Agnanayon a Panagtutuok​—Apay a Makariribuk a Doktrina?

“Nadamagko a pinapanawmo ti pastoryo. Apay aya?”

“Ay, ibagbagana ketdin nga agtungpalkami amin idiay impierno.”

“Ania met ngay ti kuna ti baro a pastor?”

“Uray isuna, ibagbagana met a mapankami amin idiay impierno.”

“Ania ngarud ti nagdumaanda?”

“Ket no kas man maragragsakan pay ketdi ti immuna a pastor idi imbagana dayta; idinto ta kasla maladingitan ti baro a pastor a nangibaga.”

IPAKITA daytoy nga estoria a nailanad iti maysa a libro dagiti ilustrasion nga adu dagiti mannursuro ti Biblia, kasta met dagiti relihiuso a tattao, a mariribukan iti doktrina ti impierno. Iti nalawlawa a konteksto, pasingkedanna met ti kinuna ti maysa a teologo a taga-Canada a ni Clark H. Pinnock: “Kadagiti amin nga artikulo ti teolohia a mangrirriribuk iti konsiensia ti tao iti adun a siglo, ti panagkunak ti maawat nga interpretasion ti impierno kas agnanayon a pagtutuokan ti bagi ken kararua ti nangnangruna a pakariribukanda.”

Nainaig ti Moral

Apay ngarud nga adu ti maaliaw kadagiti buya ti impierno a maipakpakita iti Kakristianuan? (Kitaenyo ti kahon.) Ilawlawag ni Propesor Pinnock: “Makariribuk unay ti ideya a matutuok iti agnanayon ti bagi ken isip ti maysa a sibibiag a parsua, ket ti kapanunotan a maipalak-am daytoy kadakuada iti panangibilin ti Dios dadaelenna ti pammatik iti ayat ti Dios.”

Wen, mangidatag iti moral a parikut ti sursuro ti agnanayon a panagtutuok. Kas pangarigan, pinampanunot dagiti napasnek a Kristiano dagiti saludsod nga imbangon ti maysa a teologo a Katoliko a ni Hans Küng: “Maay-ayo aya ti Dios ti ayat . . . a mangbuybuya iti agnanayon itoy awan inggana, awan-namnama, nadamsak, awanan-ayat, naulpit a pannakaparparigat ti bagi ken isip dagiti parsuana?” Ituloy a kunaen ni Küng: “Maysa aya nga awanan-asi a managsingir iti pautang? . . . Aniat’ makunatayo iti maysa a tao a nangpennek iti tarigagayna nga agibales a siuulpit ken di agsarsardeng?”a Wen, kasano koma a ti Dios a mangibagbaga kadatayo idiay Biblia nga ayatentayo dagiti kabusortayo tarigagayanna a tuoken dagiti kabusorna iti agnanayon? (1 Juan 4:8-10) Di ngad pakasdaawan nga adu ti agkuna a di maitunos iti kababalin ti Dios ti kasasaad (nature) ti impierno, a maikaniwas iti moral daytoy a doktrina.

Adu a sabsabali pay a manamati ti mangpadpadas a mamagtalna iti konsiensiada babaen ti panangidian kadagitoy a saludsod. Ngem uray no liklikanda dagitoy a saludsod, adda latta dagitoy a pakariribukan. Isu a sanguentay ketdi ti isyu. Ania dagiti moral a prinsipio a nainaig iti daytoy a doktrina? Iti Criswell Theological Review, insurat ni Propesor Pinnock: “Saan a mapanuynoyan ti agnanayon a panagtutuok no moral ti pagsasaritaan agsipud ta pagparangen daytoy a ti Dios ket kasla maysa a nakaam-amak nga ayup a mawaw iti dara a mangpapaandar iti maysa nga agnanayon nga Auschwitz para kadagiti biktima a dinanto pay kayat a matay.” Insaludsodna: “Kasano nga agtalna ti manangngaasi a tao a mangpampanunot iti kasta nga ideya [ti tradisional a doktrina ti impierno]? . . . Kasano a maiyam-ammo dagiti Kristiano ti maysa a dios a naulpit ken managibales?”

Iti panangipakitana iti dakes nga impluensia daytoy a doktrina iti kababalin ti tao, kinuna ni Pinnock: “Pampanunotek pay dagiti kinaulpit nga inaramid dagidiay mamati iti maysa a Dios a mangtutuok kadagiti kabusorna?” Ingngudona: “Saan aya a maysa daytoy a makariribuk a kapanunotan a masapul nga amirisen a naimbag?” Wen, no maipabasol iti Dios ti kasta a kinaulpit, di ngad pakasdaawan nga us-usigen manen a naimbag dagiti sensitibo a relihiuso a tattao ti sursuro ti impierno nga apuy. Ket aniat’ makitada? Sabali pay a problema a maipasango iti ideya ti agnanayon a panagtutuok.

