Ti Pamilia​—Kasapulan ti Tao!

MAIKUNA a sa la rumang-ay ti kagimongan ti tao no rumang-ay ti pamilia. Ipakita ti historia a no madadael ti urnos ti pamilia, kumapuy ti bileg dagiti komunidad ken dagiti nasion. Idi dinadael ti dakes a moral dagiti pamilia iti nagkauna a Grecia, narpuog ti sibilisasion daytoy, a silalaka a pinarmek dagiti Romano. Nagtalinaed a natibker ti Imperio Romano bayat a nagtalinaed a natibker dagiti pamilia. Ngem iti panaglabas dagiti siglo, kimmapuy ti biag ti pamilia, ket kimmapuy ti bileg ti imperio. “Ti seguridad ken nangato a kasasaad ti pamilia ken ti biag ti pamilia ti kangrunaan a kalat ti sibilisasion, ken ti ultimo a panggep ti amin nga industria,” kinuna ni Charles W. Eliot, dati a presidente ti Harvard University.

Wen, kasapulan ti tao ti pamilia. Addaan daytoy iti nabileg nga epekto iti kinatalged ti kagimongan ken iti pagimbagan dagiti annak ken dagiti masanguanan a kaputotan. Di pagduaduaan, a nakaad-adu nga agsolsolo nga inna ti mangikagkagumaan a mangpadakkel kadagiti nasasayaat nga annak, ket makomendaranda koma iti kinagagetda. Nupay kasta, ipakita ti panagsukimat a nasaysayaat nga amang ti kasasaad dagiti annak no kabbalayda ti ama ken inada.

Natakuatan iti maysa a panagadal iti nasurok a 2,100 a babbarito ken babbalasitang idiay Australia a “dagiti tin-edyer manipud kadagiti nasinasina a pamilia ad-adut’ pangkaaduan a parikutda iti salun-at, ad-adda a mangiparangarangda kadagiti emosional a parikut, ken ad-adda nga aktibo iti sekso ngem dagiti annak a naggapu kadagiti nagkaykaysa a pamilia.” Impalgak ti maysa a panagadal nga inaramid ti U.S. National Institutes of Health Statistics a dagiti annak manipud kadagiti nasinasina a pagtaengan ket “20-30 porsiento a mabalin a maaksidente, 40-75 porsiento a mabalin nga agulit iti maysa a grado ti panageskuela, ken 70 porsiento a mabalin a maikkat iti eskuelaan.” Ken impadamag ti maysa a para-sukimat kadagiti pagannurotan ti kagimongan a “dagiti annak manipud kadagiti pagtaengan nga addaan agsolsolo a nagannak ti ad-adda a mairaman iti krimen ngem dagidiay dumakkel iti kadawyan a pagtaengan.”

Ti Pagtaengan ti Kamang

Ti panagpamilia mangipaay iti naragsak, makapabileg, ken makapnek a pagtaengan para iti amin. “Ti kapatgan a gubuayan ti ragsak ken pagimbagan ket saan a ti karera, bambanag, pagesman wenno gagayyem no di ket ti pamilia,” kuna ti maysa nga autoridad a taga Sweden.

Ipakita ti Biblia nga utang ti tunggal pamilia ditoy daga ti naganna iti Naindaklan a Namarsua kadagiti pamilia, ni Jehova a Dios, agsipud ta impasdekna ti panagpamilia. (Genesis 1:27, 28; 2:23, 24; Efeso 3:14, 15) Nupay kasta, iti naipaltiing a Kasuratan, impadto ni apostol Pablo ti makadadael a panangraut iti pamilia, nga agresulta iti pannakadadael ti moralidad ken kagimongan ti tao iti ruar ti kongregasion Kristiano. Kinunana a ‘dagiti maudi nga al-aldaw’ mailasindanto babaen iti kinaawan kinasungdo, kinaawan “nainkasigudan a panagayat,” ken kinasukir kadagiti nagannak, uray kadagidiay ‘addaan langa ti nadiosan a debosion.’ Indagadagna kadagiti Kristiano nga umadayoda kadagitoy. Impadto ni Jesus a ti ibubusor iti kinapudno ti Dios pagsisinaenna dagiti pamilia.​—2 Timoteo 3:1-5; Mateo 10:32-37.

Ngem, dinatay binaybay-an ti Dios. Iti Saona nagadu ti pannursuro maipanggep kadagiti relasion ti pamilia. Ibagana kadatayo no kasanotay a pagbalinen ti pamilia a naballigi ken ti pagtaengan a maysa a makaay-ayo a lugar a sadiay tunggal miembro ti pamilia addaan responsabilidad a tungpalen nga agpaay iti sabsabali.a​—Efeso 5:33; 6:1-4.

