Emu Lalomamina Oi Hadibaia Namonamo, A?
NEGA haida inai bamona oi gwau: “Lau diba unai be maoro lasi,” eiava “Lau karaia gwauraia karana be maoro lasi, badina gau ta ese lau ia hamaoroa unai be kerere.” Unai be emu lalomamina ese oi ia hereva henia. Ia ese dika bona namo edia idau ia hadibaia, bona kerere ta oi karaia neganai, oi ia hahemaoro henia. Oibe, ita ibounai be mai iseda lalomamina.
Ena be ita goevadae lasi, to ita diba edena kara be namo bona edena kara be dika. Badina Dirava ese ita ia karaia iena toana hegeregerena, unai amo Iena kara haida hegeregere aonega bona kara maoromaoro ita hahedinaraia diba. (Genese 1:26, 27) Paulo be Dirava ena lauma ese ia hasiahua dainai ia gwau: “Iuda lasi taudia be Mose ena Taravatu idia diba lasi, to idia haida ese sibodia edia laloa diari dekena amo taravatu idia badinaia. Inai taudia ese madi Taravatu idia davaria lasi, to edia laloa maoro dekena amo sibodia edia taravatu idia haginia. Idia edia kara ese ia hedinaraia, Dirava ena Taravatu be edia kudouna dekenai ia noho vadaeni. Idia edia kudouna ena laloa ese ia hamomokania Dirava ena Taravatu be edia kudouna lalonai ia noho. Unai dainai nega haida edia lalona [“lalomamina,” NW ] dekenai idia gwau, ‘Egu kara ia kerere,’ bona nega haida edia lalona dekenai idia gwau, ‘Egu kara be ia maoro.’ ”a—Roma 2:14, 15.
Ita be Adamu amo ita mai dainai, ita ibounai be mai eda lalomamina. Unai lalomamina be taravatu bamona iseda lalona dekenai ia gaukara noho. Iseda kara ia tahua namonamo bona ita kerere neganai ita ia hahemaoro henia diba. (Roma 9:1) Adamu bona Heva be Dirava idia gwau-edeede henia bona idia hunia neganai, unai kara ese ia hahedinaraia edia lalomamina ese idia ia hahemaoro henia. (Genese 3:7, 8) Haheitalai ma ta be Davida. Ia be taunimanima duahia gaukara ia karaia murinai, Baibel ia gwau, “iena lalona ese ia pidia,” badina ia laloparara ia be kara dika ia karaia vadaeni.—2 Samuela 24:1-10.
Bema iseda kara gunadia ita laloa lou bona hamaoromaoroa daladia ita tahua, ita be Dirava ena matanai helalo-kerehai momokani toana ita hahedinaraia. Davida ia gwau: “Bema egu kara dika lau gwauraia hedinarai lasi neganai, lauegu tauanina ia maragi lao, dina ibounai lau taitai dainai. Unai neganai lauegu kara dika, be oi dekenai lau gwauraia hedinarai. Lauegu kerere lau hunia lasi. Lau gwau, ‘Lauegu kerere, be Lohiabada ena vairanai do lau gwauraia hedinarai,’ vadaeni oi ese lauegu kara dika oi gwauatao.” (Salamo 32:3, 5) Unai ese ia hahedinaraia, kara dika ia karaia tauna ena lalomamina ese ia ia hadibaia diba Dirava dekenai ia giroa lou totona. Bona ia laloparara Dirava ese ena dika ia gwauatao totona, Dirava ena dala ia badinaia be gau badana.—Salamo 51:1-4, 9, 13-15.
Abia hidi ita karaia neganai, iseda lalomamina ese ita ia hakaua bona hadibaia danu. Hegeregere, Iosepa be ena lalomamina ese ia ia hadibaia heudahanai karana be kerere bona Dirava vairanai unai be kara dika badana. Unai nega ai, heudahanai karana ena taravatu be ia noho lasi. To gabeai Dirava ese Israela besena dekenai ia henia Taravatu Ten lalonai unai taravatu ia atoa. (Genese 39:1-9; Esodo 20:14) Unai ese ia hahedinaraia, bema iseda lalomamina ita hadibaia namonamo, nega ibounai ita do ia hahemaoro henia sibona lasi to ita do ia hakaua bona namo ita davaria diba. Emu lalomamina be unai bamona, a?
Lalomamina Hadibaia Abia Hidi Maorona Karaia Totona
Ita ibounai be mai iseda lalomamina, to madi, unai harihari gauna namona ia dika ia lao diba. Ena be Dirava ese taunimanima ia havaraia neganai idia goevadae, to ‘ibounai be idia kara dika vadaeni, bona Dirava ena hairaina guba dekenai idia abia be hegeregere lasi.’ (Roma 3:23) Ita be kara dika bona goevadae lasi taudia dainai, nega haida iseda lalomamina ese ita ia hakaua kerere diba. (Roma 7:18-23) Gau ma haida ese iseda lalomamina idia hadikaia diba. Hegeregere, iseda tubu dalana, kastom karadia, ita abia dae gaudia, bona noho dalana. Bona danu, matabodaga tanobadana ese iseda lalomamina ia hadikaia diba.
