Ọya Ọhaneku

Kụ ẹhị yẹ ẹla imiiye ịkpọnchị ịlẹ ụ-ụpwụ nya eje ọnyịịla ọwẹ wẹẹ: (1) Alabwẹla ịnyịịla kaa la akama. (2) IJihova kaa gbahị kpehe bwu ẹpwụ nya akama nyahị. Ányị iJihova à tịị bwu gbahị kpehe? Ụgbẹyị ọhẹ ri o-bwula ọ-kaa dahị ụbwọ la irya ọkpakpa u-uhye nya ọhịhị ọla odehe ọlẹ. Ịlẹhị lẹ, iJihova myọnụ hahị nyori ahị nyị ka yé ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nyamwụ, ma ọ́ ya nyori áhị ka la akama ọhẹ-lọhẹ lẹẹlẹẹ ka lẹ ka. (Ayị. 66:14) Ọ tị juhi ọhụ nyọka yẹhị rịrị ka ijuju nyahị, ụka kahị ka la ụma nya ọhịhị ọnyịịla ọlẹ kọ tịtọ hahị gboyi myị́ oyi. (2 Kọr. 4:16-18) Ma lẹẹlẹẹ, ọ kaa dahị ụbwọ nyọka kịnyaa la ọ-gbịgba họọ ẹnụ myị́ ẹnụ. (Ida. 3:22-24) Ịyẹ ahị ti ka jẹ́-ẹ jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya anchẹ nya iJihova ị-la ọmyịmyị ịlụka onyogo tụ́ ịlụka nyahị? Ahị ka la akama ịlẹ kahị yahị me ka myị́. Ma kori kahị kpụnịrọ iJihova, ọ ka dahị ụbwọ ụka wuu.—Eje. 55:22. w23.04 14-15 ¶3-4

Ahị ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang bwu ẹga nya iJosẹfụ bala iMeri, kị nwụlanọ nyọka ju ihi nya alegbeju ikpeji nanana nyori ọọwa lujwo haa. (Luk. 2:1-6) Ụka ká iMeri kpẹnyị kọ ja ka la ọya ihikichu myị́ lẹ, alegbeju nya igomenti ya ọwa bala iJosẹfụ nyị ka họ ẹlẹhẹ ọlẹ kọ lujwo. Olegbeju Ọgọsịtọsị da ehile nyori angịlẹ kị ji ekpeleji nya eji ọkpakpa nya ala iRom wuu nyị ka rụ ka epweji nyaa kị ka waa. IJosẹfụ bala iMeri baba nyọka rụ ka ịBẹtịlẹhẹm, kọ lụrụ lala ịmayịlị 93 bwu ụgbẹyị ọ-ju ịgbọdọ. Ẹdịyẹ ọwẹ ka lujwo, ọgụgụ ẹ-ẹga nya iMeri. Ị ka chuko chajị nya iMeri bala ọnyị ọlẹpwụ nyamwụ myị́. Kori ká ang nya ọnyị á họọ bẹ? IMesaya ọlẹ kọ wẹẹ ka wẹ ị-ịlahị, ọ kpa wẹ ẹ-ẹpwụ lẹ. Ẹlẹwẹ ka du kị ka ye ọnụ ya nyọka ba la o-ju ihi nya ẹla ọlẹ ká igomenti ya? IJosẹfụ bala iMeri á ya iwe da ọhọ-lọhẹ nya ẹlẹwẹ hwaa abwọ la ọ-ju ihi nya ehile ọwẹ ka. IJihova chị ọkẹkẹnị taa chajị nyọlẹ kị ju ihi, ọ tị wahị kụrwaa ịnyịnyị. IMeri pwụ ịBẹtịlẹhẹm la okpunyi, ọnyị ọlẹ kọ ma la kpịra-kpịra, ẹla ọọwa tị dọmwụ họ ọmwụ ọyẹyẹ jịra ịnyịnyị!—May. 5:2. w23.10 8 ¶9; 9 ¶11-12

Ma, ọ́ tị ri ka kaa ju uhi nyọka wẹ ẹla bẹ? À ka yé ụbwọ ọdada myị́ kori ká nwụlanọ yẹẹyẹẹ. (Etu 21:5) Jaabwọ ká jẹ́ ang yẹẹyẹẹ kaka ba u-uhye nya ang ọlẹ kị wẹẹ mẹjẹ, ịnyịnyị ọ ka chịngkpẹẹ la ọ-ka kpa ụbwọ ka uhye nyọka wẹ ẹla lẹ. Maga ká ẹla ọwẹwẹ nyang a la kpii ịnyịnyị. (Etu 15:23; 17:27) Ẹla ọwẹwẹ okpii ka du ká ka ju uhi gbuu ka. Bwula ọ-kpa omyi ẹla nya ịlọng wẹ ẹla kpii, à mẹjẹ nyori à nwụlanọ yẹẹyẹẹ bala o-ri à wo etu nya ang ọlẹ kị wẹẹ jẹ́. Ọ́ tị ri ká mẹ agbẹyị ịwẹ wuu yẹ lẹ, ká tị kaa ju uhi nyọka wẹ ẹla gụ́ ụka ookpokpo lee imiiye bẹ? Jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ myị iJihova lẹhị nyọlẹ ká wẹẹ maga jaabwọ ká ka jụ́ họ myị́. (Luk. 21:1-4) IJihova á ya ahị guru nyori ahị ka họ kpoye nya ọngịrị nya ịlọhị ka. (Filip. 4:5) Maga ká jẹ́ ang ọlẹ ká baba nyọka họ, hwoo nọ nya ụkụrwọ ha ịlọng, ká raabwọ nyọka la okpunyi nya ọkịlẹtụ. Lụka nya ọgbanyẹ, à ka chụ nyọka wẹ ẹla kpii ụka ookpokpo kem myị́. w23.04 21 ¶6-8

ỊPọlụ chụhị kaka pwoku angịdẹwụ ịlẹ kị kụ́ giri-giri bala o-ju agidi nya ẹwụ. Angịnyị kaa yahị guru nyori ọngọdẹwụ baba nyọka nwụlanọ ụka wuu nyọka ma uya ụka ká ẹwụ á kpeji. Ịnyịnyị ọ la ẹ-ẹga nyahị lẹ. Ahị kaa nwụlanọ gbe ahyẹẹnụ nya iJihova ụka wuu bwula ọ-kụrụ akụmada o-ke ọkịlẹtụ nya ọmyịmyị bala ọháha bala okpo o-ke egbeju nya ẹhị ọrịrịị-rịrị. Akụmada o-ke ọkịlẹtụ kaa chewu ke ọkịlẹtụ nya ọngọdẹwụ. Ịnyịnyị ọmyịmyị bala ọháha à kaa chewu ke ọkịlẹtụ nya olegu nyahị lẹ. Ị ka dahị ụbwọ nyọka kịnyaa la ọ-gbịgba ha Ohe bala ọ-ba iJisọsị jẹ. Ọmyịmyị du kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova ka wahị kụrụụhị nyọlẹ kahị tịtọ nyamwụ la ọkịlẹtụ nyahị wuu. (Hib. 11:6) Ọ ka guhi gbịla nyọka godayị giri-giri ha iJisọsị Olegbeju nyahị, kori kahị dọmwụ la akama wẹwẹ. Ahị ka jẹ́-ẹ ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị chajị kahị ka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama myị́ bwula ọ-jẹ́ ang bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya angịnyị ịlụka nyahị ịlẹ kị godayị giri-giri ẹ-ẹpwụ nya ọtụpyịpyị lee okpoko ọ-lala ka. Ahị tị ka jẹ́-ẹ cheji ba hi okpoko bala ang-ụdụ ọ-ka háahị lụmẹ kpoye kori kahị gbịla angịlẹ kị hu ọhịhị nyaa hukee chajị nyọka hu ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ kụ ịlahị ọ-ọhịhị nyaa. w23.06 10 ¶8-9

