Yab ka jilaʼ abal nibal jantʼoj ti owmedhaʼ kʼal a Jehová

1. ¿Jaleʼ ti lej belál abal a Jehová in léʼ ka kʼwajiy utat kʼal wawáʼ?

A JEHOVÁ tu kániyal ku utey kʼal Jajáʼ (Sant. 4:8). A Jehová in léʼ abal ki tsuʼuw jantʼiniʼ i Dios, i Tátaj ani i Jaʼúb. Jajáʼ tu tókʼtsinchal an oláb axi i tʼajchal ani tu tólmiyal abal ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb. Jayej in eyendhál in bichówil abal tu ku béletnaʼ ani tu ku exóbchij. Pero, ¿jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal ku utey kʼal Jajáʼ?

2. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ku utey kʼal a Jehová?

² I éjtowal ku utey kʼal a Jehová tam i ólonchal, tam i ajiyal an Biblia ani tam i lupudh tsalpayal kʼal jawaʼ i ajiyal. Nixéʼ neʼets tu ku tólmiy ki kʼákʼnanchij jawaʼ tu pidhál ani ki kʼanidhaʼ más. Jayej neʼets tu ku tólmiy abal expidh ki léʼnaʼ ki kʼakʼnaʼ Jajáʼ (Apoc. 4:11). Biyat más ki exlaʼ a Jehová más neʼets ki belaʼ kʼal Jajáʼ ani in bichówil.

3. a) ¿Jantʼiniʼ in exál a Satanás tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová? b) ¿Jantʼoj i yéjenchal ki tʼajaʼ abal yab ku owméj kʼal a Jehová ani in bichówil? (Salmo 31:13, 14).

³ A Satanás etsʼey neʼets kin exaʼ tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová ani más tam i tametnál i kʼibataláb. ¿Jantʼiniʼ in tʼajál? In exál abal kʼayúm kʼayúm ki jilaʼ ki belaʼ kʼal a Jehová ani in bichówil. Pero i éjtowal ki tomolnaʼ a Satanás abal yab tu ku ataʼ. Axéʼ neʼets ki tʼajaʼ max ki tsápnanchij ki koʼoy tsapik i bélomtal, ani jayej max ki lej belaʼ kʼal in bichówil a Jehová (ka ajiy Salmo 31:13, 14).

4. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

⁴ Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw ox jantʼoj axi in éjtowal kin tʼajaʼ ki jilaʼ ki belaʼ kʼal a Jehová. ¿Jantʼiniʼ in éjtowal kin tʼajaʼ axéʼ abal ku owméj kʼal a Jehová? Ani ¿jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal yab tu ku ataʼ a Satanás?

TAM I TAMETNÁL I KʼIBATALÁB

5. ¿Jaleʼ ti an kʼibataláb in éjtowal kin tʼajaʼ abal ki jilaʼ ki belaʼ kʼal a Jehová ani in bichówil?

⁵ Walám junchikíl i yanél tu kʼanchal ki kʼakʼnaʼ a Jehová o jayej i éjtowal ki kʼibaʼ i tʼojlábil. Axéʼ xi kʼibataláb in éjtowal kin tʼajaʼ abal ki jilaʼ ki belaʼ kʼal a Jehová ani ku owméj kʼal Jajáʼ, ¿jantʼiniʼ? Tam lej owatits ti tamtém jun i kʼibataláb walám ki tsalpay abal yabáts jaykʼiʼ neʼets ka tsʼejkan ani nixéʼ in éjtowal kin tʼajaʼ abal ki kʼibaʼ an kanataláb. A Satanás in eyendhál axéʼ abal ki tsalpay abal a Jehová yabáts tu kʼanidhál. Jayej in léʼ abal ki tsalpay abal a Jehová ani in bichówil játs axi in tʼajál abal ki yajchiknaʼ. Játs jawaʼ in tsalpay yan i israelitas tam ti kʼwájatakchik ti Egipto. Tam ti kʼaʼál, in lej belaʼchik abal a Jehová in takuy a Moisés ani a Aarón abal ka kaldhaʼchik ti Egipto (Éx. 4:29-31). Pero tam ti in tamétnaʼchik más i kʼibataláb, in wálbiy a Moisés ani a Aarón, ani in uchaʼchik: «Tatáʼchik a tʼajámal abal a faraón tu ku odhnaʼ, a léʼchik abal a faraón tu ku tsemdhaʼ» (Éx. 5:19-21). ¡Yab in tomnálak kin tsalpaychik axéʼ tin kwéntaj a Moisés ani a Aarón! Max tatáʼ owatits ta kwaʼal jun i kʼibataláb ani yab tixkʼanének, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ abal ka áynanchij ka belaʼ kʼal a Jehová ani in bichówil?

