Nagpaiduma a Paraiso
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY CANADA
NO AGTAKDERKA iti makinngato a salogan ti bassit a rangkis ket matmatam ti tukok ti ginget iti baba, masdaawka iti makapaamanga a buya ti daga—dagiti sumang-at ken sumalog a turod ken napasdok a rangkis. Iti masungadmo, adda kasla di agpatpatingga a nalawa a karuotan. Bumanesbes ti angin, a mangpaayamuom iti banglo ti sage, ti banglo ti kapanagan.
Panunotem laengen, dua gasut a tawenen ti napalabas, mabalin nga agbiaheka iti adu nga aldaw a sangkakitam ti nagadu a pangen ti nuang a mangpalidem iti naglawaan a karuotan iti Canada ken mabalin a mariknam a madayyeg ti daga a pagbatbatayam gapu iti dalagudog ti minilion a saka. Uray pay ti nalatak nga iyaakar dagiti animal idiay Africa dina malab-awan dagidiay nuang nga agpaspasiar iti daytoy a naglawaan a karuotan.
Itan, bassit laengen kadagiti nabatbati a pagilasinan nga addada idi ditoy ket dagiti dadakkel a bato a pagidgidigidan dagiti nuang. Maarikapmo dagiti nalinis a suli ken makitam dagiti gerger a nanglawlaw kadagiti bato gapu kadagiti rinibu a nuang a nangigidigid kadagiti nagatel a lalatda kadagitoy. Saan laeng a ti napigsa nga angin nga aggapu iti laud ti mangpalua kenka no di ket paragsakennaka ti makarimbaw a panagamanga iti nakaskasdaaw a panamarsua a nanglawlaw kenka. Sadino ti ayanmo? Agpaspasiarka iti maysa a nagpaiduma a paraiso.
Nagpaiduma a Parke
Pasangbayendaka iti Grasslands National Park, iti makin-abagatan a laud a Saskatchewan, Canada—ti kakaisuna a parke iti Amianan nga America a sireregget a mangitaltalimeng kadagiti di maas-asak a kapanagan nga aglalaok ti ruotna. Kinapudnona, ti parke ket buklen ti makindaya ken makinlaud a bloke, nga agaddayo iti 22.5 a kilometro. Inton agangay, saklawennanton iti 900 a kuadrado kilometro.
Saan a patad ti daga ken adu dagiti makakarit a tubeng. Nasaysayaat ti agsirarak no magnaka wenno agkabalioka. Ti panagkampo iti sumagmamano a rabii iti kannag ket para kadagidiay mayat a makigasanggasat, ngem mangitugotka iti umdas a danum ken dadduma a nasken a kasapulam. (Kitaem ti kahon a “Panagsirarak iti Parke.”) Bayat ti pannagnam iti parke, awan makitam a moderno a patakder, awan dagiti nasemento wenno nabato a kalsada, awan dagiti linia ti koriente, awan dagiti pagbasuraan, ken awan dagiti pagparadaan. Awan pay ketdi ti tao a masabatmo. Pudno a nagpaiduma a paraiso! Apaman a sumrekka iti parke, sumsumrekka iti lubong a naisalsalumina ti kinapintasna.
Dagiti Nalalawa a Kapatagan ti Amianan nga America ket buklen ti maysa kadagiti kakaruan ti pannakabalbaliwna a sistema ti ekolohia iti lubong. Kurang a dua gasut a siglon ti napalabas, daytoy ket 100 porsiento a di napagnaedan, di naas-asak a daga. Itatta, kurang a 25 porsiento ti kapatagan idiay Canada nga aglalaok ti ruotna ti saan pay a nakutkuti. Idi dekada 1830, naiplano a masalakniban daytoy a kapanagan babaen iti panamagbalin a parke iti dayta. Nasurok a sangagasut a tawen kalpasanna, idi 1957, rinugian ti Saskatchewan Natural History Society ti mangipasdek iti parke nasional.
Nupay kasta, idi laeng 1988 a pinataud ti tulagan dagiti gobierno iti probinsia, ti Grasslands National Park. Daytoy a parke agraman ti dadduma kadagiti kapanagan ti Canada salaknibanda itan ti 22 a mula, mamalia, ken tumatayab a nailista iti opisial a listaan ti Canada kadagiti agpegpeggad a kita. Kasta met a naitalimeng ti adu a sabsabali pay, a dadduma ket saan a masarakan iti sabali a lugar iti lubong.
Ti Grasslands a parke ket daga a sobra ti kalam-ek wenno kapudotna. Gapu ta adda iti tengnga ti kontinente, saan a maalay-ayan ti aniaman a taaw. Isu a makagteng ti temperatura iti kalam-ekna iti -60 degrees Fahrenheit, ket no kalgaw, gagangayen ti temperatura a nasurok a 100 degrees Fahrenheit. Gapu ta nakabasbassit ti tudo ken kanayon nga agangin, nakaro ti paniempo.
Ngem nupay di madlaw iti damo, nagadu ti atap nga an-animal. Buyogen iti anus ken regget, nangnangruna no parbangon ken sumipnget, mabalin a magundawayam a retratuen dagiti ugsa, coyote, bobcat, jackrabbit, sage grouse, rattlesnake, dagiti agabut a kullaaw, kali nga arig-lati ti kolorda, bimmalitok dutdotda nga agila, saan a katutubo nga unikornio a (nalabit mailadawan a kapartakan a dadakkel nga animal iti Amianan nga America), wenno ti kakaisuna a pangen dagiti nangisit ti ipusna nga aso iti kapanagan ti Canada. Makitam met ti nagadu a dadduma pay a tumatayab agraman dagiti insekto ken mula nga agtubtubo iti daytoy a lugar.
