¿Walám kʼwajat tin tókʼtsinchal a Jehová u olábil?

1, 2. ¿Jaleʼ awits ki tsalpay abal a Jehová yab tu tókʼtsinchal i olábil?

«KA JILAʼ abal a Jehová ti kulbédhanchij a ichích ani Jajáʼ neʼets ti pidhaʼ jawaʼ más a léʼ» (Sal. 37:4). ¡Lej kʼijidh axéʼ xi kaw! Pero, ¿walám in tomnál ki exbay kʼal axéʼ xi kaw abal a Jehová etsʼey neʼets tu ku pidhaʼ patal jawaʼ ki konchij? In tomnál ki lej tsalpay kʼal axéʼ xi konowixtaláb. ¿Jaleʼ? Ki tsalpay kʼal axéʼchik xi tʼiplab. Jun i epchal mimláb in ólonchal a Jehová ani in konchal abal ka kániyat kʼal an Escuela para Evangelizadores del Reino, pero u watʼel jayits i támub ani yabaye u kaniyáb. Jun i epchal kwitól axi kʼwajat lej yaʼul, in konchal a Jehová abal ka lejkiyat kom in léʼ kin tʼojonchij más, pero yab in atsʼál max u kanatbél. Kʼeʼat i tʼiplab, jun i tomkinél in lej konchal a Jehová abal ka tolminchat in tsakámil abal ka tʼójonchat, pero an tsakam yab in léʼ ani u owmél kʼal a Jehová.

² Walám tatáʼ jayej a konchámal jantʼoj a Jehová, pero yab a tsuʼúmal abal ti tókʼtsiy. Nixéʼ awits kin tʼajaʼ abal ka tsalpay abal expidh in tókʼtsinchal in olábil axi más an epchalchik, pero axi tatáʼ imbáj. O walám ka tsalpay abal a Jehová yab ti tókʼtsinchal a olábil kom a tʼajámal jantʼoj axi kidháb. Antsanáʼ tin atsʼaʼ jun i epchal axi in bij Janice.b Jajáʼ ani in tomkíl in lej kónchalak a Jehová abal ka kániyat ti Betel. A Janice in ulal axéʼ: «U lej belálak abal dhúbatkʼij neʼetsak ku kániyat ti Betel». Pero kʼwajiychik ti aychix ani yab jaykʼiʼ ti kániyatchik. Jajáʼ in ulal: «In kʼwajatak lej tʼeʼpidh ani yab u exlálak jantʼoj ku tʼajaʼ. U tsálpayalak abal walám u kʼibchij a Jehová. Nanáʼ u lej konchámal a Jehová abal u léʼak kin kʼalej ti Betel, jaxtám yab u exlálak jaleʼ ti yab tin tókʼtsinchal u olábil».

3. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

³ Walám junchikíl ki konowiy ti kwetémtal max a Jehová tu tókʼtsinchal i olábil. Yan in tʼojnálil a Jehová axi ti biyál antsanáʼ tin tsalpay junchikíl (Job 30:20; Sal. 22:2; Hab. 1:2). ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy ki belaʼ abal a Jehová tu tókʼtsinchal i olábil? (Sal. 65:2). Waʼats óx i tsalap axi neʼets tu ku tólmiy ki tókʼtsiy axéʼ an konowixtaláb. An kʼaʼál jats axéʼ, ¿jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ a Jehová? Tsabchíl, ¿jantʼoj in léʼ a Jehová abal wawáʼ ki tʼajaʼ? Ani oxchíl, ¿jaleʼ ti junchikíl neʼets ki yéjenchij ki jaluw jawaʼ i konchal a Jehová ti olábil?

