Ki lej belaʼ kʼal an aychixtaláb axi i kwaʼal

1. ¿Jawaʼ játs an aychixtaláb axi tu pidhámal a Jehová?

A JEHOVÁ tu pidhámal an aychixtaláb abal ku kʼwajiy abal etsʼey. Talchik neʼets ka kʼalej ti éb abal ka kʼwajiy abal etsʼey (1 Cor. 15:50, 53). Pero waʼats yan axi in aychal abal ka kʼwajiy abal etsʼey tejéʼ ban Tsabál, ka kʼwajiy kulbél ani yabáts ka yawʼláts (Apoc. 21:3, 4). Patal i kʼakʼnál an aychixtaláb axi i kwaʼal.

2. ¿Jantʼoj játs an aychixtaláb?

² An aychixtaláb axi tu ólchal an Biblia, játs ki lej belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku pidhaʼ jawaʼ in ulúmalits. Ani i lej belál abal axéʼ xi aychixtaláb neʼets ka putun kom pel a Jehová axi in ulúmal (Rom. 15:13). I exlál abal a Jehová etsʼey in putuwal jawaʼ in ulal (Núm. 23:19). I lej belál abal a Jehová in kwaʼal an tsapláb ani in léʼ kin putuw patal jawaʼ tu uchamal. An aychixtaláb axi i kwaʼal yab pel i alkʼidh tsalap nibal i alkʼidh kaw, i lej belál kom pel a Jehová axi tu uchamal.

3. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ? (Salmo 27:14).

³ A Jehová tu lej kʼanidhál ani in léʼ abal ki lej belaʼ kʼal Jajáʼ (ka ajiy Salmo 27:14). Max i lej belál kʼal an aychixtaláb axi a Jehová tu pidhámal, neʼets ki ejtow ki tamétnaʼ jawákits tam kʼibataláb ani ku kʼwajiy kulbél. Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ jaleʼ ti an aychixtaláb tu lej tólmiyal. Okʼox neʼets ki exóbnaʼ jaleʼ ti an aychixtaláb u jumbiyáb kʼal an patʼál axi u pálchinal jun i tan ani jayej kʼal jun i casco. Talbél neʼets ki exóbnaʼ jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal etsʼey ki belaʼ kʼal a Jehová.

AN AYCHIXTALÁB AXI I KWAʼAL PEL EJTÍL AN PATʼÁL AXI U PÁLCHINAL AN TAN

4. ¿Jaleʼ tu jumbiyáb an aychixtaláb axi i kwaʼal kʼal an patʼál axi u pálchinal an tan? (Hebreos 6:19).

⁴ Ti Hebreos, a Pablo in jumbiy an aychixtaláb axi i kwaʼal kʼal an patʼál axi u pálchinal jun i tan (ka ajiy Hebreos 6:19). Kom a Pablo u lej belálak ban tan, in exlálak abal an patʼál axi u pálchinal pel abal yab ka lej yatsiyat kʼal an ikʼ. Jun i kʼicháj tam ti neʼetsak ban tan, tujey ti juchnal lej tsapik an ikʼ ani u lej yatsnal an tan. A Pablo in tsuʼuw abal an inikchik in petʼnaʼ ban jáʼ an patʼál kʼal axi tu teynábak an tan, nixéʼ neʼetsak kin tʼajaʼ abal an tan yab kin tamuw nibal jun i tʼujub (Hech. 27:29, 39-41). An aychixtaláb axi i kwaʼal pel ejtíl axéʼ xi patʼál axi tu tólmiyal abal yab tu ku kwajlaʼ an kʼibataláb axi i tametnál, nibal tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová. Wawáʼ i lej belál abal an kʼibataláb axi i tametnál wéʼits neʼets ka taley. Nixéʼ tu tólmiyal abal yab tu ku ataʼ an tʼeʼpintaláb, kom a Jesús in uluw abal neʼetsak ku ayoknáj (Juan 15:20). Jaxtám, tam i lej lupudh tsalpayal kʼal an aychixtaláb axi i kwaʼal, tu tólmiyal abal ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová.

