Droga—Adda Aya Aniaman a Namnama?
APAY nga amin dagiti panagregget a manglapped iti maiparit a droga ket saan a nagballigi? Tapno ikabil iti maymaysa a sao: KUARTA. Dagiti droga ket dakkel a negosio. Dagiti ganansia ket marukodda iti binilion a doliar.
Ti nagupgop a tinawen a biruk manipud iti panaglako kadagiti narkotiko idiay Estados Unidos laeng ket napattapatta nga adda iti nagbaetan ti $60 bilion ken $120 bilion. Babaen iti agarup $20 bilion a maipaay iti gastos, dayta ti mangibati iti neto a ganansia a manipud iti $40 agingga iti $100 a bilion. “Ti panaglako ti droga, nga addaan iti kaadu a $300 bilion iti tinawen, isu ti kadadakkelan a negosio iti lubong,” kuna ti World Press Review.
Babaen ti kasta unay a kaadu ti kuarta a gasgastuenda, dagiti negosiante ti droga addaanda ti pannakabalin a mangaramid iti ngangngani aniaman a tarigagayanda. “Saandan a bilbilangen ti kuartada—timbangenda dayta,” kuna ti maysa a teniente ti polisia. “Mabalinda a gatangen dagiti saksi; mabalinda a gatangen ti aniaman a tarigagayanda.” Maysa a managlako iti droga idiay Bolivia ket makuna a nangitukon a mangbayad ti intero nga utang ti pagilian a $3.8 bilion no dagiti autoridad saanda a padpadasen nga ipaalagad dagiti linteg ti narkotiko.
Ti kangrunaan a tattao iti cocaine ken marihuana iti Makinlaud a Hemispero linab-awanda pay ti impluensia dagiti nataltalgeden ti pannakaipasdekna nga appo ti opium iti Asia. “Babaen ti pananglana kadagiti palad ken, no kasapulan, ti panangusar ti paltog, inserrek dagiti natatan-ok iti droga ti kinadakes manipud Bolivia a nagturong iti Bahamas, ket iti ad-adu pay a pagilian mamutbutengda a mangsukat iti napili a gobierno a kas ti agturay a pannakabalin,” kuna ti magasin a Time. “Busbusorentayo ti maysa nga organisasion a nabilbileg ngem ti estado,” kuna ti dati a presidente ti Colombia a ni Belisario Betancur.
Masapul a maammuanna. Idiay Colombia, dagiti miembro iti asosasion ti Medellín, dagiti appo iti droga a mangituray iti negosio ti cocaine, nakidangadangda iti naranggas a kampania a maibusor kadagiti amin a bumusor wenno mangsapul iti panangidarum kadakuada. Nairaman kadagidiay napapatay ket maysa a ministro iti hustisia, 21 nga uk-ukom, maysa nga editor ti pagiwarnak, nasurok a sangadosena a mannurat, ken pinulpullo a soldado ken dagiti polis. “Awan pay sakbayna ti maysa a kriminal a negosio a nangbutbuteng iti kasta unay ti maysa a kangrunaan a nasion,” kuna ti Newsweek. “Dagiti hues iti Colombia mabutengda a mangukom; dagiti polis mabutengda a mangaresto. Dagiti manangbabalaw a mannurat masansan nga isuratda dagiti bennegda manipud iti ganggannaet a daga, a sadiay addaanda ti adu a kakadua a taga Colombia a nagkamang a maipaay iti biagda.”
Naabak ti Pannakidangadang Maipapan iti Suplay ti Droga
Gapu iti kuarta, ti pannakidangadang a mangpabassit ti suplay ti droga ket saan a nagballigi kadagiti amin a tukad. Dagiti mannalon itultuloyda ti agmula iti coca, marihuana, ken opium poppies, isu a mangipaay iti mamin-adu a daras nga ad-adu ngem ti sueldo a mabirukanda kadagiti gagangay a mulmula. Kadakuada dagiti appo iti droga ket manangtulong a mangparang-ay iti ekonomia. Adu a polis ken dagiti opisial ti adwana ti saan nga agsipsiput no maipuspuslit ti droga ket makabirukda ti agingga iti $50,000 wenno ad-adu pay iti kada tiempo gapu laeng ti panangaramid iti kasta.
Dagiti managlako ti mangirugi met kadagiti ubbing nga agtawen iti siam wenno sangapulo laeng iti narang-ay nga eksena ti negosio: a makabirukda iti 25 cents iti tunggal bassit a bote ti crack a naiwalang iti kalsada, $100 iti inaldaw nga agserbi nga agsiput a mangipakdaar ti kaadda ti polis, $300 iti inaldaw kas manangibiahe kadagiti droga, ket agingga iti $3,000 iti inaldaw kas maysa a tin-edyer a managlako. Babaen ti panangiparammagda iti kinabaknangda kadagiti kaklaseda iti pananggatangda kadagiti furs, dagiti napupuskol a kuintas a balitok, ken dagiti nangingina a kotse, dagitoy ti manggargari pay kadagiti dadduma.