Nadumaduma a Pakasaritaan ti Rehion
No planom a pasiaren daytoy naisangsangayan a parke, paregtaendaka nga agsirarak maipapan iti lugar. Matakuatam nga aduan kadagiti pakasaritaan. Kas pagarigan, adda pay laeng dagiti senial a mangilasin iti historiko a North West Mounted Police Red Coat Trail. Idi 1874, idi nadamagda nga adda riribuk kadagiti katutubo, nangibaon ti gobierno ti Canada iti buyot a tallo gasut a Mounted Police iti Laud tapno ipasdekda ti linteg ken urnos. Daytoy a tignay ti namagkalma iti buteng ti adu a ti Laud a Canada ket dandani idin nga okuparen ti Estados Unidos. Gapu ta sikakagayda kadagiti narangrang a nalabbaga a tunika ken sisasakayda kadagiti nasayaat pannakatarakenda a kabalio, makaawis ti buya ti buyot ta agingga iti daytoy nga aldaw ti dalanda ket pagaammo a kas ti Red Coat Highway.
Makapainteres ta idi 1878 nagtaeng ditoy a lugar ti pagbutbutngan unay a mannakigubat nga Indian iti Amianan nga America—ti natan-ok a hepe dagiti Sioux a ni Sitting Bull. Kalpasan ti panagballigi dagiti Sioux iti puersa ni Custer idiay Little Bighorn, rinibu nga Americano a Sioux ti timmalaw iti daytoy a paset ti Canada tapno masalaknibanda kadagiti buyot nga Americano.
Adda agarup 1,800 a napapateg iti arkeolohia a lugar idiay parke a timmaud idi pay unana. Iti adu a bantay, turod, ken naiputputong a turod, masarakan dagiti dadakkel a bato a naurnos nga agrikus a naawagan a kas tepee, wenno tipi, dagiti sirkulo. Tinengngel idi dagitoy a bato ti gayadan dagiti tepee (tolda) a lalat ti nuang tapno saan nga itayab ti angin. Adda met ti sumagmamano a kadaanan a bet-ang a pangukodan dagiti Indian iti Kapanagan kadagiti nuang. Adu a siglon ti napalabas, ti lugar ket nagsayaat a paganupan dagiti tribu a Gros Ventre, Cree, Assiniboin, Blackfoot, ken Sioux.
No subliantayo ti napalabas nga adun a siglo, iti makindaya a bloke ti parke, matakuatan ti bangkay dagiti dinosaur kadagiti nakaro ti pannakargaayna nga adobe a turod iti Killdeer Badlands.
Nakapimpintas a Buya
No dika agsiddaaw iti kinanadumaduma ken kawadwad dagiti mula ken animal wenno ti makaay-ayo a pakasaritaan daytoy a daga, sigurado a pagsiddaawennaka ti kalawa ti daga. Adda uni ti riniwriw a kita ti tumatayab, ti banglo ti sage, ken ti pannakarikna iti napudot nga init ken ti angin a maipul-oy iti kudilmo. Mapaimas ti taraon a linuto iti kosinilia babaen ti namarangmang a buya, a pakaay-ayuan ti matam. Kangrunaanna, awan makalinged iti 360-degree a buya ti pagtugmokan ti langit ken daga, iti sibay ti Two Trees Interpretive Trail, nga adda iti makinlaud a bloke ti parke. Masansan a maarkosan ti nalawa a nasin-aw nga asul a langit iti kasla kapas a puraw nga ulep nga adda iti tuktokmo a kas iti tumtumpaw a bantay. Ti nakaskasdaaw a buya ti daga ipariknana kenka ti mangrimbaw a wayawaya ket, giddato a mariknam a nakabasbassitka ken masmasdaaw.
No maipapan iti kapanagan, saan laeng a ti makitam no di ket ti mariknam ti napateg. Ti riknam iti daytoy a lugar ti mangawis kenka nga agsubli iti daytoy a naiduma a paraiso. Ti kapadasan lapunosennaka iti panagyaman. Kasta unay ti panagyamanmo iti Naindaklan a Namarsua, ni Jehova, a nangikabil amin iti dayta ditoy. Din agbayag, adtoyen ti segseggaan nga aldaw inton ti intero a daga agbalinen a paraiso ken maiparangarang a naan-anay ti natural a kinapintasna.
[Kahon iti panid 26]
Panangsirarak iti Parke
Dagiti Laglagipem:
1. Agrehistroka kadagiti trabahador ti parke ken manggun-od kadagiti mangiwanwan nga impormasion sakbay a sumrekka iti parke. 2. Mangitugotka iti umdas a danum nga inumen. Magun-odan laeng ti danum nga inumen iti Park Information Centre.
3. Agkallugongka iti para init ken agsapatos iti komportable a mangabbong iti lipaylipaymo tapno masalaknibanka kadagiti makatudok a cactus.
4. Mangitugotka iti kayo a pagiwada kadagiti natayag a ruot ken babassit a kayo iti pagnaam.
5. No adda kamera ken largabistam, itugotmo ida. Ti kasayaatan a tiempo a panangpaliiw kadagiti animal ket no parbangon ken no sumipnget.
PAKDAAR: Dika kauten wenno baddekan dagiti lugar a dika makita. Kumagat ti rattlesnake no maraut wenno makigtot. Di nainkalintegan a singaen wenno anupen dagiti atap nga an-animal iti parke nasional.
[Picture Credit Line iti panid 25]
Amin a retrato: Parks Canada