JAWAʼ NEʼETS KIN TʼAJAʼ A JEHOVÁ

4. Kʼal jawaʼ in ulal Jeremías 29:​12, ¿jantʼoj in ulúmal a Jehová abal neʼets kin tʼajaʼ?

⁴ A Jehová in ulúmal abal neʼets kin atsʼaʼ an oláb axi i tʼajchal (ka ajiy Jeremías 29:12). A Jehová tu lej kʼanidhál kom i áynanchal ki tʼojonchij ani jaxtám etsʼey neʼets tu ku tʼajchij ti kwéntaj i olábil (Sal. 10:17; 37:28). Pero a Jehová yab neʼets tu ku pidhaʼ xowéʼ patal jawaʼ ki konchij. Waʼats yan jantʼoj axi expidh neʼets tu ku pidhaʼ ma ban ít tsabál, tanáʼ jats juʼtáj neʼets tu ku pidhaʼ patal jawaʼ i léʼ ti ichích.

5. ¿Jantʼoj in lej tʼajál ti kwéntaj a Jehová tam wawáʼ i ólonchal?

⁵ A Jehová in tʼajál ti kwéntaj max i olábil kʼwajat junkudh kʼal jawaʼ Jajáʼ in tsálpayal kin tʼajaʼ (Is. 55:​8, 9). In tsalápil a Jehová jats abal an atiklábchik ka kʼwajiy kulbél ban alabél tsabál, ka kʼwajiychik junkudh ani kin bélkaʼ in Éyaltal a Dios. Pero a Satanás in ulúmal abal neʼets ku kʼwajiy más kulbél max ki tʼajaʼ jawaʼ ki léʼnaʼ ani yab ki bélkaʼ a Jehová (Gén. 3:​1-5). A Jehová in jilamal abal an atiklábchik kin ábatnaʼ tin kwetémtal, kom antsanáʼ neʼets ka tejwaméj abal jawaʼ in uluw a Satanás yab chubax. Nixéʼ in tʼajámal abal ka waʼtsin yan i yajchiktaláb (Ecl. 8:9). Pero i exlál abal xowéʼ ta kʼicháj, a Jehová yab neʼets kin talabédhaʼ an yajchiktaláb axi waʼats. Max a Jehová kin tʼajaʼ nixéʼ, yan i atikláb walám kin tsalpay abal in éjtowalchik kin ábatnaʼ tin kwetemtal ani abal in éjtowalchik kin tsʼejkaʼ tin kwetémtal an kʼibataláb axi waʼats.

6. ¿Jaleʼ in tomnál ki lej belaʼ abal a Jehová tu lej kʼanidhál ani abal etsʼey neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh?

⁶ Waʼats yan jantʼiniʼ a Jehová in éjtowal kin tókʼtsiy jun i oláb. Jun i tʼiplab, tam ti an tsʼalej Ezequías kʼwajatak lej kʼalchidh, in ólonchij a Jehová ani in konchij abal ka jeldháj ani a Jehová in tokʼtsinchij in olábil (2 Rey. 20:​1-6). Pero tam ti an abatwálej Pablo in konchij a Jehová abal ka tixkʼanchat jun i kʼibataláb axi in kwaʼalak, axi walám pelak jun i yawʼláts, yab tixkʼanchat (2 Cor. 12:​7-9). Ki tsalpay jayej kʼal jawaʼ in watʼaʼ an abatwálej Santiago ani a Pedro, jajáʼchik u leʼnabak ka tsemdháj kʼal a Herodes. An epchalchik in konchij a Jehová abal kin tólmiy a Pedro ani walám jayej kónchinchat a Santiago, pero a Santiago tsemdháj ani a Pedro kʼániyat kʼal a Jehová (Hech. 12:​1-11). Walám wawáʼ ki konowiy ti kwetémtal jaleʼ a Jehová in kʼaniy a Pedro pero yab in kʼaniy a Santiago. An Biblia yab tu ólchal jaleʼ, pero i exlál abal a Jehová etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh. Jayej i exlál abal a Jehová in lej kʼanidhálak a Pedro ani a Santiago (Deut. 32:4; Apoc. 21:14).c Junchikíl, a Jehová yab neʼets tu ku tókʼtsiy antsanáʼ jantʼiniʼ wawáʼ i léʼak, pero yab jaykʼiʼ neʼets ku tsákuy kʼal Jajáʼ kom i exlál abal a Jehová tu lej kʼanidhál ani etsʼey neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh (Job 33:13).