Unai dainai, Keristani tauna be Dirava ena Hereva, Baibel lalonai idia noho sisiba goevadia ia abia be namo. Baibel ese iseda lalomamina ia hadibaia, unai amo dala maorona ita abia hidi diba. (2 Timoteo 3:16) Dirava ena hereva hegeregerena iseda lalomamina ita hadibaia neganai, ita ia durua “maoro bona kerere edia toana” ita diba namonamo, bona iseda kara namodia ia hadikaia diba gaudia ita dadaraia totona. (Heberu 5:14) Bema Dirava ena kara maoromaoro taravatudia be lasi, iseda lalomamina ese ita dekenai dala maorona do ia hadibaia lasi. Baibel ia gwau: “Dala ta ia noho, sedira iena toana oi dekenai be maoro, to iena dokona be mase dekenai do ia lao.”—Aonega Herevadia 16:25; 17:20.
Mauri lalonai gau haida dekenai, Baibel ena hakaua herevadia ita davaria diba, bona ita badinaia neganai namo ita davaria diba. To, gau haida dekenai Baibel ena hakaua herevadia do oi davaria lasi. Hegeregere moni gaukara, ta ia gorere neganai ia davaria medikol hekwakwanai, moale karadia, dabua bona toana, bona ma gau haida. Unai gaudia ta ta dekenai abia hidi maorona ita karaia be auka, bona nega haida ita daradara. Unai dainai, namona be Davida ena haheitalai ita tohotohoa, ia guriguri neganai ia gwau: “Lohiabada e, oiemu kara lau dekenai do oi hadibaia. Oiemu dala lau dekenai do oi hedinaraia. Oiemu hereva momokani ena dala dekenai, lau do oi hakaua, bona inai hereva momokani, be lau dekenai do oi hadibaia. Badina oi be egu Dirava, oi ese lau oi hamauria noho.” (Salamo 25:4, 5) Bema Dirava ena lalohadai bona kara ita lalopararalaia, iseda noho dalana do ita laloa namonamo bona mai lalomamina goevana ida abia hidi ita karaia diba.
Unai dainai, gau ta dekenai ita daradara eiava abia hidi ta ita ura karaia neganai, gau ginigunana be Baibel ena hakaua herevadia ita tahua bona ita lalohadailaia namonamo. Hegeregere: Kwara dagina matauraia karana (Kolose 3:18, 20); nega ibounai kara momokani karaia (Heberu 13:18); kara dika inai henia karana (Salamo 97:10); maino daladia badinaia (Roma 14:19); Gavamani matauraia karana (Mataio 22:21; Roma 13:1-7); Dirava badinaia karana (Mataio 4:10); tanobada ena lasi (Ioane 17:14); hebamo dikadia dadaraia (1 Korinto 15:33); hemataurai dabua bona tauanina ena toana (1 Timoteo 2:9, 10); bona ma haida hahekwakwanaia lasi karadia (Filipi 1:10). Baibel ena hakaua herevadia dibaia karana ese iseda lalomamina do ia durua, unai amo abia hidi maorona ita karaia diba.
Emu Lalomamina Oi Kamonai Henia
Iseda lalomamina ese ita ia hakaua totona, namona be ita kamonai henia. Bema Baibel amo ita hadibaia lalomamina ita kamonai henia haraga, namo ita davaria diba. Mani inai haheitalai ita laloa: Guba ena toana ia idau karana amo ta ia diba lai badana ia mai noho bona medu bada do ia diho danu, unai dainai kara ta ia karaia be namo. Bema ta be guba ia itaia bona ori ia korema ia lao, lai ia toa badabada matamaia, bona kevaru ia itaia, bena guba rahurahu ia kamonai neganai, ruma lalonai ia vareai be namo. Bema unai bamona toa ia itaia to kara ta ia karaia lasi, dahaka ia vara diba? Medu ia diho matamaia neganai ia paripari diba, to unai sibona lasi, lai badana ia toa dainai idia moru au ese ia ia haberoa diba eiava ia hamasea diba. Unai hegeregerena, iseda lalomamina ese ita ia hadibaia kara ta be maoro lasi. Bema iseda kara bona ita lalohadailaia gaudia be Baibel ena taravatu hegeregerena lasi, iseda lalomamina ese ita do ia hadibaia iseda kara ita hamaoromaoroa totona. Bona iseda lalomamina ita kamonai henia karana ese dika amo ita do ia gimaia sibona lasi, to dala maoronai ita do ia hakaua noho.
