Keristani Tomadiho Momokanina Ia Kwalimu!
“Mai siahu danu, Lohiabada ena hereva ia bada daekau bona ia kwalimu.”—KARA 19:20.
1. Aposetolo taudia edia negai, Keristani tomadiho ia bada daekau dalana mani oi gwauraia.
LAUMA HELAGA ese Keristani taudia ginigunadia ia hasiahua dainai, Dirava ena hereva idia harorolaia goadagoada, bona ta ese unai ia hamaragia diba lasi. Histori torea tauna ta ia gwau: “Karaharaga, Keristani tomadiho be Roma tanodia ai ia lao. Lagani 100 C.E. ai, Meditereinien idia badinaia provinsi ta ta ibounai lalonai, Keristani taudia edia grup ta ia noho.”
2. Satani be edena dala ai sivarai namona ena namo ia hadikaia toho, bona edena bamona unai idia perovetalaia?
2 Satani Diabolo ese Keristani taudia ginigunadia ia koua diba lasi. To, sivarai namona harorolaia ena namo ia hadikaia gauna ma ta—hereva momokani negea karana—ia gaukaralaia. Iesu ese ena uiti bona ava dikadia parabolena amo unai ia perovetalaia. (Mataio 13:24-30, 36-43) Aposetolo Petero ia gwau hadibaia koikoi taudia be kongregesen lalonai do idia hedinarai, bona taunimanima momo edia abidadama do idia hadikaia. (2 Petero 2:1-3) Unai hegeregerena, aposetolo Paulo ia gwau Iehova ena dina ia do mai lasi neganai, hereva momokani negea karana do ia vara.—2 Tesalonika 2:1-3.
3. Aposetolo taudia idia mase murinai, dahaka ia vara?
3 Aposetolo taudia idia mase murinai, Dirava momokanina idia diba lasi taudia edia hahediba herevadia bona lalohadai ese sivarai namona idia hunia bamona. Idia perovetalaia hegeregerena, hadibaia koikoi taudia ese hereva momokanina ena sivarai goevana idia hamiroa bona idia hagagevaia. Gabeai, tomadiho koikoi, Kerisendom, ese Keristani tomadiho momokanina ia hanaia. Dubu gunalaia taudia oreana idia havaraia bona idia hekwarahi pris lasi taudia be Baibel do idia abia diba lasi. Ena be sibodia idia gwauraia Keristani taudia edia namba ia bada ia lao, to edia tomadiho ia goeva lasi. Kerisendom be gabu momo dekenai ia lao bona West tanodia dekenai orea goadana ai ia lao bona taunimanima edia kastom momo ia haidaua, to Dirava ena hahenamo bona ena lauma ia abia lasi.
4. Dahaka dainai Satani ena palani, Dirava ena ura do ia hadikaia totona be ia kwalimu lasi?
4 To, Satani ena palani, Iehova ena ura do ia hadikaia palanina, ia kwalimu lasi. Hereva momokani negea karana ena dibura momokani negana ai danu, Keristani tomadiho momokanina idia badinaia taudia haida idia do noho. Baibel idia torea hanai taudia idia hekwarahi unai idia karaia namonamo totona. Unai dainai, Baibel ena hereva ibounai ita abia, ena be momo idia gwau gwaumaoro idia abia Baibel ena hereva idia hadibaia totona, to idia ese ena sivarai ena anina idia hagagevaia. Lagani handred momo lalonai, diba bada taudia, hegeregere Jerome bona Tyndale be mai gari lasi ida Dirava ena Hereva idia hahanaia bona idia hariharilaia. Taunimanima milioni momo be Baibel ena hereva idia kamonai henia eiava idia duahia bona Keristani dalana ta, reana ia be dala korikorina lasi, idia itaia danu.