7. ¿Jantʼoj jats axi yab in tomnál ki tʼajaʼ ani jale?

⁷ Yab i júmbiyal jawaʼ i watʼál wawáʼ kʼal jawaʼ in watʼál axi más. Jun i tʼiplab, walám i konchámal a Jehová jantʼoj axi i lej léʼ, pero Jajáʼ yab tu pidhámal. Talbél walám i exlaʼ abal jun i epchal jayetsej in konchij a Jehová ani jajáʼ pidhan. Jats in watʼaʼ jun i epchal mimláb axi in bij Anna, in tomkíl kʼwajatak lej kʼalchidh kʼal an cáncer ani a Anna etsʼey in kónchalak a Jehová abal ka jéldhanchat. A Anna jayej in exlálak tsab i epchal mimláb axi lej payeblábits axi jayej in kwaʼalak i cáncer, jaxtám etsʼey in kónchalak a Jehová abal ka jéldhanchat in tomkíl ani axéʼ xi tsab i epchal. Axéʼ xi tsab i epchal mimláb jeley pero in tomkíl a Anna yab in kuxuy ani tsemets. Tam ti kʼaʼál, a Anna in tsálpayalak tin kwetémtal abal max pel a Jehová in jeldhaʼ axéʼ xi tsab i epchal mimláb, ¿jaleʼ ti yab jéldhanchat jayej in tomkíl? Yab i exlál jaleʼ ti axéʼ xi tsab i epchal mimláb jeley, pero i lej belál axéʼ: A Jehová neʼets kin talabédhaʼ patal jawaʼ in tʼajál abal ki yajchiknaʼ ani in léʼits kin édhaʼ in jaʼúbchik axi koyomadh (Job 14:15).

8. a) Kʼal jawaʼ in ulal Isaías 43:​2, ¿jantʼoj in tʼajál a Jehová abal tu ku tólmiy? b) ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal an oláb tam i tamtém jun i kʼibataláb axi lej púlik? (Ka tsuʼuw an video An oláb tu tólmiyal abal ki aynanchij abal okʼox).

⁸ A Jehová etsʼey neʼets tu ku tólmiy. A Jehová tu lej kʼanidhál ani yab in kulbetnál abal wawáʼ ki yajchiknaʼ (Is. 63:9). Pero a Jehová yab neʼets tu ku tíxkʼanchij xowéʼ patal an kʼibataláb axi i tametnál. An Biblia in júmbiyal axéʼchik xi kʼibataláb kʼal i itseʼ ani kʼal i kʼamal (ka ajiy Isaías 43:2). A Jehová in ulúmal abal neʼets tu ku tólmiy biyat exom i tametnál an kʼibataláb ani neʼets tu ku tólmiy abal ki áynanchij ki kʼakʼnaʼ. Jayej, neʼets kin eyendhaʼ an espíritu santo abal tu ku tólmiy ki kuxuy (Luc. 11:13; Filip. 4:13). Jaxtám i lej belál abal etsʼey neʼets ki koʼoy an tolmixtaláb axi i yéjenchal abal ki kuxuy ani abal neʼets ki ejtow ki áynanchij ki kʼakʼnaʼ a Jehová.d

A JEHOVÁ IN LÉʼ ABAL KI BELAʼ KʼAL JAJÁʼ

9. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal Santiago 1:​6, 7 abal ki belaʼ abal a Jehová etsʼey neʼets tu ku tólmiy?

