Apay Agbuteng iti Dios, Saan nga iti Tao?

“TI PANAGBUTENG iti tao mangyeg iti silo, ngem ti agkammatalek ken Jehova natalgedto.” (Proverbio 29:25) Babaen kadagitoy a sasao ti kadaanan a proverbio riingennatayo iti kita ti buteng a pudno a sabidong iti isip​—ti panagbuteng iti tao. Daytat’ naipadis iti silo. Apay? Agsipud ta ti bassit nga animal, kas iti kuneho, ket awan ti gawayna no daytat’ masiluan. Tarigagayanna ti tumaray, ngem petpetan a naimbag ti silo. Kaiyariganna, ti biktima ket paralisado.

No makemmegnatay ti panagbuteng iti tao, kaslatay iti dayta a kuneho. Mabalin nga ammotay ti aramidentayo. Mabalin a kayattay pay nga aramiden dayta. Ngem ti buteng ti mangadipen kadatayo. Paralisadotayo ket ditay makapagtignay.

Ti Silo iti Panagbuteng iti Tao

Panunotenyo ti dadduma a pangarigan idi tiempo ti Biblia kadagidiay nakayawan iti silo ti buteng. Idi kaaldawan ni Josue, 12 a lallaki ti naibaon nga espia iti daga iti Canaan sakbay ti naiplano a panangraut dagiti Israelitas. Dagiti espia nagawidda ket impadamagda a ti daga ket nadam-eg ken nabaknang, kas ti kinuna ti Dios. Ngem sangapulo nga espia ti nasdaaw iti kasta unay iti kinabileg dagiti umili. Gapuna, gaput’ butengda iti tao, nakalablabes ti impadamagda maipapan iti kinabilegda ket kinayawan ti buteng ti intero a nasion. Dagiti Israelitas dida tinungpal ti bilin ti Dios a sumrek iti Canaan ket tagikuaenda ti daga. Kas banagna, bayat ti sumaganad a 40 a tawen, ti isuamin a nataengan a lallaki iti dayta a tiempo, malaksid laeng dagiti sumagmamano, natayda idiay let-ang.​—Numeros 13:21–14:38.

Ni Jonas ket sabali pay a biktima iti panagbuteng iti tao. Idi naituding a mangasaba iti dakkel a siudad iti Nineve, “timmakder tapno agtalaw iti saklang ni Jehova a mapan idiay Tarsis.” (Jonas 1:3) Apay? Masarsarita a dagiti taga Nineve nauyong ken naranggasda a tattao, ket pagaammo ni Jonas dayta. Ti panagbuteng iti tao ti namagtalaw kenkuana nga immadayo iti Nineve. Pudno, inawatna kamaudiananna ti nakaitudinganna ngem kalpasan laeng ti panangawatna iti naisangsangayan a disiplina manipud ken ni Jehova.​—Jonas 1:4, 17.

Uray pay dagiti ar-ari kabutengda dagiti tattao. Iti maysa nga okasion, ni Ari Saul linabsingna ti nalawag a bilin ti Dios. Ti rasonna? “Linabsingko ti bilin ni Jehova ken dagiti sasaom, agsipud ta nagbutengak kadagiti tattao ket nagtulnogak iti timekda.” (1 Samuel 15:24) Sumagmamano a siglo kalpasanna, idi rarautenen dagiti taga Babilonia ti Jerusalem, ni Jeremias, maysa a matalek a mammadto, binalakadanna ni Ari Zedekias a sumuko ket iti kasta isalakanna ti Jerusalem manipud iti adu a pannakaibukbok ti dara. Ngem nagkedked ni Zedekias. Apay? Impudnona ken Jeremias: “Siak kabutengko dagiti Judios a nagtinnag kadagiti Caldeos, di la ket ta yawatdak iti imada, ket isuda lalaisendak.”​—Jeremias 38:19.

