‘Oiemu Kudouna Oi Naria Namonamo’
IEHOVA ese peroveta tauna Samuela ia hamaoroa: “Lohiabada ese gau ia itaia lasi, taunimanima ese idia itaia bamona. Taunimanima ese tau ena toana idia itaia, to Lohiabada ese tau ena kudouna ia itaia.” (1 Samuela 16:7) Salamo torea tauna Davida ese kudouna ia herevalaia neganai, ane dekenai ia gwau: “Oi [Iehova] ese egu kudouna oi diba. Oi ese hanuaboi neganai, lau dekenai oi vadivadi henia. Oi ese egu lalona oi tahua namonamo vadaeni, bona ura dikana ta, be lau dekenai oi davaria lasi.”—Salamo 17:3.
Oibe, Iehova ese iseda kudouna ia tahua iseda kara korikori ia diba totona. (Aonega Herevadia 17:3) Mai badina namona dainai idau negai Israela ena King Solomona ena sisiba ia gwau: “To gau badana momokani, oiemu kudouna, oiemu laloa ia havaraia gauna, do oi naria namonamo, badina be oiemu laloa dekena amo, oiemu mauri be ia heau noho.” (Aonega Herevadia 4:23) Edena dala ai iseda kudou ita naria diba? Aonega Herevadia karoa 4 ese unai henanadai ia haerelaia.
Tamana Ena Matahakani Herevadia Kamonai Henia
Aonega Herevadia ena karoa namba 4 be inai hereva amo ia matamaia: “Egu natuna tau ibounai e, lau, emui tamana, egu hadibaia hereva do umui kamonai. Egu hereva edia anina do umui tahua, bona laloa kehoa do umui davaria. Badina be lau ese hadibaia hereva namodia, be umui dekenai lau henia noho. Egu hadibaia hereva do umui rakatania lasi.”—Aonega Herevadia 4:1, 2.
Matamata taudia ia sisiba henidia idia ese Dirava idia badinaia tama sina edia hahediba hereva namodia idia kamonai henia, bona tamana ena idia kamonai henia be gau badana. Baibel ia gwau iena maduna be tauanina dalana ai bona lauma dalana ai ena bese ia ubudia. (Deuteronomi 6:6, 7; 1 Timoteo 5:8) Unai hakaua herevadia be lasi neganai, matamata taudia be lo taudia ai idia lao be hekwarahi bada! Unai dainai, natuna be mai hemataurai ida tamana ena matahakani ia abia dae be namo, ani?
To tamana lasi merona be edena bamona? Daika ese do ia hadibaia? Lagani 11 merona Jason be lagani 4 neganai ena tamana ia mase.a Keristani elda tauna ta ese ia nanadaia iena mauri lalonai dahaka be hekwakwanai badana, bena Jason be karaharaga ia haere: “Lau ura tamagu ia noho. Nega haida lau lalo-metau momokani.” To, ena be matamata taudia haida be tama sina lasi hakaudia totona, to heduru sisiba namodia idia noho. Jason bona ia bamona taudia be Keristani kongregesen lalonai elda taudia bona lo taudia ma haida ese tamana bamona idia sisiba henidia diba.—Iamesi 1:27.
Sibona ena edukeisen ia laloa neganai, Solomona ma ia gwau: “Lau be mero neganai, lau danu be mai egu tamana. Lau be egu sinana ena natuna tamona, bona ia ese lau ia lalokau henia bada.” (Aonega Herevadia 4:3) King be ia tubu neganai idia hadibaia dalana ia laloa mai moale bada ida. Matamata tauna Solomona be tamana ena “mero” bona iena sisiba be ena kudouna ai ia abia dae momokani dainai, tamana Davida ida ia noho hebou bona ia tura henia namonamo. Ma danu, Solomona be “natuna tamona,” eiava tamana ena lalokau tauna. Idia noho hebou bona idia tura henia namonamo bona tama sina ida idia herevahereva hebou diba ruma besena lalonai natuna ia tubu be gau badana!
Aonega Bona Laloa Kehoa Abia
Iena tamana ena lalokau sisiba ia laloatao neganai, Solomona ia gwau: “Unai neganai egu tamana ese lau ia hadibaia, ia gwau, ‘Egu hereva be oiemu kudouna dekenai do oi dogoatao goada. Egu oda hereva do oi badinaia, bona oi be do oi mauri. Aonega bona laloa kehoa do oi abia. Egu hereva do oi laloaboio lasi, bona idia dekena amo do oi raka siri lasi. Aonega do oi rakatania lasi, bona ia ese oi do ia naria. Aonega do oi ura henia, bona ia ese oi do ia gimaia. Gau badana momokani be aonega. Sedira do oi abia totona oiemu kohu, oiemu moni bona gau ibounai do oi negea haorea, to laloa kehoa do oi tahua bona abia.’ ”—Aonega Herevadia 4:4-7.