Ịlọng ọwu kpa, omyi ẹla ọwẹ kaa ya ẹla rụ ọ-ka chị ịlọhị ebwo hi ang ọtịpyọ ọhọhọ. Ma, ịlọhị o-wu kpa tị ka guhi gbịla nyọka họ ang ọnyịịla ịnyịnyị, ọgụgụ ri ụka ká ang á lahị ujwo la ọhọhọ lee ụka ká olegu á guhi gbịla ka. Kpịtịya nyori, ịlọng o-wu kpa ri ụpa nya ugbe nya olegu, lẹ bịlẹ iJihova kọ ya olegu ịgọgọ nyamwụ hang nyọka jẹ́-ẹ la abwẹla ọnyịịla ọwẹ. (Luk. 11:13; Gal. 5:22, 23) A godayị gbe iwe-ahụrụ ọkpẹẹkpẹẹ ka. Ẹ-ẹpwụ nya odehe ọlẹ, áhị ka jẹ́-ẹ yé iwe-ahụrụ ọlẹ kọ la kpẹẹkpẹẹ ka. Kori kahị ja godayị gbe iwe-ahụrụ ọlịnyị, áhị ka wu ang ịlẹ kahị wẹẹ ku ọyị ka myị́. Kori ká ang ọlẹ kahị chị nọ á lujwo la ọ-ka wu ọyị, olegu á ka guhi gbịla ka myị. O ri ịnyị kọ la ẹ-ẹga nyang, à ka jẹ́-ẹ chị ang ịlẹ ka wẹẹ ku ebwo pyịnyẹng-pyịnyẹng myị́? Kori kọ ri abwẹla ọnyịịla ọhẹ ká chị nọ, à ka jene mọọ jẹ a-agbẹyị ichiche-ichiche myị́? Kori ká ịnyang ahụ á tị ri ọ-ka wa ịBayịbụụ bwu ọmwụ ọdada ka pwụ ocheju, à ka dọmwụ bwula ọ-chị ụka ọpyịnyẹng-pyịnyẹng nọ ha ịlọng nyọka kpa wa ịBayịbụụ myị́? w23.05 29 ¶11-13

Ẹ-ẹpwụ nya ahyẹẹnụ ihyẹẹkpẹ ịlẹ wuu, iJihova wẹẹ ya ang oriri nya olegu hahị ụka myị́ ụka bwula ogu nyamwụ nyọka dahị ụbwọ kịnyaa la ọ-jẹdịyẹ bwu ‘Ụgbẹyị nya Ịgọgọ Ọlala.’ (Ayị. 48:17; 60:17) Ahị ka jẹ́-ẹ ya myị́ nyori ụka myị́ ụka ká ọngịnyị á myọnụ nyọka jẹ́ ịBayịbụụ lẹ aalẹ, ọ la iwe nyọka jẹdịyẹ ‘Ụgbẹyị nya Ịgọgọ Ọlala’ lẹ. Angịhyẹ jẹdịyẹ ụ-ụwa pwụ ẹgẹhẹ lẹ, ị pehi ụgbẹyị ọwẹ lẹlẹ. Angịkịla tị cheje nyọka kịnyaa la ọ-jẹdịyẹ ụ-ụwa gbee kị ka pwụ ẹga ọlẹ kị wẹẹ ka. Ale à tị́ ri ẹga ọlẹ kị wẹẹ ka? Ẹ-ẹga nya angịlẹ kị la ẹhị ọrịrịị-rịrị nyọka ka epwoohe, ‘Ụgbẹyị nya Ịgọgọ Ọlala’ ọwẹ ka kpa ka ‘ịParadayịsị nya Ohe Oluhye’ e-epwoohe. (Ọwụ. 2:7) Ụgbẹyị ọwẹ tị ka kpa angịlẹ kị la ẹhị ọrịrịị-rịrị nyọka hịhị odehe ọlẹ kẹpwụ nya ọkpẹẹkpẹẹ ọlala la ocheju nya ẹka 1,000. Kori ká ja jẹdịyẹ ụ-ụgbẹyị ọtụka ọwẹ lẹẹlẹẹ lẹ aalẹ, a chẹhị kẹkpẹ kaka. A tị pẹhi ụgbẹyị ọwẹ kaka ịnyịnyị gbee ká ẹdịyẹ nyang ka cheju odehe onyeewe! w23.05 17 ¶15; 19 ¶16-18

Kori ká kụ irya u-uhye nya ang ịlẹ wuu ká iJihova họ hang, ọ ka myịng lẹhị du ká ka tịtọ nyọka hu ọhịhị nyang jwoo ụ-ụbwọ. (Eje. 116:12-14) ỊBayịbụụ ya nyori ẹga nya iJihova “ang o-hu ha ọnyị myị́ ọnyị wuu bala ang ọgahị ọkpẹẹkpẹẹ” à kaa bwu lẹ. (Jem. 1:17) Ọlẹ kọ gụ lẹpwụ nya āhị ị-ịwa wuu à ri iya ọkịlaa-kịla nya iJisọsị Ọnyị nyamwụ lẹlẹ. Kụ irya ju ẹlẹwẹ wẹẹ! Ọ-ra kpehe du kọ chịkpẹẹ ká ka jẹ́-ẹ ri igu o-chii bala iJihova. Ọ tị ya iwe da hang nyọka jẹ́-ẹ hịhị gboyi myị́ oyi ịnyịnyị. (1 Jọn. 4:9, 10) Ịlọng o-hu ju iJihova ụ-ụbwọ à ri ụgbẹyị ọlẹ kọ há gụ́ wuu ká ka jẹ́-ẹ bwu mẹjẹ nyori ọháha ọtụka ọlẹ ká Ohe mẹjẹ wẹ, bala ahị ọwawa ịkịla ịlẹ ká iJihova ya hang, myịng lẹhị lẹlẹ.—Ehile. 16:17; 2 Kọr. 5:15. w24.03 5 ¶8

Ụka kahị yẹ abwẹla ọchịrị ọlẹ ká angịnyị kaa la alẹ, ọ kaa lahị jaabwọ kọ la ịLọtụ. ‘Ọhịhị nya uhila nya ang onyobyi ọhọhọ nya angị tịpyọ chọọ ẹpwụ lụmẹ,’ chajị ọ jẹ́ nyori abwẹla ịlịịwẹ nyị wụ Adahị olepwoohe ẹjẹ. (2 Pit. 2:7, 8) Uhi ojuju nya Ohe Oluhye bala ọháha ọlẹ kọ la ẹ-ẹga nyamwụ gu ịLọtụ gbịla nyọka pwa abwẹla nya ụya ọhọhọ ọlẹ ká angị dagaga jwoo la. Angịlẹ kị myị-ị̀ ju ihi nya ehile nya iJihova u-uhye nya abwẹla ocheri-cheri ka kụ dagaga juhi alẹ ịnyịnyị. Ọ tị lịnyị odu lẹ, ahị ka jẹ́-ẹ la abwẹla ocheri-cheri kịnyaa kori kahị la ọháha ẹ-ẹga nya Ohe Oluhye bala o-jwoo ihi kpori-kpori. IJihova dahị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ họ ịnyị bwula ọhụ ojuju ọlẹ kọ ya hahị ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ nya Etu. Angịnyị nya ịKịrayịsị wuu, alẹng bala anyang, tụ́ anjwo bala angịgbahị ka jẹ́-ẹ yé apyobwuna yẹẹyẹẹ bwula ọ-kụ ẹhị yẹ ẹla ọmẹjẹ ịnyịịla ịlụwa. Kori kahị kaa ju uhi nya iJihova, ahị kaa dụmwọ-dụmwọ ẹ-ẹga nya igu oriri bala angị kaa họ ang ọtịpyọ. w23.06 20 ¶1-2; 21 ¶5