5. Peroveta tauna Daniela ese “aonega momokanina” ia perovetalaia neganai, dahaka ia gwau?
5 Gabeai, Daniela bukana ia perovetalaia hegeregerena, “aonega [momokanina] do ia bada herea.” Unai be “dokona negana” ai—hari ita noho negana lalonai ia vara. (Daniela 12:4) Lauma helaga ese tanobada hegegemadai lalonai hereva momokani idia lalokau henia taudia ia hakaua lao Dirava momokanina bona iena ura do idia dibaia namonamo totona. Ena be lagani handred momo lalonai hereva momokani negea taudia edia lalohadai idia hadibaia, to Dirava ena hereva ia kwalimu! Hari, sivarai namona be gabu ibounai dekenai idia harorolaia, taunimanima dekenai ia hahedinaraia helarona be tanobada matamatana namona ai do idia noho diba. (Salamo 37:11) Namona be hari inai negai, Dirava ena hereva ia bada daekau karana ita laloa.
Hari Unai Hereva Ia Bada Daekau
6. Lagani 1914 ai, Bible Student taudia ese edena hereva momokanidia idia lalo-pararalaia?
6 Lagani 1900 be do lasi neganai, Baibel ena hereva momokanina ese Bible Student taudia, hari idia gwauraia Iehova ena Witnes taudia, ia hagoadaia. Lagani 1914 ai, idia dekenai Baibel ena anina ia hedinaraia matamaia. Dirava ena ura ena hereva momokanidia idia lalo-pararalaia. Iehova ena lalokau dainai tanobada dekenai ena Natuna ia siaia, unai amo mauri hanaihanai dalana ia kehoa, bona unai ese edia kudouna ia hamarerea bada. Dirava ena ladana bona ena kara idia dibaia bona idia laloa bada. Danu, idia diba “idau bese edia nega” ia ore vadaeni, bona unai ese ia hahedinaraia daudau lasi murinai Dirava ena Basileia gavamanina ese taunimanima do ia hanamoa matamaia. (Luka 21:24) Unai be sivarai namo hereana! Unai hereva momokanidia be mai edia siahu, bona namona be taunimanima ibounai bona gabu ibounai dekenai idia harorolaia. Taunimanima ese edia mauri idia haboioa diba!
7. Hari inai negai, Baibel ena hereva momokanina be edena dala ai ia kwalimu?
7 Iehova ese ena lauma amo ia horoa Keristani taudia, edia orea maragina, ia hanamoa. Hari, Keristani tomadiho momokanina idia abia dae taudia edia namba be milioni 6 ia hanaia vadaeni. Dirava ena hereva be gabu momo dekenai ia lao, badina tano 235 dekenai Iehova ena Witnes taudia oi davaria diba. Danu, Baibel ena hereva momokanina ia kwalimu badina ena siahu ese hekwakwanai ibounai, tomadiho ia havaraia hekwakwanai danu, ia halusia. Tanobada ibounai dekenai haroro gaukarana idia karaia ese ia hamomokania Iesu be Basileia ia lohiaia noho.—Mataio 24:3, 14.
8. Taunimanima haida ese Iehova ena Witnes taudia edia namba ia bada ia lao karana dekenai dahaka idia gwau?
8 Histori torea taudia idia gwau aposetolo edia negai Keristani oreana ia tubu haraga, bona unai hegeregerena, diba bada taudia momo ese hari Iehova ena Witnes taudia edia tubu haraga karana idia herevalaia danu. United States dekenai, diba bada taudia rua be hereva ta idia torea hebou, idia gwau: “Idia hanaia laganidia 75 lalonai, Iehova ena Witness taudia edia namba ia bada daekau haraga . . . bona tanobada hegegemadai lalonai unai ia vara.” East Africa magasin ta ese Witnes taudia ia herevalaia, ia gwau, “idia be tanobada ena tubu haraga oreana, bona tanobada hegegemadai lalonai taunimanima ese idia matauraia bada, badina Baibel ena hahediba herevadia idia badinaia goadagoada.” Katolik tomadiho ia badinaia auka magasin ta, Europe dekenai idia printaia gauna, ese “Iehova ena Witnes taudia edia namba ia bada daekau momokani” karana ia herevalaia. Dahaka ese unai bada daekau karana ia durua?