Dahaka dainai aonega be “gau badana momokani”? Aonega anina be diba bona laloa kehoa ita gaukaralaia bena namo ia havaraia. Diba abia totona gau ta ita raraia bona ita mamia eiava ita duahiduahi bona ita stadi, bona diba be aonega ena badina ta. To bema ita gaukaralaia namonamo lasi, iseda diba ena anina be bada lasi. Baibel bona Baibel amo “hesiai tauna mai ena kamonai, bona mai ena kara maoromaoro” ese idia torea bukadia ita duahia hanaihanai sibona lasi, to namona be unai hereva ita badinaia danu.—Mataio 24:45.
Laloa kehoa ita abia danu be gau badana. Bema ita abia lasi, hereva ta ese ma hereva ta ia durua dalana bona edia anina ibounai do ita lalo-pararalaia diba, a? Bema ita dekenai laloa kehoa be lasi, edena dala ai idia vara gaudia edia badina bona edia anina do ita diba, bona edena bamona lalo-diari bona lalo-parara ita abia diba? Oibe, idia vara gaudia ita itaia bona edia anina momokani ita abia totona, namona be laloa kehoa ita abia.—Daniela 9:22, 23.
Solomona ese iena tamana ena hereva ia gwauraia noho, ia gwau: “Aonega do oi ura henia, bona ia ese oi do ia hanamoa bada. Aonega do oi dogoatao auka, bona ia ese oiemu ladana do ia habadaia. Ia ese oi dekenai hairai, bona matauraia do ia henia.” (Aonega Herevadia 4:8, 9) Dirava ena amo ia mai aonegana ese ia abia dae momokani tauna ia naria. Ma danu, ia dekenai hemataurai ia mailaia bona ia hahairaia. Unai dainai, namona be aonega ita abia.
“Hadibaia Hereva Do Oi Dogoatao”
Unai Israela ena king be tamana ena hadibaia hereva ia gwauraia lou neganai, ma ia gwau: “Egu natuna e, kamonai, lau aonega, egu hereva do oi abia dae, bona oiemu mauri lagani do idia momo. Aonega ena dala oi dekenai lau hadibaia vadaeni, bona noho mauri ena dala maorona dekenai, oi lau hakaua vadaeni. Bema mai aonega danu oi raka neganai, gau ta ese oiemu dala do ia koua lasi, bona do oi heau neganai do oi hekwakwanai lasi. Egu hadibaia hereva do oi dogoatao, do oi rakatania lasi. Inai diba do oi gimaia, badina ia be oiemu mauri ena badina.”—Aonega Herevadia 4:10-13.
Solomona be ena tamana ena natuna momokanina dainai, ena dala ia hadibaia bona ia hamaoromaoroa matahakani mai lalokauna ena namo ia laloa bada. Bema ta ese ita ia hadibaia namonamo lasi, edena bamona lauma dalana ai lo taudia ai ita lao diba eiava iseda mauri ita hanamoa diba? Bema ita kerere murinai diba ita abia lasi eiava iseda lalohadai kereredia ita hamaoromaorodia lasi, lauma dalanai do ita tubu metairametaira. Matahakani namona ese Dirava badinaia karadia idia havaraia bona unai amo “dala maorona” ai ita raka totona ita ia durua.
Matahakani dalana ma ta danu ese ita ia durua iseda “mauri lagani do idia momo” totona. Edena bamona? Iesu Keriso ia gwau: “Gau maragina ia karaia maoro tauna ese gau badadia do ia karaia maoro, to gau maragina ia karaia kerere tauna ese gau badadia do ia karaia kerere danu.” (Luka 16:10) Bema gau maragidia ai ita sibona ita koua neganai unai ese ita do ia durua gau badadia ai unai bamona do ita karaia danu, ani? Unai gaudia dainai sedira do ita mauri eiava ita mase. Hegeregere, bema ita sibona ita hadibaia ‘matana dekenai hahine ta do ita itaia noho lasi ela bona iseda lalona dekenai do ita ura dikadika,’ sedira kara bodaga do ita karaia lasi. (Mataio 5:28) Momokani, unai hereva be mai anina tatau bona hahine dekenai. Bema iseda darana ita hadibaia eda ‘laloa do ia guia noho’ totona, sedira hereva dekenai eiava kara dekenai do ita kerere bada lasi.—2 Korinto 10:5.