5. ¿Jantʼiniʼ ti tólmiyat a Jesús kʼal an aychixtaláb axi in kwaʼalak tam ti neʼetsak ka tsemets?

⁵ A Jesús in kuxuy patal an yajchiktaláb axi in watʼaʼ tam ti neʼetsak kin bínaʼ in ejatal, kom in kwaʼalak jun i aychixtaláb. Ban Pentecostés axi ban támub 33, an abatwálej Pedro in tʼilaʼ jun i kʼej kaw axi kʼwajat ti Salmos. Tanáʼ in olnál jantʼiniʼ tin atsʼálak a Jesús tam ti neʼetsakits ka tsemets: «Neʼets kin koyóts kʼal u ichích dhakat kom tatáʼ neʼets ti kin edhaʼ juníl. Tatáʼ Dios yab neʼets ti kin owat jilchij u ejatal kin koʼonchat kʼal an tsemláj. […] In jun putat kulbél kom neʼets tu tsuʼchij a wal abal etsʼey» (Hech. 2:25-28; Sal. 16:8-11). A Jesús in exlálak abal neʼetsak ka tsemets, pero jayej in lej belálak abal kʼal a Jehová neʼetsak ka wichbanchat in ejatal abal ka wichiy junílekʼij ti éb (Heb. 12:2, 3).

6. ¿Jantʼoj in uluw jun i epchal tin kwéntaj an aychixtaláb?

⁶ An aychixtaláb axi a Jehová in binál in tolmiyámal abal an epchalchik kin kuxuy an kʼibataláb. Ki tsuʼuw in tʼiplábil a Leonard Chinn, pelak jun i epchal axi in lej tʼojonchij a Jehová ani u kʼwajilak ti Inglaterra. Ban Primera Guerra Mundial, an epchal báliyat ti wikʼaxteʼ kom yab in léʼnaʼ ka tolmixin jantʼiniʼ i soldado. Al tsab a ítsʼ yab jilan kin tsuʼuw nibal jitaʼ ani talbél kaldháj abal ka tsapik tʼojondháj. Talbél jajáʼ in uluw axéʼ xi kaw: «Kʼal patal jawaʼ u watʼaʼ u tʼajaʼ ti kwéntaj abal lej exbadh ki tʼilaʼ an aychixtaláb axi i kwaʼal. Tam i exobnál in tʼiplábil a Jesús, in tʼiplábil an abatwálejchik ani an kawlomej, nixéʼ tu tólmiyal ki koʼoy jun i aychixtaláb tsapik ani ki ejtow ki tamétnaʼ jawákits tam kʼibataláb». An epchal Leonard, lej tólmiyat kʼal an aychixtaláb axi in kwaʼalak ani jayetsej neʼets tu ku tólmiy wawáʼ.

7. ¿Jaleʼ tu eynal an kʼibataláb axi i tametnál? (Romanos 5:3-5; Santiago 1:12).

⁷ Tam i watʼal i kʼibataláb ani i tʼajál ti kwéntaj jantʼiniʼ a Jehová tu tólmiyal, an aychixtaláb axi i kwaʼal u tsapikmél kom i belál más kʼal a Jehová (ka ajiy Romanos 5:3-5; Santiago 1:12). Jaxtám, biyat más u watʼel an támub, an aychixtaláb axi i kwaʼal kʼal a Jehová más u tsapikmél. A Satanás in léʼ abal an kʼibataláb axi i tametnál tu ku tʼeʼpindhaʼ, pero wawáʼ i exlál abal neʼets ki ejtow ki tamétnaʼ kom a Jehová neʼets tu ku tólmiy.

AN AYCHIXTALÁB AXI I KWAʼAL PEL JANTʼINIʼ JUN I CASCO

8. ¿Jaleʼ tu jumbiyáb an aychixtaláb kʼal jun i casco? (1 Tesalonicenses 5:8).