6. ¿Jantʼoj tu exóbchal jawaʼ in tʼajaʼ a Habacuc? (Habacuc 3:17-19).

⁶ Ka ólchij a Jehová patal jawaʼ a atsʼál ani ka jilaʼ ti tólmiy. An kawlómej Habacuc in tamétnaʼ yan i kʼibataláb. Jaxtám in tsalpay abal junchikíl yabáts u tʼajnalak ti kwéntaj kʼal a Jehová. Pero tam in ólchij a Jehová patal jawaʼ in atsʼálak. In uchaʼ: «Jehová, ¿jayíl kwaʼal ku áynanchij tu dhájay abal tatáʼ ti kin atsʼaʼ ani ti kin tólmiy?» (Hab. 1:2, 3). A Jehová in tokʼtsinchij in olábil a Habacuc (Hab. 2:2, 3). Jajáʼ kʼwajiy in tsálpayal jantʼiniʼ a Jehová in tólmiyamal in bichówil, kʼal nixéʼ tólmiyat abal junílekʼij kin atsʼaʼ kulbél. In lej belaʼ abal kʼal a Jehová u lej tʼájnalak ti kwéntaj ani abal neʼetsak ka tólmiyat abal kin tamétnaʼ an kʼibataláb (ka ajiy Habacuc 3:17-19). ¿Jantʼoj i exobnál kʼal a Habacuc? Tam tatáʼ ka koʼoy jun i kʼibataláb ka ólonchij a Jehová, ka ólchij patal jawaʼ a atsʼál ani ka jilaʼ abal ti tólmiy. A Jehová neʼets ti pidhaʼ an tsapláb abal ka ejtow ka kuxuy. Ani tam ka tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ ti kʼwajat ti tólmiyal a Jehová, neʼets ka belaʼ más kʼal Jajáʼ.

7. ¿Jantʼoj uchan an epchal Shirley kʼal jun in yanél, ani kʼal jantʼoj ti tólmiyat abal kin áynanchij kin belaʼ kʼal a Jehová?

⁷ Ka áynanchij ka tʼojonchij a Jehová. Játs jawaʼ in tʼajaʼ jun i epchal axi in bij Shirley tam tin tamétnaʼ i kʼibataláb. Jajáʼ u kʼwajíl ti Papúa Nueva Guinea.b In yanél lej tsʼejwantál ani junchikíl in atsʼálakchik kʼibat kin elaʼ an kʼapnél axi in yéjenchalak. Jun in yanél in exaʼ kin tʼajaʼ abal jajáʼ yabáts kin belaʼ kʼal a Jehová. Uchan: «Tatáʼ a ulal abal an espíritu santo kʼwajat ti tólmiyal. Pero nanáʼ u tsuʼtal abal belitskʼij tit kʼwajat. Belej it tsʼejwantál. Alkʼidh it ólnom». A Shirley in bajuw kin tsalpay max chubax u tʼájnalak ti kwéntaj kʼal a Jehová. Jajáʼ in ulal: «U ólonchij a Jehová, u ólchij patal jawaʼ u atsʼálak, u exóbnaʼ an Biblia ani u ajiy an publicaciones. Jayej u áynanchij tin ólnom ani yab u jilaʼ kin kʼalej ti tamkuntaláb». A Shirley in tʼajaʼ ti kwéntaj abal kʼal a Jehová yab walbámej kom etsʼey in koʼoyámal an kʼapnél axi in yéjenchal ani kʼwajatchik kulbél. Jajáʼ in ulal: «U tsuʼuw jantʼiniʼ a Jehová tin tokʼtsinchij u olábil» (1 Tim. 6:6-8). Max tatáʼ ka áynanchij ka tʼojonchik a Jehová, tam an kʼibataláb yab neʼets ti owmedhaʼ kʼal Jajáʼ.

TAM U ODHNÁB AN EPCHALCHIK AXI TU OKʼNÁL

8. ¿Jantʼoj walám kin watʼaʼ an epchalchik axi tu okʼnál?