Kamaudiananna, uray ti maysa nga apostol mabalin a mabuteng met. Iti aldaw ti ipapatay ni Jesus, pinakdaaranna dagiti pasurotna nga isuda amin ti mangpanawto kenkuana. Ni Pedro, nupay kasta, kinunana a situtured: “Apo, sisasaganaak a sumurot kenka uray pay iti pagbaludan ken iti patay.” (Lucas 22:33; Mateo 26:31, 33) Anian a biddut dagitoy a sasao! Sumagmamano laeng nga oras kalpasanna, buyogen iti buteng inlibak ni Pedro ti pannakikadkaduana ken Jesus wenno ti pannakaammo kenkuana. Ti panagbuteng iti tao ti nangringbaw kenkuana! Wen, ti panagbuteng iti tao ket pudno a sabidong iti isip.

Siasino ti Pagbutngantayo?

Kasano a maparmektayo ti panagbuteng iti tao? Babaen ti panangsukat iti dayta iti ad-adu a nasalun-at a panagbuteng. Daytoy a kita iti panagbuteng ti imparegta ti isu met laeng nga apostol, ni Pedro, idi kinunana: “Agbutengkayo iti Dios.” (1 Pedro 2:17) Ti anghel a nakita ni Juan iti Apocalipsis pimmukkaw iti sangatauan: “Agbutengkay iti Dios ket isu dayawenyo.” (Apocalipsis 14:7) Ti nasirib nga Ari Salomon imparegtana met ti kasta a panagbuteng, idi kinunana: “Daytoy isu ti pagbanagan ti panggep, amin nangngegan: Agbutengka iti Dios ket salimetmetam dagiti bilbilinna. Ta daytoy isu ti dagup ti rebbeng ti tao.” (Eclesiastes 12:13) Wen, ti panagbuteng ti Dios ket maysa a rebbengen.

Ti panagbuteng iti Dios mangyeg kadagiti gunggona. Nagkanta ti salmista idi ugma: “Pudno a ti panangisalakan [ni Jehova] asideg kadagiti agbuteng kenkuana.” (Salmo 85:9) Ipaganetget met ti maysa a proverbio ti Biblia: “Ti panagbuteng ken ni Jehova nayonanna dagiti al-aldaw.” (Proverbio 10:27) Wen, nasalun-at, makagunggona a banag ti panagbuteng ken ni Jehova. ‘Ngem pudno,’ mabalin a kunayo, ‘ni Jehova ket naayat a Dios. Apay a pagbutngantayo ti Dios iti ayat?’

Pagbutngan ti Dios iti Ayat?

Agsipud ta ti panagbuteng iti Dios ket saan a ti nakakaasi, makaparalisado a panagbuteng a mangtengngel kadagiti tattao kadagiti dadduma a kasasaad. Daytat’ kita iti panagbuteng a mabalin a marikna ti ubing iti amana, uray pay no isu ay-ayatenna ti amana ken ammona a ti amana ti mangay-ayat kenkuana.

Ti panagbuteng iti Dios ket pudno a nauneg a panagraem iti Namarsua nga agtaud iti panangbigbig nga isut’ ladawan iti kinalinteg, kinahustisia, sirib, ken ayat. Daytoy ramanenna ti nasalun-at a panagbuteng a di mangay-ayo iti Dios ta isut’ Kangatuan nga Ukom nga addaan iti pannakabalin a manggunggona ken mangdusa. “Nakabutbuteng ti matnag kadagiti im-ima ti Dios a sibibiag,” insurat ni apostol Pablo. (Hebreo 10:31) Saan koma a laglag-anen ti ayat ti Dios, wenno tagibassiten ti panangukomna. Daytat’ makagapu iti panangipalagip ti Biblia kadatayo: “Ti panagbuteng ken Jehova isu ti punganay ti sirib.”​—Proverbio 9:10.

