Panagserbi iti Mapagtalkan a Dios

Kas insalaysay ni Kimon Progakis

Maysa a nakalamlam-ek a rabii idi 1955. Nagdanagkami ken ni baketko, a Giannoula, gapu ta di nakasangpet ti 18-tawenna nga anakmi, a ni George, manipud iti paglakuan a pagtartrabahuanna. Pagammuan, nagtuktok iti ruanganmi ti maysa a polis. “Nadungpar ti baroyo bayat a nakabisikleta nga agawid,” kinunana, “ket natayen.” Kalpasanna nagdumog sana inyarasaas: “Ibagadanto kadakayo nga aksidente dayta, ngem patiendak, pinapatayda.” Nagkukumplot ti padi iti dayta a lugar ken ti sumagmamano a papangulo ti militar tapno papatayenda.

KADAGIDIAY a tawen, idi agpapaungar ti Grecia iti panawen ti riribuk ken kinarigat, napeggad ti agbalin a maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Pagaammok ti maipapan iti bileg ti Greek Orthodox Church ken dagiti namilitaran nga organisasion ta iti nasurok a 15 a tawen, maysaak idi nga aktibo a kamengda. Palubosandak a mangibaga kadakayo kadagiti pasamak a nangituggod iti daytoy a trahedia iti pamiliami nasurok nga 40 a tawenen ti napalabas.

Idadakkel Idiay Grecia

Nayanakak idi 1902 iti maysa a narang-ay a pamilia iti bassit a purok nga asideg ti ili ti Chalcis, idiay Grecia. Aktibo idi ni tatang iti politika iti dayta a lugar, ken debotado ti pamiliami a kameng ti Greek Orthodox Church. Nagbalinak a napasnek a bumabasa kadagiti napolitikaan ken narelihiosuan a libro idi panawen a kaaduan kadagiti kailiak ket dida ammo ti agbasa ken agsurat.

Ti nasaknap a kinapanglaw ken di kinahustisia idi rugrugi ti maika-20 a siglo isut’ nangtignay kaniak nga agtarigagay iti maysa a lubong nga addaan iti nasaysayaat a kasasaad. Impagarupko a ti relihion ti mangpasayaat iti nakalkaldaang a kasasaad dagiti kailiak. Gapu iti panagduyosko iti relihion, insingasing dagiti nalatak a lallaki iti purokmi nga agbalinak a padi ti Greek Orthodox iti komunidadmi. Ngem nupay binisitakon ti adu a monasterio ken nakisarsaritaakon idi kadagiti obispo ken abbot, diak narikna a nakasaganaak wenno situtulokak a mangawat iti kasta a responsabilidad.

Iti Kangitingitan ti Gerra Sibil

Tawtawen kalpasanna, idi Abril 1941, sinakup dagiti Nazi ti Grecia. Daytoy ti nangrugian ti nakalkaldaang a panawen ti panagpipinnatay, bisin, kinarigat, ken nakaro a panagsagaba ti tao. Nabukel ti maysa a nabileg a gunglo iti pannakidangadang, ket timmiponak iti maysa kadagiti grupo ti gerrilia a nakilaban kadagiti manangraut a Nazi. Kas banagna, namin-adu a napuoran ti pagtaengak, napaltoganak, ken nadadael dagiti mulak. Idi rugrugi ti 1943 napilitanak ken ti pamiliak nga agkamang iti kabambantayan. Nagtalinaedkam sadiay agingga a nagngudo ti panangsakup dagiti Aleman idi Oktubre 1944.

Bimtak ti napolitikaan ken sibil a riribuk iti uneg ti pagilian kalpasan ti ipapanaw dagiti Aleman. Ti bunggoy dagiti bumusbusor a gerrilia a nakaikamengak isut’ nagbalin a maysa kadagiti kapigsaan a puersa iti gerra sibil. Nupay naguyugoyak kadagiti Komunistiko a kalat maipapan iti hustisia, panagpapada, ken panagkakadua, kamaudiananna ti kinapudno isut’ namagbalin kaniak a naan-anay a napaay. Tangay nangato idi ti saadko iti grupo, nakitak a mismo a ti bileg tignayenna dagiti tattao tapno agbalin a dakes. Iti laksid dagiti kasla nakasaysayaat a teoria ken kalat, ti kinaagum ken kinaimperpekto dadaelenna ti kinasayaat dagiti napolitikaan a panggep.

