Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w12 4/1 rau 18-19
  • Apokrifa Evanelia Bukadia—Iesu Idia Herevalaia Maoromaoro, A?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Apokrifa Evanelia Bukadia—Iesu Idia Herevalaia Maoromaoro, A?
  • Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2012
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Baibel Ena Evanelia Bukadia Bona Apokrifa Evanelia Bukadia
  • Apokrifa Evanelia Bukadia: Iesu Idia Sivarailaia Maoromaoro Lasi
  • Apokrifa Evanelia Bukadia Bona Keristani Tomadihona Idia Negea Taudia
  • Baibel Ena Evanelia Bukadia be Idia Momokani
  • Evanelia Bukadia—Sivarai Korikori Eiava Gori?
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2000
  • Evanelia Bukadia—Hepapahuahu Ia Lao Noho
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2000
  • Baibel ese Iesu Ena Sivarai Ibounai Ia Gwauraia, A?
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2010
  • Evanelia Bukadia Mataio Bona Ioane be German Saini Gado ai Idia Halasia
    Topik Ma Haida
Ma Haida Itaia
Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2012
w12 4/1 rau 18-19

Apokrifa Evanelia Bukadia​—Iesu Idia Herevalaia Maoromaoro, A?

DIBA bada taudia haida be lagani 1,600 bamona lalonai ia boio toretore,“Gospel of Judas,” (ena laulau be ataiai) idia abia neganai, idia gwau: “Inai be mai anina bada gauna idia davaria. Taunimanima momo be do idia moale lasi.” “Unai ese iseda laloparara Keristani tomadiho ginigunana ena sivarai dekenai do ia haidaua.”

Hari, taunimanima idia ura apokrifa evanelia bukadia idia tahua lou. Taunimanima haida idia laloa, unai revareva ese Iesu ena hadibaia herevadia bona ena mauri lalonai idia vara gaudia ia hahedinaraia, idaunegai idia hunia gaudia unai. To, apokrifa evanelia bukadia be dahaka? Unai bukadia ese Iesu bona Keristani tomadihona idia hadibaia maoromaoro, a?

Baibel Ena Evanelia Bukadia Bona Apokrifa Evanelia Bukadia

Lagani 41 bona 98 C.E. huanai, Mataio, Mareko, Luka, bona Ioane ese “Iesu Keriso ena mauri” sivaraidia idia torea. (Mataio 1:1) Unai sivarai be nega haida idia gwauraia evanelia bukadia danu, anina be Iesu Keriso “ena sivarai namona.”​—⁠Mareko 1:1.

Sene sivaraidia bona toretore ma haida lalonai Iesu idia herevalaia, to inai Evanelia Bukadia foa​—⁠Mataio, Mareko, Luka, bona Ioane​—⁠be Dirava ena lauma amo idia toredia bona idia be Toretore Helagadia ena kahana, bona unai buka foa ese idia hahedinaraia Iesu ena tanobada maurina bona ia hadibaia ‘gaudia be momokani.’ (Luka 1:1-4; Kara 1:1, 2; 2 Timoteo 3:16, 17) Unai Evanelia Bukadia foa be idaunegai Keristani Grik Toretoredia edia lista lalonai idia noho. Unai dainai, idia be Dirava ena lauma ese ia havaraia bukana, Baibel, ena kahana ta.

To gabeai, toretore ma haida idia hedinarai matamaia bona edia ladana idia gwauraia evanelia bukadia danu. Bona unai evanelia bukadia idia gwauraia apokrifa.a

Lagani 100-200 C.E. ena dokonai, Lyon tauna, Irenaeus, ia gwau, Keristani tomadihona idia negea taudia dekenai “apokrifa bukadia bona toretore koikoidia momo” idia noho, danu idia torea hanai evanelia bukadia edia hereva idia haidaua, unai amo sikuli bada lasi taudia idia hadaradaraia.” Unai dainai apokrifa evanelia bukadia oi duahia bona ena kopi ta oi dogoatao be mai ena dika bada.

To, idaunegai dubu ena monk taudia bona toretore taudia ese unai buka idia torea hanai bona idia gimaia. Lagani 1900 ai, apokrifa bukana tahua urana ia bada dainai, unai buka ena toretore haida bona evanelia bukadia ma haida idia davaria danu. Hari, unai bukadia be gado badadia momo ai idia halasia vadaeni.

Apokrifa Evanelia Bukadia: Iesu Idia Sivarailaia Maoromaoro Lasi

Nega momo apokrifa evanelia bukadia ese Baibel ena Evanelia Bukadia ese idia herevalaia momo lasi eiava idia herevalaia lasi taudia ia sivarailaia. Eiava Iesu ia beibi neganai idia vara gaudia idia sivarailaia. Mani haheitalai haida ita itaia.

◼ “Proto-Gospel of James,” eiava idia gwauraia “The Birth of Mary,” bukana ese Maria ena vara, ena maragi negana bona Iosepa ia adavaia sivaraidia ia herevalaia. Badina namona dainai, haida idia gwau unai buka ena sivarai be gori sibona. Maria be rami-hebou kekenina bamona ia noho hanaihanai lalohadaina idia abia isi, bona toana be ia idia hanamoa totona unai idia torea.​—⁠Mataio 1:24, 25; 13:55, 56.