Ọhẹka alugbiyegu nyang kaa tụng pyịpyị, lee ọhẹka à tụụbwọ hi ang kịliya chajị nyọka jẹ́-ẹ hu irya nya Ohe kụ ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyang lẹ. (Mat. 6:33) Kori kọ lịnyị aalẹ, jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova jẹ́ ụkụrwọ ịlẹ ká wẹẹ họọ wuu. (Hib. 6:10) Ọ chịkpẹẹ ká ka yẹ ọ-họ jịra nya ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya nyori: “Ó-ri ká ọngọngọhẹ á tụụbwọ hi ẹpwa nyamwụ wuu lee anyịnamwụ alẹng bala anyang lee adamwụ, lee ịnamwụ lee ahụ nyamwụ, lee, anyị nyamwụ lee ịpyị ị-kpa họ ang nyamwụ wuu, chajị nya ẹnyị nyam bala ẹrụ ọnyịịla ọlẹ aalẹ, ọngọọwa ayịdang ka ye ịngịịwẹ wuu mwụ aba ba ịlọmwụ ugbabwọ ohu ịrụ chiriri ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị olodehe ọlẹ. Ọ ka la iru nya ebe, ọ ka la anyịnịna alẹng bala anyang. Ọ ka la ịnịna bala ọ-la anyị bala ọ-la ịpyị ọ-kpa họ ang. Ọngọọwa tị ka la ị-tụ pyịpyị u-uhye nya ịngịịwẹ wuu odehe ọlẹ kpịlọ. Ma, ọ ka la ọhịhị ọmyịmyị-ka lụka ohyẹẹkpẹ ịnyịnyị.” (Mak. 10:29, 30) Ahị ọwawa ịlẹ ká yé gu ang ịlẹ ká tụụbwọ hi kịliya ịlẹhị.—Eje. 37:4. w24.03 9 ¶5

Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJudiya juka ẹpwụ nya uhi ọtụka-ọtụka. Aanaa ịla Antiyọkọ cheje yẹkẹẹ, ọng myị́ ọng nyịwa nyị ka da ang ju lawụlẹ, jaabwọ kịịwa nyị ye kaka ba myị́, chajị kịịwa nyị ka ya du kele kaka da anyadịdịwa ẹ-ẹpwụ nya ịKịrayịsị ịla iJudiya ụbwọ.” (Ụkụr. 11:27-30) Ịlẹhị lẹ, aanaa ịlẹ kị juwa ẹ-ẹpwụ nya uhi wẹ ji lụrụ hwẹẹ, ma Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla Antiyọkọ cheje nyọka daa ụbwọ. (1 Jọn. 3:17, 18) Ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ alẹ ụka kahị jẹ́ nyori ẹla o-bwu agaga họ ta aanahị. Ahị kaa nwụlanọ nyọka dụbwọ i-ijata. Ahị ka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́ bwula ọ-tọ angịgbahị nya ọjịra-jịra wo kori kahị ka jẹ́-ẹ la ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ ọọwa, bwula o-hu ha chajị nya ụkụrwọ nyahị ọla odehe wuu, lee ọ-raabwọ chajị nya angịlẹ ká ẹla ọọwa họ ta. Aanahị alẹng bala anyang ka baba nya ụbwọ ọdada nyọka jẹ́-ẹ yé ang ịlẹ kị baba nyọka chịda. Ụka ká ịKịrayịsị iJisọsị Adịrahụ nyahị ka wẹ ka la angịnyị eje, ahị tịtọ kọ ka wẹ ka tọhị lala angịlẹ kị kaa mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ bala ọ-ka wụrụụhị nyọka “ri ugu nya ịpyị Adịrahụ.”—Mat. 25:34-40. w23.07 4 ¶9-10; 6 ¶12

IJisọsị kaa yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye lala iJihova ịnyịnyị. “Ala Isirẹlụ ịlẹ kị hwahị . . . lala ịkpịlọ ịlẹ kị byibyi,” Ohe à doo ẹrụ wẹ odehe nyọka ya ẹrụ ọnyịịla je lẹ. Ma, ọ mẹjẹ nyori ọ kaa yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye ụka kọ wẹẹ họ ụkụrwọ nyamwụ ọọwa. Ọ-chụ pwokwita, ọnyang ọhẹ ọlẹ kọ ri ala Isirẹlụ ka bịlọọ nyọka họ ọnyị ọnyang nyamwụ ọlẹ ká “olegu onyobyi wu” uda. IJisọsị yẹ ahyẹẹrwẹrwa nya ọnyang ọọwa kpụ ọ họ ọnyị nyamwụ uda. (Mat. 15:21-28) Yẹ ọ-chụ pwokwita ọkịla lẹẹ wẹẹ. Lụka ká iJisọsị dọmwụ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ, ọ yẹkẹẹ: ‘Ọng myị́ ọng ọlẹ kọ pwam am ịKịrayịsị arwarụ, am ayịdang tịtị ka pwa ọngọọwa arwarụ ịnyịnyị.’ (Mat. 10:33) Ma, ọ pwa iPita arwarụ nyọlẹ ká ọwa pwa iJisọsị arwarụ ụka ịta gbẹgbịlẹ? Ehe. IJisọsị jẹ́ nyori iPita nyị yẹ irya da bala o-ri nyị la ọmyịmyị. Ụka ká iJisọsị wuleji bwula igu, ọ hu ta iPita bala ọ-họ kọ jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọwa nyị hịnyọhi họọ bala o-byoo nyori ọwa nyị la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ. (Luk. 24:33, 34) IJihova Ohe Oluhye bala iJisọsị ịKịrayịsị kaa yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye lẹ. Ahị tị bẹ? IJihova ya ahị guru kahị ka yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye ịnyịnyị. w23.07 21 ¶6-7

Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́-ẹ byi angịkịla chajị ká ịwa ịnyịnyị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ ka lịnyị ịlẹhị? Ọhọhẹ, iJihova la ịlọmwụ à myọnụ nya ẹlẹwẹ lẹ. Ụpwụ nya Ọwụrụụ-wụrụ yẹkẹẹ: “Ọngọlẹ kọ hụhụ u-uhye nya ẹchị adịrahụ ọọwa a yẹkẹẹ, ‘Anụ yẹ mẹ! M jam họ ang myị́ ang wuu onyeewe ugbẹnyị lẹ!’” Ọ la ẹla ọjẹ́jẹ bala ọngịrị ọlẹ kọ ka kpa họ ọnụ ọmyịmyị nyamwụ jịra, ọ tị nwụlanọ nyọka họ ịnyị ịnyịnyị. Oheeye, ọ-họ jịra nya ọnụ ọmyịmyị nya iJihova la kpakpa gbee kọọ lala o-ri nyị họ ene-ene a-ahị nyamwụ lẹ. Ịnyị à du kọ yẹkẹẹ: “Ị ri ala ịchịla o-hu ọkịlẹtụ ha bala o-ri ẹla nya ịlẹhị. . . . Egbahị go ugbẹnyị lẹ!” Ọhata, ó ri ká iJihova á dọmwụ nya ang lẹ, ọ kaa họọ gbee kọ ka pwụ ocheju ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ chịla lẹ. Ịnyị à du kọ yẹkẹẹ: “Am a ri ‘Alụfa’ bala ‘Ọmẹga’ lẹ.” (Ọwụ. 21:6) IJihova ka họ ká Olegu Onyobyi ka jẹ́ nyori o ri ọla ọnọọkịla bala o-ri ọ́ ka jẹ́-ẹ wu iJihova kpa la ọ-họ irya nyamwụ jịra ka. Lẹ ụka ká ọngịnyị á bying nyori, “Ẹlẹwẹ há kpoye nyọka ri ẹlịlẹhị,” wa Ọwụrụụ-wụrụ 21:5, 6 bala ọ-da ẹla ọlụwa wụlẹ je ọngọọwa. Mẹjẹ jaabwọ ká iJihova họ kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọnụ ọmyịmyị nyamwụ ka họ jịra bwula ọ-ya ụbwọ jwọọ ẹ-ẹpwụ la ịlọmwụ.—Ayị. 65:16. w23.11 7 ¶18-19