Laglagipentayo, nupay kasta, a nupay addaan pannakabalin ni Jehova a mangdusa kadagidiay saan nga agtulnog kenkuana​—ken masansan nga inaramidnan​—isut’ saan a mawaw iti dara wenno naranggas. Isut’ pudno a Dios iti ayat, uray no isut’, kas naayat a naganak, sililinteg a makapungtot no dadduma. (1 Juan 4:8) Daytat’ makagapu a makaay-ayo ti agbuteng kenkuana. Dayta iturongnatayo a mangtungpal kadagiti linlintegna, a nairanta a pagimbagantayo. Ti panangtungpal kadagiti linlinteg ti Dios mangyeg iti kinaragsak, ngem ti pananglabsing kadakuada kankanayon a mangyeg iti dakes a pagbanagan. (Galacia 6:7, 8) Napaltiingan ti salmista a mangiyebkas: “Agbutengkayo ken Jehova, dakayo a sasantona, ta awan pagkurangan kadagiti agbuteng kenkuana.”​—Salmo 34:9.

Siasino ti Pagbutnganyo?

Kasano a ti panagbuteng iti Dios tulongannatayo a mangparmek iti panagbuteng iti tao? Bueno, dagiti tattao mabalin nga ab-abiendatayo wenno idadanesdatayo pay gapu iti panagaramid iti naimbag, isu a mangparigat kadatayo. Ngem ti panagbuteng a buyogen iti panagraem iti Dios ti mangpilit kadatayo nga agtalinaed iti umiso a dalan, ta ditay kayat ti mangupay kenkuana. Kasta met, ti panagayat iti Dios ti mangtignay kadatayo a mangparagsak iti pusona. Mainayon pay, malagiptayo a sibabaknang a paraburannatayo iti panagaramid iti naimbag, isu a mangtignay kadatayo a mangayat nga ad-adda pay kenkuana ken agtarigagay a mangaramid iti pagayatanna. Gapuna, ti natimbeng a panangmatmat iti Dios tulongannatayo a mangparmek iti aniaman a panagbutengtayo kadagiti tattao.

Kas pangarigan, adu ti mapilit kadatayo nga agaramid iti dakes gapu iti panagbuteng iti pagarupen dagiti kapatadanda. Dagiti agtutubo idiay eskuelaan mabalin nga agsigarilioda, agsaoda iti dakes, pagtangsitda iti kapadasan a pannakidenna (pudno man dayta wenno pinampanunot), ket padasenda pay ti arak wenno droga. Apay? Saan a kanayon a gapu ta kayatda dayta, no di ket gapu ta mabutengda iti kunaen dagiti kapatadanda no naidumada. Iti tin-edyer, ti pannakaab-abi ken pannakauy-uyaw narigat nga ibturan a kas ti pisikal a pannakaidadanes.

Ti maysa a nataengan mabalin met a mapilit nga agaramid iti dakes. Nalabit ti amona idiay trabaho ibagananto iti empleado a paaduenna ti gastos ti maysa a kliente wenno sikukusit nga aramidenna ti porma ti buis ti kompania tapno mapabassit ti buis. Ti Kristiano mabalin a mariknana a no saan nga agtulnog, mapukawna ti trabahona. Gapuna, ti panagbuteng iti tao ti mabalin a mangpilit kenkuana a mangaramid iti dakes.

Kadagiti dua a kaso, ti nasalun-at a panagbuteng iti Dios ken ti panagraem kadagiti bilbilinna ti manglapped iti Kristiano a maparalisado iti panagbuteng iti tao. Ket ti panagayat iti Dios ti manglapped kenkuana a mangaramid kadagiti ar-aramid nga imparit ti Dios. (Proverbio 8:13) Kasta met, ti pammati iti Dios ti mangipasigurado kenkuana a no isut’ agtignay sigun iti nasanay-Biblia a konsiensiana, ti Dios ti mangsuportarto kenkuana aniaman ti pagbanaganna. Inyebkas ni apostol Pablo ti pammatina kadagitoy a sasao: “Mabalinak dagiti amin a bambanag gapu iti daydiay mamapigsa kaniak.”​—Filipos 4:13.

