Pakasaritaan ti Biag
Ti Agtultuloy a Pannagna iti Dalan ni Jehova Isu ti Bileg ken Rag-omi
KAS INSALAYSAY NI LUIGGI D. VALENTINO
“Daytoy ti dalan. Magnakayo iti dayta,” imbalakad ni Jehova. (Isaias 30:21) Kalatko idin a suroten daytoy a balakad sipud pay pannakabautisarko 60 a tawen ti napalabasen. Nasapa a naimula kaniak daytoy a kalat gapu iti ulidan dagiti nagannakko, nga immakar manipud Italia tapno agnaed idiay Cleveland, Ohio, E.U.A., idi 1921. Pinadakkelda sadiay ti tallo nga annakda—dakami kada manongko a Mike ken ni adingko a Lydia.
NAGDUDUMA a relihion ti inusig dagiti nagannakko ngem idi agangay simmukoda gaput’ pannakapaay. Ngem iti maysa nga aldaw idi 1932, agdengdengngeg ni Tatang iti maysa nga Italiano a programa iti radio. Programa dayta dagiti Saksi ni Jehova, ket nagustuan ni Tatang ti nangngegna. Nagsurat tapno agkiddaw iti ad-adu pay nga impormasion, ket sinarungkarannakami ti maysa nga Italiano a Saksi manipud hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn, New York. Kalpasan ti naganaygay a panagsasarita a nagpaut agingga iti pumarbangon, kombinsido dagiti nagannakko a nasarakandan ti pudno a relihion.
Nangrugi a timmabuno da Tatang ken Nanang kadagiti Nakristianuan a gimong ket siaayat a pinadagusda iti pagtaenganmi dagiti agdaldaliasat a manangaywan. Nupay ubingak pay laeng idi, inkuyogdak a mangasaba dagitoy a lallaki ket pinagpanunotdak maipapan iti amin-tiempo a panagserbi ken Jehova. Ni Carey W. Barber, a maysa itan a kameng ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova, ti maysa kadagidi a nagbisita. Di nagbayag, idi Pebrero 1941, nabautisaranak iti edad a 14, ket idi 1944, nangrugiak a nagserbi kas maysa a payunir idiay Cleveland. Simmurot met da Mike ken Lydia iti dalan ti kinapudno ti Biblia. Nagserbi ni Mike ken Jehova agingga iti ipapatayna, ket kimmuyog ni Lydia iti asawana a ni Harold Weidner, nga agdaldaliasat a manangaywan iti 28 a tawen. Iti agdama, agserserbida kas special pioneer.
Ti Pannakaibalud Patibkerenna ti Determinasionko nga Agtultuloy
Idi rugrugi ti 1945, naibaludak idiay Chillicothe Federal Prison ti Ohio gapu ta ti sinanay ti Biblia a konsiensiak tinignaynak a makitunos iti prinsipio ti Isaias 2:4, maipapan iti panangpitpit kadagiti kampilan a pagbalinen a subsob ti arado. Adda tiempo a pinalubosan dagiti autoridad iti pagbaludan a maaddaan dagiti balud a Saksi iti sumagmamano laeng a naibatay iti Biblia a literatura nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova. Nupay kasta, timmulong dagiti Saksi manipud iti kabangibang a kongregasion. No dadduma, mangikabilda iti sumagmamano a publikasion iti taltalon nga asideg ti pagbaludan. Kabigatanna, bayat ti pannakaipan dagiti balud kadagiti pagtrabahuanda, birokenda dagidiay a publikasion sa iserrekda iti pagbaludan. Idi simmangpetak iti pagbaludan, napalubosankami a maaddaan iti ad-adu pay a literatura. Uray pay kasta, nasursurok a tagipatgen unay ti naespirituan a taraon nga ipapaay ni Jehova—maysa a kapadasan a malaglagipko pay laeng tunggal makaawatak iti baro a ruar Ti Pagwanawanan wenno Agriingkayo!
Nupay napalubosankami nga aggigimong idiay pagbaludan, di mabalin a tumabuno dagiti saan a Saksi. Kaskasdi, sililimed a timmabuno ti dadduma a balud ken opisial ti pagbaludan, ket sumagmamano pay ketdi ti immawat iti kinapudno. (Aramid 16:30-34) Ti isasarungkar ni Kabsat A. H. Macmillan ket naisangsangayan a gubuayan ti liwliwa. Kanayon nga ipasiguradona idi a saan a sayang ti tiempo a binusbosmi iti pagbaludan agsipud ta dayta ti nangsanay kadakami maipaay kadagiti annongen iti masanguanan. Dayta a patpatgen a laklakay a kabsat natukayna ti pusok ket pinatibkerna ti determinasionko a magna iti dalan ni Jehova.