Dagiti terorista nasarakanda ti droga a mangsuportar iti panagandarda. Dagitoy, ngarud, ti mangtulong kadagiti managlako ti droga. Dadduma a papangulo ti politika ti mangusar iti panaglako ti droga a mangpabaknang kadagiti bagbagida met laeng ken mangpakapuy ti kabusor a gobierno. Dagiti panangaresto ken pannakapabasol ket saan a manglapped kadakuada. Dagiti ganansia a magun-odan ket nagdakkelan ta no ti maysa a managlako wenno dakes nga opisial ti matumba, dua pay ti agtakder a sumukat kenkuana.
“Daksanggasat ta ti panangpataud iti droga ken panaglako ket agtalinaed a dakkel a negosio, ket agtultuloy nga agpangato ti patas ti panangabuso ti droga iti isuamin a lubong,” kuna ti report ti Departamento ti Estado iti E.U. a naipanayag iti publiko idi Marso. “Ti kinadakes dagiti opisiales ti gobierno ken dagiti opisiales a mangipapaalagad iti linteg, ti panangpasuksok, ti panangbutbuteng ken kinaranggas dagiti managlako, ken ti nalawag a kinapudno a dagiti nasnasion ket kurang dagiti tattaoda, nakurang dagiti paltogda ken napakapuyda gapu kadagiti managlako ti narkotiko, ket agtultuloy a mangpakapuy iti sangalubongan a panagregget a mangpasardeng iti panangpataud iti narkotiko ken ti panangilako iti dayta.” Sadino, ngarud, ti ayan ti namnama?
Ti Kadi Panangpabassit ti Kalikagum ti Sungbat?
Dadduma ti makarikna a dayta ket agpannuray iti panangpabassit iti panagkalikagum iti negosio a droga. Kas kadagiti dadduma a negosio, ti internasional a panagnegosio iti droga agpadpada nga agandar babaen iti suplay ken ti panagkalikagum. No awan ti kasla di mapmapnek a panagkalikagum kadagiti droga, mabalin a maibus ti panagadu ti droga. Kaskasdi, nupay adda dagiti pakdaar, ti immadu nga edukasion, panangsubok ti droga, ken ti panagidawdawat a ‘saan nga awaten ti droga,’ agtultuloy a di agsarsardeng ti panagusar ti droga. Ti nakarkaro pay, daytat’ agsaksaknap.
“Dagiti dadduma a pagpagilian iti aglawlaw ti lubong ti basta masilsiluan,” kuna ti padamag iti Time. “Ti kultura ti America iti droga ket maiyal-allatiwen kadagiti agtutubo iti Europa ken Asia. Nupay ti estadistika ket narigat a magun-odan, ti panagusar ti droga ket kasla agsaksaknap iti sangalubongan, nangnangruna kadagiti pagpagilian nga agilaklako iti droga iti E.U.” Ti Bolivia, laengen, nakitana ti nabiit pay nga iyaadu ti pannakaadikto iti droga. Nupay no legal a maimula ti coca sadiay a maipaay a mamá ken tsa, ti umad-adu a bilang dagiti agtutubo ti agbalbalinen nga adikto iti makasabidong, mabalin a tabakuen a porma iti cocaine a maawagan basuco. Ket ti Vietnam ipadamagna ti kasta unay a panagpangato iti pannakaadikto iti opium ken heroin kadagiti agtutubo agpadpada iti abagatan ken iti amianan. No maipadamag amin, addada maipadpadamag nga agarup 40 milion a managusar iti saan a legal a droga iti sangalubongan.
Maam-aminen a ti parikut iti droga ket nalablabesen ngem ti abilidad a kabaelan a timbengen iti aniaman a maysa a nasion. Dagiti kadi ngarud amin a nasnasion, agtitiponda ket lapdanda ti agdama a saplit? Ti kasta a naan-anay a kooperasion ket mabalin a saan a mapasamak, no usigen ti kinabuklis ken ti panggep a kasta unay a panagganansia iti saan a legal a negosio iti droga—a saan a dakdakamatenen ti din marisot a napolitikaan a pagsusuppiatan. Dadduma a nasnasion agkedkedda a dumawat iti panangsuporta a maibusor kadagiti napolitikaan nga aliado uray pay no dagitoy ket sentro iti panagnegosio iti droga. Malaksid iti dayta, minilmilion kadagiti tattao ti agpannuray iti mula a droga a maipaay iti pagbiagda. “Addada dagiti pagpagilian a basta marbek no ti panagnegosio iti droga ket mapukaw iti agpatnag,” kuna ti World Press Review.