Hari Lauma Helaga Ena Gaukara
9. (a) Hari, edena badina badana dainai Dirava ena hereva ia kwalimu noho?(b) Iehova be edena dala ai taunimanima ia veria mai ia dekenai?
9 Hari, Dirava ena hereva ia kwalimu ena badina badana ta be Iehova ena lauma be hari mai siahu ida ia gaukara noho, aposetolo taudia edia negai ia gaukara hegeregerena. Iesu ia gwau: “Lauegu Tamana, lau ia siaia Diravana, ese do ia veria mai tauna sibona lau dekenai do ia mai diba.” (Ioane 6:44) Unai hereva ese ia hahedinaraia Dirava be kudou-maoro taudia ia veria mai ia dekenai, ia ese edia kudoudia ia hamarerea. Iehova be iena Witnes taudia edia haroro gaukarana amo, “bese ibounai edia kohu namodia”—tanobada ena manau, mamoe bamona taudia—ia abia ena hesiai gaukara do idia karaia totona.—Hagai 2:6, 7.
10. Edena bamona taudia be Dirava ena hereva idia abia dae?
10 Lauma helaga ese Dirava ena taunimanima ia hasiahua bona tanobada ena daudau tanodia dekenai Dirava ena hereva idia mailaia sibona lasi, to ia ese taunimanima idauidau ia hagoadaia sivarai namona idia abia dae totona. Momokani, Dirava ena hereva idia abia dae taudia be “bese ibounai, gado ibounai, hanua ibounai, bona kopina idauidau taudia ibounai” amo idia mai. (Apokalupo 5:9; 7:9, 10) Taga bona ogogami taudia, edukeisen bada bona idia duahia diba lasi taudia huanai do oi davaridia. Haida be tuari o dagedage bada herea negana ai, eiava ma haida be maino bona noho namona negana ai, hereva momokani idia abia dae. Gavamani idauidau ibounai henunai idia noho taudia, mauri daladia idauidau idia badinaia taudia, dibura kamepadia bona ruma badadia mai hairaidia dekenai, tatau bona hahine ese sivarai namona idia abia dae.
11. Edena dala ai lauma helaga be Dirava ena taunimanima edia mauri lalonai ia gaukara, bona hari edena idau ita itaia goevagoeva diba?
11 Ena be Dirava ena taunimanima edia tano bona mauri daladia be idauidau, to mai lalo-tamona ida idia noho hebou. (Salamo 133:1-3) Unai ese ia hamomokania, lauma helaga be Dirava idia hesiai henia taudia edia mauri lalonai ia gaukara. Iena lauma be namo ia havaraia siahu goadana, iena hesiai taudia ia durua lalokau, moale, maino, hebogahisi, bona kara namodia ma haida idia hahedinaraia totona. (Galatia 5:22, 23) Hari, ita be idaunegai peroveta tauna Malaki ia gwauraia gaudia ita itaia goevagoeva diba: ‘Unai neganai lauegu kara ena idau do umui itaia, kara maoromaoro taudia dekenai edena bamona do lau karaia, bona kara dika taudia dekenai edena bamona do lau karaia. Dirava ena gaukara idia karaia, bona iena gaukara idia karaia lasi taudia dekenai, dahaka do ia vara.’—Malaki 3:18.
Gaukara Goadagoada Taudia ai Dirava Ena Hereva Ia Kwalimu
12. Iehova ena Witnes taudia edia lalohadai evanelia gaukara dekenai be dahaka, bona idia diba taunimanima idia haroro henia neganai dahaka kara do ia vara?