⁸ Yan i atikláb in bukʼuwal i janamtaláb tin kwéntaj an epchalchik axi tu okʼnál. In eyendhálchik yan jantʼoj, ejtíl an televisión ani an Internet (Sal. 31:13). Talchik i epchal yakʼwnének ani jolbiyamej kʼal jantʼoj axi yab in tʼajámal. Ti kʼaʼál siglo an abatwálej Pablo jólbiyat kʼal jantʼoj axi yab chubax ani neʼdháj ti wikʼaxteʼ. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ an epchalchik?

9. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ talchik i epchal tam ti a Pablo báliyat ti wikʼaxteʼ?

⁹ Tam ti an abatwálej Pablo kʼwajatak ti wikʼaxteʼ ti Roma, kʼal talchik i epchal walbáj (2 Tim. 1:8, 15). ¿Walám u tidhebélakchik kom a Pablo báliyat ti wikʼaxteʼ? (2 Tim. 2:8, 9). ¿O in tsʼejnálak max jajáʼchik jayej ka yakʼwan? Yab i exlál jantʼoj in atsʼálak an epchalchik pero a Pablo walám in atsʼaʼ lej tʼeʼpidh. A Pablo in lej tolmiyámal axéʼchik xi epchal (Hech. 20:18-21; 2 Cor. 1:8). Yab jaykʼiʼ ki tʼajaʼ ejtíl axéʼ xi epchalchik axi in jílkakay a Pablo tam ti más in yéjenchalak. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼilaʼ tam an epchalchik axi tu okʼnál ka ayoknáj?

10. ¿Jantʼoj in tomnál ki tʼilaʼ tam an epchalchik axi tu okʼnál ka ayoknáj?

¹⁰ Ki tʼilaʼ jaleʼ tu ayoknáb ani jitaʼ játs axi in tʼajál. Ti 2 Timoteo 3:12 in ulal: «Lej chubax neʼets ka yajchikiyat patal an epchalabchik axi tsʼatʼatits kʼal a Cristo Jesús». Jaxtám yab in tomnál ki jikʼpaʼ tam jun i epchal axi tu okʼnál ka ayoknáj, kom jajáʼchik játs axi más u leʼnáb ka odhnáj kʼal a Satanás. A Satanás in léʼ abal axéʼchik xi epchal kin kʼibchij a Jehová ani abal wawáʼ ku jikʼey (1 Ped. 5:8).

11. ¿Jantʼoj tu exóbchal in tʼiplábil a Onesíforo? (2 Timoteo 1:16-18).

¹¹ Ka áynanchij ka tólmiy an epchalchik axi tu okʼnál (ka ajiy 2 Timoteo 1:16-18). Ti kʼaʼál siglo waʼtsin jun i epchal axi in tólmiy an abatwálej Pablo tam ti kʼwajiy ti wikʼaxteʼ. Axéʼ xi epchal in bij Onesíforo. A Pablo in uluw: «Yab tin tidhénaʼ belits abal in kʼwajatak ti wikʼaxteʼ». A Onesíforo in tʼajaʼ patal jawaʼ in ejtow abal kin elaʼ a Pablo ani tam tin elaʼ in tólmiy. A Onesíforo yab jikʼey belits abal in éjtowalak kin kʼibaʼ in ejatal. ¿Jantʼoj tu exóbchal in tʼiplábil? Yab kit jikʼey ka tólmiy an epchalchik axi kʼwajat ti ayoknáb. Ka tʼajaʼ patal jawaʼ ka ejtow abal ka tólmiychik (Prov. 17:17). Axéʼchik xi epchal in yéjenchal ki tejwamédhanchij abal i léʼ ki tólmiychik.

12. ¿Jantʼoj tu exobchal in tʼiplabil an epchalchik axi ti Rusia?

¹² Ki tsalpay jantʼoj in tʼajál an epchalchik axi ti Rusia tam kʼeʼat i epchal u baliyáb ti wikʼaxteʼ. Tam jun kʼal jajáʼchik ka neʼdháj tin tamét an eyal, an epchalchik u kʼalel abal kin kanatbédhaʼ. ¿Jantʼoj tu exóbchal jawaʼ in tʼajálchik? Max ka kanchin in jánamtal jun i epchal axi tu okʼnál o ka neʼdháj ti wikʼaxteʼ, yab kit jikʼey. Ka kónchinchij ta olábil, ka béletnanchij in yanél ani ka aliy jantʼiniʼ ti ka tólmiychik (Hech. 12:5; 2 Cor. 1:10, 11).