⁹ A Jehová in léʼ abal ki belaʼ kʼal Jajáʼ (Heb. 11:6). Tam i tametnál jun i kʼibataláb axi lej púlik, walám i bajuwámal ki tsalpay abal a Jehová yab neʼets tu ku tólmiy, pero an Biblia in ulal abal kʼal an tsapláb axi tu pidhál a Jehová ma neʼets ki ejtow «ki kʼadhánchij jun i púlik baʼteʼ» (Sal. 18:29). Jaxtám yab ki jilaʼ abal an kʼibataláb tu ku ódhnanchij i tsalápil, ki áynanchij ki ólonchij a Jehová kʼal yan i belomtaláb ani etsʼey ki tʼilaʼ abal Jajáʼ neʼets tu ku tokʼtsinchij i olábil (ka ajiy Santiago 1:​6, 7).

10. Ka tejwamédhaʼ kʼal jun i tʼiplab jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ talbél ti olonchamal a Jehová.

¹⁰ A Jehová in léʼ abal wawáʼ jayej ki tʼajaʼ jantʼoj talbél ti olonchámal. Ki tsalpay kʼal jun i epchal axi in léʼ ka kʼalej kʼal an púlik tamkuntaláb regional ani in konchal a Jehová abal ka tólmiyat abal kin ejtow kin tʼilmay kʼal axi tu tʼojondháb. ¿Jantʼoj walám neʼets kin tʼajaʼ a Jehová abal kin tokʼtsinchij in olábil? A Jehová in éjtowal kin pidhaʼ i iniktaláb axéʼ xi epchal, pero jajáʼ jats axi kwaʼal ka kʼalej kin tʼilmay kʼal axi tu tʼojondháb ani walám neʼets kin yéjenchij kin tʼilmay yaníl. Walám kin uchaʼ abal in éjtowal kin jaluw a kʼicháj kʼal kʼeʼat in juntal tʼojnal ani walám ma in éjtowal kin uchaʼ abal yab ka jálbinchat nixéʼ a kʼicháj axi yab neʼets ka tʼójon.

11. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki áynanchij ki ólonchij a Jehová?

¹¹ A Jehová in léʼ abal ki áynanchij ki ólchij jawaʼ tu tʼeʼpindhál (1 Tes. 5:17). A Jesús tu tólmiy ki exbay abal a Jehová yab etsʼey neʼets tu ku pidhaʼ jun dhúbatkʼij patal jawaʼ i konchal ti olábil (Luc. 11:9). Jaxtám yab ki walbaʼ ti baʼ, ki áynanchij ki ólonchij a Jehová (Luc. 18:​1-7). Max wawáʼ ki áynanchij ki ólonchij a Jehová tin kwéntaj jantʼoj axi i konchámal, neʼets ki tejwamédhanchij abal chubax exbadh abal wawáʼ jawaʼ exom i konchal. Jayej neʼets ki tejwamédhaʼ abal i belál abal Jajáʼ neʼets tu ku tólmiy.

¿JALEʼ TI JUNCHIKÍL NEʼETS KI YÉJENCHIJ KI JALKʼUY JAWAʼ I KONCHAL A JEHOVÁ TI OLÁB?

12. a) ¿Jantʼoj in tomnál ki konowiy ti kwetémtal ani jaleʼ? b) ¿Jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj tam i ólonchal a Jehová? (Ka tsuʼuw an recuadro «¿U tejwamédhanchal a Jehová tu olábil abal u kʼakʼnál?»).