12 Dubu dekenai idia lao taudia momo idia haroro lasi, to Iehova ena Witnes taudia be unai bamona lasi. Evanelia gaukara idia karaia goadagoada. Keristani taudia ginigunadia hegeregerena, Dirava ena ura idia karaia mai edia ura ida, ma haida idia durua Iehova ena Basileia gwauhamatadia idia dibaia totona. Dirava ida idia gaukara hebou, iena lauma helaga idia bamoa, bona Iehova ena hesiai gaukara do idia karaia taudia idia tahua. Unai idia karaia neganai, Iehova ena hebogahisi bona lalokau abidadama lasi taudia dekenai idia hahedinaraia. Herevana idia davaria taudia be lauma gaudia idia ura lasi, idia kirikirilaidia, eiava idia dagedage henidia. Iesu ia ura ia murinai idia raka taudia idia diba, taunimanima haida ese sivarai namona do idia abia dae, haida do idia abia dae lasi. Ia gwau: “Hesiai tauna ese iena biaguna ia hereaia lasi. Bema idia ese lau dekenai idia dagedage henia, umui dekenai danu do idia dagedage henia. Bema lauegu hereva idia badinaia, umui emui hereva danu do idia badinaia.”—Ioane 15:20.
13. Kerisendom lalonai edena kara oi davaria diba lasi, to Iehova ena Witnes taudia huanai idia be momo?
13 Ita itaia hari Iehova ena Witnes taudia bona aposetolo taudia edia nega ai Keristani tomadiho momokanina idia abia dae taudia edia kara be hegeregere dainai, unai ita laloa bada. Iehova ena Witnes taudia edia kara bona Kerisendom edia kara idia idau vaitani ita itaia goevagoeva diba danu. Diba bada tauna ta ese Keristani taudia ginigunadia edia haroro goadagoada karana ia herevalaia murinai, ia gwau: “Dubu taudia edia kara idia haidaua be namo, bena idia bapatiso vadaeni Keristani taudia ibounai do idia laloa lou evanelia gaukara be idia ta ta edia maduna, bona edia noho dalana ena namo ese do ia hamomokania abidadama lasi taudia edia noho ia hereaia. To bema unai idia karaia lasi emai gaukara be anina do ia havaraia lasi.” Kerisendom lalonai oi davaria diba lasi karadia be Iehova ena Witnes taudia huanai idia be momo! Edia abidadama ia mauri noho, ia be abidadama korikorina, bona unai abidadama be Baibel ena hereva momokani amo idia abia, bona idia ura kamonai taudia ibounai dekenai idia harorolaia.—1 Timoteo 2:3, 4.
14. Iesu ena lalohadai ena haroro gaukara dekenai be dahaka, bona hari ena hahediba taudia ese edena lalohadai idia hahedinaraia?
14 Iesu ese ena haroro gaukara ia laloa bada, bona ia atoa guna. Pilato dekenai ia gwau: “Hereva momokani gwauraia hedinarai totona lau vara, bona lau mai inai tanobada dekenai.” (Ioane 18:37) Dirava ena taunimanima be Iesu bamona idia laloa. Baibel ena hereva momokanina be edia kudouna dekenai ia noho, bona idia ura taunimanima momo herea dekenai idia henia. Edia henia daladia haida be idau bona aonega idia hahedinaraia.