Impierno ken Kinahustisia

Adu dagiti makaamiris a ti tradisional a doktrina ti impierno kasla pagparparangenna a nakillo ti Dios, isu a masair ti naikasigudan a pannakariknada iti kinahustisia. Kasano a kasta?

Masarakanyo ti maysa a sungbat babaen ti panangidilig ti doktrina ti agnanayon a panagtutuok iti pagannurotan ti kinahustisia nga inted ti Dios: “Mata iti mata, ngipen iti ngipen.” (Exodo 21:24) Maipuon iti argumento, ipakatyo iti doktrina ti impierno nga apuy dayta a bilin nga inted ti Dios iti nagkauna nga Israel, maysa a linteg a mangkalikagum iti panangibales. Ania a konklusion ti magtenganyo? A dagiti laeng managbasol a pakaigapuan ti agnanayon a panagtutuok ti maikari nga aglak-am iti agnanayon a panagtutuok kas dusa iti kinadakesda​—agnanayon a panagtutuok iti agnanayon a panagtutuok. Ngem yantangay adda pagpatinggaan ti panagsagaba a mabalin a parnuayen dagiti tao (uray kasano kadakesda), ti panangdusa kadakuada iti agnanayon a panagtutuok iti impierno nga apuy ket di nainkalintegan a supapak dagiti basolda.

Iti simple a pannao, nadagsen unay ti pannusa. Adayo a nadagdagsen dayta ngem iti paglintegan a “mata iti mata, ngipen iti ngipen.” No usigenyo a di insuro ni Jesus ti panagibales, mabalin nga umanamongkayo a marigatan dagiti pudno a Kristiano a makakita iti kinahustisia iti agnanayon a panagtutuok.​—Mateo 5:38, 39; Roma 12:17.

Panangikalintegan iti Doktrina

Nupay kasta, adu kadagiti manamati ti mangikagkagumaan a mangikalintegan iti daytoy a doktrina. Kasano? Iti panangkanunongna kadagiti manangidepensa iti daytoy a doktrina, kinuna ti maysa nga autor a Briton a ni Clive S. Lewis iti librona a The Problem of Pain: “No mabalbalin, kayatko a maikkat iti Kinakristiano daytoy a doktrina. Ngem naan-anay a suportaran daytoy ti Kasuratan ken, nangruna, dagiti mismo a sao ti Apotayo.” No kasta, bigbigen dagiti mamati iti daytoy a sursuro a nakabutbuteng ti agnanayon a panagtutuok, ngem patienda a masapul nga awatenda ta pagarupenda nga isursuro dayta ti Biblia. Kuna ni teologo a Pinnock: “Iti panangaklonda a di makaay-ayo daytoy, namnamaenda a mapaneknekan ti kinapudnoda iti Biblia ken ti kinatibker ti pammatida iti kasta a makaaliaw a kinapudno gapu laeng ta isursuro kano ti kasuratan. Kasla pagparangenda a nakataya ti kinapudno ti Biblia. Ngem talaga aya a kasta?”

Mabalin a pampanunotenyo met no ti kinapudno met laeng iti Biblia ti panggapuanyo nga awaten lattan daytoy a doktrina. Ania kadi ti pudno nga ibagbaga ti Biblia?

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 5]

TALLO A PANANGILADAWAN ITI AGKAKAARNGI A KAPANUNOTAN

Ti Westminster Confession of Faith, nga akseptaren ti adu a Protestante, kunaenna a dagidiay saan a mapan sadi langit “manakruoddanto iti agnanayon a panagtutuok, ket madusada iti agnanayon a pannakadadael.” “Iti Romano Katoliko a Kinakristiano,” ilawlawag ti The Encyclopedia of Religion, “patienda a ti impierno ket maysa a kasasaad ti awan inggana a pannusa . . . a pakapasamakan . . . ti panagsagaba iti apuy ken dadduma pay a pannakatutuok.” Kuna pay daytoy nga enciclopedia a mamati met ti “Eastern Orthodox a Kinakristiano” “iti sursuro a ti impierno ket maysa a lugar ti agnanayon nga apuy ken pannusa nga agur-uray kadagiti nailunod.”​—Tomo 6, pinanid 238-9.