Yẹ Abwọ Hi Ukpowu—Kụ Ẹpwụ nya Ahịgboo

1-2. (a) Iwe-ahụrụ oyina ịPọlụ à tị́ ji ụka kọ da ụpwụ kịla ala Efesọsị? Ịyẹ tị́ du kọ dọọ kịlaa? (b) Ịtọ ẹla iyina ahị tị́ wẹẹ ka wẹ?

ỤKA kị wu ọlẹrụ ịPọlụ tụ ju ube i-iRom, ọ tịtọ nyọka ju aanamwụ ịla ọjịra-jịra ọhụ. Nyọlẹ kọ tị ka jẹ́-ẹ jwaa ụga la ịlọmwụ ka wẹẹ, ọ da ileta du kịlaa. Ọ da ileta ọlịnyị ọhẹ la ịngịhyẹ nya ẹka nya 60 lee 61C.E. du kịla ala Efesọsị.—Efe. 1:1; 4:1.

² Lala ẹka iwo anyị ene nya ụka ọwẹ, ịPọlụ hu Efesọsị chẹẹ, kaa ya ẹrụ ọnyịịla bala ọ-mẹ ang jẹ ụ-ụwa. (Ụkụr. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Aanamwụ họ́ọ yẹẹyẹẹ lẹ ọ tịtọ nyọka daa ụbwọ kị ka jẹ́-ẹ kpa ọmyịmyị nyaa kpọọ ẹ-ẹga nya iJihova. Ma ịyẹ tị́ du kọ da ụpwụ u-uhye nya ukpowu bala ayịgboo kịla angịlẹ ká Ohe ya ida wụ? Ẹlịyẹ angịnyị nya ịKịrayịsị wuu à tị́ ka jẹ́ bwu ẹla ọlẹ kọ da? Ahị kụ ẹhị yẹ ọwẹwẹ nya ịtọ ẹla ịwẹ wẹẹ.

BWU UKPOWU KA AHỊGBOO

3. Omyi ẹla iyina ịPọlụ à tị́ kpa ya ẹla ẹ-ẹpwụ nya ileta nyamwụ?

³ ỊPọlụ da ụpwụ ka byi Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla Efesọsị yẹkẹẹ: “Ene-ene lẹ, ịnọ, anụ ayịdang juwa ẹ-ẹpwụ nya ukpowu okpem-kpem nya ọhọbịrị ọhọhọ. Ma, lẹẹlẹẹ lẹ, anụ tị ri angịnyị nya ahịgboo nya abwẹla ọnyịịla nya Ohe Oluhye bwula Ọngọlahị la lẹ.” (Efe. 5:8) ỊPọlụ kpa omyi ẹla ịwẹ ya ẹla nyọka mẹjẹ jaabwọ ká ala Efesọsị yẹda kaka ba hi abwọlẹ kị la ene-ene. Ahị kụ ẹhị yẹ ang odudu ká ịPọlụ ya nyori ala Efesọsị nyị ‘juwa ẹ-ẹpwụ nya ukpowu ene-ene’ wẹẹ.

4. Agbẹyị iyina ala Efesọsị à tị́ ji ẹpwụ nya ukpowu nya ịgba ọgbagba?

⁴ Ịgba ọgbaba nya ọnọọkịla. Ene ká ala Efesọsị ịlẹ ká ịPọlụ da ụpwụ kịla wẹ ka jẹ́ ẹlịlẹhị bala o-ri angịnyị nya ịKịrayịsị, epweji ọwẹ myị la ịgba ọgbagba nya ịnịịkịla bala ẹla nya ịnwa ọmwụmwụ. Ube ọgbịgba ha ojiga nya Artemis, ọlẹ ká iru nya angịnyị lụka ọlaa kaa wa juka ẹpwụ nya ang irwiye ị-la ẹbyẹbyị gụ odehe wuu ká angịnyị ehe kpa ụbwọ họ, juwa e-epweji ọwẹ. Angị kaa gbịgba ụ-ụwa kaa ya ụbwọ ju ẹla nya ekpeku kaka kpoye. Angị jẹ́ ang ịbang-ng kaa ye okpoko yẹẹyẹẹ bwula ọ-họ ukpeku nya ojiga ọnyang ọlẹ kị wụrụ Artemis wẹ kpa ra. (Ụkụr. 19:23-27) Da ọọwa u-uhye, angịnyị jẹ́ epweji ọwẹ yẹẹyẹẹ chajị nya ịnwa ọmwụmwụ nyaa.—Ụkụr. 19:19.