Posible kadi a magun-odan ti kasta a naragsak a relasion kadagitoy nga al-aldaw a ti pamilia ket pudno nga agpegpeggad? Wen, posible! Agballigikayo a mamagbalin iti pamiliayo a makaparagsak, makapabang-ar nga ubbog iti daytoy awanan pannakipagrikna, arig disierto a lubong. Ngem kasapulan nga agtignay ti tunggal maysa iti uneg ti pamilia. Adtoy dagiti sumagmamano a singasing.

Tulonganyo a Maispal ti Pamiliayo

Ti maysa kadagiti kasayaatan a wagas tapno agkaykaysa ti pamilia ket ti panangbusbos iti tiempo nga agkakadua. Rumbeng nga iranud ti amin a miembro ti nawaya a tiempoda. Mabalin a kaipapanan daytoy ti panagsakripisio. Kas pagarigan, dakayo a tin-edyer, mabalin nga isakripisioyo ti sumagmamano a paboritoyo a programa iti TV, isport, wenno panagpasiar a kadua dagiti gagayyemyo. Dakayo nga amma, a masansan a kangrunaan nga agsapsapul ti pagbiag, saanyo nga usaren ti nawaya a tiempoyo iti paglinglingayan wenno dadduma pay a personal a paginteresan. Planuen dagiti aramidenyo a kadua ti pamilia, nalabit no kasano nga agkakaduakayo kadagiti ngudo ti lawas wenno kadagiti bakasion. Siempre, agplanokayo iti maysa a banag a segseggaan ken pakaragsakan ti amin.

Saan laeng a kasapulan dagiti ubbing ti basta maikuna a de kalidad a tiempo, kayatna a sawen, maysa a regular a kaguduat’ oras wenno ad-adu pay a busbosen a kadua dagiti annak. Kasapulanda ti adu a tiempo. Insurat ti maysa a kolumnista iti inaldaw a pagiwarnak iti Sweden: “Iti las-ud ti 15 a tawenko kas reporter, nagadut’ naam-ammok a delingkuente nga agtutubo . . . Aminda ket agparang a napadakkel iti de kalidad a tiempo: ‘Awan panawen dagiti dadakkelko.’ ‘Pulos a dida dimngeg.’ ‘Kanayon nga agbibiahe ni Tatang.’ . . . Kas naganak, sika ti kanayon a makapili no kasano kaadu a tiempo ti itedmo iti anakmo. Timbangento ti nauyong a 15-anyos ti pinilim, 15 a tawen kalpasanna.”

Umiso a Panangmatmat iti Kuarta

Amin a kameng ti pamilia rumbeng met a maaddaan iti umiso a panangmatmat iti kuarta. Sisasaganada koma a makitinnulong iti aginggat’ kabaelanda tapno mabayadan dagiti gagangay a paggastuan ti pamilia. Adu a babbai ti kasapulan nga agtrabaho tapno magun-od dagiti kasapulan iti biag, ngem dakayo nga assawa a babbai agannadkay koma kadagiti peggad ken sulisog a mabalin a pakaipasanguanyo. Idagadag kadakayo daytoy a lubong nga “usarenyo” ti abilidadyo ken “aramidenyo ti kayatyo.” Mabalin a daytoy pagbalinennakayo nga agwaywayas ken saanen a mapnek iti inted-Dios a papelyo kas ina ken agtagibalay.​—Tito 2:4, 5.

No dakayo nga inna ket addakay iti balay ken agbalin a giya ken gayyem dagiti annakyo, awan duadua a dakkelto ti maaramidan daytoy a mangipasdek iti natibker a singgalut a tumulongto iti pamiliayo nga agtalinaed a sangsangkamaysa aniaman ti pakarigatan. Napateg ti maaramidan ti maysa a babai tapno agbalin a naragsak, natalged, ken makagunggona ti pagtaengan. “Kasapulan ti sangagasut a lallaki a mangbukel iti maysa a kampamento, ngem ti maysa a babai mabukelna ti maysa a pagtaengan,” kinuna ti maika-19-siglo a politiko.

No amin iti pamilia makitinnulong nga agbiag sigun iti birok ti pamilia, maliklikan ti pamilia ti adu a parikut. Rumbeng nga agtunos ti agassawa a mangtaginayon iti simple a biag ken ipangpangrunada dagiti naespirituan nga interes. Masursuro koma dagiti annak ti agbalin a kontento, a dida agkiddaw kadagiti banag a di kabaelan a gastuan ti pamilia. Agaluadkayo kadagiti derrep ti mata! Ti sulisog a gumatang kadagiti banag a diyo kabaelan, panagutang, inturongna ti adu a pamilia iti pannakarba. Pagsayaatan ti pamilia no agtitinnulongda iti gastos maipaay iti grupo nga aktibidad​—maysa a makapabang-ar a panagbiahe, sumagmamano a makagunggona ken makaay-ayo nga alikamen iti balay, wenno maysa a donasion a tumulong iti kongregasion Kristiano.

