Ti Dadakkel a Pannakabalin ti Lubong iti Historia ti Biblia Agturturongdan iti Panungpalanda!
NAPAMPANUNOTYON aya ti historia a naisuraten nga immun-una? ‘Imposible,’ kunayo? Kaskasdi, adda maysa a libro a pudpudno a nangibaga iti historia nga immuna—ginasgasut, no maminsan uray pay rinibo a tawtawen sakbay ti pannakapasamak dagiti bambanag! Dayta a libro isu ti Biblia.
Ti Biblia saanna laeng nga impadamag ti kadaanan a paspasamak nga apagpag-isu no di ket iti nakaskasdaaw pay unay a pamay-an impadto pay dayta ti kangrunaan a balabala ti sangalubongan a historia a mangapektar iti ili ti Dios, manipud idi tiempo ti kadaanan a Babilonia, nasursurok ngem 2,500 a tawtawen ti napalabasen, agingga iti ken uray pay iti labes ti agdama nga aldawtayo.
Ni Daniel, a maysa a mammadto a nagbiag idi maikanem a siglo kasakbayan ti Kadawyan a Panawentayo, ti naikkan ti uppat a nagsisina a paltiing maipapan iti masanguanan ti sangalubongan a historia. Sadinot’ nangalaanna ti impormasionna? Kuna ni Daniel: “Adda maysa a Dios sadi langit a Mangipalgak kadagiti palimed.” (Daniel 2:28) Dagiti arkeologo, a nagkalkali kadagiti tedtedda nga imbatbati dagiti kadaanan a pannakabalin ti lubong, ti nakakita kadagiti nakaskasdaaw a pammaneknek ti kinapudno agpadpada iti historia ken iti padto a masarakan idiay Biblia.
Dua kadagiti dadakkel a pannakabalin ti lubong iti historia ti Biblia, ti Egipto ken Asiria, ti addadan nabayagen sakbay pay ti panawen ni Daniel. Ti Babilonia ti agturturay idi kaaldawan ni Daniel, ket ti nagnagan dagiti sumaruno a dua a pannakabalin ti lubong ti naipanayag iti mammadto. (Daniel 2:47, 48; 8:20, 21) Dua a dadduma pay ti sumarunonto kadagitoy, nga iyegnatayo agingga iti daytoy agdama a tiempo.
Kasano Kaadu?
Sigun iti Biblia, manonto kadagita a pannakabalin ti lubong ti adda? Ti sungbat ti naited ken lakayen nga apostol Juan ket ipakpakitana no sadino ti ayantayo iti ayos ti tiempo. Maysa nga anghel ti nagkuna ken Juan: “Ket isuda dagiti pito nga ar-ari: dagiti lima kadakuada natnagdan, maysa kadakuada adda, ket daydi maysa saan pay nga immay.”—Apocalipsis 17:10.
Ania a lima a pannakabalin ti lubong ti immayen ken nagpanawen idi kaaldawan ni Juan? Ti Egipto, Asiria, Babilonia, Medo-Persia, ken Grecia. Asino ti adda pay la idi? Ti Roma. Ket ania a pannakabalin ti “saan pay nga immay”? Ti Anglo-Americano a Pannakabalin ti Lubong iti kaaldawantayo. Dagitoy dagiti pannakabalin iti lubong a nangnangruna a pakaseknan ti ili ti Dios, idi ugma ken iti agdama.
Ti nangnangruna a nasken a banag isu daytoy: Addanto laeng pito nga agsasaruno kadagita a pannakabalin ti lubong! Ti kapanawentayo a maikawalo a pannakabalin, a ramanenna dagiti natda ti pito, ti naipadto a maaddanto iti bassit a kanito kabayatan ti kaaldawan ti maikapito. (Apocalipsis 17:10, 11) Kaipapanan daytoy nga agbibiagtayon kabayatan ti tiempo ti maudi kadagiti naindaklan a pannakabalin ti lubong nga inturayan ti tao. Awanton ti sumaruno!
Itan iti mabiiten, maiwakaston dagiti pannakabalin ti lubong. Impadto ni Daniel a dagitoy a natauan a sistema ti marumekrumekdanto ken ‘maitayabdanto iti angin.’ (Daniel 2:35) Anianto ti sumukat kadakuada! Maysanto a nasaysayaat! Kuna ni Daniel: “Ket kadagiti al-aldaw dagita nga ar-ari ti Dios ti langit mamangonto ti maysa a pagarian a kaanoman dinto madadael. . . . ngem burakennanto ken ibusennanto amin dagitoy a pagpagarian, ket isu agtalinaedto iti panawen a di nakedngan,” iti agnanayon. (Daniel 2:44) Gapuna awanto ti sabali no di ti Pagarian ti Dios ti mangsukat kadagitoy natauan a pannakabalin ti lubong. Anian a nagranga nga irarang-ay iti panagturay ti lubong!
Awan duadua adda met ammoyo maipapan kadagiti pannakabalin ti lubong. Ngem ti kadi kanayonan a pannakaammo iti ug-ugalida, ti relihionda, ken ti pannakirelasionda iti ili ti Dios ken ti padto ti Biblia tulongannakayo a makaawat nga ad-adda pay maipapan iti historia ti sangatauan iti lawag dagiti kasuratan?
Wen. Gapuna maragsakankami a mangipablaak, mangrugi iti daytoy a ruar, ti serie dagiti walo nga artikulo maipapan kadagiti pannakabalin ti lubong. Dagitoy nga artikulo ti rebbeng a makatulong a mangkumbinsir kadakayo a ti historia a nainaig iti Biblia ket mapagtalkan ken mabalin a pagpannurayan. Rebbeng a pabilgenna met ti pammatiyo iti kinapudno a dagiti padto ti Biblia ti pudno ken mapagtalkanda!