5. Agbẹyị iyina ala Efesọsị à tị́ ji ẹpwụ nya abwẹla ị-chịrị?

⁵ Ụya ọhọhọ. Epweji nya Efesọsị rụ ohi nya ụya ọhọhọ la ọ-kaa jẹ́ oyi ka. Angịnyị kaa ya omyi ẹla ịchịrị ẹ-ẹpwụ nya ayịlọ ịlẹ kị kaa kọ mẹjẹ ẹ-ẹga ọ-kọ ayịlọ bala ụka nya ọhụhụ nya ịgba ọgbagba nyaa. (Efe. 5:3) Ụmụmẹ nya ala Efesọsị ịwẹ “da akịrakpa” ọ-ọkịlẹtụ, jaabwọ kị kaa ya ọngịnyị nyị “hu otiri-tiri da mile” ụka kọ họ ang ọtịpyọ (Efe. 4:17-19) Ene ká ala Efesọsị wẹ ka jẹ́ ang ọlẹ kọ ri ọnyịịla datị hi ọtịpyọ, ọkịlẹtụ nyaa á kaa laa eje u-uhye nya ịngịngịhyẹ lee ọ-jé nyori iJihova ka laa eje ka. Ang odudu ká ịPọlụ ya nyori ‘irya nya ọkịlẹtụ nyaa wuu myị la ukpowu, ị́ la ịngịngịhyẹ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị onyeewe ọlẹ ká Ohe Oluhye kaa ya ha angịnyị nyamwụ kpong-kpong ka,’ à wẹ ẹẹ.

6. Ịyẹ tị́ du ká ịPọlụ jẹ́ byi ala Efesọsị nyori nyị ‘ri angịnyị nya ahịgboo lẹẹlẹẹ’ lẹ?

⁶ Ma angịhyẹ nya ala Efesọsị jẹ́ kpehe hi ẹpwụ nya ukpowu. ỊPọlụ da ụpwụ kịlaa yẹkẹẹ: “Lẹẹlẹẹ lẹ, anụ tị ri angịnyị nya ahịgboo nya abwẹla ọnyịịla nya Ohe Oluhye bwula Ọngọlahị la lẹ.” (Efe. 5:8) Ị wẹ ka wu ayịgboo nya ẹlịlẹhị ọla Ụpwụ Ịgọgọ bajẹ lẹ. (Eje. 119:105) Ala Efesọsị ịwẹ tụụbwọ hi ịgba ọgbagba nya ịnịịkịla bala abwẹla nya ụya ọhọhọ nyaa lẹ. Ị ri angị “juwa gbịla Ohe Oluhye” bala ọ-kaa maga da ịlaa nyọka gbịgba ha iJihova bala ọ-họ ẹla kpọọ ịpyọ lẹ.—Efe. 5:1.

7. Ụgbẹyị ọlanyị iwe-ahụrụ nyahị à tị́ lala ịnya iru nya Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla Efesọsị?

⁷ Ụ-ụgbeyị ọlinyị-ịnyị, ahị ji ẹpwụ nya ukpowu nya ịgba ọgbagba bala abwẹla ọhọhọ, ene kahịị wẹ ka jẹ́ ẹlịlẹhị. Angịhyẹ nyahị kaa họ ẹka ịlẹ kị ri ọhọhọ nya ịgba ọgbagba nya ọnọọkịla; angịkịla kaa la ọhịhị nya ụya ọhọhọ. Ma nyọlẹ kahị jẹ́ ehile nya iJihova u-uhye nya abwẹla ọnyịịla bala ọtịpyọ wẹẹ, ahị nwụ ang lụmẹ-lụmẹ họ lẹ. Ahị dọmwụ nyọka hịhị ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka kpụ Ohe ịpyọ. Ọọwa tị du kahị yé apyobwuna lụmẹ-lụmẹ. (Ayị. 48:17) Ma ahị tị kaa la akama kịnyaa wẹẹ. Ahị baba nyọka ji hwẹẹ hi ukpowu ọlẹ kahị gba kpehe hi, kahị ka “juwa jẹdịyẹ ẹ-ẹpwụ nya ahịgboo nya ịKịrayịsị.” Ányị ahị tị́ ka bwu họ ịnyị?