Momokani, nega momo matahakani ita abia dae be auka bona reana ita laloa unai ese iseda dala ia koua momo. (Heberu 12:11) To, aonega king ese ita ia hamaoroa bema matahakani ita dogoatao, iseda dala do ia hegeregere ita raka namonamo totona. Heau tauna ia tereini namonamo dainai ia heau haraga diba bona ia moru lasi eiava bero ia davaria lasi hegeregerena, matahakani ita dogoatao neganai unai ese ita ia durua mauri dalana ai ita raka namonamo bona ita moru lasi. Momokani, namona be iseda raka dalana ita abia hidi namonamo.
“Kara Dika Taudia Edia Dala” Oi Dadaraia
Karaharaga lalohadaina dainai, Solomona be sisiba ia henia, ia gwau: “Kara dika taudia edia dala dekenai, do oi raka vareai lasi. Kerere taudia edia kara do oi karaia lasi. Unai edia dala dekena amo do oi siri, ia dekenai do oi raka lasi. Unai dala do oi rakatania momokani, bona oiemu dala dekenai do oi lao. Badina unai dika taudia idia mahuta diba lasi, ela bona kerere ta idia karaia vadaeni. Mahuta idia davaria lasi, ela bona tau ta idia hadikaia vadaeni. Kara dika bona dagedage, be edia aniani bona edia ranu bamona.”—Aonega Herevadia 4:14-17.
Solomona ia ura kara dika taudia edia dala ita dadaraia; edia kerere amo sibodia idia hagoadaia noho. Idia dekenai kara dika karaia be aniani bona inuinu gauna bamona. Idia mahuta diba lasi ela bona dagedage karadia idia karaia. Edia kara korikori ia bodaga vadaeni! Ita bamodia neganai iseda kudouna ita naria namonamo diba, a? Hari inai negai tanobadana ena moale karadia dekenai idia hahedinaraia dagedage karadia ita itaia momo neganai, ‘kara dika taudia edia dala dekenai do ita raka vareai,’ bona unai be kavakava momokani. Hebogahisi ita hahedinaraia diba lasi bema televisen eiava muvini piksa dekenai kara dika ita itaia momo bona unai ese iseda lalona ia ha-aukaia.
Diari Dekenai Oi Noho
Solomona be raka dalana ena haheitalai ia gaukaralaia noho, ia gwau: “To kara maoromaoro taudia idia raka noho dalana, be daba rere bamona. Edia dala ena diari be ia bada lao noho, ela bona dina tubua momokani ia hedinarai.” (Aonega Herevadia 4:18) Ta ese Baibel ia stadilaia matamaia bona ena mauri lalonai ia badinaia karana be daba ena dibura neganai ia laolao matamaia hegeregerena. Hanuaboi ena dibura be bulu bamona ia lao neganai, gau ta ita itaia namonamo diba lasi. To daba rere neganai, metairametaira ita kahirakahira ai idia noho gaudia ita itaia diba. Gabeai, dina ia daekau momokani, bona gau iboudiai ita itaia namonamo diba. Oibe, hereva momokani be metairametaira ita dekenai ia do hedinarai namonamo bema ita be mai haheauka ida Baibel ita stadilaia goadagoada. Lalohadai kerere amo iseda kudouna ita gimaia totona, hanaihanai lauma dalana ai ita ubua be gau badana.
Baibel ena peroveta herevadia edia anina eiava edia hereva badadia be idia hedinarai noho danu. Iehova ena lauma helaga ese peroveta herevadia idia hadiaria bona tanobada dekenai idia vara gaudia amo idia guguru neganai eiava Dirava ena bese taudia edia mauri lalonai edia anina idia vara neganai, ita dekenai edia anina idia hedinarai namonamo. Namo lasi ita haragaharaga dainai peroveta herevadia edia guguru dalana ita lalohadailaia kava, to namona be ita naria “dala ena diari be ia bada lao noho” totona.
To idia ura lasi diari dekenai idia raka dainai Dirava ena hakaua dalana idia dadaraia taudia be edena bamona? Solomona ia gwau: “Kara dika taudia edia dala, be dibura masemase bamona. Idia be idia moru noho, to idia hekwakwanai gauna idia itaia diba lasi.” (Aonega Herevadia 4:19) Kara dika taudia be dibura dekenai ia moru tauna bamona, ia diba lasi dahaka ese ia hahekwakwanaia. Dirava badinaia lasi taudia be edia kara dika dainai edia mauri toana ia namo to edia kwalimu toana be nega sisina sibona do ia noho. Unai taudia ia herevalaia neganai, salamo torea tauna be ane amo ia gwau: “Momokani oi ese dedidedi gabudia dekenai idia do oi atoa, bona mase gabuna dekenai idia do oi hamorua.”—Salamo 73:18.