Nakagun-odak iti Kadua
Idi nagpatingga ti Gubat Sangalubongan II, nawayawayaan dagiti balud, ket nagtultuloyak iti amin-tiempo a ministerio kas pioneer. Ngem natay ni tatangko idi 1947. Tapno adda pagbiag ti pamiliami, nanggedak ken kasta met a nagbalinak a kualipikado a mangipaay iti medikal a panagilot. Dayta a paglaingan (skill) ti nakatulong kaniak kabayatan ti rigat a sinangomi ken ni baketko agarup 30 a tawen kalpasanna. Ngem kasla aglalaoken ti estoriak. Iyun-unak man a salaysayen ti maipapan iti asawak.
Maysa a malem idi 1949, bayat nga addaak idiay Kingdom Hall, nagkiriring ti telepono. Sinungbatak ket nangngegko ti makaay-ayo a boses a nagkuna: “Christine Genchur ti naganko. Maysaak a Saksi ni Jehova. Immakarak ditoy Cleveland tapno agsapulak iti pagtrabahuan, ket kayatko ti makitimpuyog iti maysa a kongregasion.” Adayo ti Kingdom Hall-mi iti paggigiananna, ngem nagustuak ti bosesna, isu nga insurok no kasano ti mapan iti paggigimonganmi ket pinaregtak nga umay iti dayta a Domingo—ti aldaw a siak ti mangipaay iti palawag publiko. Idi dimteng ti Domingo, siak ti kasapaan idiay Kingdom Hall, ngem awan met ti makitak a baro a rupa a sister. Kabayatan ti palawag, agkarataliawak idiay pagserkan, ngem awan daydiay padpadaanak. Iti sumaganad nga aldaw, tineleponuak, ket kinunana a saanna pay a kabesado ti pagluganan. Gapuna, nagboluntarioak a makisinnarak kenkuana tapno maisurok a nalaing.
Naammuak a dagiti nagannakna, imigrante manipud Czechoslovakia, ket nangrugi a nakitimpuyog kadagiti Estudiante ti Biblia kalpasan a nabasada ti bokleta a Where Are the Dead? Nabautisaran dagiti nagannakna idi 1935. Idi 1938, nagbalin ti tatang ni Christine a company servant (maaw-awagan itan iti mamangulo a manangaywan) iti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova idiay Clymer, Pennsylvania, E.U.A., ket idi 1947, nabautisaran ni Christine iti edad a 16. Dagus a nagayatak iti daytoy nalibnos ken naespirituan ti panagpampanunotna a sister. Nagkasarkami idi Hunio 24, 1950, ket sipud idin ni Christine ti matalek a kaparehak, a kanayon a sitatallugod a mangyun-una kadagiti interes ti Pagarian. Agyamyamanak ken Jehova ta daytoy a makabael a kadua immannugot a maisinggalut iti biagko.—Proverbio 31:10.
Maysa a Dakkel a Sorpresa
Nagpayunirkami a dua idi Nobiembre 1, 1951. Kalpasan ti dua a tawen, iti maysa a kombension idiay Toledo, Ohio, kinasao da Kabsat Hugo Riemer ken Albert Schroeder ti maysa a grupo dagiti pioneer a mayat nga agmisionero. Karamankami iti daydi a grupo. Naparegtakami nga agtultuloy nga agpayunir idiay Cleveland, ngem iti met laeng simmaruno a bulan, immawatkami iti dakkel a sorpresa—imbitasion a tumabuno iti maika-23 a klase ti Watchtower Bible School of Gilead, a mangrugi iti Pebrero 1954!
Bayat ti panagmanehomi a mapan idiay Gilead School, nga adda pay la idi idiay South Lansing, New York, di makaidna ni Christine ta sangkakunana, “Aginayadka!” Kinunak, “Christine, kaslatanto la nakaparadan no agin-inayadak pay.” Ngem idi nakasangpetkami idiay kampus, medio nakarelakskamin. Inabrasa ni Kabsat Nathan Knorr ti grupo dagiti estudiante ket impasiarnakami iti aglawlaw. Inlawlawagna met no kasano a makapagin-inutkami iti danum ken koriente, sa impaganetgetna a ti kinasalimetmet ket nasayaat a galad iti panangasikaso kadagiti interes ti Pagarian. Nagbati dayta a balakad iti pampanunotmi. An-annurotenmi pay laeng dayta agingga ita.