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

CHEJI BA HI UKPOWU

8. Jaabwọ ká ụpwụ nya ala Efesọsị 5:3-5 ya, ịyẹ ala Efesọsị à tị́ baba nyọka cheji ba hi?

⁸ Wa Ala Efesọsị 5:3-5. Nyọka jẹ́-ẹ ji hwẹẹ hi ukpowu nya abwẹla ịchịrị, ala Efesọsị baba nyọka pwa abwẹla ịlẹ kị wụ iJihova ẹjẹ. Ị́ ka hwabwọ hi ụya ọhọhọ kem ka, ma ị ka hwabwọ hi ẹla ọchịrị o-yaya ịnyịnyị. ỊPọlụ kpụ ala Efesọsị ịtịya nyori nyị baba nyọka yẹ abwọ hi ang ịlịịwẹ, kori kị ka jẹ́-ẹ la “ugu nya ịpyị Adịrahụ nya ịKịrayịsị bala ịnya Ohe Oluhye.”

9. Ịyẹ tị́ du kahị ka cheji ba hi ịngịngịhyẹ ọlẹ kọ ka kpahị juka ẹpwụ nya ụya?

⁹ Ahị ịnyịnyị baba nyọka kịnyaa la ọ-ma uya ta “ụkụrwọ nya ukpowu nya ọhọbịrị ọhọhọ.” (Efe. 5:11) Ẹlịlẹhị ri kori ká ọngịnyị á kaa mwụụrụ yẹ ang ịchịrị bala ang nya ụya, lee ọ-ke ụrụ wo laa bala o-ya ẹla u-uhye nyaa, ọ kaa chịkpẹẹ họọ la ọ-ka họ ang ọtịpyọ. (Ọmwụ. 3:6; Jem. 1:14, 15) Ẹ-ẹpwụma ọhẹ, ebwo nya aanahị ịhyẹ dọmwụ nyọka wẹ ka ri “aligu” bwula ọ-kaa da ụpwụ ta awụlẹ ẹ-ẹpwụ nya intanẹtị ọ-kpa ja oja. Ụka nya ọgbanyẹ, iru nyaa ka ya ẹla u-uhye nya ang nya olegu. Ma nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, oja nyaa dọmwụ nyọka yẹ ka ẹga nya ẹla ịchịrị. Ụka ohyẹẹkpẹ wẹẹ, ẹla nya ẹga nya awụlẹ ọkaka ị kaa ja oja u-uhye nyamwụ gụ́ ẹẹ. Iru nyaa myị ụka ohyẹẹkpẹ nyori ẹla ọchịrị ọlẹ kị kaa ya nyị kpa ịwa kaka họ ụya.

10. Ányị Olegu Onyobyi à tị́ kaa maga nyọka pyịrịhị ju? (Ala Efesọsị 5:6)

¹⁰ Odehe nya Olegu Onyobyi kaa maga nyọka pyịrịhị ju chajị kahị ka myị nyori ang ọlẹ ká iJihova wụrụ nyị ụya bala ang ọchịrị nyị́ tịpyọ kpong-kpong ka. (2 Pit. 2:19) Ọọwa á lahị ẹbyẹbyị ka! Ọ tata ká Olegu Onyobyi kaa kpa ijẹẹhị nya angịnyị ọ-pyịrị ju ọwẹ họ ụkụrwọ chajị kị ka jẹ́ ang ọnyịịla datị hi ọtịpyọ kaka lẹ. (Ayị 5:20; 2 Kọr. 4:4) Ịnyị à dudu lẹ ká iru nya ifim, arụrụ ịla akpa, bala intanẹtị kaa mẹ ang ịlẹ kị pwoku ehile nya iJihova u-uhye nya abwẹla ocheri-cheri ka jẹ lẹ! Olegu Onyobyi wẹẹ maga nyọka pyịrịhị ju kahị ka kụ irya nyori abwẹla ọchịrị ọlala nyị há bala ọ-kpịpyọ, bala o-ri nyị́ kaa kpa akama wẹ ọngịnyị ka.—Wa Ala Efesọsị 5:6.

11. Ányị oja nya Angela à tị́ mẹjẹ nyori ahị baba nyọka kpa ẹla ọla ụpwụ nya ala Efesọsị 5:7 họ ụkụrwọ? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹¹ Olegu Onyobyi tịtọ kahị ka ji ogu ta angịlẹ kị kaa du kọ ka lujwo hahị nyọka kpa ehile nya iJihova. Ịnyị à dudu ká ịPọlụ byi ala Efesọsị yẹkẹẹ: “Anụ myị kaanụ bala angịnyị inyibyi ịlịnyị ọhẹ-lọhẹ a juwa bá ịngịngịhyẹ bá họ lawụlẹ kokoo” lẹ. Angịịwa ri angịlẹ kị kaa họ ang ịlẹ kị tịpyọ a-ahị nya Ohe. (Efe. 5:7) Ahị baba nyọka kpịtịya nyori a-angịlẹ kahị kaa yẹ jula a-achịng à ri alogu nyahị kem ka. Angịlẹ kahị kaa yẹ jula ẹ-ẹpwụ nya intanẹtị ọ-kpa ja oja juwa ịnyịnyị. Ọwẹ ri akama ọlẹ kahị la, kọ tị datị hi ịnya ala Efesọsị ọ-la ụka onyogo. Angela,a kọ juwa o-oye nya Asia, wẹ ka jẹ́ jaabwọ ká intanẹtị ọ-kpa ja oja tịpyọ kaka ba. Ọ myị yẹkẹẹ: “Ọ ri ụnya ọlẹ kọ kaa gbu ọngịnyị irya tiri-tiri dụmwọ-dụmwọ. M̀ pwụ ụbẹẹtụ ọlẹ kọ dọmwụ kaa ri ẹla nyam nyọka la ‘aligu’ ịlẹ kị kaa kpa itiwe nya ehile ịla ịBayịbụụ ka lẹ kaka. Nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, m̀ dọmwụ nyọka kụ irya nyori ọ́ tịpyọ abwọhẹ nyọka ku ọhịhị ọlẹ kọ wụ iJihova ẹjẹ ka.” Ahị ji Ohe obe nyori angịgbahị nya ọjịra-jịra ịhyẹ da Angela ụbwọ nyọka yẹda ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ baba. Ọ yẹkẹẹ: “M̀ kaa ya irya nyam nọ ka ẹga nya iJihova bala irya nyamwụ ọkọkọ nyọka ya nịrọ ẹla ịla intanẹtị ọ-kpa ja oja.”

12. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka ju ihi nya ehile nya iJihova u-uhye nya abwẹla ọnyịịla bala ọtịpyo?

¹² O ri o-pyii kahị ka ma uya ta irya nya ala odehe ọlẹ kị kaa ya nyori ụya ọhọhọ nyị́ tịpyọ ka. Ahị jẹ́ gwaa. (Efe. 4:19, 20) Ma ọ tị ka há kahị ka tọ ịlọhị wo nyori: ‘M̀ kaa maga yẹẹyẹẹ nyọka yẹ jula alụkụrwọ nyam, ala ịkịlasị nyam, lee angịkịla ịlẹ kị kaa bịrị ehile nya iJihova ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka kpoye ka? M̀ kaa ju ugbodu kpa ehile nya iJihova u-uhye nya ang ọnyịịla bala ọtịpyọ kori ká angịkịla á dọmwụ kaa yọọ nya ọngịnyị ọmyịmyị ka?’ Jaabwọ ká ụpwụ nya 2 iTimoti 2:20-22 họ kahị jẹ́, ahị dọmwụ ka baba nyọka chụ alịgu nyahị ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra la ẹla ọjẹ́jẹ ịnyịnyị. Ahị ka kpịtịya nyori angịhyẹ ji kị ka dahị ụbwọ nyọka họ kpẹẹkpẹẹ ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nya iJihova ka.