Mangipaay ti Biblia kadagiti adu a pangarigan dagiti lallaki ken babbai a matalek ken Jehova iti sidong dagiti nakaro a pannakasubok. “Nagsagabada iti pannakarabrabngis ken babaot, . . . pannakarepreppet ken dagiti pagbaludan. Nauborda, naragadida, nasuotda, napapatayda iti kampilan.” (Hebreo 11:36, 37) Ngem dida impalubos ti buteng iti tao a nangtengngel iti is-isipda. Imbes ketdi, sinurotda ti isu met laeng a nainsiriban a kurso nga inted ni Jesus kamaudiananna kadagiti adalanna: “Ket saanyo a pagbutngan dagiti mamapatay iti bagi ngem ti kararua dida mabalin a papatayen; ngem pagbutnganyo ketdi daydiay [ti Dios] makabalin a mangpukaw iti kararua ken iti bagi idiay Gehena.”​—Mateo 10:28.

Ti panangsurot itoy a balakad ni Jesus nga agbuteng iti Dios imbes nga iti tao ti namagbalin met kadagiti immuna a Kristiano a mangibtur kadagiti amin a kita ti rigat, pannakasuot, ken pannakaidadanes “gapu iti naimbag a damag.” (Filemon 13) Ni apostol Pablo ket nasayaat nga ulidan iti daytoy. Iti maikadua a suratna kadagiti taga Corinto, impakitana no kasano a ti panagbuteng iti Dios ti nangpatured kenkuana a nangibtur iti pannakabalud, babaot, pannakabato, pannakarba, nadumaduma a peggad iti kalsada, puypuyat, bisin, waw, lam-ek ken kinalamolamo.​—2 Corinto 11:23-27.

Ti panagbuteng iti Dios pinabilegna met dagidiay immuna a Kristiano a makaibtur iti nakaro a pannakaidadanes iti sidong ti Imperio ti Roma, idi dadduma ti naipurruak kadagiti atap nga animal iti arena. Idi Edad Media, dagiti natured a manamati ti napuoran agingga ken patay iti publiko gapu ta dida inkompromiso ti pammatida. Bayat ti naudi a gubat sangalubongan, dagiti Kristiano kaykayatda ti agsagaba iti ipapatay kadagiti kampo konsentrasion imbes nga aramidenda ti di makaay-ayo iti Dios. Anian a nagbileg a puersa ti nadiosan a panagbuteng! Pudno unay, no makapabileg kadagiti Kristiano ti mangparmek iti panagbuteng iti tao iti sidong dagita a narikut a kasasaad, mapabilegnatayo met iti aniaman a kasasaad a pakasarakantayo iti bagbagitayo.

Itatta, ni Satanas a Diablo ar-aramidenna amin a kabaelanna a mangpilit kadatayo a di mangay-ayo iti Dios. Dagiti pudno a Kristiano ngarud masapul nga addaanda iti isu met laeng a determinasion nga inyebkas ni apostol Pablo idi nagsurat: “Ngem awankami kadagidiay agsanud nga agturong iti pannakapukaw no di ket addakami kadagidiay mamati nga agpaay iti pannakaisalakan ti kararua.” (Hebreo 10:39) Ti panagbuteng ken Jehova ket pudno a gubuayan ti bileg. Babaen iti tulongna, sapay koma ta “mabalintayo a sawen a sitatalged: ‘Ni Jehova ti tumulong kaniak; diakto agbuteng. Ania ti mabalin nga aramiden ti tao kaniak?’”​—Hebreo 13:6.

[Ladawan iti panid 7]

Ti panagbuteng iti Dios ti nangpatured ken Pablo nga agibtur kadagiti amin a bambanag, agraman pannakamalmalo, pannakaibalud, ken uray pay ti pannakarba.​—2 Corinto 11:24-27