Panagbiahe nga Agturong Idiay Rio
Di nagbayag nagturposkami, ket idi Disiembre 10, 1954, nageroplanokami idiay nalam-ek a siudad ti New York, a magagarankamin a makadanon iti baro a teritoriami idiay napudot a Rio de Janeiro, Brazil. Kaduami a nagbiahe da Peter ken Billie Carrbello, a padami a misionero. Agpaut iti 24 nga oras la koma ti biahe, agraman ti idadagas idiay Puerto Rico, Venezuela, ken Belém iti makin-amianan a Brazil. Ngem gapu ta nagdepekto ti makina, 36 nga oras ti biahemi sakbay a natannawaganmi ti Rio de Janeiro. Ngem anian a makapaamanga a buya! Rumimatrimat dagiti silaw ti siudad a kasla dumardarang a diamante iti nangisit nga alpombra, ket ti kasla pirak a lawag ti bulan sumilsilnag kadagiti danum ti Guanabara Bay.
Agur-urayen kadakami idiay airport ti sumagmamano a kameng ti pamilia ti Bethel. Kalpasan ti nabara a panangpasangbayda kadakami, impandakami iti sanga nga opisina, ket agarup alas tres ti parbangon idi maturogkamin. Sumagmamano nga oras kalpasanna, ti mangriing a batingting pinalagipannakami a nangrugin ti umuna nga aldawmi kas misionero!
Damo a Leksion
Maysa a napateg a leksion ti dagus a naadalmi. Narabiankami naminsan iti pagtaengan ti maysa a pamilia a Saksi. Idi kunami a kayatmi ti magna nga agawid idiay sanga nga opisina, inatipanakami ti bumalay, “Saan, dikay pumanaw; ta agtudtudo,” ket impakpakaasina nga umyankami. “Adda met tudo idiay naggapuanmi,” kinunak, sa inkatawak a di inkankano ti sasaona. Pimmanawkami latta.
Gapu kadagiti bantay iti aglikmut ti Rio, nadaras a maurnong ti tudo sa agayus iti siudad, a masansan a pakaigapuan ti layus. Di nagbayag, bumalballasiwkamin iti pagattumeng a danum. Iti asideg ti sanga nga opisina, kasla karayanen a nakapegpegges dagiti kalsada ket pagatbarukongmin ti danum. Nauprankamin idi nakadanonkami idiay Bethel. Kabigatanna, madmadi ti rikna ni Christine. Natipus gayam isu a nakapsut iti adu nga aldaw. Nalawag a kas kabarbaro a misionero, impangagmi koma ti balakad dagiti aduan kapadasan a lumugar a Saksi.
Dagiti Immuna a Tukad iti Panagserbi kas Misionero ken Agdaldaliasat a Manangaywan
Kalpasan daytoy di makaay-ayo a panangrugi, sigagagar nga inrugimi ti ministeriomi iti tay-ak. Basaenmi ti maysa a presentasion iti Portugues iti asinoman a masabatmi, ket medio rimmang-ay ti panagsaomi iti dayta a lenguahe. Maysa a bumalay ti agkuna ken Christine, “Maawatanka, ngem diak maawatan isuna,” sanak itudo. Sabali met a bumalay ti mangikuna kaniak, “Maawatanka, ngem diak maawatan isuna.” Uray pay kasta, naragsakkami ta nasurok a 100 ti napagsuskribirmi iti Pagwanawanan kadagidi nga immuna a lawas. Kinapudnona, adda dagiti iyad-adalanmi iti Biblia a nabautisaran bayat ti umuna a tawenmi idiay Brazil, a nangted kadakami iti pangripiripan no kasano kabunganto daytoy a teritoria.
Idi ngalay ti dekada 1950, adu a kongregasion iti Brazil ti di regular a mabisbisita dagiti manangaywan ti sirkito gapu ta manmano ti kualipikado a kakabsat. Gapuna, nupay agad-adalak pay laeng idi iti Portugues ket diak pay nakapagpalawag iti dayta a pagsasao, natudinganak kas manangaywan ti sirkito iti estado ti São Paulo idi 1956.
