Ti Kaiyulogan dagiti Damdamag
“Awan a Pulos ti Pammaneknek”
Iti panangikagumaan a mangilawlawag no kasano ti itataud dagiti sibibiag a bambanag, dagiti moderno-aldaw a sociobiologo agpannurayda iti Neo-Darwinismo, nga isu ti maud-udi a bersion iti teoria ni Charles Darwin a nabannayat, mabalin a bumagay nga itataud. Ngem ti barbaro, karibalna a teoria—a maawagan “punctuated equilibrium” ni Stephen Gould ken dagiti dadduma pay—kunaenna a ti pannakapataud dagiti kabbaro a kita dagiti animal mapasamakda kadagiti kellaat nga irarang-ay, wenno “panaggunay.“
Dagiti punctuationists patienda a ti pammaneknek dagiti fossil umanamong kadakuada. Apay? Agsipud ta dagiti porma ti animal iti nagtengngaan ti “di madlaw kadagiti rekord dagiti fossil,” kuna ni Dr. John Turner iti nabiit pay a ruar ti New Scientist. Ngem ti kangrunaan a nagdumaan dagitoy a dua a grupo a ta dagiti punctuationists kunaenda a (1) dagiti “panaggunay” ti patauden, saan a dagiti porma iti panangibagay ti Neo-Darwinian, no di ket babaen iti pamay-an a saan pay a naammuan ken (2) dagiti “panaggunay” sigun ken ni Turner, “kanayon a mapakuyoganda iti panagsanga ti kayo ti ebolusion.“
“Awan ti nasayaat a pammaneknek [kadagitoy a kapanunotanl,“ kuna ni Dr. Turner. “Magargariak a mangibaga nga awan a pulos ti pammaneknek. Kadagiti nasken a teoria ti panaggunay, mabalin a kunaen ti maysa a kas ti kuna ni Gould iti sociobiologo, ta awan ti ipaayna a baro a pannakaawat, ken awan ti maisitarna a maigapu iti pagimbaganna a maysa laeng a saan unay a nalawag a kinapudno.“ Ngem agsipud ta ti “punctuated equilibrium” ti nakalatlatak kadagiti karibalna nga ebolusionista, daytoy agbanag met iti panangamin iti nagbassitan, no adda aniaman, a pammaneknek iti gagangay a panamati iti ebolusion. Agsipud ta awan kadagitoy a dua a teoria ti makailawlawag iti nagbaetan dagiti rekord ti fossil, agpadada a saan a nakapapati.
Nupay kasta, adda ti naan-anay a makapnek a pannakailawlawag ti nagbaetan dagiti fossil, maysa a maitunos met iti moderno a genetiko. Dayta ti masarakan idiay sasao ti Biblia a dagiti an-animal pataudenda dagiti “kakikitada” ket ti tao ti naisina a pinarsua ti Dios.—Genesis 1:24; 2:7.
Ti Siensia Maysa a Relihion?
Iti di pay nabayag nga artikulo iti New Scientist, ni Michael Shallis ti nangidepensa ken ni Fred Hoyle, isu a nababalaw kadagiti dadduma a kapanunotanna. “Nalabit ti kadadakkelan a kapanunotan laeng ni Hoyle,“ kuna ni Shallis ‘a ta isu ti nangipakaammo nga immuna iti kapanunotan a ti Uniberso kasapulanna ti kosmiko a laing a mangtengngel iti dayta.’ Kinunana pay a ni Hoyle patienna a no awan dayta a laing “ti Uniberso awan ti mamaayna.”
Nupay no patien ni Shallis a ti kaadda ti Dios wenno ti panggep iti uniberso ket maysa a “di mailawlawag a saludsod“ isu a saan a mabalin a tamingen ti siensia, napaliiwna “a dagiti sientista mapalubosanda babaen kadagiti kakaduada a mangilawlawag kadagiti di mailawlawag a bambanag nga agkurang iti panggep a saan a ti kasupadina. Daytoy isingasingna . . . a ti siensia, iti panangipalubosna itoy a narigat a mailawlawag a kapanunotan, makitana ti bagina met laeng a kas relihion a mabalin nga ateistiko a relihion (no adda ti kasta a banag).”
Ti panagkedked a mamati iti nangatngato a pannakabalin ipalgakna ti maysa a kababalin nga umarngi iti daydiay naibaga ti salmista, isu a nagkuna: “Ti nadangkes iti kinatangsitna saanen nga agsukimat; dagup ti panagpampanunotna ket: ‘Awan ti Dios.’” (Salmo 10:4; 19:1) Kasta met, daytoy a kababalin addaan iti epekto a manglimitar iti teoria iti nagtaudan iti uniberso a basta naiparna laeng.
Sikosomatiko a Panangagas
Dagiti adu a panagadal iti sikosomatiko a panagadal a maar-aramiden “ipakaammona ti pannakabalbaliw ti gagangay a panangmatmat [iti medisina] a nadeskribir a ‘nagdakkelan a panagbalbaliw,’” kuna ti Medical World News. Kas pangarigan, ti epekto ti panunot iti sistema a mangsalaknib iti bagi manipud iti sakit ti maysa a tema nga ad-adda a paginteresan. Dagiti nabiit pay a panagadal ipakitana ti kasta unay ti pannakapabassitna a kabaelan a manglapped iti sakit kadagiti balo a babbai ken lallaki kalpasan ti pannakabaloda. Ti kabaelan a manglapped iti panagsakit saan nga agsubli iti gagangay a kasasaad agingga a dagiti agladladingit maibagaydan ti kasasaadda iti pukawda.
Iti tallo-tawen a panagadal, dagiti pammaneknek iti epekto ti panunot iti puso ti naipakita iti pannakaagas dagiti pasiente iti sakit iti puso a makuna nga addaan iti “nalablabes a panangikagumaan, agresibo, mannakisalisal a panagtignay.” Ti panangisuro kadagitoy a lallaki iti panagan-anus, panangbaliw iti eskediolda tapno maaddaanda iti tiempo a mangpanunot kadagiti inay-ayatda, ken ti panangiliwliwag kadagiti inaldaw a pannakarurod isu ti dadduma a bambanag a mangipababa iti kaadu ti pannakapasamak ti myocardial infarctions iti mamindua wenno mamitlo a daras kadagiti lallaki a makaawat laeng iti medikal a pannakabalakad ken ti kanayon a panagwatwat.
Malaksid kadagiti dadduma pay a bambanag, dagiti kakasta a panagsirarak paneknekanda ti dadduma a Nainkasuratan a sasao. Kas pangarigan, kuna ti Biblia, “Ti naragsak a puso naimbag nga agas“ ken “ti natalna a puso isu ti biag ti lasag.”—Proverbio 17:22; 14:30.