◼ “Infancy Gospel of Thomas” ese Iesu ia maragi negana​—⁠mauri lagani 5 ia lao 12​—⁠ia sivarailaia, bona ia karaia lasi hoa karadia dainai ia idia hanamoa. (Ioane 2:11 itaia.) Unai evanelia bukana ese Iesu ia gwauraia, gwau-edeede natuna, ia badu momo, iena siahu ia gaukaralaia tisa taudia, dekena taudia, bona natudia ma haida ia hadikadia totona, bona ma haida edia matana ia hakepulua, haida edia aena ia hadikaia, eiava ia aladia.

◼ Apokrifa evanelia haida, hegeregere “Gospel of Peter,” ese Iesu idia kota henia karana, idia hamasea, bona ia toreisi lou ena sivarai ia herevalaidia. Ma haida hegeregere, “Acts of Pilate” be “Gospel of Nicodemus” ena kahana, bona ia ese Iesu ena kota, mase bona toreisi lou idia itaia taudia ia herevalaia. Idia torea herevadia be momokani lasi bona idia sivarailaia taudia be taunimanima korikoridia lasi dainai, idia torea gaudia be koikoi. “Gospel of Peter,” ese Pontio Pilato ena kerere ia gwauraia lasi bona Iesu ena mase be koikoi dalanai idia herevalaia.

Apokrifa Evanelia Bukadia Bona Keristani Tomadihona Idia Negea Taudia

December 1945 ai, Aigupito ena atai kahanai ia noho Nag Hammadi hanua badinai, hanua taudia ese papyrus maniuskrip 13 idia davaria bona idia lalonai toretore 52 idia noho. Unai toretore be lagani 300 C.E. ai, tomadiho oreana ta ladana, “Gnostic” ese ia torea. Unai toretore lalonai, babalau herevadia, dirava koikoidia tomadiho taudia edia lalohadai, Grik taudia edia aonega herevadia, bona Iuda bona Keristani tomadiho edia hereva idia noho. Bona unai hereva idauidau ese sibodia idia gwauraia Keristani taudia ia hakaua kerere.​—⁠1 Timoteo 6:20, 21.

“Gospel of Thomas,” “Gospel of Philip,” bona “Gospel of Truth,” be Nag Hammadi hanua kahirakahira ai idia davaria toretoredia edia kahana, unai buka lalodiai (Gnostic) tomadiho lalohadaidia idia noho, toana be Iesu amo idia mai herevadia. Vanegai akioleji taudia ese idia davaria “Gospel of Judas” be Gnostic evanelia bukadia ta. Unai evanelia bukana ese Iuda be dala namona ai ia herevalaia, ia gwau Iuda sibona ia laloparara Iesu be daika. Unai evanelia bukana ia diba momo tauna ia gwau unai buka ese Iesu ia herevalaia neganai, ia gwau: “Ia be hahediba tauna bona diba bona aonega halasia tauna, to ia be tanobada taudia ibounai hamauria totona ia mase lasi.” To, lauma helaga amo idia vara Baibel ena Evanelia Bukadia ese idia hahedinaraia, Iesu be tanobada ena dika kokia totona, boubou gauna bamona ia mase. (Mataio 20:28; 26:28; 1 Ioane 2:1, 2) Unai ese ia hahedinaraia, Gnosotic evanelia bukadia ese iseda abidadama Baibel dekenai ia hagoadaia lasi, to ia hamanokaia.​—⁠Kara 20:30.

Baibel Ena Evanelia Bukadia be Idia Momokani

Apokrifa evanelia bukadia ita laloa namonamo neganai, ita laloparara idia be koikoi. Baibel bukadia ida ita hahegeregerea neganai, apokrifa bukadia be Dirava ena lauma amo idia torea lasi. (2 Timoteo 1:13) Unai buka be Iesu bona ena aposetolo taudia idia diba lasi taudia ese idia torea dainai, idia ese Iesu bona Keristani tomadihona edia hereva momokanidia idia gwauraia hedinarai lasi. To, idia torea gaudia be maoro lasi bona koikoi, unai dainai ta do ia durua lasi Iesu bona ena hadibaia herevadia ia dibaia totona.​—⁠1 Timoteo 4:1, 2.

To, Mataio bona Ioane be aposetolo 12 edia huanai idia noho; Mareko bona Luka be Petero bona Paulo idia bamoa taudia. Dirava ena lauma helaga ena siahu amo edia Evanelia Bukadia idia torea. (2 Timoteo 3:14-17) Unai dainai, Evanelia Bukadia foa lalonai idia noho herevadia ese ta ia durua diba, unai amo ia abia dae momokani Iesu be Keriso, Dirava ena Natuna.​—⁠Ioane 20:31.

[Footnote]

a Inai hereva, “apokrifa” be Grik herevana amo idia abia, ena anina be “hunia.” To guna unai hereva be toretore ta ena ladana, bona unai toretore be sikuli ta dekenai idia lao taudia ese idia badinaia, to unai sikuli idia lao lasi taudia amo idia hunia. To gabeai, Baibel ai idia noho lasi toretoredia dekenai unai ladana idia gaukaralaia.

[Picture Credit Line on page 18]

Kenneth Garrett/National Geographic

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia