‘Hesiai Gaukara Helagana Umui Karaia mai Umui Darana Ida’
“Emui tauanina do umui henia, boubou gauna mai mauri bona mai helaga, Dirava ese ia moalelaia gauna; emui hesiai gaukara helagana, mai emui darana ida umui karaia gaukarana, be unai.”—ROMA 12:1, NW.
NEGA ta gado idauna ta oi dibaia toho, a? Bema oibe, oi diba unai be mai ena hekwarahi. Unai gado do oi gadolaia maoromaoro totona, namona be ena hereva sibodia oi dibaia lasi, to ena hereva hakapudia daladia maorodia danu oi dibaia goevagoeva be namo. Namona be inai oi lalo-pararalaia: Hereva ta ena anina ma ta dekenai be dahaka, bona edena bamona do oi hakapudia, lalohadai ta do oi gwauraia totona.
1, 2. Edena dala ai, Baibel ena hakaua herevadia badinaia dalana dibaia karana be gado idauna ta dibaia karana bamona?
2 Dirava ena Hereva ita dibaia dalana be unai hegeregerena. Baibel siridia idauidau ita diba sibona be hegeregere lasi. Namona be Baibel sirina ta ena anina ma ta dekenai ita diba, bona edia anina be iseda mauri lalonai do ita badinaia dalana danu ita diba be namo. Unai amo iseda “goada be hegeregere momokani, vadaeni kara namodia ibounai do [ita] karaia diba, mai kwalimu danu.”—2 Timoteo 3:17.
3. Lagani 33 C.E. ai, Dirava ena hesiai lao henia karana be edena dala ai ia senisia?
3 Mose ena Taravatu henunai idia noho taudia ese unai taravatu badinaia goevagoeva karadia amo idia hahedinaraia goevagoeva diba idia be Dirava kamonai henia taudia. To, lagani 33 C.E. ai, Iehova ese Taravatu ia kokia, ena Natuna idia hamasea ‘sataurona dekenai ia ikoko karaia.’ (Kolose 2:13, 14) Unai murinai, Dirava ese ena orea taudia ia hagania lasi boubou idauidau momo do idia henia, bona taravatu momo ia henidia lasi do idia badinaia totona. To, aposetolo Paulo ese ia hamaorodia, ia gwau: “Emui tauanina do umui henia, boubou gauna mai mauri bona mai helaga, Dirava ese ia moalelaia gauna; emui hesiai gaukara helagana, mai emui darana ida umui karaia gaukarana, be unai.” (Roma 12:1, NW) Oibe, namona be Keristani taudia ese Dirava ena hesiai gaukarana be mai edia lalona ibounai, mai edia souli ibounai, mai edia darana ibounai, bona mai edia goada ibounai ida idia karaia. (Mareko 12:30; ma danu Salamo 110:3 itaia.) To ‘hesiai gaukara helagana umui karaia mai emui darana ida’ ena anina be dahaka?
4, 5. Iehova ena hesiai be mai eda darana ida ita lao henia, anina be dahaka?
4 Inai hereva “darana” be Greek gado herevana lo·gi·kosʹ ida idia hahegeregerea. Lo·gi·kosʹ ena anina be “lalo-parara” o “aonega.” Dirava ia ura ena hesiai taudia ese edia lalona, Baibel amo idia hadibaia vadaeni lalona, idia gaukaralaia. Keristani taudia ese hahegani idauidau momo hegeregeredia edia lalona idia hadaia be namo lasi, to namona be Baibel ena hakaua herevadia idia laloa namonamo. Namona be Baibel ena hakaua herevana ta ena anina ma ta dekenai idia lalo-pararalaia. Unai amo edia lalona idia hadaia namonamo diba mai edia darana ida.