¹² Max yabaye i bátsʼuwal jawaʼ i konchámal a Jehová ti olábil, i éjtowal ki tʼajaʼ ti kwetemtal óx i konowixtaláb. An kʼaʼál konowixtaláb jats axéʼ: «¿Walám tékedhits jawaʼ kʼwajat u konchal a Jehová?». Walám wawáʼ i tsalpayal abal jawaʼ i konchal a Jehová ti olábil jats axi más in tomnál ki batsʼuw. Pero a Jehová walám in tʼajál ti kwéntaj abal jawaʼ kʼwajat i konchal, walám talbél yabáts neʼets ka lej eyan. Jayej, walám kʼwajat i ólchal a Jehová jantʼiniʼ i léʼ abal ka tsʼejkan jun i kʼibataláb, pero walám Jajáʼ pil jantʼiniʼ tin tsalpay kin tsʼejkaʼ. Kʼeʼat jantʼoj jats abal junchikíl i konchal a Jehová jantʼoj axi yab junat kʼal jawaʼ in tsálpayal Jajáʼ (1 Juan 5:14). Jun i tʼiplab, ki tsalpay kʼal an tomkinél axi i tʼilaʼ ban párrafo 1. Jajáʼchik in lej kónchalak a Jehová abal kin tʼajaʼ abal an tsakam kin áynanchij kin kʼakʼnaʼ a Jehová. Walám ki tsalpay abal tékedhits jawaʼ kʼwajat in kónoyal axéʼ xi tomkinél, pero ki tʼilaʼ abal a Jehová yab in nixoknál nibal jitaʼ abal ka tʼójonchat. A Jehová in léʼ abal wawáʼ ani i tsakámil ki tʼojonchij kom chubax i léʼ ki tʼajaʼ (Deut. 10:​12, 13; 30:​19, 20). Tam, ¿jantʼoj in éjtowal kin konoy axéʼchik xi tataláb tin olábil? In éjtowalchik kin konchij a Jehová abal ka tolmiyat kin exlaʼ jantʼiniʼ kin exóbchij in tsakámil ani jantʼiniʼ kin tólmiy abal kin kʼanidhaʼ a Jehová ani kin léʼnaʼ ka utey kʼal Jajáʼ (Prov. 22:6; Efes. 6:4).

13. Antsanáʼ jantʼiniʼ in ulal Hebreos 4:​16, ¿jaykʼiʼ neʼets tu ku tókʼtsiy a Jehová?

¹³ An tsabchíl konowixtaláb axi in tomnál ki tʼajaʼ jats axéʼ: «¿Walám in tsuʼtal a Jehová abal in tomnálits ti kin pidhaʼ jawaʼ u konchámal?». Walám wawáʼ ki tsalpay abal in tomnálits tu ku tókʼtsiy ani tu ku pidhaʼ jawaʼ i konchámal, pero a Jehová in exlál más alwaʼ jaykʼiʼ in tomnál tu ku pidhaʼ (ka ajiy Hebreos 4:16). Max a Jehová yab tu ku pidhaʼ dhúbatkʼij jawaʼ i konchámal, walám ki tsalpay abal yab jaykʼiʼ neʼets tu ku pidhaʼ, pero walám a Jehová expidh kʼwajat tu uchál «ka aychij wéʼ». Ki tʼilaʼ juníl an kwitól axi in kónchalak a Jehová abal ka jeldháj. Max a Jehová in jeldhamalak, a Satanás in éjtowalak kin uluw abal an kwitól expidh in kʼakʼnál a Jehová kom jeldháj (Job 1:​9-11; 2:4). Pero ki tʼilaʼ abal a Jehová in kwaʼalits bíjidh jaykʼiʼ ti neʼets kin talabédhaʼ patal an yawʼláts (Is. 33:24; Apoc. 21:​3, 4). Jaxtám yab i aychal abal a Jehová tu ku tixkʼanchíts xowéʼ an yawʼláts axi i kwaʼal. Tam, ¿jantʼoj in éjtowal kin konoy ti oláb axéʼ an kwitól? In éjtowal kin konchij a Jehová i tsapláb ani ka tólmiyat abal yab ka lej tʼeʼpin, antsanáʼ neʼets kin ejtow kin áynanchij kin kʼakʼnaʼ a Jehová belits abal u yaʼul (Sal. 29:11).

14. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal in tʼiplábil a Janice?