15. Haida be sivarai namona idia harorolaia totona, edena aonega dalana ta idia gaukaralaia?
15 South America tanona ta ai, Witnes taudia ese Amazon Sinavaina amo ia lao sinavai maragina dekenai idia laolao, taunimanima dekenai hereva momokani idia hadibaia totona. To, lagani 1995 ai, tano tamona taudia idia tuari heheni neganai, ami lasi taudia dekenai taravatu idia atoa, sinavai dekenai idia loaloa diba lasi. To Witnes taudia idia ura kamonai taudia be Baibel magasin idia abia noho, unai dainai sinavai amo sivarai do idia hure lao. Revareva idia torea bona Gima Kohorona bona Awake! magasin idauidau ida plastik kavabu lalonai idia udaia. Bena unai kavabu be sinavai lalonai idia negea. Lagani hani mai kahana unai idia karaia, ela bona ami lasi taudia be sinavai dekenai idia loaloa diba. Sinavai badinai idia noho taudia ese Witnes taudia idia tanikiu henia, magasin idia siaia dainai. Hahine ta, guna ia be Baibel stiuden ta, ese idia ia rosia mai matana ranu ida, bona ia gwau: “Lau laloa umui do lau itaia lou lasi. To, kavabu lalonai idia noho magasin lau abia neganai, lau diba lau umui laloaboio lasi!” Sinavai badinai idia noho taudia ma haida idia gwau magasin idia duahia loulou. Hanua momo be mai edia “post opesi”—hure gaudia idia lao gabuna ai. Kamonai taudia be unai bamona gabudia idia sekea loulou, sinavai dekena amo “revarevadia” idia davaria totona.
16. Bema ita gini hegaegae ta do ita durua totona, dahaka dainai nega haida unai ese hahediba taudia halaoa gaukarana karaia dalana ia kehoa diba?
16 Iehova Dirava bona ena siahu anerudia ese sivarai namona harorolaia gaukarana idia hakaua bona durua. (Apokalupo 14:6) Bema ita gini hegaegae ta do ita durua totona, nega haida dala do ia kehoa bona hahediba halaoa gaukarana ita karaia diba. Nairobi, Kenya dekenai, Keristani hahine rua be ruma-ta-ruma-ta gaukara idia karaia, bona do idia vadivadi henia rumadia idia haorea vadaeni. Hahine matamatana ta be idia dekenai ia lao haraga bona mai moale ida ia gwau: “Lauegu guriguri be umui bamona taudia do lau davaria.” Witnes taudia ia noia maoromaoro iena ruma dekenai do idia lao, do idia herevahereva totona, bena unai dina dekenai ia ida Baibel stadi ta idia hamatamaia. Dahaka dainai unai hahine be unai Keristani hahine rua dekenai ia lao haraga? Wiki rua bamona gunanai iena beibi, kekeni ta, ia mase. Unai dainai, mero ta ese ia dogoatao pepapepa ta, “Helaro Namona Mase Taudia Totona be Ia Noho A?” ia ura dikadika ia abia, bona mero ia noia ia dekenai ia henia totona. Mero ia ura lasi ia henia, to pepapepa idia henia Witnes taudia ia hahedinaraia ia dekenai. Daudau lasi murinai, unai hahine be lauma dalanai ia goada ia lao bona iena natuna ia mase dainai ia vara lalohisihisi ia haheaukalaia diba.
Dirava Ena Lalokau Do Ia Kwalimu Noho
17-19. Iehova be mauri davana henia karana amo, taunimanima dekenai edena lalokau ia hahedinaraia?
17 Tanobada hegegemadai Dirava ena hereva ia bada daekau karana dekenai, Iesu Keriso ena mauri davalaia boubouna be mai anina. Unai mauri davalaia karana hegeregerena, haroro gaukara ese Iehova ena lalokau gabu ibounai taudia totona ia hahedinaraia. Dirava ena lauma ena siahu amo aposetolo Ioane ia torea, ia gwau: “Dirava ese inai tanobada [taunimanima] ia lalokau henia bada dainai, iena Natuna tamona sibona ia vara, ia henia vadaeni ita dekenai, do idia abidadama henia taudia ibounai be do idia mase lasi, to mauri hanaihanai do idia abia.”—Ioane 3:16.
18 Iehova ese iseda mauri davana ia henia neganai, ia hahedinaraia lalokau mani oi laloa. Nega daudau herea lalonai, Dirava ese ia lalokau henia, “ia karaia gaudia ena badina momokani,” bona ia sibona ia havaraia Natuna tamona ena hebamo ia moalelaia. (Apokalupo 3:14) Iesu ese ena Tamana ia lalokau henia bada bona Iehova ese ‘tanobada ia do karaia lasi neganai,’ iena Natuna ia lalokau henia. (Ioane 14:31; 17:24) Iehova ese ia lalokau henia Natuna ena mase ia koua lasi, unai amo taunimanima be mauri hanaihanai do idia abia diba. Taunimanima dekenai unai be lalokau hahedinaraia dalana hereadaena!