Ti nangnangruna a nangkigtot kaniak ket iti nadumaduma a dasig ti sibil a dangadang, agarmas dagiti klero ti Orthodox tapno papatayenda dagiti karelihionanda! Napanunotko, ‘Kasano a maikuna dagitoy a klero nga isuda ti mangibagi ken Jesu-Kristo, a namakdaar: “Amin dagidiay mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan”?’​—Mateo 26:52.

Kabayatan ti gerra sibil, idi 1946, aglemlemmengak idi iti asideg ti ili ti Lamia, idiay makintengnga a Grecia. Nakadadaanen dagiti kawesko, isu nga inkeddengko ti manglimlimo sa mapanak iti maysa a dumadait iti siudad tapno agpaaramidak kadagiti baro. Adda nabara a debate sadiay idi nakasangpetak, ket di nagbayag nadlawko laengen a makisarsaritaak, saan a maipapan iti politika, no di ket maipapan iti dati a paginteresak, ti relihion. Gapu ta napaliiwda nga adut’ ammok, insingasing dagiti agbuybuya a kasaritak ti maysa a ‘propesor ti teolohia.’ Inayabanda a dagus.

Panangbirok iti Mapagtalkan a Namnama

Iti simmaganad a saritaan, pinagsaludsodannak ti “propesor” no aniat’ nakaibatayan ti pammatik. “Ti Nasantuan nga Ama ken dagiti Ecumenical Synod,” insungbatko. Imbes a kontraennak, inukradna ti bassit a Bibliana iti Mateo 23:9, 10, sana impabasa kaniak ti sasao ni Jesus: “Mainayon pay, dikay naganen nga amayo ti asinoman ditoy daga, ta maymaysa ti Amayo, Daydiay nailangitan. Dikay met maawagan iti ‘papanguluen,’ ta ti Panguluenyo ket maymaysa, ni Kristo.”

Daytat’ nanglukat kadagiti matak! Nariknak nga agsasao daytoy a tao iti kinapudno. Idi impabigbigna ti bagina kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova, dimmawatak kenkuana iti sumagmamano a literatura a mabasa. Inikkannak iti libro a Light, a komentario iti libro ti Biblia nga Apocalipsis, ket innalak dayta iti paglemlemmengak. Iti nabayag a panawen, nagbalin a misterio kaniak dagiti animal a nadakamat iti Apocalipsis, ngem ita naammuakon a dagitoy ti mangiladawan kadagiti napolitikaan nga organisasion iti maika-20 a siglotayo. Natarusakon nga adda praktikal a pateg ti Biblia iti panawentayo ken rumbeng nga adalek dayta ken ibagayko ti biagko maitunos kadagiti kinapudnona.

Natiliw ken Naibalud

Di nagbayag kalpasanna, rinaut dagiti soldado ti paglemlemmengak ket tiniliwdak. Naipisokak iti maysa a bartolina. Yantangay nabayagen a birbirokennak ti linteg, impagarupko idi a papatayendak. Sadiay, iti seldak, sinarungkarannak daydi Saksi nga immuna a nakisarita kaniak. Pinaregtanak nga agtalekak a naan-anay ken Jehova, nga isut’ inaramidko. Nasentensiaanak a maidestiero iti innem a bulan iti isla ti Aegean ti Ikaria.

Idi apagsangpetko, inyam-ammok ti bagik, saan a kas maysa a Komunista, no di ket kas maysa a Saksi ni Jehova. Naidestiero met sadiay ti dadduma a nakaadal kadagiti kinapudno ti Biblia, gapuna a sinapulko ida, ket sangsangkamaysakami a nangadal a regular iti Biblia. Tinulongandak a gumun-od iti ad-adu a pannakaammo manipud iti Kasuratan ken nasaysayaat a pannakatarus maipapan iti mapagtalkan a Diostayo, ni Jehova.