⁸ An Biblia jayej in júmbiyal an aychixtaláb axi i kwaʼal kʼal jun i casco (ka ajiy 1 Tesalonicenses 5:8). Ti biyál, an soldado in eyendhálak jun i casco abal yab ka kʼolchat in okʼ tam neʼets ti pejex. Wawáʼ jayej kʼwajat tu pejex kʼal a Satanás, jaxtám kwaʼal ki lej béletnaʼ i tsalápil abal yab tu ku ódhnanchij. Jajáʼ in bukʼuwal i kidháb tsalap ani i janamtaláb abal tu ku ódhnanchij i tsalápil. An casco axi in eyendhálak an soldado u tolmincháb abal yab ka kʼolchin in okʼ. Aníyej an aychixtaláb axi i kwaʼal, neʼets tu ku béletnanchij i tsalápil abal ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ani yab tu ku ataʼ a Satanás.

9. ¿Jantʼoj in tʼajál an atiklábchik axi yab in kwaʼal i aychixtaláb?

⁹ Wawáʼ i kwaʼal an aychixtaláb abal ku kʼwajiy abal etsʼey, axéʼ xi aychixtaláb tu tólmiyal abal ki eyendhaʼ tekedh i ejatal. Pero max expidh ki tsalpay kʼal jawaʼ wawáʼ i léʼ, tam kʼayúm kʼayúm nixéʼ xi aychixtaláb neʼets ki ukʼchiy. Ki tsalpay kʼal talchik i epchal axi ti Corinto, jajáʼchik yab in belálak abal a Jehová neʼets kin édhaʼ an tsemélom (1 Cor. 15:12). A Pablo in uluw abal jitaʼchik yab in belálak kʼal axéʼ xi aychixtaláb expidh in tʼojnálak ti kʼijidhbél. Xowéʼ ta kʼicháj waʼats yan i atikláb axi yab in belál kʼal a Dios nibal an aychixtaláb axi Jajáʼ in ulúmal, jaxtám expidh u tʼojnal ani u kʼijidhbélchik. Pero wawáʼ i belál kʼal patal jawaʼ a Jehová in ulúmal abal neʼets tu ku pidhaʼ. Jaxtám nixéʼ xi aychixtaláb pel ejtíl jun i casco axi tu béletnanchal i tsalápil, jayej tu tólmiyal abal yab ki tsalpay expidh kʼal jawaʼ i léʼ ki tʼajaʼ ani ki eyendhaʼ i ejatal abal ki tʼojonchij a Jehová (1 Cor. 15:33, 34).

10. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal an aychixtaláb axi tu pidhál a Jehová abal yab tu ku kʼambichikiy a Satanás?

¹⁰ An casco jayej tu tólmiyal abal yab ki tsalpay abal yab exbadh ki tʼojonchij a Jehová. Walám jun i epchal kin tsalpay: «Nanáʼ yab neʼets ku batsʼuw an ejataláb abal etsʼey. Yab u atsʼál max u tʼajál jawaʼ alwaʼ. Yab neʼets ku ejtow ku talaʼ putuw kʼal jawaʼ a Jehová tu konchal». Ki tʼilaʼ abal a Elifaz, in uchaʼ jantʼoj ejtíl axéʼ a Job. Jajáʼ in uluw: «Jun i atikláb axi wálbidh yab jaykʼiʼ neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh». Talbél in uluw: «A Dios yab in belál max in tʼojnálil in éjtowal kin tʼajaʼ jawaʼ tʼokat. Nibal in tsuʼtal tʼokat an kʼaʼylál» (Job 15:14, 15). ¡Nixéʼ yab chubax! Pel a Satanás axi in léʼ ki tsalpay antsanáʼ. Jajáʼ in exlál abal max ki áynanchij ki tsalpay antsanáʼ, kʼayúm kʼayúm neʼets ki ukʼchiy an aychixtaláb. Jaxtám yab ki jilaʼ abal a Satanás tu ku kʼambiy ani etsʼey ki tʼilaʼ an aychixtaláb axi a Jehová tu pidhál. Yab jaykʼiʼ ki ukʼchiy abal a Jehová in léʼ abal ku kʼwajiy abal etsʼey ani a Jehová neʼets tu ku tólmiy abal ki batsʼuw axéʼ xi lablixtaláb (1 Tim. 2:3, 4).