TAM KU TELAN

13. ¿Jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ abal ku owméj kʼal a Jehová ani in bichówil?

¹³ Walám i yanél, i juntal tʼojnal o i juntal axi ti escuela tu ku telaʼ kom wawáʼ i tsápnanchal kin bélkaʼ jawaʼ tu exóbchal an Biblia o kom u kalel tu ólnom (1 Ped. 4:4). Walám tu ku uchaʼ: «U kulbetnál jantʼiniʼ a ey, pero a lej watʼkʼanchal kʼal jawaʼ a belál ani a tʼajál». Walám tu ku uchaʼ: «Tatáʼchik a ulal abal a kʼanidhál an atiklábchik, tam ¿jaleʼ ti yab a tʼilmayal jitaʼchik kaldhámej ti tamkuntaláb?». Tam ki atsʼaʼ axéʼ, walám ki bajuw ki tsalpay: «¿Walám yab tekedh jawaʼ tu konchal a Jehová ki tʼajaʼ?, ¿walám in lej watʼkʼanchalits kʼal jawaʼ tu konchal ki tʼajaʼ in bichówil a Jehová?». Max tatáʼ kʼwajat a watʼal jun i kʼibataláb ejtíl axéʼ, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ abal yab kit owméj kʼal a Jehová ani in bichówil?

14. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ max u telnal kom i belkál a Jehová? (Salmo 119:50-52).

¹⁴ Ka bélkaʼ jawaʼ a Jehová tu konchal ki tʼajaʼ. A Job in tsápnanchij kin bélkaʼ jawaʼ u kónchinalak kʼal a Jehová belits abal u telnalak. Kʼal jun i inik axi in ulalak abal pel in jaʼúb, ma uchan abal a Dios yab in tʼajál ti kwéntaj max jun u bélkax (Job 4:17, 18; 22:3). Pero a Job yab in bélchij jawaʼ uchan. In exlálak abal jawaʼ a Jehová tu konchal ki tʼajaʼ játs abal ku kʼwajiy alwaʼ. Jaxtám yab jaykʼiʼ tin kʼibchij a Jehová, jajáʼ etsʼey in tsápnanchij ka kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ani yab in jilaʼ ka kʼámbiyat (Job 27:5, 6). ¿Jantʼoj tu exóbchal? Belits abal i telnal, yab ka tsalpay abal jawaʼ a Jehová tu konchal ki tʼajaʼ yab tekedh. Ka tsalpay kʼal patal an alwaʼtaláb axi a batsʼúmal kom a belkámal a Jehová. ¿Yab aníts abal a batsʼúmal yan i lablixtaláb? Ka tsápnanchij ka tólmiy in bichówil a Jehová, kom jajáʼchik etsʼey in tsápnanchal kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh. Nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal yab kit owméj kʼal a Jehová ani in bichówil (ka ajiy Salmo 119:50-52).

15. ¿Jaleʼ ti a Brizit koʼoy kin kúxunchij patal jawaʼ u tʼajchinalak kʼal in yanél?

¹⁵ Ki tsuʼuw jawaʼ in watʼaʼ jun i epchal axi u kʼwajíl ti India, jajáʼ in bij Brizit. Jajáʼ u lej telnalak kʼal in yanél kom in kʼakʼnál a Jehová. Jajáʼ pujan ti 1997 ani wéʼ talbél in tomkíl in kʼibaʼ in tʼojlábil. In tomkíl yab pel i ólchix kʼal a Jehová. An inik in uluw abal ka kʼalechik ti kʼwajiy kʼal in papá. Pero a Brizit in áynanchij kin tamétnaʼ i kʼibataláb. Jajáʼ in koʼoy ka kʼalej ti tʼojnal nukʼat semana, kom in tomkíl yabaye in elálak i tʼojláb. Ani an tamkuntaláb kʼwajat lej ow juʼtáj ti jajáʼ u kʼwajíl, in owem pelak 350 i kilómetros. Pero a Brizit tujey ti kʼwiynal kʼal in yanél in tomkíl, kom in kʼakʼnálak a Jehová. Ani kom lej yaneyits an kʼibataláb, jajáʼ ani in yanél koʼoy ka kʼalej ti kʼwajíl pil. Talbél watʼey kʼeʼat i kʼibataláb, in tomkíl tsemets. Talbél, jun in tsʼikʼáchil axi in kwaʼalak 12 i támub in koʼoy i cáncer ani tsemets. Ani jawaʼ más in yajnaʼ a Brizit játs abal jólbiyat kʼal in yanél kʼal an yajchiktaláb axi in watʼaʼ. U uchnalak abal max jajáʼ yabak in tʼajámalak ti ólchix kʼal a Jehová, yab neʼets kin yajchiknaʼ. Pero an epchal Brizit in áynanchij kin belaʼ kʼal a Jehová ani yab owméj kʼal an tamkuntaláb.