Yantangay dua a tawenen a di nabisita ti manangaywan ti sirkito ti immuna a kongregasion a binisitami, kasta unay ti panangsegga ti amin iti palawag publiko. Kas panagsagana iti dayta a palawag, nanggettengak kadagiti parapo manipud artikulo ti Pagwanawanan a Portugues ket impegketko kadagiti papel. Napusek ti Kingdom Hall iti dayta a Domingo. Uray ti plataporma ket nagtugawanen dagiti tattao, a magagaran amin iti palawag publiko. Rinugiak ti nagpalawag, wenno nagbasa kunak ketdi. Tumaliawak sagpaminsan ket pakasdaawak ta naulimekda amin, uray dagiti ubbing. Nakamulenglengda amin kaniak. Pampanunotek: ‘Ay, talagan sa a limmaingakon nga agsao iti Portugues! Agim-imdeng kaniak dagitoy a tattao.’ Sumagmamano a tawen kalpasanna, idi binisitak manen dayta a kongregasion, kinuna ti maysa a kabsat a presente iti daydi damo a bisita: “Malagipmo pay kadi daydi panagpalawagmo? Awan ti uray maysa a sao a naawatanmi.” Inaminko nga uray siak a mismo, diak naawatan daydi a palawag.
Masansan a basaek ti Zacarias 4:6 idi immuna a tawenmi kas manangaywan ti sirkito. Ti sasao a, ‘Saan a babaen iti bileg no di ket babaen iti espirituk,’ ti nangipalagip kaniak a ti espiritu ni Jehova ti kakaisuna a rason a rimmang-ay ti trabaho mainaig iti Pagarian. Ket pudno a rimmang-ay dayta iti laksid dagiti nabatad a limitasiontayo.
Dagiti Dimteng a Parikut ken Bendision
Ti panagserbi kas manangaywan ti sirkito kaipapananna ti panagdaliasat iti pagilian bayat nga aw-awit ti maysa a makinilia, kinarton a literatura, ken malmaleta. Imbag laengen ta kabkabilan ni Christine iti numero dagiti bagahemi tapno awan ti malipatanmi no kasta a nadumaduma a bus ti paglugananmi. Gagangayen ti agbiahe iti bus iti 15 nga oras kadagiti natapok a kalsada agingga a makadanonkami iti sumaruno a destinomi. Nakaam-amak no dadduma, nangruna no agsinnabet ti dua a bus iti maysa a rugak a rangtay, a dandani agsinnagidda. Nagbibiahekami met babaen ti tren, barko, ken kabalio.
Idi 1961, nangrugikami nga agserbi kas manangaywan ti distrito, a nagdaliasatkami iti kada sirkito imbes a kada kongregasion. Iti sumagmamano a rabii kada lawas ken iti nadumaduma a lugar, nagipabuyakami kadagiti pelikula nga inaramid ti organisasion ni Jehova. Masansan nga agalistokami tapno maliklikanmi dagiti lokal a klero a nangpadas a manglapped kadagitoy a pabuya. Iti maysa nga ili, pinilit ti padi a kanselaren ti makinkukua iti maysa a pasdek ti kontratami kenkuana. Kalpasan ti adu nga aldaw a panagbirbirok, adda sabali a lugar a nasarakanmi, ngem awan ti nangibagaanmi ket intuloymi latta nga inyimbitar ti dati a lugar. Sakbay a nangrugi ti programa, napan ni Christine iti dayta a pasdek ket siuulimek nga inturongna iti baro a lugar dagidiay mayat nga agbuya iti pelikula. Iti dayta a rabii, 150 ti nakabuya iti pelikula, nga addaan iti mayanatup a tema a The New World Society in Action.
Nupay makabannog no dadduma ti trabaho a panagdaliasat kadagiti naiputputong a lugar, dagiti napakumbaba a kakabsat nga agnanaed sadiay apresiarenda unay dagiti panagbisitami ken managpadagusda unay ta iranudda pay kadakami dagiti simple a pagtaenganda. Dagita ti pagyamyamananmi ken Jehova ta makalangenmi ida. Ti pannakigayyem kadakuada ket nangyeg kadakami kadagiti makaliwliwa a bendision. (Proverbio 19:17; Haggeo 2:7) Isu nga anian a ladingitmi idi nagpatinggan ti nasurok a 21 a tawen a panagserbimi kas misionero idiay Brazil!