19 Ioane 3:17 ia gwau: “Dirava ese iena Natuna tanobada dekenai ia siaia mai, be tanobada ia kota henia totona ia mai lasi, to tanobada be ia dainai mauri do ia abia.” Unai dainai, Iehova be iena Natuna ia siaia lalokau bona hahemauri gaukarana do ia karaia totona, to hahemaoro henia eiava gwauraia dika karana totona ia siaia lasi. Unai be Petero ena hereva ida ia hegeregere, ia gwau: “[Iehova] ia ura lasi tau ta ia mase. Ia ura taunimanima ibounai ese dika dekena amo edia lalona do idia giroa.”—2 Petero 3:9.
20. Edena dala ai sivarai namona harorolaia gaukarana be mai anina hahemauri abia totona?
20 Iehova ese hahemauri dalana ia haginia, bona iena dava bada gauna ia henia unai ia karaia totona dainai, ia ura taunimanima momo herea ese idia gaukaralaia. Aposetolo Paulo ia gwau: “ ‘Dirava ena ladana idia noinoi henia taudia ibounai, be mauri do idia davaria.’ To idia abidadama henia lasi taudia be edena bamona Lohiabada do idia noinoi henia diba? Bona iena Sivarai idia kamonai lasi taudia be edena bamona do idia abidadama diba? Bona bema haroro tauna be lasi neganai, edena bamona do idia kamonai?”—Roma 10:13, 14.
21. Dala ia noho haroro gaukara do ita karaia totona dainai, dahaka ita laloa be namo?
21 Inai tanobada ibounai haroro bona hadibaia gaukarana ena kahana ta ita karaia be hahenamo badana ta! Unai gaukara be auka, to Iehova ese ena taunimanima ia itaia bona mai edia abidadama ida hereva momokani idia badinaia bona sivarai namona be ma haida dekenai idia harorolaia neganai, ia moale bada! Unai dainai herevana emu noho be edena bamona, namona be Dirava ena lauma bona emu kudouna lalonai ia noho lalokauna ese oi ia hagoadaia bona unai gaukara oi karaia. Bona laloaboio lasi, tanobada hegegemadai ita karaia gaukarana ese ia hamomokania Iehova Dirava be kahirakahira ena gwauhamata do ia hagugurua, “guba matamata bona tanobada matamata do ia havaraia” bena “kara maoromaoro sibona do ia noho.”—2 Petero 3:13.
Oi Laloatao, A?
• Dahaka dainai hereva momokani negea taudia ese sivarai namona idia harorolaia taudia idia koua diba lasi?
• Hari inai negai, edena dala ai Dirava ena hereva ia kwalimu?
• Hari, Dirava ena lauma be edena dala idauidau ai ia gaukara?
• Edena dala ai mauri davana henia karana be mai anina sivarai namona harorolaia gaukarana dekenai?
[Graph/Picture on page 16]
(For fully formatted text, see publication)
Lagani 1900 murina laganidia lalonai, Basileia harorolaia taudia edia namba ia bada daekau
Pablisa Taudia Edia Averes (milioni dekenai)
6.0
5.5
5.0
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
[Pictures on page 15]
JEROME
TYNDALE
GUTENBERG
HUS
[Credit Line]
Gutenberg and Hus: From the book The Story of Liberty, 1878
[Picture on page 15]
Lagani 1920 murinai, Bible Student taudia ese sivarai namona idia harorolaia
[Pictures on page 16, 17]
Tanobada hegegemadai lalonai, taunimanima be sivarai namona idia abia dae
[Picture on page 18]
Iesu Keriso ena mauri davalaia boubouna hegeregerena, haroro gaukara ese Dirava ena lalokau ia hahedinaraia