To dahaka ia vara diba bema iseda lalomamina ita kamonai henia lasi? Namo bona dika edia idau be ita dekenai do ia hadibaia lasi. Iseda lalomamina ita kamonai henia lasi karana be auri siahuna amo iseda kopina ita gabua bona ita haberoa karana bamona. Iseda tauanina ena hemami varovarodia be idia mase dainai, hisihisi ena mamina ita abia diba lasi. (1 Timoteo 4:2) Unai hegeregerena, bema kara dika ita karaia lou lou, iseda lalomamina ese ita do ia hadibaia lasi unai kara be kerere. Iseda lalomamina ia dika neganai, Baibel ena kara maoromaoro taravatudia do ia badinaia lasi, unai dainai ia be anina lasi gauna ai ia lao. Unai dainai, ta be kara dika ia karaia neganai, “ia hemarai lasi” bona Dirava do ia dadaraia. (Efeso 4:17-19; Tito 1:15) Ena lalomamina ia kamonai henia lasi tauna be dika bada ia davaria diba!
“Mai Emui Laloa Maoromaoro Do Umui Noho”
Emu lalomamina ia goeva noho totona oi hadibaia lou lou be gau badana. Aposetolo Paulo ia gwau: “Inai dainai lau goada karaia noho, mai lalona maoromaoro danu lau noho Dirava ena vairana dekenai, bona taunimanima edia vairanai danu.” (Kara 24:16) Paulo be Keristani tauna ta dainai, hanaihanai ia hekwarahi ena kara ia tahua namonamo totona, unai amo Dirava habadua karana ta do ia karaia lasi. Paulo ia diba; Dirava ena Kota dinana ai, Iehova be iseda kara hegeregerena ita ta ta do ia hahemaoro henia. (Roma 14:10-12; 1 Korinto 4:4) Ia gwau: “Dirava ese ia karaia gaudia ibounai nega ibounai ia itaia noho. Idia be hanaihanai iena matana edia vairanai idia noho. Bona Dirava ese danu iseda kara do ia kota henia.”—Heberu 4:13.
Paulo ia gwau taunimanima edia hemami hadikaia karana ta idia karaia lasi be namo. Danu, ia be Korinto taudia dekenai ‘kaivakuku idia henia vamu’ ia herevalaia. Paulo ena hereva ena anina be, ena be Baibel ese gau haida ia taravatua lasi, to ma haida edia lalomamina idia laloa be namo. Bema ma haida edia lalomamina ita laloa lasi, iseda tadikaka ta, “ia dainai Keriso ia mase” tauna unai, ena lauma dalana ita hadikaia diba. Bona danu, Dirava ida iseda hetura karana ita hadikaia diba.—1 Korinto 8:4, 11-13; 10:23, 24.
Unai dainai, emu lalomamina ia goeva noho totona, oi hadibaia lou lou be gau badana. Abia hidi ta oi karaia neganai, Dirava ena hakaua herevadia oi tahua guna. (Iamesi 1:5) Baibel oi stadilaia bona ena hakaua herevadia ese emu lalona bona kudouna ia biagua be namo. (Aonega Herevadia 2:3-5) Abia hidi badadia oi karaia gwauraia neganai, lo Keristani taudia oi nanadaia bema oi abia hidi gauna be Baibel ena hakaua herevana hegeregerena eiava lasi. (Aonega Herevadia 12:15; Roma 14:1; Galatia 6:5) Emu abia hidi ese emu lalomamina, ma haida edia lalomamina, bona emu hetura karana Iehova ida ia hanamoa eiava hadikaia diba dalana oi laloa namonamo be gau badana.—1 Timoteo 1:5, 18, 19.
Iseda lalomamina be iseda lalokau guba Tamana, Iehova Dirava, amo ia mai harihari gauna namo hereana ta. Unai dainai bema Iehova ena ura hegeregerena iseda lalomamina ita hadibaia bona badinaia, ita be iseda Havaraia Tauna kahirakahira ita lao diba. Bona ita be Dirava ena toana hegeregerena ita ia karaia dainai Ia ita badinaia noho be namo, bona ita hekwarahi kara maorona ita badinaia neganai, iseda lalomamina ia goeva noho diba.—1 Petero 3:16; Kolose 3:10.
[Footnote]
a Greek gado herevana lalomamina ena anina be, “ta ena lalona dekenai ia noho hemami, ta ia hadibaia ia karaia karana be maoro eiava kerere” (The Analytical Greek Lexicon Revised, by Harold K. Moulton); “kara namo bona kara dika edia idau ia hadibaia.”—Greek-English Lexicon, by J. H. Thayer.
[Pictures on page 29]
Emu lalomamina ese oi ia hahemaoro henia sibona lasi, to oi ia hakaua danu, a?
[Picture on page 30]
Baibel ena hakaua herevadia amo iseda lalomamina ita hadibaia neganai, dala maorona dekenai ita do ia hakaua
[Pictures on page 31]
Emu lalomamina oi kamonai henia