JAWAʼ I ÉJTOWAL KI TʼAJAʼ ABAL YAB KI UKʼCHIY AN AYCHIXTALÁB AXI I KWAʼAL

11. ¿Jaleʼ ti kwaʼal ki koʼoy i kʼayaʼtaláb biyat a Jehová in putuwal in tsalápil?

¹¹ Junchikíl walám i atsʼál abal lej oweyits an aychixtaláb axi a Jehová tu pidhál ani yabaye u putnal. Pero a Jehová pil jantʼiniʼ tin ajiyal an kʼij, kom Jajáʼ etsʼey kʼwajinek (2 Ped. 3:8, 9). A Jehová neʼets kin putuw patal jawaʼ in ulúmal pero yab neʼets kin tʼajaʼ ban kʼij tam wawáʼ i léʼ. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal yab ki ukʼchiy an aychixtaláb ani abal ki koʼoy i kʼayaʼtaláb? (Sant. 5:7, 8).

12. Kʼal jawaʼ in ulal Hebreos 11:1, 6, ¿jaleʼ i yéjenchal i belomtaláb abal ki koʼoy i aychixtaláb?

¹² Max ki tsápnanchij ku kʼwajiy utat kʼal a Jehová, an aychixtaláb axi i kwaʼal neʼets ka kʼwajiy más tsapik. An Biblia in ulal abal max i kwaʼal jun i aychixtaláb, játs kom i belál abal a Jehová ejat «ani in lábliyal kʼal jitaʼ tu aliyáb» (ka ajiy Hebreos 11:1, 6). Max ki belaʼ abal a Jehová ejat, neʼets tu ku tólmiy ki belaʼ kʼal patal an aychixtaláb axi Jajáʼ in ulúmal. Ki tsuʼuw jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki belaʼ más kʼal Jajáʼ ani abal an aychixtaláb axi i kwaʼal ka kʼwajiy más tsapik.

13. ¿Jantʼiniʼ ti éjtowal ki tʼajaʼ ti jaʼúb a Jehová?

¹³ Ki ólonchij a Jehová ani ki ajiy an Biblia. Patal i exlál abal yab i éjtowal ki tsuʼuw a Jehová, pero i éjtowal ki jaʼúbnaʼ. I exlál abal max ki ólonchij, Jajáʼ neʼets tu ku atsʼaʼ (Jer. 29:11, 12). Ani i éjtowal ki otsʼówiy tam ki ajiy an Biblia ani tam ki lej tsalpay kʼal jawaʼ i ajiyal. Tam i exobnál jantʼiniʼ a Jehová in béletnaʼ in tʼojnálil ti biyál, an aychixtaláb axi i kwaʼal kʼal Jajáʼ u tsapnél más. An Biblia in ulal abal «ma tam ti biyál, patal jawaʼ dhuchadh ti al an tʼokat dhuchlab játs abal wawáʼ ki exóbnaʼ, játs an kaw axi tu tólmiyal ki kuxuy jawaʼ yajchik ani tu kulbédhanchal i ichích» (Rom. 15:4).

14. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki tsalpay jantʼiniʼ ti a Jehová in tolmiyámal in tʼojnálil?

¹⁴ Ki tsalpay jantʼiniʼ a Jehová ma ti biyál in putumal in káwintal. Ki tsalpay kʼal a Abrahán ani a Sara, jajáʼchik yabáts in éjtowalak kin koʼoy i tsakam kom payeblábits, pero a Jehová in uluw abal neʼetsak kin tʼajaʼ abal kin koʼoychik jun (Gén. 18:10). ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Abrahán? An Biblia in ulal: «In belaʼ abal neʼets ka bíjiyat ti tataláb kʼal yan i inikchik, jantʼiniʼ ti úchanits kʼal a Dios» (Rom. 4:18). Walám wawáʼ ki atsʼaʼ kʼibat ki belaʼ kʼal axéʼ xi kaw, pero a Abrahán in belaʼ kʼal a Jehová. Jajáʼ in belálak abal a Jehová neʼets kin putuw in káwintal ani játs axi watʼey (Rom. 4:19-21). Ti Biblia waʼats yan i tʼilab ejtíl axéʼ ani tu tólmiyal ki belaʼ abal a Jehová neʼets kin putuw in káwintal, belits max i tsalpayal abal lej kʼibat.

15. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki tsalpay kʼal jawaʼ a Jehová in tʼajámalits abal tu ku tólmiy?

¹⁵ Ki lej tsalpay jantʼiniʼ ti a Jehová tu tolmiyámal. ¿A tʼajámal ti kwéntaj jantʼiniʼ ti a Jehová kʼwajat in putuwal in káwintal? Jun i tʼiplab, a Jesús in uluw abal a Jehová neʼets tu ku pidhaʼ jawaʼ i yéjenchal abal ki watʼaʼ a kʼicháj (Mat. 6:32, 33). Ani jayej in uluw abal a Jehová neʼets tu ku pidhaʼ i espíritu santo (Luc. 11:13). A Jehová in putumal axéʼ xi tsab i kaw. Ani walám a tʼajámal ti kwéntaj jantʼiniʼ in putuwal kʼeʼat i kaw, ejtíl abal neʼets tu ku pákwlanchij, abal neʼets tu ku kanatbédhaʼ ani neʼets tu ku pidhaʼ an exobchixtaláb axi i yéjenchal (Mat. 6:14; 24:45; 2 Cor. 1:3). Max ki lupudh tsalpay kʼal patal jawaʼ a Jehová in tʼajámal, neʼets ka tsapnéj an belomtaláb axi i kwaʼal, kʼal jawaʼ neʼets kin tʼajaʼ axi taʼtal a kʼicháj.

KI KULBEJ KʼAL AN AYCHIXTALÁB AXI A KWAʼAL

16. ¿Jaleʼ ti an aychixtaláb axi tu pidhál a Jehová pel jun i tsʼejwalixtaláb?

¹⁶ An aychixtaláb axi i kwaʼal abal ku kʼwajiy abal etsʼey, pel jun i tsʼejwalixtaláb. Patal i lej léʼits kin bajuw nixéʼ a kʼicháj ani i lej belál abal neʼets ka putun. An aychixtaláb pel ejtíl an patʼál axi u pálchinal an tan, kom tu tólmiyal ki kuxuy jawákits tam kʼibataláb, ejtíl max u kʼwajat tu ayoknáb o max u kʼwajatits abal ku tsemets. An aychixtaláb jayej u jumbiyáb kʼal jun i casco, kom tu béletnanchal i tsalápil abal yab ka otsits i tsalap axi kidháb. Ani tu tólmiyal ku utey más kʼal a Jehová ani tu tejwamédhanchal abal Jajáʼ tu kʼanidhál. Tam an aychixtaláb kʼwajat tsapik, tu tólmiyal abal ku kʼwajiy kulbél.

17. ¿Jaleʼ ti lej kulbél i atsʼál kʼal an aychixtaláb axi i kwaʼal?

¹⁷ Ban carta axi a Pablo in dhúchunchij an epchalchik axi ti Roma, in uchaʼ axéʼ: «Kit kulbéjchik kʼal an aychixtaláb axi a kwaʼal» (Rom. 12:12). A Pablo kʼwajatak lej kulbél kom in exlálak abal max ka kʼwajiy putudh kʼal a Jehová, neʼetsak kin batsʼuw i ejataláb abal etsʼey ti éb. Wawáʼ jayej tu lej kulbedhál an aychixtaláb axi i kwaʼal, kom i belál abal a Jehová neʼets kin putuw in káwintal. Jun i salmista in uluw: «Lej kulbél jitaʼ in belál kʼal a Jehová, kom jajáʼ etsʼey in putuwal in káwintal» (Sal. 146:5, 6).