¹⁴ ¿A tʼilál an epchal Janice? Jajáʼ in ólonchalak a Jehová kom in léʼak ka kʼalej ti tolmix ti Betel. Koʼoy ka watʼey bóʼ i támub abal jajáʼ kin exbay jantʼiniʼ kʼwajatak ti tokʼtsinchab in olábil kʼal a Jehová. Jajáʼ in ulal: «Al nixéʼ xi bóʼ i támub a Jehová tin tólmiy ku jalkʼuy jantʼiniʼ u ey, ejtíl tin exóbchij ku belaʼ más kʼal Jajáʼ ani ku jolkʼaʼ más i kʼij abal tin exóbal tu kwetémtal. Jayej u exóbnaʼ abal u éjtowal ku atsʼaʼ kulbél al jawákits tam tʼojláb axi a Jehová ti kin bíjchij». Talbél, in tomkíl a Janice bíjiyat ti ókʼnom kʼal an circuito ani kániyatchik kin tsaʼbiy an tamkuntalábchik. A Janice in ulal axéʼ: «A Jehová tin tokʼtsinchij u olábil, pero yab jantʼiniʼ nanáʼ u tsálpayalak. Watʼey yan i támub abal ku tʼajaʼ ti kwéntaj abal jawaʼ tin pidhámal a Jehová jats jawaʼ más alwaʼ. U lej kʼákʼnanchal a Jehová kom tin tólmiy ku tʼajaʼ ti kwéntaj abal tin lej kʼanidhál ani abal lej alwaʼ inik».

15. ¿Jaleʼ ti junchikíl yab neʼets ki yéjenchij ki ólchij a Jehová patal jawaʼ i léʼ? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).

¹⁵ An oxchíl konowixtaláb axi kwaʼal ki tʼajaʼ ti kwetémtal jats axéʼ: «¿Yab walám kʼwajatits u uchál a Jehová jantʼiniʼ u léʼ abal ti kin tokʼtsinchij u olábil?». Lej alwaʼ max i ólchal a Jehová jantʼiniʼ i léʼ abal tu ku tokʼtsinchij i olábil, pero junchikíl más alwaʼ yab ki tʼajaʼ, kom antsanáʼ neʼets ki jilaʼ abal Jajáʼ tu ku tejwamédhanchij jantʼoj jats axi in léʼ abal ki tʼajaʼ. Ki tsalpay kʼal an epchal mimláb axi in konchal a Jehová abal ka kániyat kʼal an Escuela para Evangelizadores del Reino. Jajáʼ in léʼ abal ka kániyat kʼal axéʼ an escuela kom in léʼ ka kʼalej ti tolmix juʼtáj más u yejencháb i tolmixtaláb. Jajáʼ in éjtowal kin áynanchij kin konchij a Jehová abal ka kániyat ban escuela, pero ¿jantʼoj más in éjtowal kin konchij? In éjtowal kin konchij abal ka tólmiyat kin exlaʼ jantʼoj más in éjtowal kin tʼajaʼ abal kin tʼojonchij a Jehová (Hech. 16:​9, 10). Jun i tʼiplab, talbél tin olonchamal a Jehová in éjtowal kin tʼilmay an ókʼnom kʼal an circuito ani kin konoy max waʼats jun i tamkuntaláb tanáʼ utat axi kin yéjenchij más i precursores. Jayej in éjtowal kin dhúchunchij jun i sucursal abal ka ólchat juʼtáj u yejencháb más i tolmixtaláb.e

16. ¿Jantʼoj i éjtowal ki lej belaʼ?

¹⁶ Al axéʼ xi exobintaláb i tsuʼúmal abal i éjtowal ki belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku tokʼtsinchij i olábil kom Jajáʼ etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh ani tu lej kʼanidhál (Sal. 4:3; Is. 30:18). Junchikíl, a Jehová yab neʼets tu ku tokʼtsinchij i olábil jantʼiniʼ wawáʼ i tsálpayalak, pero etsʼey neʼets tu ku tʼajchij ti kwéntaj i olábil ani yab jaykʼiʼ neʼets tu ku walbaʼ (Sal. 9:10). Jaxtám, ki áynanchij ki belaʼ kʼal a Jehová ani ki ólchij ti olábil patal jawaʼ i atsʼál ti ichích (Sal. 62:8).