Idi 1947, idi nagpatinggan ti sentensiak, napaayabanak iti opisina ti piskal. Imbagana kaniak a nasdaaw iti kababalinko ket kinunana a mabalinko a dakamaten ti naganna no bilang ta maidestieroakto manen. Idi nakasangpetakon idiay Atenas, nga immakaran ti pamiliak kabayatan ti pannakaidestierok, nakitimpuyogak iti maysa a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova ket di nagbayag nabautisaranak kas simbolo ti dedikasionko ken Jehova.

Naidarum iti Proselitismo

Iti adu a dekada, indarum ti Grecia dagiti Saksi ni Jehova maibatay kadagiti linteg a naiyetnag idi 1938 ken 1939 a mangiparparit iti proselitismo. Gapuna, manipud 1938 agingga idi 1992, adda 19,147 a panangaresto kadagiti Saksi idiay Grecia, ket impataw dagiti korte ti sentensia a nagdagup iti 753 a tawen, a 593 kadagitoy ti aktual a naserbian. Naarestoak a mismo iti nasurok nga 40 a daras gapu iti panangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios, ket iti pakadagupanna nangbusbosak iti 27 a bulan iti nadumaduma a pagbaludan.

Maysa kadagiti nakaarestoak ket maigapu iti panagsuratko iti maysa a klero ti Greek Orthodox idiay Chalcis. Idi 1955, naidagadag kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova nga ipatulodda ti bokleta a Christendom or Christianity​—Which One Is “the Light of the World”? kadagiti amin a klero. Indarumnak iti proselitismo ti maysa kadagiti nangato ti saadna a klero a sinuratak. Kabayatan ti pannakabista, agpadpada a nakasaysayaat ti panangidepensa ti abogado a Saksi ken ti lokal nga abogado, nga inlawlawagda ti annongen dagiti pudno a Kristiano a mangikasaba iti naimbag a damag maipapan iti Pagarian ti Dios.​—Mateo 24:14.

Nagsaludsod ti mangidadaulo a hues iti korte iti archimandrite (natan-ok a saad iti simbaan iti babaen ti obispo): “Binasam kadi ti surat ken ti bokleta?”

“Saan,” impatangkenna, “pinigispigisko ida sa imbellengko a dagus apaman a linukatak ti sobre!”

“No kasta kasanom a maibaga a komkombertiennaka daytoy a tao?” inyimtuod ti mangidadaulo a hues.

Kalpasanna dinakamat ti abogadomi ti maipapan kadagiti propesor ken dadduma pay a nagidonar iti nakaad-adu a libro kadagiti libraria ti publiko. “Maikunam kadi nga ikagkagumaan dagitoy a tattao a kombertien dagiti sabsabali?” insaludsodna.

Nabatad, ti kasta nga aktibidad saanna a ramanen ti panangkomberte. Nagyamanak ken Jehova idi mangngegko ti pangngeddeng: “Saan a nakabasol.”

Ti Ipapatay ti Anakko

Nagtultuloy met ti panangriribukda ken ni George nga anakko, a masansan gapu iti panangsugsog dagiti klero ti Orthodox. Namin-adu met a natiliw gapu iti kinaregtana kas agtutubo a mangipakaammo iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Kamaudiananna, inkeddeng dagiti bumusbusor a papatayenda ken, maigiddato iti dayta, binallaaganda dagiti sabsabali pay kadakami nga isardengmi ti mangasaba.

Ti polis nga immay iti balaymi a mangipadamag iti ipapatay ni George kinunana a nagkukumplot ti lokal a padi ti Greek Orthodox ken ti sumagmamano a papangulo ti militar tapno papatayenda ti anakmi. Gagangay dagiti kasta nga “aksidente” kabayatan dagidiay a napeggad a tiempo. Iti laksid ti ladingit nga imbunga ti ipapatayna, napabileg ketdi ti determinasionmi nga agtalinaed nga aktibo iti trabaho a panangasaba ken naan-anay nga agtalek ken Jehova.