Ụka ká Ebiraham gu ẹka 75 kọ tị ma ọnyị lẹka, iJihova myọnụ nya ẹlẹwẹ họọ lẹ. Ebiraham yẹ ọ-họ jịra nya ọnụ ọmyịmyị ọwẹ? Ọ́ yọọ chọnụ-chọnụ ka. Nyọlẹ ká Ebiraham kpoye nya Ihu iYufuretisi bala o-godayị ẹ-ẹpwụ nya ẹka 25 kpá, ọ ma ọnyị ọlẹ kọ ri Ayịsiki bwula ụkụrwọ ẹbyẹbyị nya Ohe. Nyọlẹ ká ẹka 60 ọkịla myịmyị chịpwụrụ kpá, ị ma Ịsọ bala iJekọbụ ịlẹ kị ri anyị ịtụma nyamwụ. (Hib. 6:15) Ma, Ebiraham á yẹ ká anyị ịtụma nyamwụ wẹ ka ri ẹpwụma ọtụka-ọtụka kpụ ị ri ugu nya Ọpyị Ọmyọnụ Ha ka. Kpọkpọọkpọ, ọlẹng ọ-la ọmyịmyị ọwẹ ri igu ochii bala Ọngọlẹ kọ họọ. (Jem. 2:23) Ụka ká Ebiraham á ka wuleji bwula igu, ọ ka kpọọ ịpyọ nyọka jẹ́ nyori ọmyịmyị bala ugbodu ojuju nyamwụ kpa āhị ọwawa lụmẹ-lụmẹ wẹ ẹpwụma nya odehe wuu! (Ọmwụ. 22:18) Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́? Ahị ịnyịnyị á ka yẹ ọ-họ jịra nya ang ịlẹ wuu ká iJihova myọnụ i-ijata ka myị́. Ma, kori kahị ju ugbodu lala Ebiraham, ahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova ka wahị kụrụụhị lẹẹlẹẹ, ọ tị ka họ gụ ọọwa odehe onyeewe.—Mak. 10:29, 30. w23.08 24 ¶14

Ụka ká Adịrahụ Usiya ri okolobya, ọ kpa ịlọmwụ keji yẹẹyẹẹ. Ọ jẹ́ jaabwọ kọ ka “ju ihi nya Ohe Oluhye.” IJihova tị wahị kụrwọọ yẹẹyẹẹ ẹ-ẹpwụ nya ẹka 68 gbẹgbịlẹ. (2 Ego. 26:1-4) Usiya kụrụ ẹpwụma lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kị ri aluji nya ẹpwụma nyaa bala ọ-họ ụkụrwọ nyọka chewu ke iJerusalẹm. (2 Ego. 26:6-15) Usiya chị ọkẹkẹnị yẹẹyẹẹ u-uhye nya ang ịlẹ ká iJihova dọọ ụbwọ họ myị́. (Ọngọ. 3:12, 13) Adịrahụ Usiya kaa tịtọ ká angịnyị wuu ka dịrẹ ẹla ọlẹ kọ họ́ọ. Ọọwa du kọọ yẹ ịlọmwụ lala ọngọ ka họ ang myị́ ang ọlẹ kọ họ́ọ. Ẹnẹhẹ juwa kọ họ ẹla kpoye nya oyi bwula ọ-tịtọ nyọka kiliya u-uhye nya ogidi ọla ube ịgọgọ, ang ọlẹ kị ya iwe da ha adịrahụ ọhẹ-lọhẹ nyọka họ ka. (2 Ego. 26:16-18) Asariya Olegbeju Okiliya tịtọ nyọka nwọọ rịrị, ma Usiya ju agbama tọọ yẹẹyẹẹ. Usiya á godayị ẹ-ẹpwụ nya ọmyịmyị nyamwụ ka, ọọwa du ká iJihova yọọ akama bwula ọ-chọọ ekpo. (2 Ego. 26:19-21) Usiya á kịnyaa la ọ-kpịlọmwụ keji ịnọ, ọhịhị nyamwụ-ụ́ ka la ịwẹ kaka! w23.09 10 ¶9-10

Ụka ká Ohe dọmwụ ya ida wọọ kpá, ọlẹrụ iPita baba nyọka ma uya ta ọdẹwụ-dẹwụ nyamwụ wẹẹ. La ẹka 36 nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá, iPita juwa ụka ọlẹ ká olegu ịgọgọ wẹ uhye nya ịKọnịlọsị ọla iJentayịlị ọlẹ kọ da ụhụhụ ka, mẹjẹ nyori Ohe á “ri ọngọ kaa ji oye nya ọngọngọhẹ datị kpong-kpong ka,” lẹ ala iJentayịlị ka jẹ́-ẹ ri ụpa nya ọjịra-jịra nya nya Angịnyị nya ịKịrayịsị ịnyịnyị myị́. (Ụkụr. 10:34, 44, 45) IPita jẹ́ dọmwụ nyọka ri ang bala ala iJentayịlị, ang ọlẹ ịnọ kọ ka myị-ị̀ myọnụ nyọka họ ẹnẹnẹhẹ ka. Ma, ọ tị la ala iJuu ịhyẹ lala o-ri ịwa nyị́ baba nyọka ri ang ta ala iJentayịlị lẹka. Ụka ká angịhyẹ ịlẹ kị la ụma nya irya ọlịịwẹ ka Antiyọkọ, iPita à hwabwọ la o-ri ang ta aanamwụ ịlẹ kị ri ala iJentayịlị lẹlẹ. Ọhẹka, ọ ka ri uhi nya ọ-tịtọ nyọka họ ẹla wụ ala iJuu ịkịla ẹjẹ ka myị. Ụka ká ọlẹrụ ịPọlụ yẹ abwẹla nya iPita ọwẹ, ọ yalibyi lọọ a-ahị nya alụma wuu. (Gal. 2:13, 14) Nanana nyori ẹla gụ iPita họ ụka ọwẹ, abwọ á chọọ pyẹpyẹ ka. w23.09 22 ¶8