Inwanwannakami ni Jehova Kabayatan ti Krisis
Idi 1975, naoperaan ni Christine. Nagtultuloykami a nagserbi kas agdaldaliasat a manangaywan, ngem ad-adda a kimmapuy ti salun-at ni Christine. Inkeddengmi a nasaysayaat nga agsublikami idiay Estados Unidos tapno agpaagas. Idi Abril 1976, simmangpetkami idiay Long Beach, California, ket nakipagyankami ken nanangko. Kalpasan ti dua a dekada a panagnaed iti sabali a daga, saanmi nga ammo no kasanomi a tamingen daytoy a situasion. Nangrugiak manen nga agilot, ket dayta ti nangalaanmi iti pagbiagmi. Ti estado ti California impaayanna ni Christine iti lugar iti maysa nga ospital, ngem isut’ ad-adda a kimmapuy kada aldaw agsipud ta nagkedked dagiti doktor a mangagas kenkuana no awan ti mausar a dara. Desperadokamin, isu a nagpaiwanwankami ken Jehova.
Iti maysa a malem bayat a mangaskasabaak, adda nakitak nga opisina ti doktor ket simrekak iti dayta a kanito. Nupay agawid koman ti doktor, pinastreknak iti opisinana, ket dua nga oras a nagsaritakami. Kalpasanna kinunana: “Apresiarek ti trabahoyo kas misionero, isu nga agasak ti asawam nga awan bayadna ken saanko nga iyalisonan iti dara.” Kasla diak patien ti nangngegko.
Daytoy a naasi a doktor, a maysa gayam a mararaem nga espesialista, inyakarna ni Christine iti ospital a pagtartrabahuanna, ket iti sidong ti nalaing a panangtaripatona, simmayaat ti kasasaad ni Christine. Anian a yamanmi ken Jehova ta inwanwannakami kabayatan dayta narikut a tiempo!
Dagiti Baro nga Annongen
Idi simmaranta ni Christine, nagserbikami kas payunir ket naragsakankami a timmulong iti sumagmamano a tattao idiay Long Beach nga agbalin a managdaydayaw ni Jehova. Idi 1982, nakiddaw ti panagserbimi kas manangaywan ti sirkito iti Estados Unidos. Inaldaw nga agyamyamankami ken Jehova ta inusarnakami manen kas agdaldaliasat a manangaywan—ti kita ti ministerio a pagay-ayatmi. Nagserbikami iti California, sa iti sirkito ti New England, nga addaan kadagiti Portugues a kongregasion. Idi agangay, nairaman ti Bermuda.
Kalpasan ti uppat a makabang-ar a tawen, immawatkami iti sabali pay nga annongen. Naawiskami nga agserbi kas special pioneer sadinoman a kayatmi. Nupay maladingitankami a mangpanaw iti serbisio kas agdaldaliasat a manangaywan, determinadokami nga agtultuloy iti baro nga annongenmi. Ngem sadino ngay? Idi agserserbikami pay laeng kas manangaywan ti sirkito, napaliiwko nga agkasapulan iti tulong ti Portugues a kongregasion iti New Bedford, Massachusetts—isu a napankami idiay New Bedford.
Idi simmangpetkami sadiay, inabrasanakami ti kongregasion babaen ti maysa a dakkel a party. Anian a pannakariknami a kasapulandakami! Nakasangitkami gapu iti dayta. Maysa nga agkabannuag nga agassawa nga addaan dua nga ubbing ti siaayat a nangpadagus kadakami agingga a nakasarakkami iti bukodmi nga apartment. Daytoy nga annongenmi kas special pioneer ket pudno a binendisionan ni Jehova iti labes ti ninamnamami. Sipud pay idi 1986, natulonganmi ti agarup 40 a tattao iti daytoy nga ili nga agbalin a Saksi. Isuda ti naespirituan a pamiliami. Kanayonanna, naaddaanak iti rag-o a makaimatang iti panagrang-ay ti lima a lokal a kakabsat a lallaki nga agbalin a naayat a papastor ti arban. Arigna nga agserserbikami iti nabunga a teritoria dagiti misionero.
No taliawenmi ti napalabas, maragsakankami a nagserbi ken Jehova manipud kinaagtutubo agingga ita ken pinagbalinmi ti kinapudno kas wagas ti panagbiagmi. Nupay apektarannakami itan ti panaglakay, panagbaket, ken an-annayen, ti agtultuloy a pannagna iti dalan ni Jehova ti agtalinaed a bileg ken rag-omi.
[Ladawan iti panid 26]
Idi kasangsangpetmi idiay Rio de Janeiro
[Ladawan iti panid 28]
Ti naespirituan a pamiliami idiay New Bedford, Massachusetts