No Sadino ti Ayan ti Namnama
Kaaduanna, inanamaen dagiti autoridad ti pannakapabassit ti panangabuso iti droga ken, kabayatanna, ti main-inot a pannakapabassit ti agdama a kasta unay a panagayat iti droga. Nupay kasta, ti naan-anay a pannakapukaw ti parikut iti droga ket maysa a pudno a namnama. Dayta ket masarakan iti kari ti Biblia: “Didanto mangranggas wenno mangdadael iti amin a bantayko a nasantuan; ta ti daga mapnonto iti pannakaammo ken ni Jehova a kas dagiti dandanum saknapanda ti baybay.” (Isaias 11:9; Habacuc 2:14) Ti ‘awan ti panangranggas wenno panangdadael’ iramanna dagiti amin a makadangran a parparikut nga agtaud iti panangabuso iti droga.
Ngem paliiwenyo ti makagapu a rason: Ti daga, “mapnonto ti pannakaammo ken ni Jehova.” Ti nabileg a pannakatignay ket nasken iti pannakatignay nga umadayo iti panangabuso ti droga. Ti panagayat ken ni Jehova a Dios ken ti panagtarigagay a mangay-ayo kenkuana, a naibatay iti umiso a pannakaammo kenkuana ken kadagiti daldalanna, ket nakatulongen kadagiti adu a lumapsut manipud iti impluensia iti droga. Alaenyo a pangarigan ni Angelo.
Itan ta 60 ti edadnan, ni Angelo ket nabayagen nga addaan iti napalabas kas managabuso iti droga, nanipud idi 1964. Babaen ti pannakaiyam-ammona iti droga babaen kadagiti gagayyemna a kasla nakaragragsak, nangrugi ni Angelo iti marijuana ket nagturong iti cocaine, hashish, morphine, ken ti “five-star acid” (LSD), tapno inaganan ti sumagmamano. “Kankanayon nga agbalinak a high,” kuna ni Angelo. “Inaldaw nga agbalinak a high. Mariknak a kabaelak a tarayen ti lubong. Ti ulok ket kasla agrikrikos. Iti dayta a tiempo dagiti astronauts mapmapanda idiay bulan, ket tarigagayak a labsan dayta.”
Ngem ti droga nangpataud iti panagar-arapaap, agbaliwbaliw a rikna, ti iyaadayo manipud iti kagimongan, ken ti panagtarigagay nga agbekkel. “Idi Marso ti ’79, nakabasaak ti Biblia,” kuna ni Angelo. “Nagar-arapaapak ket kayatkon ti agbekkel. Ngem pinanunotko nga umuna pay nga ammuek no sadino ti papanak no matayak. Dadduma a Saksi ti immay iti ruanganko, ket impilitko nga ilawlawagda ti Biblia kaniak. Manipud iti panagadal iti Biblia, nabigbigko a ti panagtomar iti droga ket maibusor kadagiti linlinteg ti Dios—a dagiti bagitayo kukua ti Dios, ket kas kunaen ti 2 Corinto 7:1, masapul a salaknibantayo ida manipud iti ‘pannakarugit.’”
Kasano ti ilalapsutna manipud kadagiti droga? “Panagkararag, napasnek a panagkararag,” kuna ni Angelo, “agraman ti inaldaw a panagadal iti Biblia. Masapul a maaddaanka iti nabileg a determinasion a mangidian iti droga. Iti aniaman a pamay-an saan a nalaka. Ngem ammok nga ammo ni Jehova ti pusok, ken kas ipamatmat ti Proverbio 3:5, 6, mabalinko ti agtaklin kenkuana. Personal a mariknak a kasapulak ni Jehova a mangpalinteg kaniak, gaput’ pannakaammona ti tarigagayko.”
Kas ken ni Angelo, adu a dadduma pay ti nakabigbig a babaen iti nabileg a pakatignayan, ti pammati iti Dios, ken ti panagpannuray iti tulongna, agraman ti panangsuportar dagiti maseknan, naayat a kakadua, ti makapapatay nga ugali nga agtomar iti droga mabalin a maikkat. Ngem kasano “ti panamatidanto iti daydiay dida nangnangngeg?” imtuoden ti Biblia idiay Roma 10:14. Dagiti manangipablaak itoy a magasin maragsakandanto a tumulong kadakayo a makagun-od iti “umiso a pannakaammo” iti Dios ken ti sigurado a namnama a panangsapul iti biag nga agnanayon iti maysa a baro a lubong nga awanan iti droga.—Efeso 1:17; Roma 15:4.
[Blurb iti panid 11]
“Ti negosio iti droga, nga addaan iti kaadu a $300 bilion iti tinawen, isu ti kadadakkelan a negosio iti lubong”
[Blurb iti panid 12]
Ti nabileg a pakatignayan ket nasken iti ilalapsut manipud iti panangabuso iti droga