5 Anina be Keristani taudia be mai edia taravatu lasi, a? Lasi vaitani. Keristani Greek Revarevadia ese kaivakuku tomadiho henia karana, kara bodaga, ala-ala, hereva koikoi, meamea, rara gaukaralaia kerere karana, bona kara dika idauidau ma haida idia taravatua. (Kara 15:28, 29; 1 Korinto 6:9, 10; Apokalupo 21:8) Israela taudia ese edia darana idia gaukaralaia sisina be hegeregere, to ita ese eda darana do ita gaukaralaia badabada be namo, Baibel ena hakaua herevadia do ita dibaia bona do ita badinaia totona. Anina be iseda nega do ita haorea bona do ita hekwarahi, ta ese gado idauna ta ia dibaia toho neganai ia karaia hegeregerena. Iseda darana gaukaralaia karana be edena bamona ita habadaia diba?
Emu Darana Gaukaralaia Karana Oi Habadaia
6 Dala ginigunana be, Baibel ita stadilaia goadagoada be namo. Dirava ena lauma ese ia havaraia Herevana ena namo be inai: “Hereva momokani ita dekenai do ia hadibaia . . . iseda kara dika do ia hedinaraia, iseda kerere do ia hamaoromaoroa, bona mauri dala maoromaorona ita dekenai do ia hadibaia.” (2 Timoteo 3:16) Namo lasi ita laloa nega iboudiai hekwakwanai ta hanaia dalana be Baibel sirina tamona lalonai do ita davaria. Lasi, to reana nega haida Baibel siridia haida, unai hekwakwanai kokia dalana idia herevalaia siridia, do ita laloa namonamo be namo. Dirava ena lalohadai unai gau dekenai ita tahua goadagoada be namo. (Aonega Herevadia 2:3-5) Lalo-parara danu ita abia be namo, badina be “lalo-parara tauna ese hahekau mai aonegana ia davaria.” (Aonega Herevadia 1:5, NW) Lalo-parara tauna ese ena lalona dekenai gau ta ia hapararaia ena kahana ta ta dekenai, bena kahana ta ena anina ma kahana ta dekenai ia lalo-pararalaia diba. Bena kahana ta ta iboudiai be edia gabu korikori ai ia atoa, unai gau ena toana ibounai do ia diba totona.
7. Tama sina ese Baibel ena hakaua herevadia matahakani dekenai be edena bamona idia laloa namonamo diba?
7 Hegeregere, natu naria gaukarana mani oi laloa. Aonega Herevadia 13:24 ia gwau ena natuna ia lalokau henia tauna ese “ia matakani henia noho.” Bema ta ese unai siri sibona ia laloa, ena anina ia mogea diba; reana ia gwau unai siri hegeregerena ena natuna ia panisia auka loulou be maoro. To, Kolose 3:21 ese unai lalohadai hamaoromaoroa sisibana ia hahedinaraia, ia gwau: “Tamana bona sinana, emui natudia do umui habadua kava lasi, do idia hesiku garina.” Tama sina, edia darana idia gaukaralaia namonamo dainai unai hakaua herevadia edia anina idauidau idia hatamonaia taudia, ese edia natudia do idia matahakani henia neganai, do idia hadikaia lasi. Edia natudia do idia kara henia mai edia lalokau, mai edia lalo-parara, bona mai edia hemataurai ida. (Efeso 6:4) Vadaeni, natu naria gaukarana bona kara ma haida lalonai Baibel ena hakaua herevadia be mai anina; unai kara ta ena gau iboudiai bema ita laloa namonamo, unai amo iseda darana gaukaralaia dalana ita habadaia diba. Unai dala amo ita ese Dirava ena ura bona do ita badinaia dalana be Baibel ena hakaua herevadia hegeregeredia ita lalo-pararalaia diba.