Ụka ka kụ ẹhị yẹ ịlọng yẹẹyẹẹ à ka yẹ ẹga ọlẹ ka baba nyọka nwụhọ myị́, ma ọkịlẹtụ a kpụng enyi ka. ‘Ọngọlahị ri ọngọ kaa họ ọnahị,’ ọ ka dang ụbwọ nyọka nwụhọ. (1 Pit. 2:3) Ọlẹrụ iPita họ kahị jẹ́ myị̀myị̀ yẹkẹẹ: “Ohe Oluhye . . . ayịdang ka họ kanụ ka godayị giri-giri. Ọ la iPita ụka nya ọgbanyẹ lala o-ri ọ́ chịla nyọka juwa ẹ-ẹga nya Ọnyị nya Ohe ka. (Luk. 5:8) Ma bwula ụbwọ ọdada nya iJihova bala iJisọsị, iPita jẹ́ ba iJisọsị jẹ ẹ-ẹpwụ nya ọmyịmyị. Lẹ, iPita jẹ́ “la iwe-ahụrụ ọ-pwọọ ọlẹ kọ ka kpọọ kaka jụ ka ẹpwụ nya ịpyị adịrahụ o-gbe oyi myị́ oyi nya iJisọsị ịKịrayịsị ọlẹ kọ ri Ọngọlahị la bala Ọngọchịda nyahị.” (2 Pit. 1:11) Āhị ọtụka-ọtụka à wẹ lẹ! Kori ká maga yẹẹyẹẹ jaabwọ ká iPita họ bala ọ-ya iwe da ká iJihova ka mẹ ang jẹ́ng, ahụ ịnyịnyị ka ya āhị nya ọhịhị ọmyịmyị-ka. Ọmyịmyị ọlala nyang ka du ká ahụ ịnyịnyị ka “ye ọchịda.”—1 Pit. 1:9. w23.09 31 ¶16-17

Ọdụ ọlụka onyogo la ọdọda ọhẹ. Ụwa ri ẹga ọ-pwọọ ọlẹ kị bá ang ju ká angịkiliya kaa họ ụkụrwọ nyaa. Ogidi ọtụka ọlẹ kị kaa kiliya ọ-rụ ila, bala ẹja ọlẹ ká angịkiliya kaa kpa tọ abwọ nyọka la cheri-cheri ene kị ka họ ụkụrwọ nyaa, juwa ọdọda ọọwa. (Ehe. 30:17-20; 40:6-8) Alẹ angịlẹ ká Ohe ya ida wụ kaa họ ụkụrwọ la ọmyịmyị ọdọda ọlẹpwụ nya ube ịgọgọ nya olegu ám̀ odehe ọlẹ. Ẹja nya enyi ọtabwọ ọtụka ọlẹ kọ juwa ẹ-ẹpwụ nya ọdụ bala ube ịgọgọ ri ịtịya ọkpụkpụ haa, bala ahị angịnyị nya ịKịrayịsị wuu nyọka la cheri-cheri ẹ-ẹpwụ nya abwẹla bala ịgba ọgbagba. Ale ‘iru nya angịnyị ịlụmẹ-lụmẹ’ ịlẹ kị kaa chẹkpẹ ju aanịna nya ịKịrayịsị, à tị́ tịtị kaa gbịgba ha Ohe? Ọlẹrụ ịJọn yaa kị “godayị rịrị ị-ịlahị nya ẹchị Adịrahụ,” kọ ku ọmwakpa nya ọdọda olodehe, kọ ri ẹga ọlẹ kị juwa “myị ẹrụ ha Ohe Oluhye lodu bala alẹnụ u-ube ịgọgọ nyamwụ” ám̀ odehe ọlẹ. (Ọwụ. 7:9, 13-15) Ọ myịhị lẹhị yẹẹyẹẹ nyọlẹ ká iJihova ya iwe ọtụka ọlịịwẹ da hahị nyọka gbịgba họọ u-ube ịgọgọ nya olegu! w23.10 28 ¶15-16

Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ ká iJihova kaa ya ọngịrị hahị kaa bwu ẹga nya angịgbahị nya ọjịra-jịra. (Ayị. 32:1, 2) Lẹ ụka ká uko á ja chịng lụmẹ, maga ká ya je angịgbahị nya ọjịra-jịra. Kori kị tịtọ nyọka dang ụbwọ, maga ká ye myị la ọkẹkẹnị. IJihova ka jẹ́-ẹ kpaa jung ọngịrị. Ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká ịBayịbụụ ya hahị nyọka hịhị gboyi myị́ oyi ám̀ odehe iparadayịsị, bala angịkịla ọ-ka hịhị e-epwoohe kaa juhi ọngịrị. (Rom. 4:3, 18, 19) Angịnyị nya ịKịrayịsị ịhyẹ la ẹhị ọrịrịị-rịrị nyọka hịhị gboyi myị́ oyi e-epwoohe, angịkịla tị ka hịhị ám̀ odehe ụka kọ ka ri ịparadayịsị. Ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị kaa juhi ọngịrị nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ, kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ, bala ọ-ka họ ụkụrwọ ịdatị-datị ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra. (1 Tẹs. 1:3) Ẹhị ọrịrịị-rịrị ọwọwa à ju ọlẹrụ ịPọlụ ọngịrị lẹ. Ị ‘tọọ beji kpalị-kpalị,’ ọ la “ịwẹẹ ọdada,” ọ “la ọ-tụ pyịpyị,” ị tị ‘hwoo mileji’ ịnyịnyị. (2 Kọr. 4:8-10) ỊPọlụ ye ọngịrị ba ọhụ myị́ chajị ọ ya ẹhị rịrị u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ kọ la. (2 Kọr. 4:16-18) ỊPọlụ ya ẹhị rịrị ka ijuju nyamwụ. Ẹhị ọrịrịị-rịrị nya ọhịhị ọmyịmyị-ka olepwoohe. ỊPọlụ kaa kụ irya u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọwẹ, ọọwa tị du kọ kaa “ye ọngịrị onyeewe bwu ẹga nya Ohe Oluhye ẹnẹnẹẹnụ.” w23.10 15-16 ¶14-17

Ụka ká ja rabwọ kpa irya nyori ọ-pwụ Ụka nya iJihova kọ ka wẹ abwọ ọrịrị nyam lẹ. Ọ ka lahị myị́ lala o-ri ahị nyị baba nya ọwẹwẹ nya abwọ ọrịrị nyahị i-ijata. Ma, ẹlịlẹhị ri, iJihova jẹ́ ụka ọlẹ kọ há gụ́ nyọka dahị ụbwọ. (Hib. 4:16) Kori kahị ye ọwẹwẹ nya abwọ ọrịrị nyahị i-ijata ka, ọhẹka ọ ka lahị lala o-ri ọwẹwẹ nya iJihova nyị ri ‘Ehe’ lẹ. Ma ọ chịkpẹẹ myị́ ká ọwẹwẹ nyamwụ ka ri ‘Ọọ lẹẹlẹẹ lẹka.’ Ọ-chụ pwokwita, ọọnahị okolobya raabwọ nyọka hágụ́ bwu ẹdụrụ ọlẹ jwọọ. Ọhágu tị́ ji ka. Kori ká iJihova á họọ uda bwula ụkụrwọ ẹbyẹbyị, Olegu Onyobyi ka ya nyori ọlẹ ká iJihova nyị họọ uda à du kị nyị wẹẹ gbigba ha iJihova kịnyaa lẹ. (Job. 1:9-11; 2:4) Da ọọwa u-uhye, iJihova hu ụka nọ ọlẹ kọ ka họ uda nya ẹdụrụ ọnyị myị́ ọnyị ene-ene lẹ. (Ayị. 33:24; Ọwụ. 21:3, 4) Gbee kọ ka pwụ ụka ọọwa, ahị-ị́ ka jẹ́-ẹ ya ahị guru uda ọhọgọ la ụkụrwọ ẹbyẹbyị ka. Lẹ ọọnahị ọwẹ ka jẹ́-ẹ bịlẹ iJihova kọ ka ya ọngịrị bala okpunyi nya ọkịlẹtụ họọ chajị kọ ka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ẹdụrụ ọọwa myị́ bala ọ-ka gbịgba họọ kịnyaa. w23.11 24 ¶13

