick ia gini) bona painia taudia ma haida Bristol painia rumana vairanai
[Picture on page 25]
Bristol painia rumana lagani 1940 ai
[Pictures on page 26]
Stanley bona Joan Reynolds edia headava dinana, January 12, 1952 ai, bona hari inai negai