8. Dahaka ita karaia be namo, bena lalohadai aukadia moale karadia dekenai do ita abia lasi?
8 Iseda darana gaukaralaia karana habadaia dalana iharuana be inai: Lalohadai aukadia, do ita haidaua lasi lalohadaidia, ita abia dae lasi, badina be unai bamona lalohadaidia ese iseda darana gaukaralaia badabada dalana idia koua. Baibel ia gwau: “Satani ese tanobada taudia ibounai ia gunalaia noho.” (1 Ioane 5:19) Unai ena anina be, buka iboudiai, muvini piksa iboudiai, eiava televisen program iboudiai, inai tanobada ese ia karaia gaudia unai, be dika bona Satani ena ura hegeregerena, a? Unai bamona lalohadaina be maoro lasi. Momokani, reana haida idia ura televisen, muvini piksa, eiava tanobada ena buka amo idia siri vaitani. Idia be mai edia maoro unai bamona idia karaia, bona ta ese ia maumauraidia be maoro lasi. To namo lasi idia ese haida idia doria toho, idia danu be unai gau iboudiai amo do idia gini siri vaitani totona. Society ese ena buka bona magasin lalonai Baibel ena hakaua herevadia ia halasia; unai hereva ese ita idia durua, laga-ani negadiai do ita karaia karadia bona moale karadia be mai eda aonega ida do ita abia hidi totona. Bema unai hakaua herevadia ita badinaia lasi to matabodaga lalohadaidia, o dagedage bada karadia, o meamea karadia, inai tanobada ena moale karadia momo ai idia hedinarai gaudia unai, bema ita raraia eiava edia sivarai ita duahia, unai be aonega lasi karana momokani. Moale karadia maorodia do ita abia hidi totona, namona be iseda darana ita gaukaralaia, Baibel ena hakaua herevadia do ita badinaia totona, bena iseda lalona do idia goeva, Dirava bona taunimanima edia vairanai.—1 Korinto 10:31-33.
9. Inai hereva “aonega” be Greek gado herevana ta ida idia hahegeregerea; unai hereva ena anina be dahaka?
9 Hari inai nega ena moale karadia momo be hegeregere lasi momokani, Keristani taudia dekenai.a Unai dainai, namona be iseda lalona ita hadibaia ‘kara dika do idia ura henia lasi’ totona, bena aposetolo edia negai idia noho taudia haida hegeregeredia ai do ita lao lasi; idia be “hemarai lasi momokani.” (Salamo 97:10; Efeso 4:17-19) Unai gau do ita laloa namonamo totona, namona be ita be ‘mai eda laloa diari bona mai eda aonega.’ (Filipi 1:9) Inai hereva “aonega” be Greek gado herevana ta ida idia hahegeregerea; ena anina be “kara idauidau edia namo eiava edia dika ena mamina abia namonamo,” ta ese ena matana amo kala idauidau ia itaia namonamo hegeregerena. Reana kara ta ia dika momokani, ia korema bamona, bona kara ma ta ia namo momokani, ia kurokuro bamona, to ma kara ta be ia dika momokani lasi o ia namo momokani lasi, ia mia-kurokuro bamona. Bema ita siboda be moale karana ta eiava ma kara ta ita lalohadailaia be namo, namona be unai bamona ita lalo-pararalaia namonamo. Bona namo lasi Baibel ena hakaua herevadia ita ha-aukaia kava, bena iseda tadikaka iboudiai ita doria, idia danu be unai bamona do idia karaia totona.—Filipi 4:5.
10. Iehova ena kara, Salamo 15 ese ia hahedinaraia karana, be edena bamona ita lalo-pararalaia diba?
10 Iseda darana gaukaralaia karana habadaia dalana ihatoina be inai: Iehova ena lalohadai ita abia bona iseda lalona momokani ai ita hadoa. Ena Hereva lalonai, Iehova ese ena kara bona ena taravatu ia hahedinaraia. Hegeregere, Salamo 15 ita duahia neganai, ita davaria Iehova ese edena bamona tauna ia boiria ena palai rumana ai do ia noho. Tauna be inai: Kara maoromaoro sibona ia karaia, ena lalona amo hereva momokani ia gwauraia, ena gwauhamata ia hamomokanidia, bona sibona ena namo havaraia totona haida ia hadikaia lasi. Inai salamo oi duahia lalonai, emu lalona ai inai bamona oi henanadai, ‘Lauegu kara be unai bamona, a? Iehova ese lau do ia boiria iena palai rumana ai do lau noho, a?’ Iehova ena dala bona ena lalohadai ita abia dae bona ita tohotohoa neganai, iseda darana idia goada idia lao.—Aonega Herevadia 3:5, 6; Heberu 5:14.