“JẸDỊYẸ Ẹ-ẸPWỤ NYA AHỊGBOO”

13. Ịyẹ à tị́ ri etu nyọka kịnyaa juwa “jẹdịyẹ ẹ-ẹpwụ nya ahịgboo”? (Ala Efesọsị 5:7-9)

¹³ ỊPọlụ ju Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla Efesọsị ọhụ nyọka cheji ba hi ukpowu bala ọ-kịnyaa ja “jẹdịyẹ ẹ-ẹpwụ nya ahịgboo.” (Wa Ala Efesọsị 5:7-9.) Etu nya ọọwa tị́ ri ányị? Ọ ka chọọ kpii ri, ahị ka họ ẹla lala Angịnyị nya ịKịrayịsị ụka wuu. Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ bwu họ ịnyị ri ọ-ka wa ụpwụ ịgọgọ bala ọ-jẹ́ ang bwu ụwa kpori-kpori, tụ́ apwụ ị-da ịBayịbụụ wụlẹ nyahị. Ọ baba yẹẹyẹẹ nyọka jẹ́ ang u-uhye nya ọ-gụ-ẹpẹtẹ bala ang ọmẹjẹ nya iJisọsị ịKịrayịsị, ọngọlẹ kọ ri “ahịgboo nya ọhịhị ha alodehe.”—Jọn. 8:12; Etu 6:23.

14. Ányị olegu ịgọgọ à tị́ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ?

¹⁴ Ahị baba nya ụbwọ ọdada nya olegu ịgọgọ nya Ọhe ịnyịnyị chajị kahị ka jẹ́-ẹ kịnyaa la ọ-kpa ịlọhị lala angịlẹ kị ja “jẹdịyẹ ẹ-ẹpwụ nya ahịgboo.” Ịyẹ tị́ du? Chajị ọ́ chịkpẹẹ lụmẹ nyọka la cheri-cheri kịnyaa ẹ-ẹpwụ nya odehe nya ụya ọhọhọ ọlẹ ka. (1 Tẹs. 4:3-5, 7, 8) Olegu ịgọgọ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ nyọka kụrụ irya nya ala odehe ịlẹ kị kaa yẹ ẹla ụ-ụgbẹyị ọlẹ ká iJihova kaa yẹ ka. Olegu ịgọgọ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ ịnyịnyị nyọka nwụ ugbe nya “ọngịnyị ọnyịịla oriri bala abwẹla ọnyịịla ọlala.”—Efe. 5:9.

15. Agbẹyị iyina ahị tị́ ka jẹ́-ẹ bwu ye olegu ịgọgọ? (Ala Efesọsị 5:19, 20)

¹⁵ Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ kahị ka bwu ye olegu ịgọgọ ri ọ-ka raabwọ bịlẹ chajị nyamwụ. IJisọsị ya nyori iJihova nyị ka “hu Olegu Ịgọgọ nyamwụ ha angịlẹ wuu kị juwa bịlọọ.” (Luk. 11:13) Ahị tị kaa ye olegu ịgọgọ ịnyịnyị ụka kahị gwogbo ha iJihova la awụlẹ ọọjịra-jịra. (Wa Ala Efesọsị 5:19, 20.) Ụbwọ ọdada ọlẹ kahị kaa ye bwu ẹga nya olegu ịgọgọ nya Ohe ka du kahị ka jẹ́-ẹ hịhị ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka kpụ Ohe ịpyọ.

16. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ cheje nya ẹla ụ-ụgbẹyị ọnyịịla? (Ala Efesọsị 5:10, 17)

¹⁶ Ụka kahị la eje nya ẹla ọkpọnchị ka chị, ahị baba nyọka “jẹ́ ang ọlẹ kọ ri irya” nya iJihova bala ọ-họ ẹla pwokwọọ. (Wa Ala Efesọsị 5:10, 17.) Bwula ọ-yẹ itiwe nya ehile ọlẹ kọ pwokwu iwe-ahụrụ nyahị, ọ ka mẹjẹ nyori ahị wẹẹ mwahị nya irya ọlẹ ká Ohe la u-uhye nya ẹla ọọwa. Kori kahị kpa itiwe nya ehile ịịwa họ ụkụrwọ lẹ aalẹ, ahị ka jẹ́-ẹ cheje nya ẹla kpakpa lẹ.