ỊSamsịn họ abyị ọtụka-ọtụka, ma ọ́ hwabwọ la ọ-gbịgba ha iJihova ka. Ọ ya ẹhị rịrị nyọka la iwe họ ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova ya jwoo ụ-ụbwọ jahị da ala iFilisitiya. (Angị. 16:28-30) ỊSamsịn bịlẹ iJihova yẹkẹẹ: “Chuchuu ya ọngịrị ham ụka ookpokpo ọlẹ chẹẹ chajị kam họ ala iFilisitiya ịlẹ ang kwiwa nyọlẹ kị gbam egbahị mẹ.” Ohe wo ọbịlẹ-bịlẹ nya ịSamsịn, ọọwa ọ ya ọngịrị họọ tịrẹkpẹ ụ-ụgbẹyị ọ-la ẹbyẹbyị lẹlẹ. Chajị nyọọwa, ịSamsịn jẹ́ nwụ ala iFilisitiya ụka ọwẹ gụ ịlẹ kọ nwụ lụka ọkẹkpẹ. Ịlẹhị lẹ, ịSamsịn yẹ akama ọọlajị nya ọ-jẹ́ họ ka nyamwụ, ma ọ́ hwabwọ la ọ-họ irya nya iJihova ka. Kori kahị dọmwụ họ ẹla ọtịpyọ ọlẹ kọ du kị yalibyi lahị lee ọ-ye iwe ọlẹ kahị la hiihi wẹwẹ, ahị hwabwọ la ọ-maga nyọka gbịgba ha iJihova ka. Kpịtịya nyori iJihova nwụlanọ nyọka hịnyọhi hahị. (Eje. 103:8, 9) Nanana nyori ahị kaa họ ịhọbịrị, iJihova ka jẹ́-ẹ kpahị họ ụkụrwọ, jaabwọ kọ kpa ịSamsịn họ wẹẹ. w23.09 6 ¶15-16

Ọhụ ọbaba nyang ka du ká iJihova ka yeng myị. Ọọwa á ri yẹkẹẹ iJihova kaa chị ọkẹkẹnị ụka kọ yẹ ká juwa chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya ịmayẹ lee akama ka. Ahụ à ri ọngọlẹ ká Ohe ye myị lẹ, a-akama nyang ka. Ọhụ ọbaba nyang du ká Ohe ka jẹ́-ẹ yeng myị. Ahị ọwawa ọnyịịla-ọnyịịla o ri lẹ! (Eje. 5:12) Kpịtịya nyori Ebiraham chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya ịmayẹ, ma chajị nyọlẹ kọ bọhụ ẹ-ẹpwụ nyaa kpẹẹkpẹẹ, iJihova chị ọkẹkẹnị balọọ. IJihova yọọ nya oligu nyamwụ bala ọ-wọọ nya ọlabwẹla ọnyịịla. (Ọmwụ. 15:6; Rom. 4:13, 22) Ọ ka jẹ́-ẹ lịnyị ẹ-ẹga nyahị ịnyịnyị myị́. Ụ-ụma nya ụkụrwọ ọlẹ kahị họ ha iJihova lee abwọlẹ kahị họ ụkụrwọ lụmẹ họọ kaka ba à du ká ẹla nyahị kaa kpọọ ịpyọ ka. Ahị ọ-họ kpẹẹkpẹẹ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ à du ká ẹla nyahị kaa kpọọ ịpyọ lẹ. Jaabwọ myị́ abwọ ká ẹka, lee iwe-ahụrụ nyahị á la, ahị wuu ka jẹ́-ẹ bọhụ myị́. À ja bọhụ la ọmyịmyị ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ lẹẹlẹẹ? Kori o ri ịnyị, kpịtịya nyori à wẹẹ họ ká iJihova ka chị ọkẹkẹnị. Ọ-jẹ́ nyori iJihova chị ọkẹkẹnị balahị kaa dahị ụbwọ yẹẹyẹẹ. Ọ kaa ju ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị ọngịrị. w23.12 11 ¶13-14

Ọngịnyị nya ịKịrayịsị baba nyọka jẹ́ jaabwọ kị kaa ya ẹla bala ọ-ke ụrụ wo la angịkịla. Ọọwa ri, ọ baba nyọka ke ụrụ wo ẹla nya angịkịla bala ọ-jẹ́ jaabwọ ká ẹla ọọwa laa ọ-ọkịlẹtụ. (Etu 20:5) Ọ ka maga nyọka jẹ́ ẹla ọlẹpwụ nya angịkịla bwula ọ-ya ẹhị ba ọkọ nyaa, ẹhị bala ịnyịrọ ọ-kpa ya ẹla nyaa. Á ka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́ la ọ-bịrị ụka balaa ka lẹ ka. Kori ká kaa kpa ifon lee ịkọmputa da ụpwụ du kịla angịkịla ụka myị́ ụka, ọ ka lujwo hang nyọka jẹ́-ẹ ya ẹla bala angịnyị ọlam-ọlam. Lẹ, maga ká nwụla ụka nyang nọ nyọka jẹ́-ẹ ya ẹla bala angịkịla a-ahịchịng. (2 Jọn. 12) Ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọlẹ kọ la gbẹgbịlẹ baba nyọka jụ ịlọmwụ bala ugbiyegu nyamwụ kpa. (1 Tim. 5:8) Ọ kaa há nyọka jẹ́ ịngịhyẹ ọlẹ kọ ka dang ụbwọ ye ụkụrwọ. (Ụkụr. 18:2, 3; 20:34; Efe. 4:28) Maga ká angịnyị a jẹ́ng nya ọngọ jụ ụkụrwọ họ bala ọngọ kaa bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ gbee kọ ka cheju. Kori ká họ ịnyị, à ka la iwe nyọka ye ụkụrwọ, ụkụrwọ ọọwa tị ka juwa hang gbobyi-gbobyi ịnyịnyị. w23.12 27 ¶12-13

Ụka ká ịBayịbụụ-ụ́ gu ẹnyị nya ‘ẹnụtụrụ nya iJihova,’ ọ wẹẹ ya ẹla rụ́ ụka ọlẹ ká iJihova ka ta aluji nyamwụ ayịreji bala ọ-chị angịnyị nyamwụ da. Lụka ọkẹkpẹ, iJihova yẹ alẹpwụma ịhyẹ akama. (Ayị. 13:1, 6; Isi. 13:5; Sef. 1:8) Lụka nyahị, ‘ẹnụtụrụ nya iJihova’ ka dọmwụ ụka ká alegbeju i-kpeji ka ta ịBabịlọn Ọtụka ayịreji bala ọ-ka cheju ẹ-ẹwụ nya Amagedọn. Ahị baba nyọka nwụlanọ lẹẹlẹẹ kahị ka jẹ́-ẹ yé ọchịda la “ẹnụtụrụ” ọwẹ. IJisọsị mẹjẹ́ẹhị nyori áhị ka nwụlanọ gbe akama ọtụka okpelego ịịwẹ kem ka, ma ahị ka ‘juwa nwụlanọ’ gboo ịnyịnyịịnyị. (Mat. 24:21; Luk. 12:40) Ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ ọhọhẹ ọlẹ ká olegu ịgọgọ kpa ọlẹrụ ịPọlụ da du kịla Ala ịTẹsalonika, ọ kpa ọ-chụ pwokwita lụmẹ-lụmẹ ya ẹla nyọka da angịnyị nya ịKịrayịsị ụbwọ kị ka juwa nwụlanọ gbe ahyẹẹnụ nya eje ọtụka nya iJihova. ỊPọlụ jẹ́ nyori ahyẹẹnụ nya iJihova á ka wẹ lụka ọwẹ lẹka. (2 Tẹs. 2:1-3) Ma, ọ ju aanamwụ ọhụ nyọka nwụlanọ gbe ẹnụtụrụ ọwẹ lala o-ri nyị ja ka wẹ la ahyẹẹnụ ọ-ba ọọwa ba, ahị tị ka jẹ́-ẹ kpa ẹla ọmẹjẹ nyamwụ ọwẹ họ ụkụrwọ ịnyịnyị. w23.06 8 ¶1-2