11. Farisea taudia ese dahaka idia karaia dainai, ‘kara namo bona Dirava dekenai ura henia be idia badinaia lasi’?
11 Unai kara dekenai Farisea taudia idia hegeregere lasi momokani. Taravatu ta ta iboudiai idia diba, to ta ena anina ma ta dekenai be idia lalo-pararalaia lasi. Taravatu ena hereva maragimaragidia momo idia gwauraia diba, to Taravatu ia havaraia Diravana ena kara idia diba lasi. Iesu ese ia hamaorodia, ia gwau: “Aniani ava maragimaragi ibounai dekena amo karoa be 10 umui karaia, karoa ta be harihari gauna dekenai umui halaoa, to kara namo bona Dirava dekenai ura henia be umui badinaia lasi.” (Luka 11:42) Edia darana bona edia lalona be auka dainai, Farisea taudia ese edia darana idia gaukaralaia lasi, unai dainai idia laloa namonamo diba lasi. Unai ia hahedinaraia sivaraina be inai: Nega ta idia ese Iesu ena hahediba taudia idia maumauraia, badina be Sabati dinana ai uiti ena anina idia kokia bona idia ania; to gabeai, unai dina tamona ai, Iesu do idia alaia dalana idia tahua neganai, edia lalona dekenai edia kerere idia mamia lasi!—Mataio 12:1, 2, 14.
12. Iehova ena lalohadai bona ena kara be edena bamona ita dibaia bona ita tohotohoa diba?
12 Ita ura ita idau, Farisea taudia hegeregeredia lasi. Namona be Dirava ena Hereva amo ita abia dibana ese ita ia durua, Iehova ena lalohadai bona ena kara do ita dibaia bona do ita tohotohoa totona. Unai be edena bamona ita karaia diba? Haida ese heduru idia abia vadaeni dalana be inai: Baibel ena kahana ta eiava Baibel ia gwauraia bukana ta ena kahana ta idia duahia murinai, inai bamona henanadaidia idia laloa, ‘Unai hereva ese lau be dahaka ia hadibaia, Iehova bona ena kara dekenai? Taunimanima lau kara henidia neganai, Iehova ena kara be edena bamona lau hahedinaraia diba?’ Unai bamona henanadaidia laloa namonamo karana ese iseda darana gaukaralaia karana ia habadaia, bona ita ia durua, ‘Dirava ena kara bamona do ita karaia’ totona.—Efeso 5:1.
Dirava Bona Keriso Edia Hesiai Taudia, Taunimanima Edia Lasi
13 Namona be elda taudia ese idia naria taudia do idia koua lasi, to idia be sibodia edia darana do idia gaukaralaia be namo. Kongregesen taudia be taunimanima edia hesiai taudia lasi. Paulo ia gwau, bema taunimanima ia hamoaledia noho, ia be “Keriso ena hesiai tauna lasi.” (Galatia 1:10; Kolose 3:23, 24) Farisea taudia be idau, idia ura taunimanima do idia laloa, ma haida ese idia lalo-namo henidia be gau badana, Dirava ese ia lalo-namo henidia be gau maragina. (Mataio 23:2-7; Ioane 12:42, 43) Farisea taudia ese taunimanima edia kara idia biagua toho; sibodia edia taravatu idia atoa, bena taunimanima be unai taravatu hegeregeredia idia hahemaoro henidia. Farisea taudia idia badinaia taudia ese edia lalona be Baibel amo hadibaia karana idia manokalaia dainai, idia be taunimanima edia hesiai taudia ai idia lao.
14, 15. (a) Edena dala amo elda taudia ese idia hahedinaraia, idia be mamoe ida idia gaukara hebou taudia? (b) Bema kara ta be ta ena lalona ena mamina hegeregerena ia karaia eiava ia karaia lasi gauna, elda taudia be edena bamona idia karaia be namo?