17. Ányị ahị tị́ ka bwu kpa ụka nyahị họ ụkụrwọ la ẹla ọjẹ́jẹ? (Ala Efesọsị 5:15, 16) (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁷ ỊPọlụ da ala Efesọsị ọna nyọka kpa ụka nyaa họ ụkụrwọ la ẹla ọjẹ́jẹ ịnyịnyị. (Wa Ala Efesọsị 5:15, 16.) “Ohe Onyobyi,” kọ ri oluji nyahị, ka tịtọ kahị ka kpa ụka nyahị ku ang nya odehe ọlẹ chajị kahị ka la ụka gbịgba ha Ohe nyahị ka. (1 Jọn. 5:19) Ọngịnyị nya ịKịrayịsị ka dọmwụ nya ọ-ya irya nyamwụ ku okpoko, ube-ụpwụ ọkaka, lee ụkụrwọ ọlẹ kọ kaa họ gụ iwe ọlẹ kọ la nyọka gbịgba ha iJihova myị́. Kori kọ lịnyị, ọọwa ka mẹjẹ nyori ọ dọmwụ nyọka kụ irya lala alodehe lẹ. Ịlẹhị lẹ, ang ịwẹ la ịlaa á tịpyọ ka, ma ị́ ka jene ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyahị ka. Nyọka jẹ́-ẹ “jẹdịyẹ ẹ-ẹpwụ nya ahịgboo,” ahị baba nyọka “juwa kpa ụka myị́ ụka ọlẹ [kahị] la họ mụkụrwọ” la ẹla ọjẹ́jẹ, juwa ya ẹhị ku ang ịlẹ kị baba ọlam-ọlam.

18. Ẹta ẹdịyẹ iyina Donald à tị́ hu nyọka jẹ́-ẹ kpa ụka nyamwụ họ ụkụrwọ la ẹla ọjẹ́jẹ?

¹⁸ Ya ẹhị reeji nya iwe ọlẹ ká la nyọka jẹ́-ẹ gbịgba ha iJihova gụ́ ọọwa. Ịnyị Donald, kọ juwa ịị South Africa, à họ lẹ. Ọ yẹkẹẹ: “M̀ da ẹhị wụla iwe-ahụrụ nyam yẹ bala ọ-raabwọ bịlẹ iJihova kọ ka dam ụbwọ nyọka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ gụ́ ọọwa. M̀ raabwọ nyọka ye ụkụrwọ ọlẹ kọ ka ya iwe ham nyọka jẹ́-ẹ kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ gụ́ ọla ene. IJihova dam ụbwọ kpụ m jẹ́ ye ụkụrwọ ọlẹ kọ pwoku. Ọọwa am bala ahụ nyam à dọmwụ nyọka kpa ụka nyahị họ ụkụrwọ nya iJihova la awụlẹ lẹlẹ.”

19. Ányị ahị tị́ ka bwu “jẹdịyẹ ẹ-ẹpwụ nya ahịgboo” kịnyaa?

¹⁹ Ileta ọlẹ ká ịPọlụ da kịla ala Efesọsị ka daa ụbwọ nyọka họ kpẹẹkpẹẹ ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nya iJihova. Ẹla ọlẹ kọ tị da ka jẹ́-ẹ dahị ahị ụbwọ alẹ ịnyịnyị. Jaabwọ kahị jẹ́ wẹ, ọ ka dahị ụbwọ nyọka chu ụya ọyaya bala aligu nyahị la ẹla ọjẹ́jẹ. Ọ ka guhị gbịla nyọka kịnyaa la ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ chajị ká ahịgboo nya ẹlịlẹhị ọlụwa ka kpahị ụgbẹyị ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang ọlẹ kahị kaa họ. Ọ tị ya ẹla chẹẹ ụ-ụhyẹ nya ọbaba nya olegu ịgọgọ ịnyịnyị, chajị ọ kaa dahị ụbwọ nyọka la abwẹla ịnyịịla. Kori kahị kpa ẹla ọlẹ ká ịPọlụ da kịla ala Efesọsị họ ụkụrwọ, ọ ka du kahị ka jẹ́-ẹ cheje nya ẹla la ẹla ọjẹ́jẹ ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka pwoku irya nya iJihova. Bwula ọ-họ ang ịwẹ, ahị ka jẹ́-ẹ cheji ba hi ukpowu, bala ọ-kịnyaa la ọ-jẹdịyẹ ẹ-ẹpwụ nya ahịgboo!