La ẹka nya 1978, ị nwụ ube oluhye ọtụka-ọtụka ọhẹ ịị Tokyo, Japan. Angịnyị kaa kụ irya kori ká ube ọwẹ á ka kịnyaa la o-godayị rịrị ụ-ụwa myị́ chajị ọpyị ọ-hụ́ jigi-jigi kaa họ lụmẹ e-epweji ọọwa. Ẹlịyẹ angị me ube ọwẹ à tị́ họ chajị kọ ka godayị myị́ lụka nya ọpyị ọ-hụ́ jigi-jigi? Ị moo la ọngịrị kpọng-kpọng bala ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ nwụ rịrị ịnyịnyị chajị ká ọpyị ọ-hụ́ jigi-jigi ka tụ́rọọ myị́ ka. Angịnyị nya ịKịrayịsị lala ube ọwẹ. Ụ-ụgbẹyị oyina tị́? Ọ ri opyii ká ọngịnyị nya ịKịrayịsị ka la irya ọkpakpa ẹ-ẹga nya o-godayị giri-giri bala ọ-nwụlanọ nyọka nwụhọ. Ọ baba kọ ka godayị giri-giri bala o-cheje lọngịrị-ọngịrị nyọka ju ihi nya ehile bala ọmẹjẹ nya iJihova ụka wuu. Ọ kaa ‘me irya ju angịkịla’ lee ọ-nwụlanọ nyọka ju ihi la ọ-tụ ẹta kẹkpẹ ka. Ọ́ tị ba ọọwa kem ka, ọ baba nyọka ‘la wụlẹlẹ’ lee ọ-nwụlanọ nyọka nwụhọ ụka kọ chịkpẹẹ lee o-pwoku nyọka họ ịnyị. (Jem. 3:17) Ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọlẹ kọ la irya ọkpakpa, á ri ọngọlẹ ká ẹla nyamwụ kaa lujwo lụmẹ lee ọngọ yẹhị da ẹla bwee kpoye ka. w23.07 14 ¶1-2

Ụka ká iJisọsị ri ọngọgbahị, ọ baba nyọka godayị giri-giri nyọka kụrụ ọmayẹ nya Olegu Onyobyi, tụ ọlẹ kọ byoo nyị nyẹẹkpẹ da iJihova mẹ. (Mat. 4:1-11) Olegu Onyobyi tịtọ ká iJisọsị ka họ ọhọbịrị chajị kọ ka jẹ́-ẹ nwụ uri nya ọ-ra kpehe ka. Ụka ká iJisọsị lee kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ odehe, ọ chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama ịkịla myịmyị. Aluji nyamwụ tọọ pyịpyị bala ọ-tịtọ nyọka nwọọ. (Luk. 4:28, 29; 13:31) Ọ baba nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ọdẹwụ-dẹwọ nya angịjụgbẹyị nyamwụ. (Mak. 9:33, 34) Ụka ọlẹ kị wẹẹ lọọ eje nyọka ye ẹla ọlẹ kị ka kpa nwọọ, ị nyoo enyiri bala ọ-kpọọ họ. Ị yọọ akama yẹẹyẹẹ lala oloyi ene kịị gwoo ilo ba okoji. (Hib. 12:1-3) IJisọsị bọhụ la ịlọmwụ ẹ-ẹpwụ nya kama ịlẹ kọ yẹ hyẹẹkpẹ ẹpwụ nya ọhịhị nyamwụ, chajị iJihova á chewu koo bwu ẹpwụ nyaa ka. (Mat. 27:46) IJisọsị yẹ akama yẹẹyẹẹ ene kọ jẹ́ wẹẹ rahị kpehe. Ụka kahị kụ irya u-uhye nya akama ịlẹ ká iJisọsị myị yẹ chajị nyahị, ọháha ọlẹ kahị la ẹ-ẹga nyamwụ kaa la ọngịrị gụ olene. w24.01 10-11 ¶7-9

Ahị baba nya ugbodu ojuju nyọka jẹ́-ẹ yẹ jula angịkịla. Ọ kaa dahị ụbwọ nyọka ke ụrụ kpẹnẹẹ ụka ká angịkịla á ja ya ẹla. (Jem. 1:19) Ugbodu ojuju du ká ọkpụnyị kaa ji ịnyịnyị. Ọ kaa wuhi kpa la ọ-ka họ ẹla ahyaahị lee o-ya ẹla ọlẹ kọ kaa jụ angịkịla ụka kahị juwa ju agbama. Kori kahị ju ugbodu ahị ka wu agbama nyahị kpa ụka ká ọngịnyị á họ ẹla wụụhị ẹjẹ. Ọkọkọ nyọka họ kwiwa, ahị ka juwa “la ugbodu ojuju onyudiyo ẹ-ẹga nya awụlẹ” bala o “juwa la ọhịnyọhi ha awụlẹ. (Kol. 3:12, 13) Ugbodu ojuju ka dahị ụbwọ ịnyịnyị nyọka jẹ́-ẹ cheje nya ẹla ịnyịịla. Ọkọkọ nyọka gba ju ka ẹpwụ nya ẹla la agaga, ahị ka jẹ́ ang u-uhye nya ẹla ọọwa bala ọ-wụlẹ iwe-ahụrụ yẹ yẹẹyẹẹ chajị kahị ka jẹ́-ẹ chụ ang ọlẹ kọ há gụ. Ọ-chụ pwokwita, kori kahị ja mwahị nya ụkụrwọ, ọ ka háahị nyọka myọnụ nya ịnya ọgbanyẹ ọlẹ kahị yé myị. Ma, kori kahị ju ugbodu, ahị ka kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká ụkụrwọ ọọwa ka gu ugbiyegu nyahị bala igu oriri nyahị bala iJihova. Ugbodu ojuju kaa dahị ụbwọ nyọka cheje nya ẹla ịtịpyọ ka. w23.08 22 ¶8-9

Ọkịlẹtụ ka kpụng enyi myị́ kori ká irya nya ọhọbịrị á ja dang uya. Ma, irya ọ-kụ u-uhye nya iro ọlẹ ká nwa ha iJihova ụka ká hu ịlọng jwọọ ụ-ụbwọ ka dang ụbwọ nyọka la ọngịrị ma uya kụrụ ọmayẹ. Anyị ọọwa a tị ka bu chịkpẹẹ? Kori ká hu ịlọng ju iJihova ụ-ụbwọ lẹ aalẹ, à pwa ịlọng rwarụ lẹ. Ọọwa ri à kaa chụ nyọka nyẹẹkpẹ da irya nya ịlọng ịlẹ kị ka wụ iJihova ẹjẹ. (Mat. 16:24) Lẹ ụka ká la ọmayẹ, á ka baba nyọka kụ irya nya ang ọlẹ ká ka họ ụka ọọwa kaka. Chajị à cheje nya ang ọlẹ ká ka họ ene-ene, kọ ri ọ-ka họ kpẹẹkpẹẹ ẹ-ẹga nya iJihova lẹ. À ka cheje kpịrang nyọka họ ẹla ọlẹ kọ ka kpụ iJihova ịpyọ. Ọọwa tị ka du ká ka lala iJobu. Nanana nyori ọ la ịmayẹ ịlẹ ki lujwo kaka kpoye, ọ cheje yẹkẹẹ: “M̀ godayị rịrị ẹ-ẹga kam ji gbee kị ka bwu ọpyị bam.”—Job. 27:5. w24.03 9 ¶6-7