Ti maysa pay a kita ti “kontribusion” maipaay iti naragsak a kasasaad ti pamilia a rumbeng a pagtitinnulongan ti amin a miembro ti pamilia ket ti pannakiraman iti panagdalus ken panangmantener​—panangasikaso iti balay, hardin, kotse, ken dadduma pay. Tunggal kameng ti pamilia, uray dagiti ubbing, mabalin a tudingan iti sumagmamano a trabaho. Dakayo nga annak, diyo sayangen ti tiempoyo. Imbes ketdi, patanorenyo ti espiritu a pannakitinnulong ken kooperasion; agresultanto daytoy iti napudno a panaggagayyem ken panagkakadua, a mangipasdek iti panagkaykaysa ti pamilia.

Pateg ti Edukasion iti Biblia

Iti nagkaykaysa a Kristiano a pamilia, maipaganetget met ti kinapateg ti regular a panagadal iti Biblia. Ti inaldaw a panangusig iti teksto ti Biblia ken ti linawas a panagadal iti Sagrado a Kasuratan mangipaay iti pundasion ti nagkaykaysa a pamilia. Rumbeng a pagsasaritaan a sangsangkamaysa dagiti pamunganayan a kinapudno ken prinsipio ti Biblia iti wagas a mangtignay iti puso ti amin iti pamilia.

Ti kakasta a sesion ti pamilia rumbeng a makaisuro ngem maigiddato met makaparagsak ken makaparegta. Ipapaisurat idi ti maysa a pamilia iti amianan a Sweden kadagiti annakna dagiti saludsod a bumangon iti intero a makalawas. Kalpasanna mausig dagitoy a saludsod iti linawas a panagadal iti Biblia. Masansan a dagiti saludsod ket nauneg ken mamagpanunot ken mangyanninag iti kabaelan dagiti ubbing nga agpanunot ken ti panangipategda kadagiti pannursuro iti Biblia. Ti sumagmamano a saludsod ket: “Ni kadi Jehova ti mangpatpatanor iti amin a banag iti amin a panawen, wenno namimpinsanna laeng nga inaramid daytoy?” “Apay a kuna ti Biblia a pinarsua ti Dios ti tao ‘iti ladawanna’ idinto ta saan met a tao ti Dios?” “Saan kadi a simmikkil da Adan ken Eva kabayatan ti kalam-ek idiay Paraiso idinto ta sakasakada ken awanan kawes?” “Apay a kasapulantayo ti bulan iti rabii idinto ta rumbeng koma a nasipnget?” Dadakkel itan dagiti ubbing ket agserserbidan iti Dios kas amin-tiempo a ministro.

No tamingen dagiti parikut ti pamilia, nasayaat no ikagumaanyo a nagannak ti agbalin a positibo ken naragsak. Mangipakitakayo iti konsiderasion ken pannakibagay, ngem dikay agbaliwbaliw, no maipapan iti panangtungpal kadagiti napapateg a pagalagadan. Makita koma dagiti ubbing a ti panagayat iti Dios ken kadagiti nalinteg a pagalagadanna ti kanayon a mangiwanwanwan kadagiti pangngeddengyo. Ti kasasaad iti eskuelaan masansan a mamagparikut ken mamagpulkok, ket masapul dagiti annak ti naan-anay a pammaregta iti pagtaengan a panglaban iti kasta nga impluensia.

Dakayo a nagannak, dikay agpammarang a perpekto. Admitirenyo dagiti biddutyo sa agpadispensar kadagiti annakyo no kasapulan. Dakayo nga agtutubo, no admitiren da Nanang ken Tatangyo ti pagkamalianda, ad-adda nga ipategyo ida.​—Eclesiastes 7:16.

Wen, ti nagkaykaysa a pamilia mangipaay iti pagtaengan a natalna, natalged, ken naragsak. Iti naminsan kinuna ti Aleman a dumadaniw a ni Goethe: “Ari man wenno mannalon, isu ti karagsakan, no adda ragsak iti pagtaengan.” Para kadagiti manangapresiar a nagannak ken annak, awanen koma ti sabali pay a lugar a kaasping ti pagtaengan.

Wen, nakaro ti panagpeggad ita ti pamilia gapu kadagiti pakarigatan iti lubong a pagbibiagantayo. Ngem tangay ti pamilia naggapu iti Dios, maispal dayta. Maispal ti pamiliayo, ken uray dakayo met no surotenyo dagiti nalinteg a pagalagadan ti Dios para iti naragsak a biag ti pamilia.

[Footnote]