Panangtulong Kadagiti Sabsabali nga Agtalek ken Jehova

Idi ngalay ti dekada ti 1960, kadagiti bulan ti kalgaw mapan ni baketko ken dagiti annakmi iti kosta a purok ti Skala Oropos, agarup 50 a kilometro manipud Atenas. Iti daydi a tiempo, awan Saksi nga agnanaed sadiay, gapuna nangasabakami kadagiti kaarruba iti impormal a pamay-an. Nangipangag ti sumagmamano a mannalon nga agnanaed sadiay. Yantangay ad-adu nga oras ti panagtrabaho dagiti lallaki kadagiti talonda no iti aldaw, iyadalanmi ida iti Biblia iti rabii, ket adu kadakuada ti nagbalin a Saksi.

Iti pannakakitami a bembendisionan ni Jehova dagiti panagreggetmi, iti agarup 15 a tawen, linawas a mapankam sadiay tapno mangyadal iti Biblia kadagiti interesado. Agarup 30 a tattao nga inyadalanmi sadiay ti rimmang-ay agingga a nabautisaran. Idi damo, nabuangay ti maysa a grupo ti panagadal, ket nadutokanak a mangidaulo kadagiti gimong. Idi agangay, nagbalin a kongregasion dayta a grupo, ket ita nasurok a sangagasut a Saksi iti dayta a lugar ti mangbukel iti Malakasa Congregation. Maragsakankami ta agserserbi itan kas amin-tiempo a ministro ti uppat kadagiti tattao a natulonganmi.

Maysa a Nabaknang a Tawid

Di nagbayag kalpasan nga indedikarko ti biagko ken Jehova, nangrugi a rimmang-ay ni baketko iti naespirituan ket nabautisaran. Kabayatan ti narigat a panawen ti pannakaidadanes, nagtalinaed a nabileg ti pammatina ken nagtalinaed a natibker ken determinado iti kinatarnawna. Pulos a di nagreklamo kadagiti adu a rigat a sinagabana gapu iti masansan a pannakaibaludko.

Kadagidiay a tawen, nangidaulokami a dua iti adu a panangyadal iti Biblia, ket sieepektibo a natulonganna dagiti adu babaen ti simple ken narayray nga iyaadanina. Iti agdama, addaan iti ruta ti magasin a pakairamanan ti adu a tattao a regular nga ipapaayanna kadagiti Pagwanawanan ken Agriingkayo!

Nangnangruna gapu iti suporta ti naayat nga asawak, aktibo amin iti panagserbi ken Jehova dagiti tallo a sibibiag nga annakmi ken ti pamiliada, a pakairamanan ti innem nga appoko ken uppat nga appoko iti tumeng. Nupay saanda a maipasango iti pannakaidadanes ken nakaro nga ibubusor a kas iti sinagabami ken ni baketko, nagtalekda a naan-anay ken Jehova, ken agtultuloyda a magna kadagiti dalanna. Anian a ragsakminto amin a maikaykaysa manen ken ni patpatgenmi a George inton panagungar!

Determinado nga Agtalek ken Jehova

Kabayatan amin dagitoy a tawtawen, nakitak ti panagandar ti espiritu ni Jehova iti ilina. Tinulongannak ti iwanwanwan-espiritu nga organisasionna a mangkita a ditay makapagtalek iti panagregget dagiti tattao. Awan mamaayna dagiti karida maipaay iti nasaysayaat a masanguanan, nga iti kinapudnona bin-ig a kinaulbod laeng.​—Salmo 146:3, 4.

Iti laksid ti kinalakayko ken kadagiti nakaro a parikut iti salun-at, naipamaysa dagiti matak iti kinapudno ti namnama iti Pagarian. Pudno a pagbabawiak dagiti tawen a binusbosko a naidedikar iti ulbod a relihion ken iti panangikagumaak a mangyeg iti nasaysayaat a kasasaad babaen ti politika. No mabalbaliwak pay koma ti biagko, awan duadua nga ikeddengko manen ti agserbi ken Jehova, ti mapagtalkan a Dios.

(Pimmusay ni Kimon Progakis itay nabiit. Addaan iti naindagaan a namnama.)

[Ladawan iti panid 26]

Ti nabiit pay a ladawan ni Kimon a kaduana ni baketna, a Giannoula