16. ¿Jantʼoj tam lablixtaláb in batsʼuw a Brizit kom yab owméj kʼal a Jehová ani in bichówil?

¹⁶ Kom a Brizit lej ow tin yakʼwalak an tamkuntaláb, tʼilmayat kʼal an ókʼnom axi ti circuito ani uchan ka kalej ti ólnom juʼtáj u kʼwajíl ani kin tʼajaʼ an tamkuntaláb tin kʼimáʼ. A Brizit in tsalpay abal lej kʼíbatak kin tʼajaʼ patal nixéʼ tin kwetemtal. Pero a Brizit in tsápnanchij kin tʼajaʼ jawaʼ uchan kʼal an ókʼnom. In tujchij ti ólnom tanáʼ utat, kin tʼajaʼ an tamkuntaláb tin kʼimáʼ ani in tʼajálak an kʼakʼnaxtaláb kʼal in yanél. ¿Jantʼoj tam lablixtaláb in batsʼuw? A Brizit tujey in exóbchal yan i atikláb kʼal an Biblia ani yan kʼal an exóbalchik pujan. Ti 2005 in tujchij ti precursora regular. Patal axéʼ xi lablixtaláb in batsʼuw kom in áynanchij kin belaʼ kʼal a Jehová ani in bichówil. In tsʼikʼáchil kʼwajat in tʼójonchal a Jehová ani tin kwenchálil xowéʼ waʼats tsab i tamkuntaláb. A Brizit in lej belál abal pel kʼal a Jehová ti tólmiyat kin tamétnaʼ an kʼibataláb ani kin kuxuy kom u telnalak.

KU KʼWAJIY ETSʼEY UTAT KʼAL A JEHOVÁ ANI IN BICHÓWIL

17. ¿Jantʼoj i léʼ ki áynanchij ki tʼajaʼ?

¹⁷ A Satanás in léʼ ki tsalpay abal tam ki watʼaʼ i kʼibataláb, a Jehová neʼets tu ku walbaʼ. Jayej in léʼ abal ki tsalpay abal jawaʼ tu konchal in bichówil a Jehová, expidh tu yánedhanchal an kʼibataláb. Ani in léʼ abal ku jikʼey tam jun i epchal axi tu okʼnál u ayoknáb ani u baliyáb ti wikʼaxteʼ. Tam ku telan, a Satanás in eyendhál nixéʼ abal ki jilaʼ ki belaʼ kʼal a Jehová ani in bichówil. Pero wawáʼ i exlálits jantʼiniʼ tu tʼojnal a Satanás ani jaxtám yab i jilál abal tu ku kʼambiy (2 Cor. 2 11). Yab ki tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ in ulal a Satanás ani ki áynanchij ku kʼwajiy utat kʼal a Jehová ani in bichówil. Etsʼey ki tʼilaʼ abal a Jehová yab jaykʼiʼ neʼets tu ku walbaʼ (Sal. 28:7). Jaxtám yab ki jilaʼ abal nibal jantʼoj tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová (Rom. 8:35-39).

18. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ al axi jun an exobintaláb?

¹⁸ Al axéʼ xi exobintaláb i tsuʼuw jantʼoj tam kʼibataláb in éjtowal kin tʼajaʼ abal ki jilaʼ ki belaʼ kʼal a Jehová ani in bichówil. Pero jayej awits ka waʼtsin kʼeʼat i kʼibataláb altáj ban tamkuntaláb. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tamétnaʼ? Játs jawaʼ neʼets ki exóbnaʼ al axi jun an exobintaláb.