14 Keristani elda taudia hari inai negai be idia diba, ena be mamoe edia kerere dainai idia hahemaoro henidia, to idia be edia biagudia lasi. Keristani taudia ta ta be ena maduna ena maduna idia huaia be namo. (Roma 14:4; 2 Korinto 1:24; Galatia 6:5) Dala maorona be unai. Bema orea taudia be taunimanima edia hesiai taudia ai idia lao, bena idia kamonai henidia badina tamona be edia kara idia sekea loulou dainai, vadaeni, unai taunimanima idia noho lasi neganai, edena bamona do idia kara? Paulo ese Filipi taudia ia moale henidia be mai badina; ia gwau: “Umui dekenai lau noho neganai lau umui kamonai henia. Vadaeni harihari umui dekenai lau noho lasi neganai danu lau do umui kamonai henia, inai be gau badana. Mai gari bona mai heudeheude danu emui hamauria do umui tahua noho.” Idia be momokani Keriso ena hesiai taudia, Paulo ena lasi.—Filipi 2:12.
15 Unai dainai, bema kara haida be kongregesen taudia ta ta edia lalona ena mamina hegeregerena do idia karaia o do idia karaia lasi be namo, elda taudia ese idia hamaorodia lasi edena bamona do idia karaia be namo. Idia ese Baibel ena hakaua herevadia unai kara dekenai idia hamaorolaidia, bena idia ese sibodia edia darana idia gaukaralaia edia lalona do idia hadaia totona. Inai be maduna metauna, to namona be taunimanima ta ta sibona ena sibona ena idia huaia.
16. Israela lalonai dahaka heduru idia abia diba, hekwakwanai idia davaria neganai?
16 Iehova ese Israela taudia hakaua totona gunalaia taudia ia gaukaralaia negana mani oi laloa. Baibel ia gwau: “Unai dinadia ai Israela be mai ena pavapava lasi. Ta ta sibona ena matana ai sibona ena matana ai dahaka be maoro be vaia idia karaia.” (Gunalaia Taudia 21:25, NW) To Iehova ese ena bese taudia hakaua dalana ia karaia. Hanua badadia ta ta iboudiai lalonai be tau badadia; taunimanima be mai edia henanadai eiava hekwakwanai idia davaria neganai, unai lo taudia ese idia durudia diba mai edia aonega ida. Bona hahelaga taudia Levi oreana lalonai ese Dirava ena taravatu be taunimanima idia hadibalaia; unai amo kara namo idia havaraia. Hekwakwanai o henanadai aukadia idia vara neganai, hahelaga tauna badana ese Urima bona Tumima amo Dirava ena lalohadai ia davaria diba. Buka ta ladana Insight on the Scriptures ia gwau: “Unai heduru ia abia dae bona Dirava ena taravatu ia dibaia bona ia badinaia tauna, ese ena lalona hakaua namonamo sisibana ia abia unai. Unai bamona negana ai, bema ‘sibona ena matana ai dahaka be maoro’ ia karaia, dika do ia vara lasi. Dirava ese dala ia kehoa taunimanima edia, edia lalohadai bona edia raka dalana amo do idia hahedinaraia idia ura ena taravatu do idia badinaia eiava lasi.”—Volume 2, rau 162-3.b
17. Edena dala amo elda taudia ese idia hahedinaraia diba, sibodia edia lalohadai hegeregerena lasi to Dirava ena taravatu hegeregerena idia sisiba?
17 Israela ena gunalaia taudia bona ena hahelaga taudia hegeregeredia, kongregesen ena elda taudia be lo taudia dainai, hekwakwanai idia vara negadiai heduru namona bona sisiba namona be tadikaka idia henidia diba. Nega haida, idia ese danu ‘edia hereva dekena amo edia kudouna idia pidia, bona idia hadibaia, mai edia haheauka danu.’ (2 Timoteo 4:2) Dirava ena taravatu hegeregeredia unai bamona idia karaia, sibodia edia hegeregeredia lasi. Elda taudia ese haheitalai namona idia hahedinaraia bona kongregesen taudia edia lalona idia hamarerea neganai, edia kara ese anina namona ia havaraia!