Gima Noho
Israela ena king be ma ia gwau: “Egu natuna e, egu hereva, be do oi kamonai henia namonamo. Oi naridia noho, oi dekena amo do idia boio garina. Oiemu kudouna lalonai, egu hereva do oi dogoatao noho, badina idia davaridia taudia dekenai, inai aonega herevadia be mauri, bona idia ese tau ta ena tauanina, be idia hanamoa noho. To gau badana momokani, oiemu kudouna, oiemu laloa ia havaraia gauna, do oi naria namonamo, badina be oiemu laloa dekena amo, oiemu mauri be ia heau noho.”—Aonega Herevadia 4:20-23.
Solomona ena haheitalai ese ia hamomokania eda kudouna ita naria sisibana ena anina be bada. Momokani, ia be tau matamatana neganai ia be tamana ena “mero” bona Iehova ia abidadama henia ela bona ia be tau badana momokani. To Baibel ia gwau: “Solomona ia buruka vadaeni neganai, iena adavana ese iena lalona idia veria, dirava idaudia dekenai, bona ia ese Lohiabada, iena Dirava, ia badinaia momokani lasi, iena tamana Davida ese ia badinaia bamona.” (1 King Taudia 11:4) Ena be ta ena kudouna ia goada momokani to bema ia gima hanaihanai lasi ta ese ia veria diba dika ia karaia totona. (Ieremia 17:9) Namona be Dirava ena Hereva lalonai ita ia hadibaia loulou herevadia be iseda kudouna dekenai ita dogoatao be namo—“kudouna lalonai.” Unai ena anina be Aonega Herevadia karoa namba 4 lalonai hakaua herevadia danu.
Oiemu Kudouna Oi Tahua
Iseda kudouna ita naria namonamo noho, a? Edena dala ai lalona ita tahua diba? Iesu Keriso ia gwau: “Tau ena lalona ia honu momokani gaudia dekena amo iena uduna ia hereva.” (Mataio 12:34) Danu ia gwau: “Tau ena lalona dekena amo idia mai gaudia be inai: Laloa dikadia, taunimanima alaia, heudahanai, matabodaga, henaoa, samania koikoi, hereva dikadia.” (Mataio 15:19, 20) Oibe, iseda hereva bona kara ese iseda kara korikori idia hahedinaraia momokani.
Solomona be inai bamona ita ia sisiba henia be maoro, ia gwau: “Hereva gagevagageva be, oi dekena amo do oi atoa siri. Hereva koikoi be nega ta do oi gwauraia lasi. Oiemu matana dekena amo vairana kahana do oi itaia noho. Mai laloa maoromaoro danu gau do oi itaia noho. Do oi karaia gaudia, be do oi laloa namonamo guna, unai neganai emu kara ibounai be do idia maoro. Dala maoromaorona dekenai do oi raka, idiba kahana o lauri kahana dekenai do oi raka lasi. Oiemu aena be kara dika dekena amo, do idia raka siri.”—Aonega Herevadia 4:24-27.
Solomona ena sisiba ita laloa neganai, namona be iseda hereva bona iseda kara ita tahua. Bema ita ura iseda kudouna ita gimaia bona Dirava ita hamoalea, namona be hereva gageva bona koikoi ita dadaraia. (Aonega Herevadia 3:32) Unai dainai, namona iseda hereva bona kara be dahaka idia hahedinaraia do ita laloa mai guriguri ida. Bena Iehova ena heduru ita tahua, ita davaria manoka gaudia ibounai ita hamaoromaoroa totona.—Salamo 139:23, 24.
Gau badana be ‘iseda matana be vairana kahana do idia itaia noho.’ Namona be iseda matana be inai gauna idia itaia noho: Iseda guba Tamana do ita hesiai henia mai eda goada ibounai ida. (Kolose 3:23) Unai dala maorona oi badinaia noho lalonai, namona be Iehova ese oi ia durua “emu kara ibounai” dekenai oi kwalimu totona, bona namona be Baibel ena sisiba, ‘oiemu kudouna oi naria namonamo’ ena sisiba, oi badinaia dainai oi dekenai hahenamo bada do ia henia.
[Footnote]
a Iena ladana korikorina lasi.
[Blurb on page 22]
Dagedage idia hahedinaraia momo gaudia oi dadaraia, a?
[Picture on page 21]
Diba taudia edia sisiba amo namo oi tahua
[Picture on page 23]
Matahakani ese emu dala ia koua lasi
[Picture on page 24]
Baibel oi stadilaia neganai oi haheauka