IJihova, “Ohe Oluhye nya ọháha,” jam balahị! (2 Kọr. 13:11) Ẹla nya ọngọngọọng nyahị ji irya nyamwụ. Ọ lahị gbagbịla nyori “ọ kaa chẹwụ [keehi] lọháha o-gbu enyi-ka nyamwụ.” (Eje. 32:10) Jaabwọ kahị ja kụ irya gụ ọọwa u-uhye nya abwọlẹ kọ kaa mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nyahị, ẹhị ọ-kpa rịrị nyamwụ kaa lahị gede-gede gụ ọọwa, ahị tị kaa tụ jwoo chwẹẹ ịnyịnyị. Ahị ka jẹ́-ẹ ka ẹga nyamwụ la ojuhi ka, ahị ka ya joo jaabwọ ká ọháha nyamwụ baba hahị kaka ba. Ahị ka jẹ́-ẹ ya akama nyahị wuu joo, la ahị ọdahile nyori ọ ka wo lahị bala o-ri ọ nwụlanọ nyọka dahị ụbwọ. (Eje. 145:19) Jaabwọ kahị kaa tụ ba ila obwebweebwe ba lụka nya ohu, ịnyịnyị ahị kaa tụ ju iJihova chwẹẹ chajị nya ọháha nyamwụ lẹ. Ịlẹhị lẹ ọháha nya iJihova la ọngịrị, ma ọ tị la dụmwọ ịnyịnyị. Lẹ da ọháha nya iJihova ọwụraba wẹ ẹpwụ ọhịhị nyang mẹ. Ahị wuu a myọnụ ju ọháha nyamwụ bwula o-ya nyori ‘iJihova hám’ mẹ!—Eje. 116:1. w24.01 31 ¶19-20

Ẹla ọlẹ ká iJisọsị họ kpoye nyọka ya je angịnyị nyori ẹnyị nya Ohe à ri iJihova lẹ ị-ịwẹ kem. Ala iJuu ịlẹ ká iJisọsị mẹ ang jẹ jẹ́ ẹnyị nya Ohe ene lẹ. Ma iJisọsị kpa ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ọọwa, nyọlẹ ká ọwa à ri ọngọ “chọọ ehe hahị ahị angịnyị” lee ọ-wụlọọ dodehe. (Jọn. 1:17, 18) Ọ-chụ pwokwita, ụpa nya Ụpwụ Ịgọgọ ọlẹ kị da la òja nya iHiburu họ kahị jẹ́ nyori iJihova la ahyẹẹrẹrwa bala ọ-kaa họ ọnahị. (Ehe. 34:5-7) IJisọsị họ ẹlịlẹhị ọwẹ la gede-gede gụ́ olene ụka kọ ja oja ọ-kpịta nya ọnyị oluhwo bala adamwụ. Ụka kahị wa oja nya abwọlẹ ká adịda ọwẹ rụnyẹ kaka ta ọnyị nyamwụ bala o-woo bajẹ, nyọlẹ kọ chẹhị kaka yọọ “ẹ-ẹga ọlụrụ kọ juwa nya,” kọ tị hịnyọhi họọ bwu ọkịlẹtụ ịnyịnyị, ọ kaa lahị gede-gede jaabwọ ká ahyẹẹrwẹrwa nya iJihova bala ọnahị nyamwụ lụmẹ kaka ba. (Luk. 15:11-32) IJisọsị da angịkịla ụbwọ nyọka jẹ́ ụma nya ọngịnyị ọlẹ ká Adamwụ ri ịnyịlẹhị. w24.02 10 ¶8-9

IJihova à káa ya okpunyi nya ọkịlẹtụ bala ẹjẹ ọkpụ́kpụ ha angịlẹ ká ọkịlẹtụ kpu enyi lẹ. Ányị ahị tị́ ka jẹ́-ẹ gbịla ahyẹẹrwẹrwa nya iJihova bala ọ-ka kpụ́ angịkịla ẹjẹ? Ụgbẹyị ọhẹ ri ọ-ka la ụma nya abwẹla ịlẹ kị ka guhi gbịla nyọka la ahyẹẹrwẹrwa bala ọ-kpụ́ angịnyị ẹjẹ. Ịyẹ à tị́ ri abwẹla ị-ịwa? Ịyẹ tị ka dahị ụbwọ nyọka la ọháha ẹ-ẹga nya aanahị kịnyaa bala ọ-ka “juwa . . . kpụ́ awụlẹ ẹjẹ” bwu ahyẹẹnụ ọhẹ ka ọkịla? (1 Tẹs. 4:18) Ahị baba nyọka la ahyẹẹrwẹrwa bala o-juwa la ọkịlẹtụ ọ-jẹ́ ahyẹẹrwẹrwa bala ọnahị ẹ-ẹga nya awụlẹ. (Kol. 3:12; 1 Pit 3:8) Ányị abwẹla ịwẹ a tị́ ka dahị ụbwọ? Ụka ká abwẹla nya ahyẹẹrwẹrwa bala ịkịla ịwẹ á bahị ahị lẹ aalẹ, ọọwa ka guhi gbịla nyọka kpụ́ angịlẹ kị ja chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama ẹjẹ. Jaabwọ ká iJisọsị ya, “ang ọlẹ kọ myị ẹpwụ ọkịlẹtụ nya ọngịnyị ehe pwẹẹpwẹẹ, a kaa chị́ hụrụ bwu ẹpwụ ọnụ nya ọngọọwa kpehe lẹ.” (Mat. 12:34, 35) Aanahị alẹng bala ayang ọ-kpụ́ ẹjẹ ụka kị baba nyamwụ ri ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ mẹjẹ nyori ị háahị. w23.11 10 ¶10-11

Kori kahị ka wo etu nya ọmwụ ọyẹyẹ ịla ịBayịbụụ aalẹ, ahị baba nyọka bịlẹ ká Ohe ka dahị ụbwọ. Kụ ẹhị yẹ ọ-chụ pwokwita ọlẹ wẹẹ. Kụ irya nyori à wẹẹ ka ẹga ọlẹ ká jẹ́ ẹnẹnẹhẹ lẹka, ma oligu nyang ọlẹ kọ jẹ́ ụwa yẹẹyẹẹ wẹẹ bajẹ balang. Ọ jẹ́ ẹga ọlẹ kanụ ji kpangga bala ẹga ọlẹ ká ụgbẹyị ọnyọnyọọnyị da ka. Ịwẹẹ ọdada á juwa ka, ọ ka kpụng ịpyọ nyọlẹ ká oligu nyang ọọwa myị kpang chị. IJihova lala oligu nyahị ọlẹ kọ wẹẹ dahị ụbwọ. Ọ jẹ́ ijuju nyahị yẹẹyẹẹ. Lẹ nyọka jẹ́-ẹ wo etu nya ọmwụ ọyẹyẹ ịla ịBayịbụụ, ahị ka kpịlọhị keji bịlẹ iJihova kọ ka dahị ụbwọ. (Dan. 2:28; 2 Pit. 1:19, 20) Lala adịda ọnyịịla, iJihova tịtọ ká ijuju nya anyị nyamwụ ka myị la ọkẹkẹnị. (Jer. 29:11) Ma iJihova tị datị hi adịda ilodehe, chajị ọ ka jẹ́-ẹ ya ẹla ọlẹ kọ ka họ ijuju kpẹẹkpẹẹ. Ọ chụ angịnyị ehe ịhyẹ nyọka da ọmwụ ọyẹyẹ neeji chajị kahị ka jẹ́ ẹla ịkpọnchị ịlẹ kị baba ene kị ka họ.—Ayị. 46:10. w23.08 8 ¶3-4