18. Dahaka dainai elda taudia ese kongregesen taudia edia lalona idia hamarerea be mai anina bada?
18 Iseda lalona be iseda Keristani gaukarana ena “ensini” bamona. Unai dainai Baibel ia gwau: “Oiemu laloa dekena amo, oiemu mauri be ia heau noho.” (Aonega Herevadia 4:23) Bema elda taudia ese kongregesen taudia edia lalona idia hamarerea, do idia davaria unai ese ia hasiahudia, bena Dirava ena hesiai gaukarana be edia diba hegeregerena do idia goadalaia. Sibodia edia ura hegeregerena do idia karaia dainai, haida ese do idia doridia loulou be anina lasi. Iehova ia ura lasi hedori dainai idia kamonai henia. Ia ura edia lalona be lalokau amo idia honu dainai idia kamonai henia. Bema elda taudia ese mamoe idia durudia edia darana gaukaralaia karana do idia habadaia totona, unai amo idia hagoadadia, unai bamona hesiai gaukarana do idia karaia totona.
“Keriso Ena Laloa” Oi Dibaia
19 Ita diba vadaeni Dirava ena taravatu ita diba sibona be hegeregere lasi. Salamo torea tauna ese ia noia, ia gwau: “Egu lalona do oi kehoa, bona lau ese oiemu taravatu do lau badinaia. Lau ese mai egu kudouna ibounai danu, oiemu taravatu do lau naria.” (Salamo 119:34) Ena Hereva lalonai Iehova ese “Keriso ena laloa” ia hahedinaraia. (1 Korinto 2:16) Iesu ese Iehova ena hesiai ia lao henia mai ena darana ida, unai amo haheitalai hereadaena ia hahedinaraia ita dekenai. Dirava ena taravatu bona ena hakaua herevadia ia diba bona ia badinaia goevagoeva. Ena kara bema ita tahua, “Keriso ena lalokau ena lababa, bona ena lata, bona ena ataiai, bona ena dobu, do [ita] diba momokani. . . . Unai lalokau ese diba ibounai ia hereaia.” (Efeso 3:17-19) Oibe, Baibel amo Iesu sivaraina ita diba neganai, unai diba amo Iehova ena kara ita dibaia goevagoeva.—Ioane 14:9, 10.
19, 20. Dahaka dainai Keriso ena laloa ita dibaia be gau badana?
20 Unai dainai, Dirava ena Hereva ita stadilaia lalonai, Iehova ena lalohadai gau idauidau dekenai ita lalo-pararalaia diba, bena ita siboda eda lalona ita hadaia namonamo diba. Unai bamona ita karaia be mai ena hekwarahi. Namona be Dirava ena Hereva do ita tahua goadagoada, bona unai do ita karaia lalonai, Iehova ena kara bona ena taravatu do ita laloa namonamo be namo. Unai bamona idia karaia taudia ese Paulo ena sisiba idia badinaia unai; ia gwau: “Emui tauanina do umui henia, boubou gauna mai mauri bona mai helaga, Dirava ese ia moalelaia gauna; emui hesiai gaukara helagana, mai emui darana ida umui karaia gaukarana, be unai.”—Roma 12:1, NW.
[Footnotes]
a Unai bamona moale karadia haida be inai: Idia lalonai lauma dikadia edia kara, o matabodaga karadia, o dagedage bada karadia idia hedinarai, bona ruma besedia hamoalea totona idia hahedinaraia gaudia danu, idia lalonai Keristani taudia ese idia abia dae diba lasi karadia, lebulebu bona lalohadai mirodia havaraia karadia, be idia vara.
b Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia.
Dahaka Oi Dibaia?
◻ Lagani 33 C.E. ai, Dirava ena hesiai lao henia karana be edena dala ai ia senisia?
◻ Edena dala amo iseda darana gaukaralaia karana ita habadaia diba?
◻ Edena dala amo elda taudia ese orea taudia idia durua diba, Dirava bona Keriso edia hesiai taudia ai do idia lao totona?
◻ Dahaka dainai “Keriso ena laloa” ita dibaia bona ita tohotohoa be namo?
6. Baibel ita stadilaia neganai dahaka ita karaia be namo?
13. Edena dala amo Farisea taudia ese taunimanima edia kara idia biagua toho?
[Picture on page 23]
Elda taudia ese ma haida idia durudia edia darana do idia gaukaralaia totona